More Related Content
More from Dr.Woravith Chansuvarn (20)
Petroleum : ปิโตรเลียม
- 9. น้ำมันดิบ
น้ำมันดิบ (crude oil)
เกิดจำกกำรทับถมของสำรอินทรีย์ในระดับใต้ผิวโลก และเกิด
กำรแปรสภำพซึมผ่ำนช่องว่ำงระหว่ำงชั้นหินขึ้นสู่ผิวโลก
จนถึงชั้นหินเนื้อแน่นที่ไม่สำมำรถซึมผ่ำนขึ้นมำได้ จะถูกกัก
เก็บไว้ในชั้นหินแข็งจะพบในชั้นของหินดินดำน ซึ่งจัดเป็นหิน
ตะกอนประเภทหนึ่ง
*ประเทศไทยสำรวจพบน้ำมันดิบครั้งแรกที่อำเภอฝำง จังหวัดเชียงใหม่
ในปี พ.ศ.2464 แหล่งน้ำมันดิบในประเทศไทยที่สำคัญในปัจจุบัน ได้แก่
แหล่งน้ำมันดิบเพชร จำกแหล่งสิริกิตตตต ที่จังหวัดกำแพงเพชร
- 10. ประเภทของน้ำมันดิบ
น้ำมันดิบโดยทั่วไปจะมีสีดำหรือสีน้ำตำล มี
ลักษณะข้น มีกลิ่นเหม็น บำงชนิดมีกลิ่นของ
กำมะถันและกลิ่น H2S
ประกอบด้วย C 85-90%
H 10-15%
S 0.001-7%
O 0.001-5%
น้ำมันดิบที่ได้จำกกำรเจำะขึ้นมำจำกหลุมผลิต จะ
มีกำรจำแนกในเบื้องต้น เพื่อบอกว่ำน้ำมันดิบ
ประเภทไหนเหมำะสำหรับกำรผลิตเป็นผลิตภัณฑ์
อะไร โดยมีกำรแบ่งออกเป็น 3 ประเภท คือ
1. น้ำมันดิบพื้นฐำนพำรำฟิน
2. น้ำมันดิบพื้นฐำนแนฟทีน
3. น้ำมันดิบพื้นฐำนผสม
- 15. ชนิด จุดเดือด (C)
จำนวนอะตอม
C
สถำนะ
กำรนำไปใช้
ประโยชน์
ก๊ำซปิโตรเลียม
เหลว
<30 1-4 G ก๊ำซหุงต้ม
น้ำมันเบนซีน 30-110 5-9 L
ตัวทำละลำยใน
อุตสำหกรรมเคมี
65-170 6-12 L น้ำมันเบนซิน
น้ำมันก๊ำด 170-250 10-14 L
น้ำมันก๊ำด
เชื้อเพลิงใน
เครื่องบินไอพ่น
น้ำมันดีเซล 250-340 14-20 L น้ำมันดีเซล
น้ำมันหล่อลื่น >350 19-35 L น้ำมันหล่อลื่น
น้ำมันเตำ >400 35-40 L น้ำมันเตำ
>400 40-50 L เทียนไข จำระบี
ยำงมะตอย >400 มำกกว่ำ 50 L ยำงมะตอย
- 16. ▪ เป็นไฮโดรคำร์บอนอิ่มตัวที่มีมวลโมเลกุลต่ำ มี
คำร์บอนตั้งแต่ 1-4 อะตอม เช่น มีเทน (CH4)
อีเทน (C2H6) โพรเพน (C3H8) บิวเทน (C4H10)
▪ ก๊ำซธรรมชำติจะมี CH4 เป็นองค์ประกอบหลัก
ประมำณ 70-95%
▪ มีสถำนะเป็นไอที่อุณหภูมิห้อง
▪ มีสำรอื่น ๆ เจือปน ได้แก่ CO2 H2S N2 ไอ
ปรอท และไอน้ำ
▪ แหล่งก๊ำซธรรมชำติที่อยู่ภำยใต้ควำมดันสูง
เมื่อขุดขึ้นมำใช้จะมีส่วนที่เป็นของเหลว เรียกว่ำ
ก๊ำซเหลว และส่วนที่เป็นก๊ำซเรียกว่ำก๊ำซ
ธรรมชำติ
ก๊าซธรรมชาติ
(Natural gas)
- 18. ▪ แก๊สธรรมชำติเกิดอยู่ใต้พื้นดิน อำจเป็น
บนบกหรือในทะเล และอำจพบอยู่ตำม
ลำพัง ในสถำนะแก๊สหรืออยู่รวมกับ
น้ำมันดิบ
▪ แหล่งแก๊สธรรมชำติในอ่ำวไทย
ประกอบด้วยแก๊สมีเทนเป็นส่วนใหญ่
▪ แก๊สธรรมชำติบำงส่วนเกิดจำกควำม
ร้อนสูงภำยในโลก ทำให้น้ำมันดิบที่ถูกเก็บ
กักไว้เป็นเวลำนำนเกิดกำรสลำยตัวเป็น
แก๊สธรรมชำติอยู่เหนือชั้นน้ำมันดิบ
- 20. 1. Sweet gas (ก๊ำซธรรมชำติที่ไม่มีฤทธิ์เป็น
กรด มีปริมำณ H2S (ก๊ำซไข่เน่ำ) และ CO2
ต่ำ)
2. Sour gas (ก๊ำซธรรมชำติที่มี H2S เจือปน
มำก มีฤทธิ์เป็นกรดและกัดกร่อน ถ้ำมี
H2S สูง อำจทำให้ก๊ำซเป็นพิษได้)
3. Dry gas (ก๊ำซธรรมชำติที่มีสถำนะเป็น
ก๊ำซที่อุณหภูมิและควำมดันบรรยำกำศ มี
แต่ก๊ำซมีเทนเกือบ 100%)
4. Wet gas (ก๊ำซธรรมชำติที่มีปริมำณ
ไฮโดรคำร์บอนควบแน่นเป็นของเหลวที่
อุณหภูมิและควำมดันบรรยำกำศ มีก๊ำซ
มีเทนประมำณ 60-70%)
สมบัติของก๊าซธรรมชาติ
- 22. 2. อีเทนและโพรเพน (C2H6 และ C3H8) เป็น
อุตสำหกรรมผลิตเม็ดพลำสติก และเส้นใยสังเครำะห์
3. โพรเพนและบิวเทน (C3H8 และ C4H10) เป็นก๊ำซหุง
ต้มในครัวเรือน
4. เพนเทน (C5H12) เป็นตัวทำละลำยในอุตสำหกรรม
5. ก๊ำซคำร์บอนไดออกไซด์ (CO2) ใช้ในอุตสำหกรรม
ถนอมอำหำร น้ำอัดลมและน้ำแข็งแห้ง
ประโยชน์ของผลิตภัณฑ์จากก๊าซธรรมชาติ
1. มีเทน (CH4) เป็นเชื้อเพลิงที่ใช้ในโรงไฟฟ้ำ ใน
อุตสำหกรรมซีเมนต์ เซรำมิก รถแท็กซี่ รถเมล์ และ
เป็นวัตถุดิบในอุตสำหกรรมปุ๋ยเคมี
- 24. น้ามันเบนซิน (Gassoline)
▪ เป็นเชื้อเพลิงสำหรับเครื่องยนต์เบนซิน
▪ มีอุณหภูมิระเหยและแยกตัวที่ 40-200๐C
▪ มีจุดวำบไฟที่ 21๐C (Flash Point)
▪ มีกำรกำหนดค่ำออกเทนเป็นดัชนีแบ่ง
มำตรฐำน
น้ำมันเบนซิน ออกเทน 91 สีแดง
น้ำมันเบนซิน ออกเทน 95 สีเหลือง
น้ำมันที่ได้จำกกำรปรุงแต่งคุณภำพของ
ผลิตภัณฑ์ที่ได้จำกกำรกลั่นน้ำมันหรือก๊ำซ
ธรรมชำติ
น้ำมันเบนซินจะผสมสำรเพิ่มคุณภำพเพื่อให้
เหมำะกับกำรใช้งำน เช่น เพิ่มค่ำออกเทน
สำรเคมีสำหรับป้องกันสนิม และกำรกัดกร่อน
ในถังน้ำมัน และท่อน้ำมัน
- 26. น้ำมันเบนซินธรรมดำ
(Regular gasoline)
มีค่ำออกเทนไม่ต่ำกว่ำ 83
ปริมำณสำรตะกั่วไม่เกิน 0.15 g/L
ควรใช้กับเครื่องยนต์ที่มีอัตรำส่วน
กำรอัดต่ำกว่ำ 8:1
เช่น รถยนต์รุ่นเก่ำ เครื่องยนต์
ขนำดเล็ก รถจักรยำนยนต์ เครื่อง
ตัดหญ้ำ เป็นต้น
น้ำมันเบนซินพิเศษ
(Premium gasoline)
มีค่ำออกเทนไม่ต่ำกว่ำ 95
ปริมำณสำรตะกั่วไม่เกิน 0.15 g/L
ควรใช้กับเครื่องยนต์ที่มีอัตรำส่วน
กำรอัดประมำณ 8:1 ขึ้นไป
เช่น รถยนต์นั่ง รถบรรทุกเล็ก
รถจักรยำนยนต์ เป็นต้น
น้ำมันเบนซินไร้สำรตะกั่ว
(Unleaded gasoline)
มีค่ำออกเทนไม่ต่ำกว่ำ 95
ปริมำณสำรตะกั่วไม่เกิน 0.013 g/L
เป็นน้ำมันที่เพิ่มค่ำออกเทนโดยกำร
นำน้ำมันที่มีค่ำออกเทนต่ำมำ
เปลี่ยนแปลงโครงสร้ำงทำงโมเลกุล
เพื่อให้มีค่ำออกเทนสูงขึ้น โดย
พยำยำมหลีกเลี่ยงกำรใช้
สำรประกอบของตะกั่วให้น้อยที่สุด
หรือไม่ต้องใช้เลย
ควรใช้กับเครื่องยนต์ที่มีอัตรำส่วน
กำรอัดประมำณ 8:1 ขึ้นไป
- 27. เบนซิน (ไร้สาร) 91
เบนซิน (ไร้สาร) 95
เบนซินพื้นฐาน 87
เบนซินพื้นฐาน 91
(สาหรับผลิตแก๊สโซฮอล์)
91
95
87
91
91
98
81
86
78
118
ค่ำออกเทน
น้ำมัน
องค์ประกอบ
Online Analyzer
On-line Gasoline Blending
FCC Gasoline
Reformate
HC Gasoline
Isomerate
Coker Naphtha
MTBE
- 28. น้ามันเครื่องบิน (Aviation Fuels)
1) น้ำมันเครื่องบินใบพัด (Aviation Gasoline)
• ใช้กับเครื่องยนต์ใบพัด
• มีลักษณะทั่วไปคล้ำยน้ำมันเบนซิน แต่มีควำมบริสุทธิ์
สูงกว่ำ มีค่ำออกเทนสูงกว่ำน้ำมันเบนซินปกติ
2) น้ำมันเครื่องบินไอพ่น (Jet Fuels)
• ใช้กับเครื่องยนต์ไอพ่น
• มีลักษณะทั่วไปคล้ำยน้ำมันก๊ำด
• น้ำมันจะถูกฉีดเป็นฝอยให้สันดำป แล้วไป
ผลักเพื่อให้กังหันเทอร์ไบน์หมุน
- 29. น้ามันก๊าด (Kerosene)
• ใช้เป็นน้ำมันเชื้อเพลิง
• เป็นเชื้อเพลิงสะอำด มีกำมะถันต่ำ
• นิยมใช้ในอุตสำหกรรมโรงงำน
กระเบื้อง โรงงำนอำหำร
• เป็นส่วนผสมสำหรับยำฆ่ำแมลง สีทำ
น้ำมันชักเงำ
• ถ้ำผสมกับอำกำศในอัตรำ 1.5-6% ใน
ลักษณะเป็นละอองฝอย จะสำมำรถ
ติดไฟได้เองที่อุณหภูมิห้อง
• ปกติจะไม่มีสี ผู้ผลิตเติมสีน้ำเงินลงไป
เพื่อป้องกันกำรปลอมปน
- 30. น้ามันดีเซล (Diesel Fuels)
• เป็นน้ำมันเชื้อเพลิงที่ใช้กับเครื่องยนต์ดีเซล ซึ่งต้องอยู่ภำยใต้
- ควำมดันและอุณหภูมิที่เหมำะสม
• ค่ำซีเทน คือ ค่ำบ่งบอกถึงคุณภำพในกำรจุดระเบิดของน้ำมันดีเซล โดย
- ถ้ำค่ำซีเทนยิ่งสูงจะทำให้สำมำรถจุดระเบิดได้ง่ำย
- เครื่องยนต์หมุนด้วยควำมเร็วรอบได้สูง ไม่สะดุด
- ไม่เกิดควันขำว แต่ถ้ำมีค่ำซีเทนสูงเกินไปจะทำให้เกิดกำรเผำไหม้ที่ไม่สมบูรณ์
และเกิดควันขำวได้
• น้ำมันดีเซลหมุนเร็ว มีค่ำซีเทนอย่ำงต่ำ 47 ใช้ในเครื่องยนต์ที่มีควำมเร็ว
รอบสูงกว่ำ 1,000 รอบ/นำที
• น้ำมันดีเซลหมุนช้ำ มีค่ำซีเทนอย่ำงต่ำ 45 ใช้ในเครื่องยนต์ที่มีควำมเร็วรอบ
ต่ำกว่ำ 1,000 รอบ/นำที
- 31. ค่ำตัวเลขที่แสดงเป็นร้อยละโดยมวลของซีเทน
(C16H34) ในของผสมระหว่ำงซีเทน (C16H34)
และแอลฟำเมทิลแนฟทำลีน (C11H10) ซึ่งเกิด
กำรเผำไหม้หมด
เลขซีเทน (Cetane number)
เลขซีเทนเป็นตัวเลขที่ใช้บอกคุณภำพของน้ำมันดีเซล
• น้ำมันดีเซลที่มีเลขซีเทน 100 คือ น้ำมันดีเซลที่มีสมบัติกำรเผำ
ไหม้เช่นเดียวกับซีเทน 100% โดยมวล
• น้ำมันดีเซลที่มีเลขซีเทน 0 คือ น้ำมันดีเซลที่มีสมบัติกำรเผำ
ไหม้เช่นเดียวกับแอลฟำเมทิลแนฟทำลีน 100% โดยมวล
• น้ำมันดีเซลที่มีเลขซีเทน 80 คือ น้ำมันดีเซลที่มีสมบัติกำรเผำ
ไหม้เช่นเดียวกับซีเทนร้อยละ 80 โดยมวล
ซีเทน (C16H34) แอลฟำเมทิลแนฟทำลีน
CH3-CH2-CH3
14
- 32. ▪ น้ำมันดีเซลหมุนเร็วธรรมดำ (B7) มีสัดส่วนไบโอดีเซล 6.6 – 7%
▪ น้ำมันดีเซลหมุนเร็ว B10 มีสัดส่วนไบโอดีเซล 9 – 10%
▪ น้ำมันดีเซลหมุนเร็ว B20 มีสัดส่วนไบโอดีเซล 19 – 20%
น้ามันดีเซลหมุนเร็ว + ไบโอดีเซล
ไบโอดีเซล (Biodiesel)
เป็นเชื้อเพลิงที่ได้จำกกำรนำน้ำมันพืช
เช่น ปำล์ม ไขมันสัตว์ หรือน้ำมันพืชใช้แล้ว
มำทำปฏิกิริยำทำงได้เป็นสำรเอสเทอร์ ซึ่งมีคุณสมบัติ
ใกล้เคียงกับน้ำมันดีเซล
เมื่อนำมำผสมกับน้ำมันดีเซลในสัดส่วนร้อยละ 5-10 (B5-B10)
สำมำรถนำมำใช้งำนในเครื่องยนต์ดีเซลได้เป็นอย่ำงดี
โดยไม่ต้องดัดแปลงเครื่องยนต์
- 33. // สูตรน้ามันไบโอดีเซล
B2 ไบโอดีเซล 2 %: ดีเซล 98 %
มีจำหน่ำยทั่วไปในมลรัฐมินนิโซตำ สหรัฐอเมริกำ
B5 ไบโอดีเซล 5%: ดีเซล 95 %
มีจำหน่ำยทั่วไปในประเทศฝรั่งเศส
B10 ไบโอดีเซล 10%: ดีเซล 90 %
B20 ไบโอดีเซล 20%: ดีเซล 80 %
B40
ไบโอดีเซล 40%: ดีเซล 60 %
เป็นสูตรที่ใช้ในรถยนต์ขนส่งมวลชนใน
ประเทศฝรั่งเศส
B100
ไบโอดีเซล 100%
เป็นน้ำมันไบโอดีเซล 100 เปอร์เซ็นต์ ที่ใช้ใน
ประเทศเยอรมนีและออสเตรีย
มาตรฐานคุณภาพของน้ามันไบโอดีเซล
จุดวำบไฟ (flash point) มำตรฐำนจะอยู่ที่ 130C
ถ้ำหำกสูงกว่ำนี้เป็น 150C หรือ 170 C จะทำให้รถ
สตำร์ทติดยำก
#จุดวำบไฟ คือกำรหำค่ำจุดที่อุณหภูมิต่ำสุดของน้ำมันที่ทำให้
เกิดไอน้ำมันเป็นปริมำณมำกพอ และเมื่อสัมผัสเปลวไฟก็จะลุก
ไหม้ทันที
- 39. น้ำมันแก๊สโซฮอล์ที่ผสมเอทำนอลในอัตรำส่วน 85% กับน้ำมันเบนซิน
(ชนิดพื้นฐำน ออกเทน 87) 15% เป็นเชื้อเพลิงที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม
แก๊สโซฮอล์ 91
(E10)
น้ำมันเบนซินไร้สำรตะกั่วผสมกับเอทำนอลในอัตรำส่วน 10% ได้เป็น
น้ำมันแก๊สโซฮอล์ ออกเทน 91 โดยยังคงคุณสมบัติในกำรใช้งำนกับ
เครื่องยนต์เช่นเดียวกับน้ำมันเบนซินออกเทน 91
แก๊สโซฮอล์ 95
(E10)
น้ำมันเบนซินไร้สำรตะกั่วผสมกับเอทำนอลในอัตรำส่วน 10% เพื่อทดแทน
สำร MTBE ได้เป็นน้ำมันแก๊สโซฮอล์ ออกเทน 95 โดยยังคงคุณสมบัติใน
กำรใช้งำนกับเครื่องยนต์เช่นเดียวกับน้ำมันเบนซินออกเทน 95
แก๊สโซฮอล์
E20
น้ำมันเบนซินที่มีส่วนผสมเอทำนอลในอัตรำส่วน 20% กับน้ำมันเบนซิน
ชนิดพิเศษ (Base Gasohol) ออกเทน 91
แก๊สโซฮอล์
E85
- 40. สีน้ำมันเชื้อเพลิง บังคับตั้งแต่ 1 ก.พ.2553
ที่มำ : รำชกิจจำนุเบกษำ ประกำศกรมธุรกิจพลังงำน เรื่อง กำหนดลักษณะและคุณภำพของน้ำมันดีเซล
พ.ศ. 2562 และ ประกำศกรมธุรกิจพลังงำน เรื่อง กำหนดลักษณะและคุณภำพของน้ำมันแก๊สโซฮอล์
พ.ศ. 2562
ชนิดน้ำมัน สี
น้ำมันเบนซิน 95 สีเหลือง
น้ำมันแก๊สโซฮอล์ 95 สีส้ม
น้ำมันแก๊สโซฮอล์ 91 สีเขียว
น้ำมันแก๊สโซฮอล์ E20 สีน้ำตำล
น้ำมันแก๊สโซฮอล์ E85 สีม่วง
น้ำมันดีเซลหมุนเร็วธรรมดำ สีเหลือง
น้ำมันดีเซลหมุนเร็ว B10 สีม่วง
น้ำมันดีเซลหมุนเร็ว B 20 สีแดง