Presentatie Ard Sprinkhuizen - Bijeenkomst 17 september 2015

1. Een kaart, niet het gebied
Over meten en weten in het sociale domein
Ard Sprinkhuizen, associate lector Maatschappelijk Werk Hogeschool
Inholland

2. De kaart
• Een blik over mijn schouders…
• De maand van de sturing….
• Het kaartenhuis
• Gelaagde kennis
• Kwaliteit
• Calimero
• Lucky Luke
• Afrekenen of leren
• Een pleidooi voor deemoedigheid
Hogeschool INHolland / Movisie

3. Een blik over mijn schouders
• Een rijtje:
• Domeinen van welzijn: puzzelen met de kloof tussen
welzijnsbeleving en welzijnsbeleid: 1992
• Sociale structuurschetsen en sociale structuurplannen: lokaal
sociaal beleid: 1996
• Welzijnsinformatie Landelijk en Lokaal (WILL/TRILL): 2000
• Lokale monitors en triangulatie; koppeling GBA, POLS,
veiligheid,WOON aan lokale burgerpanels…
• Nederland aan de monitor: 1997
• Indicatoren van A tot Z: bloembakken, groen gaasdoek,
hazepaadjes, Yuppies
• Wmo-monitor
• Moedwil en Misverstand…
• Onderliggende vraag: krijg je greep op of houd je zicht op de
veranderende werkelijkheid? En doe je het goede goed?
Hogeschool INHolland

4. De winnaar van de maand van de sturing
Hogeschool INHolland

5. Wat zien we hier?
• Een complex, causaal, lineair model
• Vergt weinig tot geen extra dataverzameling
• Wekt de suggestie van grip en maakbaarheid
• Maar:
• Zegt dit iets over het resultaat op niveau professional-
cliënt?
• Wat draagt dit bij aan de kwaliteit van de professionele
ondersteuning?
• Meet je echt een maatschappelijk resultaat van
interventies…?
• En aan elke knoppen draai je dan?
Hogeschool INHolland

6. Het kaartenhuis
• Systeem/resultaatverantwoording, bijvoorbeeld:
• ISD (geaggegreerde registraties)
• MKBA’s (LPBL)
• Effectenarena
• ZRM
• Cliënttevredenheidsonderzoeken
• ….
• Professional/cliënt/leefwereld, bijvoorbeeld:
• Effectencalculator
• Effectenster
• Narratieven
• …
• Opvallend: meestal op basis van ‘referentie-aanpakken’ of zelfscores
• Enorme lokale variatie

7. Cruciaal: Het besef van gelaagde kennis
• Niveaus:
• De cliënt, de bewoner, de gebruiker
• De professional, de uitvoerder
• De organisatie
• Het beleid en het bestuur
• Kenniscentra, onderzoeksinstellingen, universiteiten
(Pawson, 2003)
Géén hiërarchische ordening, wel onderlinge vebondenheid
Wel kwaliteitscriteria…
Hogeschool INHolland

8. De kwaliteit van kennis
• Transparant
• Accuraat (betrouwbaar)
• Doelgericht (valide)
• Bruikbaar
• Betamelijk
• Toegankelijk
Hogeschool INHolland

9. Welk verhaal wil je vertellen?
• Signaleren
• Beschrijven
• Verleiden
• Alarmeren
• Agenderen
• Legitimeren
• Evalueren
• Aansporen
• Kennis ontwikkelen
• Altijd: volgen van beleid en uitvoering is óók een interventie en
vergt strategie en opvolging
Hogeschool INHolland

10. Calimero
Spiegeling aan het positivistisch,
medisch model (‘cardiologie-
model’):
• Causale denktrant
• Koppeling interventies aan effect
• Inrichting ‘databanken’ effectieve
interventies met niveaus ‘evidence’
(goed beschreven->RCT);
pervertering EBM
• Modellen uit epidemiologisch
onderzoek (bv
cliënttevredenheidsonderzoek,
gespiegeld aan CQ-indexen)
inzetten
• Instrumentering en beheersing
(pervertering ZRM)
Maar: Maatschappelijke onder-
steuning, welzijn gaat over:
• Multi-causaal, rommeltje 
• Uitsluitend versmolten (Karien
Stronks)
• EBM: koppeling wetenschappelijke
kennis aan contect, cliënt/bewoner
en professionele competenties.
• Rekenschapsmodellen ingebed in
de dagelijkse praktijk en het
primaire proces
• Werkwijze, methodieken en ‘het
verhaal’ centraal (reflectieve
professionalisering, bv met ZRM)

11. Hogeschool INHolland

12. Hogeschool INHolland

13. Het lucky-luke-dilemma
• Kan je sneller schieten
dan je eigen schaduw?
Hogeschool INHolland

14. Afrekenen…
• Knelpunten:
• Traditionele resultaatverantwoordingsmodellen werken
niet (meer). Bijvoorbeeld: afrekenen op caseload of aantal
trajecten.
• Nieuwe instrumenten worden geperverteerd (ZRM
verwordt tot afvinklijst ipv ondersteunend bij het primaire
proces).
• MKBA’s worden gekaapt en gebruikt als windowdressing.
Onderzoek wordt ondergeschikt gemaakt aan beleid:
factfree policy.
• Sturen op ‘vertrouwen’ (ruimte voor de professional) is er
slechts mondjesmaat
• Het ‘buitenperspectief’ is dominant
Hogeschool INHolland

15. Hogeschool INHolland / Movisie
…Of leren?
• Evaluatie-modellen moeten meervoudig van karakter zijn
• Rekening houden met verschillende niveaus (gemeente,
management-informatie, professionals en cliënten/bewoners)
• In de huidige complexe en snel veranderende realiteit vooral
inzetten op werkwijzen en methoden (geen instrumenten) die het
leren ondersteunen.
• Rekenschap en verantwoording afleggen moet allereerst het
primaire proces en het ‘goede werk’ ondersteunen
• Leer professionals en ambtenaren weer ‘verhalen vertellen’ én
‘verhalen te lezen’. En dat om te zetten in signalering, agendering
en ‘goed werk’ en ‘goed beleid’.
•

16. Een pleidooi voor deemoed
• Rekenschap van meervoudige werkelijkheden
• Effectonderzoek, databanken en surveys gelijkwaardig naast
de blik van de professional, cliëntfactoren en -perspectief en
de context.
• Herwaardering reflexieve ambachtelijkheid, óók bij
ambtenaren.
• Investeer in een onderzoekende houding. Ook letterlijk.
• Begin vooraan: wees bescheiden in de ambities
• Bezint eer ge begint…

17. Ard Sprinkhuizen: ard.sprinkhuizen@inholland.nl