BT Günlüğü Mart 2023 Dergisi Ücretsiz İndirin veya Web üzerinden okuyun!

1. 03 / 2023 Güvenilir Bir Yapı İçin Depreme Dayanıklı İnşaat Teknikleri • 2023’te Ekonomileri Şekillendirecek 5 Teknolojik Gelişme Türkiye’nin 2022 İnovasyon Karnesi • Siber Saldırıların Arkasında Devlet mi Var? • Dijitalleşirken Ne Yap Et, Verine Sahip Çık! 2023’te Ekonomileri Şekillendirecek 5 Teknolojik Gelişme • Teknoloji Liderlerinin 2023’teki 5 Önceliği Siber Baskılarla Mücadele İçin 2023’te Odaklanılması Gereken Üç Güvenlik Hedefi Şirketler ve Çalışanlar, Çalışma Alanına Yönelik İnovasyonlarda Fikir Ayrılığı Yaşıyor 2023 Yılı Teknoloji Trendleri

2. 2 künye içindekiler 03 Editör 04 Haberler 13 Siber Saldırıların Arkasında Devlet mi Var? 15 Hollywood’u Geride Bırakan ve Büyümesini Sürdüren Bir Pazar: Oyunlar! 16 Dijitalleşirken Ne Yap Et, Verine Sahip Çık! 18 Röportaj: Murat GÖÇE 20 Kapak Konusu: 2023 Yılı Teknoloji Trendleri 26 Siber Baskılarla Mücadele İçin 2023’te Odaklanılması Gereken Üç Güvenlik Hedefi 28 Türkiye’nin 2022 İnovasyon Karnesi 32 Teknoloji Liderlerinin 2023’teki 5 Önceliği 34 5G’nin Gelişen Pazarlardaki Potansiyel Ekonomik Faydaları 36 2023’te Ekonomileri Şekillendirecek 5 Teknolojik Gelişme 38 Güvenilir Bir Yapı İçin Depreme Dayanıklı İnşaat Teknikleri 40 Şirketler ve Çalışanlar, Çalışma Alanına Yönelik İnovasyonlarda Fikir Ayrılığı Yaşıyor 42 BT Günlüğü Test Merkezi Yazı İşleri Ali Yavuz ŞAHİN Genel Yayın Yönetmeni (Sorumlu) yavuz@btgunlugu.com Ecevit BIKTIM Yayın Danışmanı ecevit@btgunlugu.com Mahmut Saral Editör info@btgunlugu.com Editörler Süleyman Sertkaya Barış Yılmaz Mutlu Çavuş info@btgunlugu.com Kreatif Creative Solutions diyalog@creativesolutions.com.tr Reklam Reklam Departmanı reklam@btgunlugu.com Adres Eylül Medya İnönü Caddesi No: 8 Bulut İş Merkezi 4. Kat Ofis: 72 Çeliktepe Kağıthane / İstanbul Tel : 0212 270 36 37 Fax: 0212 270 36 37 2

3. editör Karşınıza çıkan olaylarda kalp atışınızın arttığı, bir o yana bir bu yana baktığınız, sanki bir şey yapacaktınız da o an aklınıza gelmedi ama yap- manız gerekiyor düşüncesiyle hareket ettiğiniz anlar vardır ya. Günlerce içinizden gitmez, sanki yaşanmamışçasına hayaller kurarsınız ve bir ay sonunda geriye baktığınızda ne yaşadım ben dediğiniz bir an gelir. Ülkece ne yaşadık biz… Bunu yazılarla tarif etmem güç fakat yaşadıklarımızı bir daha yaşamak istemiyorum. Uzun yıllardır teknoloji sektöründe faaliyet gösteren ya- yınlarda çalışmış bir kişi olarak kullandığımız teknolojilerin daha yararlı işlere, özellikle hayatımızı kolaylaştıracak şeylere dönüştürülmesi gerek- tiğini en yakından bilen kişilerden biriyim. Hangi sektörde çalışıyorsak ne iş yapıyorsak yapalım teknoloji hayatımı- zın vazgeçilmez bir parçası haline geldi. Depremde yaşanan yıkımların sebepleri malum. Bu sebepleri 85 milyon olarak aşmak zor olsa da en aza indirmek için var gücümüzle çalışmamız şart. Güvenilir bir yapı için depreme dayanıklı inşaat teknolojilerini kullan- mamız gerekiyor. Tabii ki bu tarz tekniklerin kullanımı ile birlikte zemin etütlünden tutunda hava şartları ve kullanılacak malzemelerin dayanık- lılıklarına kadar birçok etken var. Tüm bunların işi bilen ve yetkin kişiler tarafından hesaplanarak tasarlanması şart. Bir daha böyle afetler yaşamamak dileğiyle, BT Günlüğü ekibi olarak depremde hayatını kaybedenlere Allah’tan rahmet, yakınlarına başsağlığı, yaralananlara acil şifalar diliyoruz. Teknolojiyi Daha Faydalı Kullanmamız Şart! Bir önceki gün düzgün uyuyamamıştım, içimde bir tedirginlik sanki bir an önce sabah olsa da uyansam hissiyle kalktım. Ve o haber ile güne uyanmanın hissi tarif edilemez. Ali Yavuz ŞAHİN Genel Yayın Yönetmeni yavuz@btgunlugu.com 3

4. 4 Turkcell, altyapı ve iş süreçlerinde odaklandığı enerji verimliliği çözümlerini sürdürüyor. 2022 yılında 63,3 milyon kilowatt saatten fazla enerji tasarrufu sağlayan Turkcell, böylece büyüyen altyapısıyla birlikte artan ihtiyaçlarına rağmen bir önceki yıla göre toplam enerji tüketimini %3,4 oranında azaltmayı da başardı. Turkcell, altyapı ve iş süreçlerinde odaklandığı enerji verimliliği çözümlerini sürdürüyor. 2022 yılında 63,3 milyon kilowatt saatten fazla enerji tasarrufu sağlayan Turkcell, böylece büyüyen altyapısıyla birlikte artan ihtiyaçlarına rağmen bir önceki yıla göre toplam enerji tüketimini %3,4 oranında azaltma- yı da başardı. Turkcell Şebeke Teknolojilerinden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Gediz Sezgin konuyla ilgili değerlendirmesinde, “Her açıdan sürdürülebilir uygulamaların geliştirilmesine özen gösteren bir şirket olarak baz istasyonları, veri merkezleri ve ofis binalarında çevresel etkiyi azaltmaya yönelik çözümler üretiyoruz. Ener- ji tüketiminin azalması, ülke kaynaklarının ve çevrenin de korunması demek. Bu bilinçle tüke- timi azaltmanın yanında enerji üretiminin doğa dostu yenilenebilir kaynaklardan sağlanması için 2022 yılında yatırımlarımızı ve çalışmalarımızı katlayarak arttırdık” diye konuştu. Sezgin ayrıca şebekedeki enerji tüketimlerinin uzaktan takibi ve kontrolünün, tamamen Turkcell mühendisle- rinin yerli imkanlarla geliştirdiği enerji yönetim sistemi üzerinden gerçekleştirildiğini belirte- rek, geliştirilen yapay zeka uygulamasıyla enerji yönetiminde verimliliğe büyük katkı sağlandığına dikkat çekti. Turkcell’den 63,3 Milyon Kilowatt Saatlik Enerji Tasarrufu Z kuşağından emeklilere kadar herkesin kendi dünyasını bulabildiği YouTube, içerik üretici topluluklarına, işletme- lere ve kullanıcılara katkı sağlıyor. Bu katkıyı ölçmek ve daha iyi anlamak amacıyla bağımsız araştırma kuruluşu Oxford Economics tarafından YouTube Türkiye Etki Ra- poru hazırlandı. Rapora göre dünya çapında 2 milyardan fazla insanın ortak platformu haline gelen YouTube, Tür- kiye’de 45 binden fazla tam zamanlı işe eşdeğer istihdamı destekliyor. Peki Türkiye’de kaç kişi YouTube kullanıyor? Türkiye’de kaç kişi YouTube kullanıyor sorusunun cevabı, “tam 45 milyon kişi!” Bu kişiler, YouTube verilerine göre platformda günde ortalama 45 dakika zaman geçiriyor. Kullanıcılar YouTube sayesinde dünyanın dört bir yanın- dan dilediği içeriğe ulaşarak pek çok yeni şey öğrenebili- yor. Her yaştan bireyin sesini duyurmasına, öğrenmesine, araştırmasına ve eğlenmesine katkı sağlayan YouTube, aynı zamanda içerik üreticileri ve diğer işletmeler için de önemli bir gelir imkanı yaratıyor. İçerik üreticilerinin çalı- şanlarının yanı sıra tedarik zincirlerinde yer alan işletme- ler ve serbest çalışanlar da dahil edildiğinde YouTube sayesinde çok büyük bir ekosistem oluşuyor. Desteklenen bu ekosisteme verilen katkıyı anlamak, platformun Türkiye ekonomisine, toplumuna ve kültürüne halihazırda yaptığı önemli katkıyı ölçmek için bir etki analizi araştırması ger- çekleştirildi. Bağımsız araştırma kuruluşu Oxford Econo- mics tarafından yürütülen araştırma, platformun etkisini ölçmeyi, istihdam ile GSYH üzerindeki etkilerini belirleyip ilişkili sektörler ile bireylerin yaşam kalitesi üzerinde nasıl bir etkide bulunduğunu analiz etmeyi amaçlayan titiz bir çalışma yürütü. Araştırmanın detaylarına aşağıdaki bağlantıdan veya yan tarafta yer alan QR kod üzerinden ulaşmanız mümkün. https://www.btgunlugu.com/turkiye- de-kac-kisi-youtube-kullaniyor/ Türkiye’de Kaç Kişi YouTube Kullanıyor? haberler

6. 6 TikTok için kötü gelişmeler yaşanıyor. Çinli Byte Dance firmasının bünyesinde yer alan platform, önümüzdeki dönemde Amerika’da tamamen yasaklanabilir. Bu, mecliste yapılan oylamanın ardından Başkan Joe Biden’a gönderilecek rapora bağlı. Eğer Biden’in önüne rapor gelir ve o da onay verirse, TikTok için Amerika defteri tamamen kapanacak. Tabii bu o kadar da kolay bir ihtimal değil. CNBC’ye dayandırılan bilgilere göre TikTok, Amerika’da bir nevi uzatmaları oynamaya başladı. Zira çok tercih edilen sosyal medya uygulaması için Temsilciler Meclisi’nde oylama gerçekleştirildi ve 24’e 16 oy ile platform aleyhinde bir karar çıktı. Karar karşısında TikTok yetkilileri üzgün olduklarını belirtirken, öte yandan milyonlarca Amerikalı vatandaşın kendi istekleri doğrultusunda bu uygulamayı kullanmala- rının engellenmesinin de üzücü olduğunu ekliyor. Tabii bu olası yasağın olumsuz bir sonucu olarak Amerikan kültürünün dünyanın farklı noktalarında yaşayan milyarlarca insana eriştirilebilme imkânı- nın da yok edilmiş olacağı bildiriliyor. Şirket, her ne kadar bu iddiaları kabul etmese de Çin menşeli şirketlerin devletle bağlantılı hareket etme zorun- luluğu olduğu da söyleniyor. Trump zamanında Amerikalı TikTok kullanıcılarının verilerinin Ame- rika’daki sunucularda tutulması üzerine anlaşma- lar yapılsa da bunların uygulanmadığı söyleniyor. Platform, Amerika’da, geçtiğimiz Aralık ayından bu yana devlet çalışanlarının telefonlarında yasak. Öte yandan devlet üniversitelerinin Wi-Fi ağları üze- rinden bağlanılması da yasak. Eğer meclisten karar çıkar ve onay için başkana gönderilirse, iki seçenek bulunuyor: Ya yasaklanacak ya da kararın gözden geçirilmesi için veto edilecek. TikTok Tamamen Yasaklanabilir mi? ABD Fişi Çekmeye Hazır! Benzinli arabaların satışı büyük engellere takılabilir. Avrupa Parlamentosu, 2035’ten itibaren AB’de yeni gaz ve dizel otomobil satışını etkili bir şekilde yasaklamak için bir yasayı resmi olarak onayladı. Elektrikli otomobil çözümleri AB tartışmasında en önde gelenlerden birisi. Hareket, AB’nin elektrikli araçlara geçişi hızlandırma ve iklim değişikliğiyle mücadele etme çabalarının bir parçası. Birliğin yaklaşımları son derece açık ve tüm yasaları gerçekleştirecekler gibi görünüyor. Bu süreç dünya örgütleri tarafından başlatıldı ve bugüne kadar durmadı. Kurallar, otomobil üreticilerinin önümüzdeki on yılın ortalarında satılan yeni otomobillerden CO2 emisyonlarını ortadan kaldırması gerektiği anlamına geliyor. Yeni yasa 2030’da 2021 seviyelerine kıyasla yeni satılan otomobillerden %55 kesilmiş CO2 emisyonu be- lirleyecek. Bu yaklaşık%37’lik mevcut hedeften çok daha yüksek. Bu alandaki genel görüş hemen tüm yasaları uy- gulamaya koymalarıdır. Ancak teknolojik sınırlamalar, özellikle bugünlerde buna pek izin vermiyor. AB ülkeleri geçen Ekim ayında milletvekilleri ile anlaşmayı kabul etti ve üye devletlerin bu yıl Mart ayında nihai onay alması bekleniyor. Birçok Avrupalı otomobil üreticisi elektrifikasyona büyük yatırım yaptı. Fransa, Almanya, Hollanda, Danimarka, İngiltere vb. Volkswagen, 2033’te sadece Avrupa’da elektrikli araç üreteceğini açıkladı. Ayrıca BMW ve Mercedes aynı hikayeye sahip. Özellikle BMW, otomobil şirketlerinin yoğun benzin çözümleri- ni dönüştürmek istiyor. Bazı modellerde bunu büyük oranda başardığını görüyoruz. Yoğun bir şekilde rekabet edebilmesi için bu şart. Benzinli arabaların satışı artık iyiden iyiye düşecek. Tesla bu pazarda lider olmasına rağmen, diğer şirketlerin rekabetçi fikirleri var. Tesla otomotiv dünyasını değiştirmeye başladı. Er ya da geç tüm şirketler bu stratejiyi kabul edecektir. Benzinli Arabaların Satışı Avrupa Tarafından Tamamen Yasaklanıyor haberler

7. 48 BT Yöneticileri Bu Adreste Buluşuyor BTGunlugu.com

8. 8 Dünyanın en önemli endüstriyel ticaret fuarı olan HANNOVER MESSE, 1947 yılında başladığı yol- culuğunu 2023 yılında başka bir boyuta taşıyor. Almanya merkezli dünyanın en büyük fuar düzen- leyicilerinden biri olan Deutsche Messe AG tara- fından organize edilen HANNOVER MESSE Fuarı, bu yıl 17 – 21 Nisan 2023 tarihleri arasında global arenadan 4 bini aşkın katılımcı firma ve 100 binin üzerinde ziyaretçiye ev sahipliği yapacak. ‘Endüst- riyel Dönüşüm – Fark Yaratan Teknoloji’ teması ile gerçekleşecek olan HANNOVER MESSE 2023’de Otomasyon ve Akışkan Sistemleri, Dijital Ekosis- temler, Enerji Çözümleri, Mühendislik Çözümleri, Geleceğin Merkezi, Basınçlı Hava & Vakum ve Global Pazarlar & İş Dünyası olmak üzere yedi ürün grubu sergilenecek. Sektördeki başlıca eği- limlerin arasında; Endüstri 4.0, dekarbonizasyon, yapay zekâ ve makine öğrenimi, enerji yönetimi ve hidrojen & yakıt hücreleri yer alıyor. Fuarın katılımcıları arasında Autodesk, Bosch, Dassault Systemes, Microsoft, NOKIA, Salzgitter, Service- Now, Schneider Electric ve Siemens gibi global şirketlerle birlikte Beckhoff Automation, GP Joule, Festo, Harting, ifm, Kaeser Compressors Pepperl + Fuchs, Phoenix Contact, Rittal, SEW ve Ziehl-A- begg gibi KOBİ’ler bulunuyor. Fraunhofer ve Karlsruhe Teknoloji Enstitüsü (KIT) gibi tanınmış araştırma enstitüleri, geleceğe yönelik endüstriyel çözümler tasarlarken çeşitli teknoloji alanlarında 300’den fazla startup, yenilikçi potansiyele sahip inovasyonlarını fuarda sergiliyor. HANNOVER MESSE 76'ncı Kez Dünya Endüstrisini Buluşturuyor Türk Telekom, 11 ilde depremden etkilenen kişiler için istihdam öncelik sağlayacak. Adaylar turktelekomkariyer.com.tr adresini ziyaret ederek; satış, pazarlama, insan kaynakları, finans, destek hizmetleri ve teknoloji fonksiyonlarında farklı kademelerdeki pozisyonlar ve tekniker pozisyonu için başvurularını gerçek- leştirebilecekler. Türk Telekom’un kariyer sitesinde, deprem felaketinden etkilenen 11 ilde, istihdamda öncelik çalışmasının başlatıldığı duyuruldu. Şirket, turktelekomkariyer.com.tr’de yaptığı açıklamada dayanışmanın gü- cünün daha fazla hissedildiği bu dönemde, farklı rol ve sorumluluklar için istihdam imkanı sağlayacağını belirtti. Şirket, istihdamda öncelikli adayları; telekom sektöründe deneyimli veya bu alanda çalışmaya istekli, ikametgahı depremden etkilenen illerden birinde olan ya da deprem nedeniyle ikametgahı değişmiş; kendisi, birinci derece yakınları, evi veya işi depremden etkilenmiş kişiler olarak belirledi. İstihdam kapsamında başvuracak adaylar için hem tam zamanlı iş hem de staj imkanı sağlanacağı duyuruldu. Başvuru yapmak isteyen adaylar; turktelekomkariyer.com.tr adresini ziyaret ederek; satış, pazarlama, insan kaynakları, finans, destek hizmetleri ve teknoloji fonksiyonlarında farklı kademelerdeki pozisyonlar ve tekniker pozisyonu için başvurularını gerçekleştirebilecek- ler. Şirketin kariyer sayfasında yayınlanan ilanda; depremden etkilenen illerden birinde ikametgahı olan adaylar için yerinde çalışma, deprem nedeniyle ikametgahı değişmiş adaylar için İstanbul ve Ankara lokasyonlarda hibrit çalışma, stajyer pozisyonları için uzaktan çalışma olmak üzere farklı çalışma modellerinin sunulacağı belirtiliyor. Türk Telekom'dan Depremden Etkilenenlere İstihdam Önceliği haberler

9. özel haber OCI (Oracle Cloud Infrastructure) Compute kaynaklarındaki sertifikalı yapılandırmalar, artık Red Hat Enterprise Linux’u çalıştırabiliyor. Bu sayede kullanıcılar dağıtık bulut ortamlarında daha fazla seçeneğe sahip olabiliyor. Red Hat Enterprise Linux’u Oracle Cloud Infrastructure’a Getirmek İçin İş Birliklerini Genişletiyor! Red Hat ve Oracle, kullanıcılarına Oracle Cloud Infrast- ructure (OCI) üzerinde çalıştırabilecekleri daha fazla seçenek sunmak için çok aşamalı iş birliklerini duyurdu. Red Hat Enterprise Linux’un OCI üzerinde desteklenen bir işletim sistemi olarak çalışmasıyla başlayan bu stratejik iş birliği, dijital dönüşümlerine güç vermek ve önemli uygulamalarını buluta taşımak için OCI ve Red Hat Enterprise Linux kullanan şirketlerin deneyimini iyileştiriyor. Gartner’ın “Forecast: Public Cloud Services, Worldwi- de, 2020-2026, 4Q22 Update” raporuna göre “dünya çapında genel bulut sağlayıcılarının 2023’e kadar yüzde 18,5 büyümesi öngörülüyor. Bu sırada “şirketler de bulut kullanımını artırmaya devam edecek ve bu da önümüzdeki beş yılın bileşik yıllık büyüme oranının yüzde 19,6 olmasını sağlayacak.”1 Bu büyüme, hem bulut sağlayıcısı hem de bulut ortamlarının temelini oluşturan işletim sistemi tarafında müşterilerin daha geniş seçeneklere ihtiyaç duyduğunu gösteriyor. Fortune 500 listesinde yer alan şirketlerin yüzde 90’ı şu anda Red Hat ve Oracle’ın çözümlerini kullanıyor. Red Hat Enterprise Linux, bu şirketlerin pek çoğunun dijitalleşme operasyonlarında işletim sisteminin temeli olarak çalışırken OCI da yüksek performanslı ve önemli bulut hizmetleri sunuyor. Artık bu şirketler bulut ope- rasyonlarını OCI üzerinde çalışan Red Hat Enterprise Linux ile standartlaştırıyor ve bu sayede veri merkez- lerinden OCI dağıtık bulutuna kadar pek çok alanda ortak bir platforma sahip oluyor. Bu stratejik iş birliğiyle OCI’daki sertifikalı esnek sanal makine yapılandırmaları artık Red Hat Enterp- rise Linux’u çalıştırabiliyor ve kullanıcılar da Red Hat Enterprise üzerinde çalışan mevcut iş yüklerini Red Hat Enterprise Linux on OCI’ya güvenle aktarabiliyor. OCI esnek sanal makineleri fiyat/performans oranını iyileştirmek ve boşa harcanan kaynakları en aza indire- bilmek için tek bir CPU’ya kadar inebiliyor. Kullanıcılar, potansiyel sorunları çözmek için aralarında genişle- tilmiş ve ortak destek anlaşması bulunan Red Hat ve Oracle’ın destek ekipleriyle iletişim kurabiliyor. Red Hat Enterprise Linux, Red Hat’in arasında Red Hat OpenShift’in de bulunduğu hibrit bulut teknoloji portföyünün temelini oluşturuyor. Red Hat Ansible Automation Platform ve ek teknolojiler de modern bulut yerlisi yığını destekliyor. Bu iş birliğiyle Red Hat ve Oracle’ın ortak kullanıcıları Red Hat Enterprise Linux üzerinde ilerleyen dönemlere yönelik bilişim hizmete alımları için temel oluştururken mevcut BT yatırımla- rından da fayda kazanmaya devam ediyor. 9

10. 10 Huawei, 2022 Gartner Magic Quadrant raporuna göre, kablolu ve kablosuz ağ altyapı çözüm- leriyle Kuzey Amerika menşeli firmalar dışın- daki tek lider şirket oldu. Huawei, kurumsal ağ altyapısı çözümlerindeki liderliğini, dünyanın önde gelen araştırma ve danışmanlık şirketi Gartner tarafından hazırlanan değerlendirme raporuyla tescilledi. 2022 Gartner Magic Quad- rant raporuna göre Huawei, ‘Kablolu ve Kab- losuz Kurumsal Ağ Altyapısı’ alanında, Kuzey Amerikalı olmayan tek tedarikçi olarak ‘Lider’ seçildi. Huawei’in bu kategorideki geniş çözüm yelpazesi arasında, Cloud Campus 3.0 çözümü, Cloud Engine serisi anahtarlar, Air Engine Wi- Fi erişim noktaları ve Master NCE otomatik ağ yönetim platformu yer alıyor. Huawei; yapay zeka, makine öğrenimi özellikli ağ yönetimi platformları ve gelişmiş kablosuz ağ desteği konularında önemli bir bilgi birikimine sahip. Huawei’in bu kategoride sunduğu ürün ve çözümler, bugüne kadar dünya çapında farklı sektörlerde milyonlarca müşteriye ulaştı. Hu- awei tarafından sunulan çevik yazılım mima- risi, Huawei kurumsal ağ ürünlerinin farklı iş modellerinde yüksek performansla çalışmasını sağlıyor. Huawei’in kampüs ağı ürünleri, bugü- ne kadar kamu hizmeti, eğitim, sağlık, üretim, finans ve enerji gibi sektörlerde, 170’ten fazla ülke ve bölgedeki müşteriler tarafından yaygın olarak kullanıldı. Bu çözümler, şirketlerin dijital dönüşüm yolculukları için sağlam bir temel oluşturmalarına da yardımcı oldu. Huawei, Kurumsal Ağ Altyapısı Alanında Büyümeye Devam Ediyor Elon Musk’ın Twitter’ı, yeni bir gündem maddesiyle daha karşımızda. Bildiğiniz gibi platform, 2FA, yani iki faktörlü doğrulama sistemini bünyesinde barındırıyor. Bu sayede daha güvenli kullanım deneyimleri mümkün oluyor ve hesapların kötü niyetli kişilerin ellerine geç- mesi engellenebiliyor. Yeni gelen bilgiler ise, bu sistemin artık ücretsiz sürümde kullanılamayacağı yönünde… Peki neden? Twitter, iki faktörlü güvenlik sistemini sadece Blue kullanıcıları için, yani aylık para ödeyen kullanıcılara özel olarak konumlandırmaya hazırlanıyor. Bu sistem, hali hazırda ücretsiz sürümde var, ama 20 Mart 2023 tarihin- den itibaren tarih olacak.Şirketin resmi blogunda yer alan bilgiler, telefon numarası tabanlı 2FA yönteminin kötü niyetli kullanıcılar tarafından suistimal edildiğini ve spam mesajlar sebebiyle can sıkıcı sonuçların ortaya çıktığını işaret ediyor. IGN sitesindeki haberde, spam mesajlar sebebiyle yıllık 60 milyon dolarlık kayıptan da söz ediliyor. Dolayısıyla ücretsiz kullanımda bu yöntemden vazgeçi- lecek. Tabii bu, bağlı telefon numaranızın hesabınızdan silineceği anlamını taşımıyor. İsterseniz ayarlar kısmına giderek numaranızı kaldırma şansınız var. Öte yandan yetkililer, ücretsiz kullanılan hesaplar için farklı güvenlik uygulaması ve iki faktörlü doğrulama sistemlerinin hâlâ kullanılabilir olduğunu da ekliyor. Yani “güvenlik” konusu hâlâ önemli. Zaten bu özelliği çoğu kullanıcı kullanmı- yordu… yayınlanan haberlerde, Temmuz 2022 itibarıyla gerçekleştirilen bir güvenlik araştırması sonuçlarına yer verildi. Bu raporda, aktif hesapların yalnızca %2.6’sının iki faktörlü güvenlik sistemini kullandığı bildiriliyor. T Blue, henüz ülkemizde kullanımda değil. Şu an aktif olarak kullanıldığı ülkeler ve fiyatlandırma detaylarına web sitesinden erişmeniz mümkün. Twitter, Sadece Para Verenlere mi Güvenli Olacak? haberler

11. 11 Rönesans, Dassault Systèmes’in sürdürülebilir inovasyonları teşvik etmek için sanal dünyaların kullanımına ilham veren ” The Only Progress is Human” (Tek İlerleme İnsandır) girişiminin bir parçası. Dassault Systèmes’den “3D Haritalama Projesi” ile Kentsel Rönesans Dassault Systèmes, daha iyi bir geleceği şekillendirme- ye yönelik “ The Only Progress is Human (Tek İlerleme İnsandır)” girişiminin en yeni parçası olan Kentsel Rö- nesans’ı duyurdu. Kentsel Rönesans, Koreli sanatçı ve araştırmacı Yiyun Kang tarafından tasarlandı. Seul’deki Dongdaemun Design Plaza’ya (DDP) yansıtılan yeni- likçi bir 3D video haritalama projeksiyonu ile Dassault Systèmes’in geleceğin şehri vizyonu sergilendi. Yiyun Kang konuyla ilgili şunları söyledi; ‘’Geofuture’’ projesi, Seul’deki DDP’nin haritasını çıkaran büyük öl- çekli bir kamusal projeksiyon çalışması. Dassault Systè- mes’in şehrimizi tasarlama vizyonundan esinlenen bu proje, sürdürülebilir inovasyonla gerçekleştirilecek gelecekteki yaşamımızı imgeliyor.” Bir Şehrin Sanal İkiz Deneyimi, Vatandaşların Yaşam Kalitesini Artırır Artan nüfus ve iklim sorunlarıyla birlikte, şehirle- rin her açıdan daha sürdürülebilir ve sağlıklı olması gerekiyor. Aynı zamanda herkes için daha iyi bir yaşam kalitesi arayışı sürdürülüyor. Bunu mümkün hale getirmek için, sürdürülebilir binalarda yenilenebilir malzemelerin kullanımı, vatandaşları yarının kentinin tanımlanmasına dahil etmek, kapsayıcı kamu hizmetleri, mobilite, tarım ve yeşil enerji için yeni çözümler bulmak şart. Dassault Systèmes, gerçek dünyada inşa edilme biçim- lerini ve içlerindeki yaşam kalitesini iyileştirmek için sanal dünyada eksiksiz bir şekilde şehirleri modelliyor. Simüle etme, analiz etme, görselleştirme ve deneyim- leme teknolojisini de sağlayarak öncülük ediyor. Sanal ikiz deneyimleri, gerçeği bilimsel doğrulukla temsil eden ve kullanım bağlamında test edilip mükemmel- leştirilen görsel, dijital, 3D modeler, şehir ortamı- nın yanı sıra onu inşa etmek için gereken altyapı ve emtiaları da dikkate alıyor. Vatandaşlar, işletmeler ve şehir yetkilileri, en uygun çözümü uygulamadan önce aldıkları tasarım kararlarının sosyal ve ekolojik etkilerini simüle ederek, daha sürdürülebilir ve döngüsel bir gelecek hayal etmek için birlikte çalışıyor. Dongdaemun Design Plaza: Kentsel Rönesans İçin Sembolik Bir Bina Dongdaemun Design Plaza, Zaha Hadid Architects ta- rafından Dassault Systèmes’in çözümlerinden biri olan CATIA kullanılarak tasarlandı. Dassault Systèmes’in yazılımı kullanılarak neler tasarlanabileceğinin güzel bir örneği olma potansiyeli taşıyor. DDP, güçlü kavisli formlarıyla karakterize edilen neofütüristik bir tasarı- mı ile Seul’deki önemli kent simgelerinden biri. Bina, Güney Kore’nin tasarım, sanat ve moda merkezinin en gözde parçası. Hem yerel halk hem de turistler için popüler bir destinasyon. özel haber

12. 12 haberler Nvidia göz teması teknolojisi, sinema sektörü çalışanlarını da etkilemişe benziyor. Daniel Has- himoto, onlardan bir tanesi ve hazırladığı örnek videolarla sizi de etkilemeyi hedefliyor. Bizce bunu başarması zor değil. Nvidia göz teması teknolojisi, kısa süre önce görücüye çıkarılmıştı. Yapay zekâ destekli bu teknoloji, kişilerin bir video konferans- tayken, kameraya bakmasalar bile gerçek zamanlı olarak bakıyormuş gibi görünmelerini sağlaya- biliyor. Bu, online toplantılarda “göz kontağına önem veren kişiler için” hayat kurtarıcı, ama bir yandan da aldatıcı bir detay olabilir. Peki bu teknoloji, popüler filmlerde kullanılsaydı nasıl olurdu? Aşağıdaki örnek videolar, o filmleri defalarca kez izlemiş olsanız bile “sanki ilk kez izliyormuşsunuz” hissini sağlayabilir. Öte yandan, kendinizi tuhaf hissetmeniz de olası. Aktör sanki rolünü oynamıyor da sizinle konuşuyor gibi. Bu durumda siz de ona “Ne bakıyorsun” diye seslenebilirsiniz. Ama henüz bunu duyup cevap verebilecek teknolojiye erişmiş değiliz. Daniel Hashimoto, bir VFX sanatçısı ve hem YouTube hem de Twitter’da “Action Movie Kids” isimli sayfası var. Hashimoto’nun hazırladığı örnek çalışmalar, gerçekten ilgi çekici ve biraz da “tuhaf.” Her şeyden önce, bu teknolojiyi deneyimleyebilmek için Windows PC sisteminizde Nvidia GeForce RTX 2060, Quadro RTX 3000, TITAN RTX veya üzeri bir GPU’nun olması gerekiyor. Tabii bir de kameranız olmalı. Aşağıdaki bağlantıdan veya QR kod ile haberimizin detaylarına ve videoya ulaşabilirsiniz. https://www.btgunlugu.com/nvidia-goz-temasi-filmleri-gariples- tiriyor/ Nvidia Göz Teması Teknolojisi Popüler Filmleri Garip Hale Getiriyor Washington yetkilileri, yarı iletken üretim teknolo- jisinin Çin’e ihracatını kısıtlamak için bir anlaşmayı onaylıyor gibi görünüyor. Çin’e karşı büyüyen teknoloji yasağı, Japonya ve Hollanda’nın da katılımıyla korkunç bir hal alacak. ABD Washington Ticaret departma- nından Don Graves, Washington’daki bir etkinliğin oturum aralarında, “Şu anda anlaşma hakkında ko- nuşamayız,” dedi. “Ama kesinlikle Hollanda ve Japon- ya’daki arkadaşlarımızla konuşabilirsiniz”. Bu, özel- likle tüm gözlerin Çin’de olduğu bu günlerde dikkate değer bir açıklama olarak göze çarpıyor. Bloomberg, bir anlaşmaya varıldığını bildirdi ve konuyu bilen iki kişi haberi Reuters’a doğruladı. Amerika Birleşik Devletleri, Pekin’in çip endüstrisini genişletme ve askeri endüst- risini geliştirme kabiliyetini engellemek amacıyla Çin’e çip yapma araçlarının sevkiyatına kapsamlı ihracat kısıtlamaları getirdi. Kısıtlamanın etkili olabilme- si için, diğerlerinin yanı sıra büyük yonga üreticileri ASML ve Tokyo Electron’a ev sahipliği yapan Hollanda ve Japonya’nın devreye alınması gerekiyordu. Ticaret departmanı bir e-postada, ihracat kontrollerini yaban- cı müttefiklerle koordine etmeye devam edeceğini ve bunu bir “öncelik” olarak nitelendirdiğini söyledi. “Çok taraflı kontrollerin tek taraflı kontrollerden daha etkili olduğunun farkındayız” dedi. Hollanda ve Japonya’dan yetkililer, geçtiğimiz ay Beyaz Saray ulusal güvenlik danışmanı Jake Sullivan liderliğindeki görüşmelerde çok çeşitli konuları görüşmek üzere Washington’daydı. Görüşmenin ardından yarı iletkenlerle ilgili bir anlaş- manın görüşülüp görüşülmediği sorulduğunda ABD başkanı Joe Biden, “Evet pek çok şey hakkında konuş- tuk ama çoğunu özel olarak konuştuk” dedi. Çin’e Karşı Teknoloji Yasağı Büyüyor!

13. 13 Hazırlanan rapora göre Eylül – Aralık 2022 döneminde Rusya ile bağlantılı devlet APT grupları, yıkıcı veri silici ve fidye yazılımlar kullanarak özellikle Ukrayna’yı hedef alan operasyonlarda yer almaya devam etti. Siber Saldırıların Arkasında Devlet mi Var? Çin bağlantılı bir grup olan Goblin Panda, Mustang Panda’nın Avrupa ülkelerine olan ilgisini kopyalamaya başladı. İran bağlantılı gruplar da yüksek düzeyde faaliyet gösteriyorlar. Sandworm ile birlikte, Callisto, Gamaredon gibi diğer Rus APT grupları, Doğu Avru- pa vatandaşlarını hedef alan kimlik avı saldırılarına devam ettiler. ESET Research, Eylül-Aralık 2022 dönemine ait APT(gelişmiş kalıcı tehdit) Etkinlik Raporu’nu yayınladı. ESET APT Etkinlik Raporu’nda ön plana çıkan başlıklar şu şekilde sıralanıyor ESET, Ukrayna’da kötü şöhretli Sandworm grubunun bir enerji sektörü şirketine karşı önceden bilinmeyen bir veri silici yazılımı kullandığını tespit etti. APT gruplarının operasyonları genellikle devlet veya devlet destekli katılımcılar tarafından gerçek- leştiriliyor. Söz konusu saldırı, Ekim ayında Rus silahlı kuvvet- lerinin enerji altyapısını hedef alan füze saldırıları başlatmasıyla aynı dönemde gerçekleşti. ESET, bu saldırılar arasındaki koordinasyonu kanıtlayamasa da, Sandworm ve Rus ordusunun aynı amacı taşıdığını öngörüyor. ESET, daha önce keşfedilen bir dizi veri silici yazılım arasından en yeni olana NikoWiper adını verdi. Bu ya- zılım, Ekim 2022’de Ukrayna’da enerji sektöründe faaliyet gösteren bir şirkete karşı kullanılmıştı. NikoWiper, Microsoft’un dosyaları güvenli bir şekilde silmek için kullandığı bir komut satırı yardımcı programı olan SDelete tabanlı. ESET, veri silen kötü amaçlı yazılıma ek olarak, fidye yazılımını silici olarak kullanan Sandworm saldırılarını keşfetti. Bu saldırılarda fidye yazılımı kullanılsa da asıl amaç verilerin imha edilmesi. Bilindik fidye yazılımı saldırılarının aksine, Sandworm operatörleri bir şifre çözme anahtarı sağlamıyor. Ekim 2022’de Prestige fidye yazılımının Ukrayna ve Po- lonya’daki lojistik şirketlerine karşı kullanıldığı ESET tarafından tespit edildi. Kasım 2022’de Ukrayna’da RansomBoggs adı verilen .NET’te yazılmış yeni bir fidye yazılımı keşfedildi. ESET Research, bu kampan- yayı Twitter hesabında kamuoyuna bildirdi. Sandworm ile birlikte, Callisto ve Gamaredon gibi diğer Rus APT grupları(Devlet Destekli olabilir), kimlik bilgilerini çalmak ve implant yerleştirmek için Ukrayna hedefli kimlik avı saldırılarına devam ettiler. Kasım ayında ESET, Avrupa Birliği’ndeki bir devlet kuruluşunda TurboSlate adını verdiği yeni bir Goblin Panda arka kapısı keşfetti ESET araştırmacıları ayrıca Japonya’daki siyasileri hedef alan bir MirrorFace hedefli kimlik avı saldırısı tespit etti ve bazı Çin bağlantılı grupların hedefinde aşama değişikliği fark etti – Goblin Panda, Mustang Panda’nın Avrupa ülkelerine olan ilgisini kopyalamaya başladı. Kasım ayında ESET, Avrupa Birliği’ndeki bir devlet kuruluşunda TurboSlate adını verdiği yeni bir Goblin Panda arka kapısı keşfetti. Mustang Panda da Avrupa kuruluşlarını hedef almaya devam etti. Eylül ayında, İsviçre’nin enerji ve mühendislik sektöründeki bir kuruluşta Mustang Panda tarafından kullanılan bir Korplug yükleyici tespit edildi. İran devlet bağlantılı gruplar da saldırılarına devam etti – POLONIUM, İsrail şirketlerinin yanı sıra, bu şirketlerin yabancı yan kuruluşlarını da hedef almaya başladı ve MuddyWater muhtemelen, aktif bir güvenlik hizmeti sağlayıcısının güvenliğine sızdı. Kuzey Kore bağlantılı gruplar, dünyanın çeşitli yerle- rindeki kripto para şirketlerine ve borsalarına sızmak için eski güvenlik açıklarını kullandı. İlginç bir şekilde Konni, tuzak belgelerinde kullandığı dilleri genişlete- rek, listesine İngilizceyi de ekledi; bu da her zamanki Rusya ve Güney Kore hedeflerine odaklanmadığı anla- mına gelebilir. özel haber

14. 14 haberler Güney Koreli teknoloji firması Samsung, kısa süre önce 2022 yılına dair son çeyrek ve yıl geneli mali raporlarını açıkladı. Elde edilen veriler, şirketin 8 yılın en düşük kârlılık seviyesine gerilediğini gösteriyor. Gerekçeler ise, pandemi, ekonomik kriz ve giderek azalan talep olarak sıralanıyor. Samsung Electronics, 31 Aralık 2022 ile sona eren 4. çeyrekte 57.21 milyar dolarlık gelir elde etti. Bu, önceki sene aynı döneme kıyasla %8’lik düşüş anlamına geliyor. Bu periyotta firmanın kârı ise, 3.5 milyar dolar olarak kayıtlara geçti. Bu da 2021 yılı aynı döneme kıyasla %69’luk düşüş demek. Firmanın 2022 yılında elde ettiği toplam gelir, 245 milyar dolar olarak kayıtlara geçti. Bu, dikkat çekici bir rakam olarak görünebilir, ama kâr kısmı sadece 35.22 milyar dolar. Öncelikle, son yıllar- daki pandemi süreci, Samsung’u da olumsuz anlamda etkiledi. Bu süreçte ve sonrasında yaşanan pek çok ekonomik sorun var. Yüksek enflasyon, dünya çapında ciddi bir sorun. Bir diğer konu ise, giriş ve orta seviye telefonlara çok da ilgi gös- terilmemesi. Dolayısıyla kullanıcı taleplerinde düşüşler var. Tüm bunlar bir araya gelince gelir- lerin düşmesi sürpriz değil. Tabii bu sıkıntıları sadece Samsung yaşamıyor. Dünya çapında pek çok şirket, benzer sorunlarla boğuşuyor. Sam- sung da dahil pek çok firma, 2023’ün ikinci yarısı itibarıyla işlerin daha iyiye gideceğini düşünü- yor. Firma, Galaxy S23 ailesiyle Android telefon pazarında ciddi bir gelir elde etmeyi düşünüyor. Giriş ve orta seviyeye yönelik telefon hamleleri ise, 2023’te azalabilir. Çünkü bu kategoriler pek kârlı görünmüyor. Samsung, Son 8 Yılın En Kötü Tablosuyla Karşı Karşıya! Epson, hem göz alıcı hem de sürdürülebilir ürünler ortaya çıkarmak için Paris Haute Couture Moda Haftası 2023 Bahar – Yaz etkinliğinde ünlü Japon moda tasa- rımcısı Yuima Nakazato ve adını verdiği markası YUI- MA NAKAZATO ile bir ortaklık gerçekleştirdi. Özgün ve yaratıcı görüşünü ürünlerine yansıtmak için Epson’un dijital tekstil baskısını kullanan YUIMA NAKAZATO, bazı tasarımlarını da daha sürdürülebilir ve sektörü değiştir- me potansiyeli olan yeni bir tekstil üretim süreci sayesinde oluşturdu. Epson ve YUIMA NAKAZATO iş birliği, şirketin tasarımcının tarzına gösterdiği baskı desteğin- deki başarısını temel alıyor ve yüksek kalite özel tasarım giysilerin düşük etkili bir süreçle üretilmesine olanak sağlayarak eserlerinin seviyesini ileri taşıyor. Hem Epson hem de YUIMA NAKAZATO aşırı üretimle meydana gelen su ve malzeme israfı konusunda farkındalık yaratmak için istekli. Bu bağlamda geri dönüşümlü kumaş unsuru ön plana çıkıyor. Paris gösterisi, daha çevre dostu pigmentli mürekkepler kullanarak dijital tekstil baskısı- na yönelmenin moda endüstrisi için daha sürdürülebilir ve daha az israflı bir tekstil baskı imkanı sunduğunu göstermiş oldu. YUIMA NAKAZATO’nun en son moda çizgisini oluşturmakta kullanılan kumaşlar, dünyanın birçok yerinde çöpe atılmış giysilerin varış noktası Afri- ka’dan getirtilen kullanılmış giysilerin malzemesinden elde edildi. Kenya’ya giden Nakazato, orada rastladığı ve atılmış tekstillerden oluşan ‘giysi dağından’ yaklaşık 150 kg atık giysi malzemesi topladı. Ardından Epson, kuru fiber süreciyle 50 metreyi aşkın yeniden fiberlenmiş ve dokunmamış kumaş üretti. Böylece geri dönüştürülmüş kumaş elde edildi. Bu kumaşın bir kısmı Epson’un Mon- na Lisa dijital baskı teknolojisiyle pigmentli mürekkep- ler içeren baskılar yapmak için kullanıldı. Geri Dönüşümlü Kumaş Yazıcıyla Kıyafete Dönüştü!

15. 15 editör 1993 yılında ilk Doom oyunu sunulduğunda, video oyun pazarının gelecekte ne denli önemli olabileceği konusunda ciddi bir ipucu verilmişti. Öyle ki 1995 yılında, bilgisayarlara en çok yüklenen yazılım Windows 95 değil, Doom’du. Bu popülarite- nin sonucunda Bill Gates, oyunun bir reklam filminde dahi rol almıştı... Günümü- ze geldiğimizde ise, video oyunlarının yalnızca eğlence amaçlı değil, profesyonel anlamda da ön planda olduğunu görüyoruz. Bir zamanlar emekleme dönemini ya- şayan “Elektronik Sporlar”, artık büyük paraların döndüğü, gençlere ilham kaynağı olan bir dal. Son yıllardaki pandemi süreci, ister istemez dünya çapında büyük hasar bıraktı. Öte yandan pek çok ülkede ekonomik sorunlardan söz edebilmek de mümkün. Yine de yetkililer, önümüzdeki yıllar için umut verici düşünüyor. New- zoo’ya göre sektör, 2025 itibarıyla 211.2 milyar dolar rakamına erişebilir. Uzmanlar, mobil oyun kolunun sektörde en kârlı kol olmayı sürdüreceğini düşünüyor. Öyle ki toplam kazancın neredeyse yarısı mobil oyunlardan elde edilebilir. Yeni teknolojiler tarafında ise, VR, yani sanal gerçeklik çözümleri dikkat çekiyor. Çok büyük olmasa da VR oyunlarının da pazarda önemli bir yükseliş göstermesi ve 2024 itiba- rıyla 3.2 milyar dolar rakamına ulaşması bekleniyor. Oyunlar, Gençler İçin Çok Popüler! Ama Öte Yandan, Artık Yetişkinler Daha Fazla Oyun Oynuyor! Insiderintelligence’da yer verilen bir araştırma, Amerika’daki 18 yaş altı nüfusun üçte ikisinin oyunlarla ilgilendiğini gösteriyor. Özellikle pandemi döneminde oyunlara ayrılan zamanda artış olduğu bildiriliyor. 2022 itibarıyla Amerika nüfusu- nun yarısından fazlası, video oyunlarıyla vakit geçirmiş. Mobil oyunlar ise, Ameri- ka’da en popüler başlık. Evet, bir zamanlar AAA oyunlar ve yeni nesil konsol teknolojileri ilk sırada yer alırken, artık mobil oyunlar sektörün çekici gücü konumunda. Oyun Sektörünü Üç Önemli Trend Değiştiriyor: Daha İyi Teknoloji, Metaverse Tarzı Ortamlar Ve Yeni Para Kazanma Modelleri Daha iyi teknoloji, olmazsa olmaz diyebileceğimiz bir faktör. Gün geçtikçe daha gerçekçi oyunlarla karşılaşıyoruz. Bu da daha iyi donanım gereksinimlerini doğu- ruyor. Son yıllarda RTX - ışın izleme teknolojisi geldi ve ayrıca düşük sistemlerde oyunların daha iyi çalışabilmesi için pek çok optimizasyon çalışması da gerçekleş- tiriliyor. Metaverse ise, ilgili ilgisiz hemen herkesin duyduğu, pek çoklarının merak gösterdiği bir faktör. Şu an için çok da yaygın ve kullanışlı olmasa da, önümüzdeki yıllarda, üç boyutlu sanal dünyalar üzerinden daha iyi iletişime geçebilecek, alışve- rişlerde bulunabilecek ve haliyle daha gelişmiş oyun deneyimleri yaşayabileceğiz. Yeni para kazanma modellerine geldiğimizde ise, gerek AAA oyunlarda gerekse de mobil oyunlarda, gerçek para ödenerek satın alınabilen ek içerikler yaygınlaşı- yor. Burada tabii bu tip içeriklerin oyunlardaki rekabetçi yapıyı bozmaması önem taşıyor. Grandviewresearch’ın paylaştığı bilgiler, video oyun pazarının 2030 yılı itibarıyla yaklaşık 584 milyar dolarlık rakama erişebileceğini gösteriyor. Hollywood’u Geride Bırakan ve Büyümesini Sürdüren Bir Pazar: Oyunlar! Video oyun pazarı, Hollywood ve müzik sektörünün elde ettiği toplam gelirden daha fazla gelir sağlıyor! Mahmut SARAL Editör info@btgunlugu.com

16. 16 sektörün içinden Dijitalleşirken Ne Yap Et, Verine Sahip Çık! Nesnelerin İnterneti cihazları ve makineler arası iletişim (M2M) dijital dönüşümle yaygınlaşarak hızla büyüyor. Günümüzde internete bağlı cihazların sayısı insan nüfusunun beş katına ulaşmış durumda. Günümüzde “veri güvenliği” her platformda giderek daha önemli hale gelirken, son yıllarda hayatın her alanında hız kazanan dijitalleşme hem kişisel hem de kurumsal verileri yepyeni tehlikelerle karşı karşıya getiriyor. Bu alandaki düzenlemelere uyum ise gerek gerçek gerekse tüzel kişiler için çok önemli bir konu haline gelmiş durumda. Bu noktada, Avrupa ve ABD’nin ardından 2016 yılından itibaren her yıl 28 Ocak’ta Türkiye’de de kutlanan “Veri Koruma Günü” esas olarak bireylerin ve şir- ketlerin verilerine her koşulda sahip çıkması gerektiğini işaret ediyor. Teknoloji çağında veri güvenliği ve gizliliği üzerine değerlendirmeler yapan Avukat Gör- kem Gökçe, Veri Koruma Günü’nün, veri güven- liğini önceliklendirme konusunda farkındalık yaratması açısından öneminin altını çiziyor. Dijitalleşen dünyada verinin hacmi her geçen gün artıyor. Sadece 2022 yılında dünya çapında oluşturulan toplam veri miktarının 97 zetabayt olduğu tahmin ediliyor. Forbes’a göre 2010- 2020 arasında yakalanan, kopyalanan ve tüke- tilen toplam veri hacmi neredeyse %5000 arttı. Sadece WhatsApp üzerinden bile kullanıcılar her gün 65 milyardan fazla mesaj alışverişinde bulunuyor. IBM’in 2020 yılı verilerine göre her internet kullanıcısı saniyede 1,7 megabayt oluşturuyor. Global çapta toplam veri miktarındaki bu hızlı artış nedeniyle birkaç yıl içinde küresel veri oluşturmanın 180 zettabayttan fazla büyüye- ceği tahmin ediliyor. Diğer yandan siber suç- luların iştihanı kabartan bu artış haliyle veri ihlallerini de tetikliyor. Veri İle Birlikte İhlaller ve Sızıntılar da Artıyor Uzaktan çalışma & eğitim yanında evde online içerik tüketimine olan yoğun ilgi neticesinde oluşturulan ve çoğaltılan verinin muazzam boyutlara ulaştığı pandemi veri ihlallerinin de zirve yaptığı bir dönem oldu. IBM’nin iş gü- venliği birimi IBM Security’nin her yıl gerçek- leştirdiği güvenlik araştırmasının 2021 çıktıla- rına göre global düzeyde veri ihlalleri ortalama 4,24 milyon dolara mal olurken, Türkiye’de ise bu maliyet ortalama 1,91 milyon dolar seviye- sinde seyretti. Salgın süreci geride kalmış bile olsa IBM araştırmasının 2022 yılı sonuçları bize veri ihlallerindeki artışın tek nedeninin pandemi olmadığını gösteriyor. IBM’e göre 2022 yılında bir veri ihlalinin ortalama küresel maliyeti 2021 yılına göre artış göstererek 4,35 milyon dolara ulaşmış durumda. Veri ihlalleri ve sızıntılarındaki artışın arkasındaki asıl nedenin ise hem bireysel hem de kurumsal tarafta güvenliğin ikinci planda olması acı bir gerçek olarak karşımıza geliyor. Dahası toplumun önemli bir kesimin hala veri güvenliği konusunda okur yazarlığı yok. Si- ber güvenlik şirketi Berqnet tarafından 2021 yılında gerçekleştirilen Türkiye Siber Güven- lik Farkındalık Araştırması bu konuda somut veriler ortaya koyuyor. Araştırmaya göre katı- lımcıların %50’ye yakınının “Kişisel Verilerin Korunması Kanunu” olarak da bilinen KVKK ve

17. 17 Görkem Gökçe, Avukat 5651 sayılı Kanun’dan haberleri yok. Dijital Dönüşümle Veri Güvenliğinde Yasal Düzenleme İhtiyaçtan Öte Zorunluluk Haline Geldi Bununla birlikte verilerin korunması konusunda bir düzenleme ihtiyacı aslında uzun yıllardır var. İletişim teknolojilerindeki gelişmeler ile ülke sınırlarının belirsizleşmesi sonucu ülkeler arası kişisel verilerin aktarımındaki koruma ih- tiyacının ortaya çıkışı 1970’lere kadar gidiyor. Bu durumun ihtiyaçtan öte zorunluluk hale gelmesi ise son yıllardaki hızlı dijitalleşmenin sonucu. Avrupa Konseyi’nin 2007 senesinde, 28 Ocak’ı Avrupa Veri Koruma Günü olarak ilan etmesinden 9 yıl sonra 2016 yılında 108 Sayılı Sözleşme’nin onaylanmasıyla ve Kişisel Verile- rin Korunması Kanunu’nun kabulü ile Veri Ko- ruma Günü Türkiye’de de kutlanmaya başladı. 28 Ocak’ın Türkiye’de Veri Koruma Günü olarak kabulünün aslında kişisel verilerin güvenli- ği konusunda yeni dönemin başlangıcı olduğu- nu belirten Avukat Görkem Gökçe, bu konudaki farkındalığın artmasının toplumun tüm birey ve kurumlarının katılımı ile sağlanacağını be- lirtiyor ve şöyle devam ediyor: Herkes Bizim Verimizin Peşindeyken, Yapmamız Gereken Verimize Sahip Çık- mak Hayatımızda bir veri gerçeği var ve hiç birimi- zin verileri tam olarak güvende değil. Verile- rimizin önemine vakıf olmak için illa ciddi bir siber saldırıyı deneyimlememiz gerekmiyor. Veri ihlalleri ile ilgili dünyanın her yerinde vuku bulan sayısız örnek var. Elbette, Avru- pa’da GDPR’nin ve ülkemizde ise KVKK’nın getirdiği yaptırımlar, sorumluluklar ve haklar, verilerin korunması konusunda elimizi güçlen- diriyor. Ancak iş düzenlemeye gelene kadar gerek ku- rumların gerekse bireylerin verilerin korunma- sı meselesini günlük hayatlarında ve iş plan- larında önceliklendirmesi ve bu konuda çok daha bilinçli olması gerekiyor. Bugün hepimiz kişisel verilerimizi online dünyada bir uygulama indirirken ya da bir alışveriş yaparken umursamadan sağa sola saçıyoruz. Bu durum o kadar normalleşmiş durumdaki, bizden kişi- sel verilerimizi talep etmeyen bir platformun güvenilir olup olmadığını sorgular hale geldik. Fikrimizi paylaşmaya gelince kişisel verilerinin işlenmesine karşı çıkan birçok kişi ve kurum, aslında KVKK ile kendi verileri üzerinde sahip olduğu haklarının dahi maalesef farkında değil. Veri bugün yeni dünyanın en önemli hazinesi. Ve emin olalım herkes verimizin peşinde. Bu- rada yapmamız gereken her şeyden önce veri- lerimize sahip çıkmak. Bunu yapabilmek için ise dikkat etmemiz gereken basit ama önemli noktalar var. Online dünyada gizlilik ve güven- lik ayarlarımızı ihmal etmemek, verilerimizi paylaşırken dikkatli olmak ve verilerimizin üzerindeki haklarımızın farkında olmak gibi. Kurumlar ise öncelikle KVKK uyumluluk süre- cini tamamlamalı ve veri sorumlularını tayin etmeliler. Teknolojiye yatırım yaparken siber güvenliği asla ihmal etmemek buradaki kritik konulardan bir diğeri. Bununla birlikte şirket- ler, bir yandan veri yönetimi konusunda hem müşterilerine hem de çalışanlarına karşı şeffaf olurken, diğer yandan birlikte çalıştıkları ve sorumlu oldukları üçüncü taraf firmaların veri toplama yöntemlerine de ayrıca dikkat etmeliler” diyor.

18. 18 röportaj Sektörümüzün önde gelen etkinliklerinden biri olan Bilişim Zirvesi sonrasında BTHABER Şirketler Grubu Başkanı Murat Göçe ile keyifli bir söyleşi gerçekleştirdik. Bakın Murat Bey sorularımıza nasıl yanıtlar verdi. 2023 Yılında Bulut Harcamalarının, Şirketlerin Toplam BT bütçelerinin ¼’ünü Aşacağını Öngörüyoruz! Geçtiğimiz yıla baktığımızda rakamlar bilişim sektöründe faaliyet gösteren firmaların ne durumda olduğunu gösteriyor? Bilişim 500 araştırmasında 2021 yılında sıralama- ya giren şirketler, Türk Lirası olarak ortalama %54 büyüdü. 2020 yılında ise bu büyüme oranı %42 olarak gerçekleşmişti. Bu oranlara baktığımızda pandeminin bilişim sektörüne olumlu etkisinin 2021 yılında hala devam ettiğini söyleyebiliriz. Yine Türk Lirası olarak bakıldığında 2021 yılında bir önceki yıla kıyasla yazılım ihracatı gelirlerinde %74, hizmet ihracatı gelirlerinde ise %53 büyüme dikkat çekti. Geçtiğimiz dönenmede hangi alanda faaliyet gösteren firmalar daha başarılı oldu? Geç- tiğimiz yıllara göre düşüş gösteren faaliyet alanları sizce neler? Geçmiş yılları analiz ettiğimizde; özellikle yazılım pazarında hızlı bir büyüme göze çarpıyor. Nesne- lerin interneti, bulut hizmetleri, yapay zekâ buna bağlı olarak veri yönetimi ve siber güvenlik alan- ları büyüyor. Bunu destekler nitelikte 2021 yılında bulut hizmeti gelirleri %59, yapay zekâ gelirleri ise %158 büyüme gösterdi. Yazılım ve hizmet ala- nında Ar-Ge’ye, ihracata yatırım yapan şirketlerin daha başarılı olduğunu görüyoruz. Bununla birlikte donanım ürünlerinin önceki yıllara göre düşüş gösterdiğini söyleyebiliriz. Son yıllarda büyüyen bir yerli ve milli anla- yışımız mevcut. Bu durumun firmalar tara- fından benimsenmesi sizce ne durumda? Yerli ürünlerin ve yerli teknoloji kullanımı- nın artması için neler yapılmalı? Bilişim 500 sonuçlarına göre, geçtiğimiz yıl en yüksek büyümeyi gösteren firmalar arasına iki yerli yazılım firması girdi. Metaverse üzerinden yazılım yapan ilk şirket %1725 büyüme göste- rirken, insansız hava araçları konusunda hizmet veren diğer yerli firma ise %604 büyüme gösterdi. Ek olarak kısa süre önce tamamladığımız bulut hizmetleri araştırmasına göre; 200 ve üzeri çalışa- nı olan işletmelerin %78’i bulut hizmeti tedarik- çisi olarak yerli şirketleri tercih ediyor. Hem yerli yazılım şirketlerinin büyüme oranı hem de bulut araştırması verileri, yerli firmaların sektörde ka- zandıkları değerin ne kadar arttığını gösteriyor. Bununla birlikte yabancı kaynaklı teknoloji fir- malarının da sektörümüzün lokomotifi olduğunu unutmamız gerek. Bu nedenle devlet tarafından yerli ve milli şirketlere verilen destekler arttırı- lırken aynı zamanda yabancı kaynaklı teknoloji

19. 19 19 firmaları ile birlikte iş yapma alışkanlıkları geliş- tirilmelidir. Geçtiğimiz yıl yayınladığınız rapora göre Türki- ye’deki Bilişim şirketleri Yüzde 26 büyüme göster- di. Bu büyüme gerçek bir büyüme mi? Dünya ile kıyasladığımızda sektörümüzün durumu ne- dir? Türkiye bilişim pazarı 2014 yılında hızlı bir bü- yüme yakalamıştı ancak sonrasında 2020 yılına kadar gerileme yaşandı. 2020 yılından itibaren bu gerileme sona erdi ve bugün sektör, TL bazında iki basamaklı rakamlarla büyüme sergiliyor. Bu gerçek bir büyüme trendi ve önümüzdeki yıllarda da devam etmesini bekliyoruz. Ancak pandemi dönemi, kur hareketliliği, küresel konjonktür ve Türk Lirası değeri gibi faktörler nedeniyle bu büyüme USD bazında görülmemekte. Genel olarak Türkiye pazarında öne çıkanlar; 5G ve fiber internet, bulut bilişim, yapay zekâ, nesnelerin interneti, blokzincir, dijital gerçeklik, siber güvenlik ve veri gizliliği. Ancak bu alanlarda büyüme rakamı olarak henüz dünya pazarlarının gerisindeyiz. Globalde bilişim pazarı 2021 yılında 4,3 trilyon dolar büyüklüğe ulaşırken Türkiye’de bu rakam 30 milyar USD. 2023 yılı için beklentileriniz neler. Sizce hangi alanlarda faaliyet gösteren bilişim şirketleri daha başarılı olacak? Yazılım ve hizmet alanında faaliyet gösteren şirketlerin büyümeye devam etmesini bekliyoruz. 2023 yılında bulut harcamalarının, şirketlerin toplam BT bütçelerinin ¼’ünü aşacağını öngörü- yoruz. Buna paralel olarak; veri yedekleme, veri güvenliği, nesnelerin interneti, finansal teknolojilere yönelik yazılım, metaverse, blokzincir, veri analitiği, yapay zekâ ve iş uygulamaları büyüme- sini beklediğimiz alanlar. Tabii bu gelişmelerde Ukrayna ve Rusya arasındaki savaşın evrelerinin belirleyici rol oynayacağını düşünüyoruz. Savaşın sona ermesi ile beklenen yatırımlar hızlanabilir ve dramatik bir büyüme yaşanabilir. Savaşın devam etmesi veya büyümesi durumunda ise zaten var olan çip krizi yerini teknoloji krizine bırakabilir. Türkiye’de bilişim sektöründe faaliyet gös- teren ve yeni kurulacak firmalara teşvik için neler yapılmalı? (Global oyuncularla rekabet için) Global oyuncularla rekabet edebilmenin en önemli koşulu iyi ürünler geliştirmek. İyi ürün geliştir- mek için de devlet desteğinin yanı sıra global mar- kalarla iş birlikleri, ortak projeler ve fikir alışve- rişleri yapmak gerekiyor. Benim düşünceme göre; Türkiye’de bilişim sektörünün gelişmesi için en büyük teşvik, global markaların ülkemizde daha fazla yatırım yapmasıyla sağlanabilir. Bugün bili- şim sektöründe dünyanın önde gelen merkezlerin- den biri olan Çin’in de uyguladığı strateji buydu. Açılacak Ar-Ge merkezleri ve akademiler, teknolojinin ülkemizde gelişmesine ve bilgi birikiminin artmasına yardımcı olurken istihdamı da artırır. Bu merkezlerde yetişecek insan kaynaklarının ar- tırılması ile yerli ve milli teknoloji üretimi hızlan- dırılarak başarıya ulaşılabilir. Murat Göçe, BTHABER Şirketler Grubu Başkanı

20. 20 telekom 2023 Yılı Teknoloji Trendleri Her gün yeni teknolojiler gelişiyor ve mevcut olanların yeni sürümleri çıkıyor. Bu nedenle BT uzmanları, yükselen pazar teknoloji trendlerine göre becerilerini güncellemeye devam etmeli. Önümüzdeki yılın yeni teknoloji trendlerini merak ediyorsanız bu yazımıza göz atmalısınız…

21. 21 T eknoloji, dünyadaki değişim için kritik bir güç olmaya devam ediyor. Teknolojik atılımlar, işletmele- re üretkenliklerini artırmak ve sunduğu çözümleri yaratmak veya farklılaştırmak için daha fazla olanak sağlıyor. Teknoloji trendlerinin nasıl olacağını tahmin etmek zor olsa da, iş dünyası liderleri yeni teknolojilerin ge- lişimini izleyerek, bunları nasıl kullanabileceğini tahmin ederek, inovasyonu ve benimsemeyi etkileyen faktörleri anlayarak daha iyi planlar yapabilirler. 2023 yılında fazlasıyla konuşulacak teknoloji trendlerini sizleri içim bu maka- lemizde bir araya getirdik. Yapay Zeka Teknoloji ile iç içe biriyseniz, Yapay Zekanın ne kadar popüler hale geldiğini ve üzerine fazlasıy- la konuşulduğunu biliyorsunuz- dur. Yağay Zeka, yaratıcı ve sıra- dan görevleri yerine getirmek için bugüne kadar fazlasıyla kullanıl- mış bir çözüm olarak karşımıza çıkıyor. Bu durum Yapay Zekanın popülerliğinin azalacağı anlamına gelmiyor. 2023 yılında düşük kodlu veya ko- dsuz yapay zeka sistemleri ve hizmet olarak platformların büyüyen ekosistemi, onu daha erişilebilir hale getirecek. Yapay zekada dikkat edilmesi gereken bir diğer he- yecan verici alan şey de sentetik içerik. Bunu daha önce duymamış olabilirsiniz. Daha önce hiç var olmayan yeni görüntüler, ses- ler veya veriler oluşturmak için yapay zekanın yaratıcı gücünden yararlanma anlamına geliyor. 2023’te, yapay zekanın üretken biçiminin iş ve eğlence sektörle- rinde büyümesine tanık olmayı beklemeliyiz. Hali hazırda yurt dışında yapay zeka uzmanları- nın giriş seviyesi pozisyonlar için 115.000 Dolar’dan deneyimli profesyoneller için 205.000 Do- lar’a kadar değişen cazip maaşlar sunuluyor. Bu da onu 2023’te en önemli teknoloji trendi yapıyor! Facebook, Google vb. gibi teknoloji devleri yapay zekayı her şeyin önüne koyuyor. Bu durum bir anlamda geleceğin bu teknolojiye ait olduğunu ve bu alanda yetenekli profesyonellere ciddi bir ihtiyaç olacağını gösteriyor. Metaverse Yapay zekanın ardından ikinci başlığımız ise Metaverse. Günü- müzde Metaverse, “daha dijital bir dünya” olarak tanımlanabilir. Sürükleyici çevrimiçi ortamların ve İleri düzey kullanıcı deneyim- lerinin, önümüzdeki beş yıl içinde fazlaca büyümeye tanık olması bekleniyor. Basit bir ifadeyle, “metaverse” kelimesi AR, VR ve MR teknolojilerinin bir kombinas- yonu kullanılarak elde edilen son derece sürükleyici bir 3D sanal dünya deneyimi olarak tanımla- nabilir. Kullanıcıların oyun oynayabile- ceği, sosyal etkileşimde buluna- bileceği, iş yapabileceği ve daha fazlasını yapabileceği sanal bir dünya. Metaverse platformu, internet deneyimini bir tık öteye taşıyacak da diyebiliriz. Mark Zu- ckerberg, bu trendin büyümesinin sanal ve artırılmış gerçeklikten (VR/AR) kaynaklanabileceğine inanıyor. Bankacılıktan modaya kadar sektörlerdeki her büyüklük- teki kuruluş, metaverse benzeri deneyimler oluşturmak için gemi- ye atladı bile. 2023’te metaverse yeni yaratı- cı, sosyal ve ekonomik fırsatlara erişimin kilidini açmaya yardımcı olma potansiyeline sahip. Tek- noloji devi Facebook, önümüz- deki beş yıl içinde metaverse için 10.000 yeni yüksek vasıflı pozis- yon oluşturulacağını duyurdu. Bu, yetenekli metaverse mühendis- leri, pazarlamacılar, mimarlar ve vizyonerler için daha iyi fırsatlar anlamına geliyor. Blockchain Teknoloji trendlerindeki üçüncü konuğumuz ise Blockchain teknolojisi. Günümüzde blockchain teknolojisi talep görmeye devam ediyor. Her ne kadar popüleritesi azalmış gibi gözükse de kullanıcı sayısı günden güne artıyor diyebiliriz. Birçok büyük kuruluş bu yönde ilerliyor. Hal böyle olunca blockchain teknolojisi alanı çok sayıda geliştirici gerektiriyor. Blockchain’in fayda- larına baktığımızda, ağın merke- ziyetçiliği, güvenliği ve verilerin gizliliğinin sağlanması konuları- nın ön plana çıktığını görüyoruz. Blockchain uygulamaları, bitcoin gibi kripto para birimlerinin çok ötesine geçiyor. Gartner’a göre, blockchain’in değeri hızla arta- cak, 2025’te 176 milyar dolara ve 2030’da 3,1 trilyon dolara ulaşa- cak. Yeni başlayanlar veya büyük ku- ruluşlar olsun, herkes blockchain pazarına girmek istiyor. Kariyeri- nizi bu popüler teknolojiden yana kullanmak istiyorsanız doğru zamandasınız. Alana girmek için programlama, veri yapıları ve ağ oluşturma konularında kendinizi geliştirmeli ve uygulamalı deneyi- me sahip olmanız gerekiyor. Kapak Konusu

22. 22 Kuantum Hesaplama Verileri işlemek ve depolamak için yeni yollar geliştirmek üzere atom altı parçacıkları kullanan kuantum hesaplamanın, bilgisayarların şu anda mevcut olan en hızlı işlemci- lerden trilyon kat daha hızlı olma- sını mümkün kılması bekleniyor. Kuantum hesaplamanın riski, mevcut şifreleme tekniklerimizi etkisiz hale getirebileceğinin dü- şünülmesi. Kuantum hesaplama- nın geliştirilmesine büyük yatırım yapan herhangi bir ülke veya işletme gelecekte güvenlik sistem- lerinde kullandığımız şifrelemeyi kırabilir. ABD, İngiltere, Çin ve Rusya gibi ülkelerin kuantum bilgisayar tek- nolojisinin geliştirilmesine önemli yatırımlar yaptığını biliyoruz. 2023 yılında da bunun devam ede- ceğini ön görüyoruz. Günümüzün kuantum bilgisayar- ları, geleneksel bilgisayarlardan çok daha hızlı ve büyük şirket- ler bu teknolojinin yeniliklerine yatırım yapmakta. Markets And Markets araştırmasına göre, 2026 yılına kadar kuantum hesaplama için küresel pazarın 1.765 milyar dolardan fazla gelir elde etmesi bekleniyor. Dijital Bağışıklık Sistemi Geçtiğimiz birkaç yıl, hem fiziksel hem de dijital dünyalarda benzer- siz bir risk odağına tanık olduk. Veri ihlalleri ve diğer sorunlar daha karmaşık hale geldikçe siber güvenlik endişeleri daha şiddetli hale geliyor. İnternet dolandırıcılığından, spam’den ve diğer rahatsızlıklar- dan kaçınma yöntemlerinin giderek daha karmaşık hale gelmesi bizleri bir hayli zorlamaya başladı. Verimli bir dijital bağışıklık sistemi, izleme, otomasyon ve en son tasarım yenilikleri yoluyla ope- rasyonel ve güvenlik endişelerini önemli ölçüde azaltabilir. Önümüzdeki yıl bu araçların değeri daha yaygın bir şekilde anlaşıldıkça, kuruluşunuzun dijital bağışıklık sisteminin durumu, onu güçlendirme ve koruma çabaları- nız hakkında çok daha fazla soru soracak ve bu konudaki çalışmala- rınıza hız vereceksiniz gibi gözü- küyor. Hiper Otomasyon Hiper otomasyon, günümüzde trend olan teknolojilerden biri. Hiper otomasyonu şöyle açıklaya- biliriz: Tekrar eden etkinliklerin manuel veya insan girdisi olmadan otomatik olarak tamamlanması. Bu süreçte eski ve yeni makine ve süreçleri değiştirmek için Robotik Süreç Otomasyonu (RPA), makine öğrenimi ve yapay zeka (AI) teknolojilerini kullanıyor. Bir kuruluş, maliyet ve kaynak verimliliği elde etmek için dijital dönüşümü kullanarak daha reka- betçi bir ortamda başarılı olabilir. Kuruluşlar, mevcut pazarda başa- rılı olmak için üretimi artırmalı, giderleri azaltmalı ve daha verimli çalışmalıdır. İşte bu verimliliğe sahip olmak için hiper otomasyon hizmetlerinin yardımına başvura- bilirsiniz. Salesforce firmasının bu konuda yaptığı anketine göre, kuruluşlar 2024 yılına kadar teknolojik yol haritalarında hiper otomasyona sahip olmayı bekliyor. McKinsey’e göre, 2025 yılına kadar yapay ze- kaya yapılan küresel harcamaların 15 trilyon dolara ulaşacağı tahmin ediliyor. Kapak Konusu

23. 23 Verileştirme Bugünün kuruluşları, muhasebe ve insan kaynakları gibi sektörleri dönüştüren verilere büyük ölçüde güveniyor. Verileştirme, hayatımızdaki tüm nesneleri verilerden güç alan dijital cihazlara dönüştürme süreci olarak açıklanabilir. Özetlemek gerekirse, verileştirme: Manu- el, emek yoğun prosedürleri veri odaklı teknolojilere dönüştürür. Veriler, hatırlayabileceğimizden daha uzun süre cep telefonları- mızdan endüstriyel ekipmanla- rımıza, ofis yazılımlarımıza ve yapay zeka destekli cihazlarımıza kadar her şeyin bir parçası olacak. Sonuç olarak, verilerimizi güvenli ve güvenli bir şekilde yönetmek, sektörümüzde aranan bir yetkinlik haline geldi. Verileştirme doğ- ru yapılırsa, ham verileri bilgiye dönüştürebiliriz. Çok sayıda firma bundan şimdiden faydalanmış durumda. Şirketlerin artık nite- likli bir personel ve sağlam bir kurumsal kültür oluşturmak için veri odaklı girişimlere her zaman- kinden daha fazla güvenmeleri gerekiyor. Endüstri Bulut Platformları İşletmeler, endüstriyel bulut platformlarını kullanarak iş yükü yönetiminin çevikliğini artırabi- lirler. Uyumluluk süreçleri, veri analizi ve iş operasyonlarındaki değişiklikleri hızlandırabilirler. Uyarlanabilirliği en üst düzeye çıkarmak, değer elde etme süresini hızlandırmak ve dikey endüstriyel sektörlerin ihtiyaçlarına uymak için platformları, yazılımı ve alt- yapıyı bir hizmet olarak birleştirir. Gartner’ın bu konuda yaptığı bir ankete göre, katılımcıların %40’ının şimdiden endüstriyel bulut platformlarını kullanma- ya başladığı gözleniyor. 2027’ye kadar Endüstri Bulut Platformları ile kuruluşların temel iş girişimle- rinin %50’sinden fazlası hızlandı- rılmış olacak. Kablosuz Değer Elde Etmek Yeni nesil kablosuz teknolojiler, bağlanabilirliği geliştirirken aynı zamanda daha fazla güvenilirlik, daha ucuz maliyetler, daha düşük riskler ve daha fazla üretken- lik için süreç optimizasyonuna yardımcı olacak. Birkaç kablosuz teknolojinin tek bir altyapı üzerin- de birleştirilmesi ve kullanılması durumunda dijital dönüşüme geçiş daha sorunsuz olacaktır. Gelecekteki kablosuz iletişimin teknik temeli daha erişilebilir, birleştirilmiş, güvenli, güvenilir ve ölçeklenebilir ise daha az maliyet gerektirecektir. Yeni kablosuz teknoloji, Nesnelerin İnterne- ti (IoT) trendinin çevresel veri toplamasını kolaylaştıracak. Uydu teknolojisi, radar algılama, enerji, konum izleme ve diğer alanlardaki uygulamalar yeni nesil kablosuz teknolojiler ile çok daha verimli olacak. Bu alandaki çalışmaların önümüzdeki günlerde daha da artması bekleniyor. Her Şeyiyle Dijital Bir Dünya Artık dijital dünyadaki şeyleri fiziksel dünyayı etkileyecek şekilde değiştirebildiğimiz için, bu fikir sürükleyici ve çevrimiçi deneyimler yaratmanın ötesine geçiyor diyebiliriz. Örnek olarak, dijital ikizlerin istihdamını düşünün. Formula 1 yarış ekipleri, yarış arabalarının dijital ikizlerini oluşturuyor ve bunları bilgisayar simülasyonla- Kapak Konusu

24. 24 Kapak Konusu rında ve sanal rüzgar tünellerinde test ediyor. Daha sonra, optimize edilene kadar dijital olarak değiş- tirdikten sonra gerçek arabanın parçalarını 3B olarak yazdırabili- yor. Nanoteknolojide gerçek dün- yadan materyalleri değiştirmek veya programlamak için karşılaş- tırılabilir bir yetenek görüyoruz. Niteliklerini ve bileşimlerini nano ölçekte değiştirerek, malzemelere su itici giysiler ve kendi kendini iyileştiren boyalar gibi yeni yete- nekler kazandırabilir veya dünya- nın en ince ve en güçlü maddesi olan grafen gibi yepyeni malzemeler geliştirebiliriz. Düzenlenebilir dünyanın en iyi örneği, büyümeleri ve hayatta kalmaları için gerekli olan genetik bilgiyi değiştirmek için bitkiler, hayvanlar veya insanlar gibi canlı organizmaların genetik manipü- lasyonudur. CRISPR Cas9 gen dü- zenleme yöntemi gibi son teknoloji yöntemlerin ve İnsan Genomu Projesi gibi projelerin yardımıyla artık tam DNA zincirlerinin dijital temsillerini başarıyla üretebiliyo- ruz. 2023 yılında bu teknoloji ile birlikte, teorik olarak kalıtsal bir canlı organizmanın herhangi bir özelliği değiştirilebileceği için sonsuz olasılıklar yaratmak mümkün. Zararlılara ve hastalık- lara dayanıklı mahsuller yaratmak, çocukları ebeveynlerinin eğilimli olduğu hastalıklara karşı aşılamak ve her hastanın genetik profiline özel olarak uygun tedaviler oluş- turmak gelecekte çok daha müm- kün olacak. Hiper Bağlantılı Akıllı Dünya Bu trendin birazda her şeyin birbirine bağlı olduğu bir dünya gibi düşünebilirsiniz. Metaverse oluşturmak, dijital ikizler oluştur- mak, akıllı makineleri eğitmek ve dijital güveni sağlamak için yeni stratejiler geliştirmek, birbirine bağlı sensörler, cihazlar ve altya- pı ağı tarafından değer yaratmak için tüm veriler toplanıyor. Buna Nesnelerin İnterneti (IoT) denir ve 2023’te yaşamlarımız üzerindeki etkisi önemli olmaya devam edecek. Hiper bağlantılı akıllı dünya için gelişmiş ve daha avantajlı makineler arası etkileşimleri müm- kün kılınma konusuna 2023 yılın- da daha fazla odaklanılacaktır. Bu günlerde hem evlerimizi hem de ofislerimizi akıllı teknolojilerle donatmaya alıştık. Ancak, çeşitli platformlar ve işletim sistemleri nedeniyle gadget’lar etkileşim kuramadığında sıklıkla sorunlarla karşılaşıyoruz. 2023 yılında, aygıtların birbirle- riyle bağlantı kurmak için kulla- nabileceği küresel standartlar ve iletişim protokolleri geliştirme araştırmaları devam edecek. Sonuç olarak, daha verimli çalışacaklar ve daha geniş bir görev yelpaze- sinde bize yardımcı olabilecekler. Diğer bir odak noktası, yapay zeka destekli tahmin becerilerine sahip araçları içerecek IoT güvenliği olacak ve IoT’ye yatırım yapan şirket- ler iyileştirmelere öncelik verecek. Süründürülebilir Teknolojiler 2023’te sürdürülebilir teknolojilere doğru bir itiş görülecek. Akıllı telefonlar, tabletler ve bilgisayarlar gibi hepimiz teknolojiye bağımlıyız. Ancak bu gadget’ları oluşturmak için gereken bileşen- ler nereden geliyor? Nadir toprak kaynaklarının nereden kaynaklan- dığı ve bunları nasıl kullandığı- mız, kullanıcılar için daha önemli olacak.

25. 25 Ayrıca, çok fazla elektrik tüketen büyük veri merkezlerinde halen çalışan Netflix ve Spotify gibi bulut hizmetlerinden yararlanıyoruz. 2023’te, tüketiciler daha sürdürü- lebilir teknolojilerle desteklenen enerji açısından verimli ürünler ve hizmetler istediklerinden, tedarik zinciri şeffaflığını artırma girişim- leri büyük olasılıkla büyüyen bir trend olarak devam edecek. Hayatımıza Etki Edecek Teknolojiler Yukarıda sizlere bahsettiğimiz 2023 teknoloji trendlerinin son bulduğunu düşünmeyin. Çünkü, hemen hemen her alanda teknoloji kullanımının çok daha fazla art- tığını ve güncel yaşamımıza fazla- lıysa etki etkini görüyoruz. Yapay zeka ve makine öğrenimi konusu- nun öneminden bahsetmiştik. Bu- rada gelişen teknolojiler özellikle oyun, eğitim ve perakende gibi alanlarda artan sanal ve artırılmış gerçeklik kullanımını tetikleyecek. Tabii ki yıllardır konuştuğumuz 5G mobil bağlantı hızlarının daha hızlı ve güvenilir hale gelmesine yardımcı oluyor. 2023 yılında da 5G’nin kullanım oranının arttı- ğını göreceğiz. Tabii ki r5G’nin tetiklediği ve sizlere yukarıda da bahsettiğimiz Nesnelerin İnter- neti (IoT), büyümeye ve günlük yaşamın çeşitli alanlarına entegre olmaya devam edecek. Robot teknolojilerinden de bahsetmiştik. Bu alandaki gelişmeler özellikle otonom araçların ve insansız hava araçlarının geliştirilmesi de dahil olmak üzere birçok yeni ürünün kullanılmasına vesile olacak. Ayrıca sağlık izleme ve kondisyon takibi dahil olmak üzere giyilebilir teknolojinin günlük yaşama daha fazla entegrasyonunu göreceğiz. Kapak Konusu

26. 26 Siber güvenlik alanında çalışmak yorucu olabilir. Bu alan, stresin yoğun olduğu bir ortam ve riskler gün geçtikçe artmakta. Yakın tarihli bir rapor, fidye yazılım saldırılarının sürekli tehdidi nedeniyle işi bırakmayı düşünen siber güvenlik uzmanlarının %45 oranında olduğunu ortaya koydu. S ektör yıllardır kötü niyetli aktörlerin artan tehditlerini yayıyor (ya da bazılarına göre korku tellallığı yapıyor). İstatistiklere göre, ne yazık ki tehditler her yıl artıyor ve daha karmaşık hale geliyor. Bununla birlikte, genel buluta geçiş, dijital dönüşüm ve yeni ürün- leri olabildiğince hızlı bir şekilde kullanıma sunma baskısının artması, korunması gereken ortamların merkezi olmayan ve daha karmaşık bir hale getiriyor. Yapılan bir araştırma, geçen yıl çalışanların %79’unun kısa iş teslim tarihlerine uymak ve yüksek beklentileri karşılamak için güvenlikten ödün verdiğini ortaya çıkardı. Siber güvenlik ekipleri için tüm bu sonuçların ciddi derecede bunaltıcı olabileceğini söyleyebiliriz. Öyleyse, öncelikler listesi uzuyorken ve resesyon tehdidi nedeniyle kaynaklar ve bütçe daralırken, güvenlik ekipleri 2023 riskini yönetmek için neye odaklanmalı? Yama Sistemleri “Bir şey ne kadar çok değişirse, o kadar aynı kalır” deyişi bilgi güvenliği söz konusu olduğunda genellikle doğrudur. Güvenlik açıklarını belirlemeye ve ortadan kaldırmaya odaklanmak, tekerleği yeniden icat etmek anlamına gelmez. Ancak öncelikler çoğaldıkça, proaktif yama yönetiminin güvenlik stratejilerinin merkezinde yer almasını sağlamak önümüzdeki yıl için çok önemli olacak. Operasyonlar ve iş yükleri artmaya devam ederken, güvenlik açıklarına kötü niyetli oyunculardan önce ulaşmak önemini artırmaya devam edecek. Tabii ki bunu söylemesi yapmaktan daha kolay. Güvenlik açıklarını belirlemek basit olsaydı, siber güvenlik de öyle olurdu. Birbirinden daha da kopuk hale gelen sistemlerle birlikte merkezileşmiş testler ve yama yönetimi eskisinden daha da karmaşık halde gelmiş durumda. Aynı zamanda, açık kaynaklı yazı- lımlara artan güven, BT sistemlerine her zaman daha fazla potansiyel güvenlik açığının eklendiği anlamına geliyor, bu nedenle yeni sistemleri denetlemek ve sü- rekli olarak yeni tehditlerden haberdar olmak hayati önem taşıyor. Ticari veya açık kaynaklı yazılımlardaki güvenlik açıklarından haberdar olmak için, bu yazılımlarda ve dahili olarak geliştirilmiş sistemlerde ek açıklar bula- cak düzenli sızma testlerinin yapılması ve yanı sıra bu alanda saygın kaynakların sürekli olarak takip edilmesi gerekiyor. Yamaları dağıtırken, dağıtım sırasını risk düzeyine göre önceliklendirmek ve ayrıca yamaların canlı bir ortamda dağıtılmadan önce kapsamlı bir şekilde test edilmesini sağlamak ihtiyatlı bir davranış olacaktır. Çok Faktörlü Kimlik Doğrulama Yapın Siber riski geniş ölçekte azaltmanın bir başka yolu da işletme genelinde çok faktörlü kimlik doğrula- ma (MFA) uygulamaktır. Çok faktörlü veya iki adımlı kimlik doğrulama, sistemleri kötü niyetli oyunculara karşı çok daha dirençli hale getirir ve çalışanların zayıf, çalınmış veya kopyalanarak çoğaltılmış parola- lar biçimindeki dijital hijyen eksikliği riskini azaltır. Ek kimlik doğrulama yöntemi, işletmeye ve korunan bilgi türüne bağlı olarak değişebilir ancak SMS, mobil uygulamalar, fiziksel güvenlik anahtarları ve hatta biyometri içerebilir. MFA giderek daha yaygın hale gelse de, gidilecek daha çok yol var. 2022’de yayımlanan bir rapor, tüm şirket- lerin neredeyse yarısının henüz MFA kullanmadığını Siber Baskılarla Mücadele İçin 2023’te Odaklanılması Gereken Üç Güvenlik Hedefi 26

27. 27 ortaya çıkardı. Ancak MFA’yı uygulamanın zorlukları da var. Dahili sistem karmaşıklığı genellikle kimlik doğrulamanın silolarda yapılmasını gerektiriyor. Bu, çeşitli kimlik ve kimlik doğrulama türleri, işletim sistemleri ve birlikte çalışamayan mevcut kimlik doğru- lama sistemleri nedeniyle kuruluş genelinde çalışan anahtar teslimi bir yaklaşımın zor olduğu anlamına geliyor. BT Uzmanlarının %70’inin kimlik doğrulama sistemlerinden bunaldığını ortaya çıkaran veriler hiç de şaşırtıcı değil, ancak önümüzdeki yıl için bu konuyu bir öncelik haline getirmek gerekiyor. Değiştirilemez Yedeklemelere Yatırım Yapın Son olarak, fidye yazılımı gibi tehditler daha yaygın ve daha ciddi hale geldikçe, bilgi güvenliği ekiplerinin son savunma hattı olarak sağlam yedekleme planlarını devreye sokması hayati öneme sahip olacaktır. Güven- lik ekiplerinin tüm çabalarına rağmen, siber saldırılar yaşanmaya devam edecek. İlerleyen ve büyüyen kuru- luşlar için başarı ya da bozulma faktörü, özellikle fidye yazılımı söz konusu olduğunda, acil durum planları ve kurtarma süreçleri gündemin ön sıralarında olacaktır. Veeam 2022 Veri Koruma Trendleri raporu, kuruluş- ların %76’sının bir yıllık süre içinde en az bir fidye yazılımı saldırısına maruz kaldığını ve bu saldırıların işletmelere ne kadara mal olduğu konusunda kurtarma süresinin belirleyici olduğunu ortaya koydu. BT liderleri, kapalı kalma süresinin dakikada 1.467 ABD doları (saatte 88 bin ABD doları) olduğunu tahmin ediyor. Ancak tüm yedeklerin eşit olmadığını anlamak gerekiyor. Modern fidye yazılımları özellikle yedekleme havuzlarını hedefliyor ve bunları bozuyor. Yedek hesaplarınızın olması bunun yaşanmaması için hayati öneme sahip bir önlem. Eski yedekleme altın kuralı 3-2-1 idi, yani 2 farklı ortamda 3 kopya veri olması ve 1 kopyanın site dışında olması öneriliyordu. Site dı- şında kopya olması, yangın veya doğal afet gibi fiziksel tehdit durumları için alınan bir önlem ancak bu, fidye yazılımını durdurmuyor. Bunun yerine, modern yedeklemelerin 3-2-1-1-0 kuralını izlemesi gerekiyor. Bu o kadar akılda kalıcı söylenişe sahip olmasa da çok daha sağlam bir önlem olduğunu söyleyebiliriz. Ekstra rakamlardan 1, verilerin 1 kopyasının çevrimdışı, tüm sistemlerden izole veya değişmez olduğunu ve 0, kurtarma işlemi sırasın- da hata olmadığını ifade ediyor. Verilerin çevrimdışı veya tüm sistemlerden izole olması, basitçe tehdit aktörleri tarafından erişilemeyeceği anlamına gelirken, değişmez olarak belirlenen veriler değiştirilemez ve bu nedenle fidye yazılımı tarafından şifrelenemez. Elbette, en güçlü yedekleme üçünün bir arada uygu- lanmasıyla sağlanacaktır! Geleceğin Kontrolünü Elinize Alın Siber sektördeki önemli ilerlemelere rağmen, he- nüz hiç kimse sektörün geleceğini bir kristal küreye bakar gibi görmeyi başaramadı. Ancak bildiğimiz şey, tehditlerin var olmaya devam edeceği. Fidye yazılımı gibi saldırılar yıldan yıla artıyor ve bunların ne kadar karmaşık hale geleceği konusunda bir tahmin yürüt- mek zor olsa da giderek daha karmaşık hale geleceği aşikar. 2020’lerde gündem olan Infosec güvenlik ekipleri için devasa bir görev olmaya devam ediyor, ancak bu konuda endişelenmemek için güvenlik ekiplerinin planlarını adım adım uygulaması gerekiyor. Burada listelenen üç öncelikle başlamak, riski azalt- mak için uzun bir yol kat edilmesine yardımcı olacak- tır. Bunların hiçbirini bugüne kadar yapmadıysanız bile, 2023’e girerken bunları oluşturduğunuz listenin (liste ne kadar uzun olursa olsun) en üstüne koyduğu- nuzdan emin olmalısınız. 27 sektörün içinden Danny Allan Veeam, CTO

28. R apor; OECD’nin 2018 Oslo Kılavuzu tarafın- dan belirlenen konu yaklaşımı ile yapılmış- tır. Buradaki yaklaşım, firmanın bir bütün olarak inovasyonu etkileyen faktörleri, teş- vikleri ve inovasyon önündeki engelleri gibi inovasyon ile ilgili tüm davranış ve faaliyetleri genel olarak belirlemektir. Raporda nitel ve nicel araştırma yöntemleri kullanıla- rak karma bir yöntem uygulanmıştır. Türkiye’de okuyan üniversite lisans öğrencilerinin işyeri beklentileri ile ilgili görüşlerini incelemek adına lisans öğrencilerine 14 soruluk anket çalışması uygulanarak veriler toplan- mıştır. Bu çalışmanın sonucunda 97 öğrenciye ulaşıl- mıştır. Diğer yandan farklı sektörlerdeki şirketlerin inovasyon faaliyetlerini derinlemesine incelemek adına bu faaliyetlerden sorumlu yöneticiler / kişiler ile birebir görüşmeler yapılmış ve vakalar ile ilgili iç görüler elde edilmiştir. Çalışmada toplam 10 vaka yazısı bulunmaktadır. Rapor kapsamındaki tüm sorular OECD’nin Oslo 2018 Kılavu- Şirketlerin yenilikçi dijital ürünler tasarlamaları için gereken inovasyon kültürünün kurulması, kurum içi girişimcilik ile geliştirilen fikirlerin doğru adımlarla hayata geçmesi ve global olarak ticarileşmesini sağlayan GOOINN (Good Innovation), her yıl hazırladığı Türkiye İnovasyon Raporu’nun 2022 araştırmasını yayınlandı. Türkiye’nin 2022 İnovasyon Karnesi 28

29. 27 29 zundaki yönlendirmelere, OECD ve Avrupa Komisyonun birlikte hazırladığı bilgi, teknoloji ve inovasyon politi- kaları dikkate alınarak hazırlanmıştır. Günümüzde işletmelerin başarılı olmaları ve hayatta kalabilmeleri için inovasyon ve girişimcilik faaliyetlerinin önemli bir yere sahip olduğunun ortaya konduğu raporda; İnovasyon trendleri, değişen teknolojiler, Web 3.0, metaverse, kurumlar ve girişimler arasındaki iş birlikleri ve future of work konularına değinilmiştir. Bununla birlikte dünyanın ve Türkiye’nin genel durumu ele alınmış olup 2022 Küresel İnovasyon Endeks Raporu da önemli bir yer tutmuştur. Ek olarak Türki- ye’deki şirketlerin inovasyon faaliyetleri vaka çalışması olarak derinlemesine incelenmiş ve üniversite lisans öğrencilerinin işyeri beklentileri ile ilgili görüşlerine yer verilmiştir. Çalışma ayrıca vakalar, blog yazıları ve podcastler ile desteklenmiştir. Geleceğin 21 İnovasyon Trendi Kurumlar, inovasyon faaliyetleri ile son kullanıcının ihtiyaç ve beklentilerini karşılayabilmekte, maliyet açısından fiyat avantajı elde edebilmekte, rakipler kar- şısında farkındalık ve üstün kaliteye sahip olabilmekte- dir. Yapılan ve yapılacak olan inovasyon faaliyetlerinin devamlılığının olması önemlidir. Bunun sebebi ise devamlılık sayesinde kurumların ayakta kalabilmesidir. Bu nedenle geleceğin beklentileri iyi analiz edilmeli ve trendler detaylı incelenmelidir. GOOINN Türkiye İnovasyon Raporu’na göre, belirtilen gelişime ve değişime adapte olmak için kurumlar tara- fından incelenmesi ve dikkat edilmesi gereken Gelece- ğin 21 İnovasyon Trendi şu şekilde; İleri Teknolojiler, Elektrikli Araçlar, Yeni Düzenlemeler, Biyoplastikler, Otomasyon, Rejeneratif Gelişim, Entegre Mobilite Sis- temleri, Gizlilik Artırıcı Teknolojiler, Metaverse, Sağ- lıklı Yaşam, Karbon Ticareti, Dijital Kimlikler, Topluluk Yönetimi, Sürdürülebilir Mimarı ve Bina Uygulamaları, Biyofilik Tasarım, Yeni Nesil Piller, Gen Düzenleme Teknolojileri, B2B Atık Azaltma Platformları, Anti- mikrobiyal Ambalajlama, Geofencing, Dağıtık Enerji Kaynakları. Gelecek değişerek ve dönüşerek gelmektedir ve sür- dürülebilirliğin sağlanması açısından bu dönüşüme adapte olunması gerektiğini belirten Çingitaş, “Özel- likle kurumları bu süreçte ayakta tutabilecek en önemli güç; inovasyon ve girişimcilik faaliyetleridir. Yapılan bu faaliyetlerin şirketler tarafından benimsenmesi sür- dürülebilir rekabet avantajı yaratmaktadır. Bu nedenle son dönemlerde birçok kurumsal firmanın girişimler ile yaptıkları çalışmalar ve faaliyetler göze çarpmaktadır” dedi. Raporun diğer önemli detayları şu şekilde payla- şıldı; Başarıya Giden Yol İş Birliğinden Geçiyor Kurumlar ve girişimler arasında yapılan iş birliklerinin zorlu bir süreç olduğunun altını çizen Yavuz Çingitaş, bunun sebebinin her iki tarafın farklı kültürlere sahip olması olduğunu söyledi ve “iki yapının ortak kültürde buluşarak değer yaratmaları karşılıklı olarak avantaj elde etmelerini sağlayacaktır. Ayrıca yapılan iş birliği modelleri ve süreçleri çeşitlidir. Her iki taraf açısından farklı şekillerde ele alınmaktadır” dedi. 2022 Türkiye İnovasyon Raporu’nda kurumlar ve girişimler arasında yapılan iş birlikleri de tüm yönleriyle şu şekilde akta- rıldı; Kurumlar tarafından oluşturulan modeller; Direkt Kay- nak Kullanımı, İç İnovasyon Birimi, Kurumsal Kuluçka Modeli, Yan Kuruluş, Girişimci Birlikte Yaratma Mo- deli’dir. Girişimler tarafından oluşturulan modeller: Direkt Satışlar, Hızlandırma Programı, Kuluçka Prog- ramı, İnovasyon Ortaklığı, Kurumsal Girişim, Teknoloji Ortaklığı, Satış Ortaklığı, Orijinal Ekipman Üreticisi veya Beyaz Etiket ile Ortaklık’tır. 2022 Türkiye İnovasyon Raporu’na göre kurumlar ve gi- rişimler arasında doğan iş birliklerinde kurumsal girişim sermayesi göze çarpan önemli bir konudur. Kurumsal şirketler kendi devamlılıklarını sağlamak, yeni iş kolla- rına girerek daha fazla büyümek ve mevcut iş kollarını geliştirmek adına bir girişim sermayesi fonu oluştur- maktadır. Kurulan bu fonlar kurumsal şirketler tarafın- dan girişimlere yatırım yapmak için kullanılmaktadır.

30. 28 30 Geleceğin Çalışma Hayatı İnsan Odaklı Çalışma hayatı ile ilgili bilinen klasik model Covid19 pandemisinin de etkisiyle hızlı bir şekilde değiş- miştir. Bunun yerine insan odaklı çalışma modelleri gelişmektedir. Geleceğin çalışma hayatı ile ilgili dikkat edilecek olan noktalar arasında; adalet ve eşitlik kavramları, kurumların yeteneklerini ellerinde tutmak için gösterdikleri çabalar, hibrit ve uzaktan çalışma modelleri, yönetici-çalışan ilişkisi, şirket ça- lışanlarını anlamak için kullanılan ve yeni bir metrik olan wellness, çalışanların işleri üzerinde daha fazla kontrol sağlaması, siber saldırılar, öğrenen organi- zasyon yapıları, yenilikçi teknolojik çözümler, yeni ofis alanları, veri analizleri ve otomasyon görülmek- tedir. İnternetin Merkeziyetsiz Asi Çocuğu Web 3.0 Her şeyin dönüşüme uğradığı günümüzde internetin dönüşüme uğraması kaçınılmazdır ve yeni bir Web 3.0 çağı yaklaşmaktadır. Hali hazırda en popüler dönem olan Web 2.0’daki internet teknolojileri kul- lanılmaya devam etse de Web 3.0 geliştirilmektedir. Bu yeni dönemin en önemli özelliği veri kontrolünün büyük teknoloji şirketlerinin elinde olmadan içerik üreticilerinin veriler üzerinde tam kontrol sağlama- sıdır. Bu durum merkeziyetsiz (decentralized) ve eşten eşe (peer to peer) olacak şekilde kişiselleşmiş, blockchain destekli bir yapıyı oluşturacaktır. GOOINN’in 2022 Türkiye İnovasyon Raporu’na göre, bu alanın 2023 yılındaki pazar büyüklüğünün 6,187.3 milyon dolar olacağı tahmin edilirken 2030 yılında 82,898.1 milyon dolar olacağı öngörülmektedir. Geleceğin Dünyası Metaverse Sanal ortam olan Metaverse dijital para birimleri ve NFT’ler tarafından etkinleştirilen Metanomics olarak adlandırılan bağımsız bir sanal ekonomiyi içinde ba- rındırmaktadır. Bu sanal ekonomi yapısında çevrimiçi avatarlar için kıyafet veya aksesuar satın alma, sanal alışveriş merkezlerinde sanal alışveriş deneyimi, ko- leksiyon ve varlık satın alma gibi işlemler tüketicilerin deneyimine sunulacaktır. Bahsedilen bu sanal ortamı oluşturacak öğeler ise dijital para birimi, pazar yeri, NFT’ler, altyapı, gaming, dijital varlıklar, cihaz bağımsızlığı, konser, sosyal ve eğ- lence etkinlikleri, online alışveriş, işyeri, sosyal medya, dijital insanlar ve doğal dil işleme’dir. Raporda, küresel metaverse pazarının 2029 yılında 1,527.55 milyar dolara çıkacağı öngörülürken Kuzey Amerika’nın bu alanda en büyük pazar payına sahip olacağı tahmin edilmek- tedir. Trend Olan ve Değişen Teknolojiler Kullanılan teknolojiler gelişerek değişmektedir. Trend olan ve değişen teknolojiler arasında; 5G, dijital ikiz, IoT, low-code ve no-code platformlar, kuantum bilişim teknolojisi, uygulamalı yapay zekâ, 4 boyutlu baskı, sanal gerçeklik, artırılmış gerçeklik, karma gerçeklik ve genişletilmiş gerçeklik teknolojileri, blokzincir, hibrit bulut, hiperotomasyon ve sınır bilişim teknolojisi yer almaktadır. Gartner firmasının 2022 yılını baz alarak oluşturduğu Hype Cycle for Emerging Tech içerisinde dikkat çeken teknolojiler bulunmaktadır. Bunlar; müşterilerin dijital ikizi, yapay zeka ile desteklenmiş tasarım teknolojisi, dahili yetenek pazarları, platform mühendisliği, dinamik risk yönetişimi, superapp, ve merkezi olmayan kimlik teknolojisidir. Dünya’da Durum Ne? İnovasyon çalışmaları tüm ülkeler için büyük önem arz etmektedir. Özellikle pandeminin etkisi ile inovatif faaliyetlere olan ilgi dünya genelinde artmıştır. Önce- lik verilen odak alanları bu durumdan etkilenerek ilaç, tıbbi teknolojiler ve bilgi teknolojileri üzerine yoğunla- şılmasını sağlamıştır. ABD’nin bu noktada öncü olduğu bir gerçek iken, Asya bölgesi elektronik, bilgi teknolojileri, kimyasallar ve malzemeler alanında inovasyon faaliyetlerine önem vermektedir. Avrupa’da ise kimyasallar ve malzeme endüstrisi ön plandadır. San Francisco, Pekin ve Londra yetenek ve yenilik

31. merkezleri olarak görülmektedir. Şanghay, Berlin ve Toronto yetenek ve inovasyon merkezleri olma yolunda ilerlemektedir. Denver, Melbourne ve Stockholm daha fazla yetenek ve sermaye çekmeye devam etmektedir. Son dönemlerde küresel inovatif çalışmalar yapay zeka (Artificial Intelligence) üzerine yoğunlaşmıştır. Bu alanda yapılan yatırım miktarı ve anlaşma sayısı giderek artmaktadır. Dünya genelinde 2022 yılında tüm girişimlerin ilk üç çeyrekte aldıkları yatırım miktarları ve değerleri bir önceki çeyreğe göre azalma eğilimdedir. Türkiye’de Durum Ne? Türkiye gelişime açık, inovasyon faaliyetlerini gerçek- leştirmek için ilgili ve istekli bir ülkedir. Ülke içerisin- de inovasyon geliştirme programları, mentorluklar, çalıştaylar sunularak yeni nesil girişimcilere destek verilmektedir. Türkiye için en yüksek öncelikli olarak belirlenen teknolojiler bulunmaktadır. Bunlar: Mikro-Nano Op- toelektronik; İleri Fonksiyonel Malzemeler ve Ener- jik Malzemeler; Motor Teknolojileri; Biyoteknolojik İlaçlar; Nesnelerin İnterneti; Enerji Depolama; Robo- tik&Mekatronik ve Otomasyon; Yapay Zeka ve Makine Öğrenimi; Büyük Veri ve Veri Analitiği ve Genişbant Teknolojileri’dir. Türkiye’deki girişimler 2022 yılının ilk çeyreğinde toplam 1,28 milyar dolar yatırım almıştır. İlk çeyrekte dikkat çeken sektör yiyecek teslimatıdır. Aynı yılın ikinci çeyreğinde yapılan yatırımlar 2021 yılının ilk çeyre- ğinden itibaren yapılan yatırımların en azı olmuştur. Bu çeyrekte dikkat çeken sektörler oyun, Fintech, SaaS, yapay zekâ ve sağlıktır. Üçüncü çeyrekte ise 74 girişim yatırım almıştır. Bir önceki çeyreğe göre yatırımlarda yavaşlama olmuş ve bu durum yatırım sayısına yansı- maktadır. En yüksek yatırımı alan sektör ise bu çeyrek- te lojistik sektörüdür. 2022 Küresel İnovasyon Endeksi Raporuna Göre; • Dünya çapındaki yayımlanan bilimsel makalelerin sayısı tüm dünyada istikrarlı bir şekilde artmaya devam etmiştir. Özellikle yapay zeka, çevre, kamu, çevre ve iş sağlığı alanlarında yazılan makalelerde artış görülmektedir. • Derin Bilim Dalgası olarak adlandırılan yeni bir çağ dalgası yaklaşmaktadır. • Geçmişte özellikle finansal sistemdeki denge- sizliklerden kaynaklanan ekonomik krizlerde VC anlaşmaları ve yatırım değerleri negatif bir eğilim gösterirken son yıllarda tam tersi bir yol çizmiştir. • Yarı iletken hızları, elektrik pili fiyatları, yenilenebilir enerji maliyeti ve ilaç onayları alanlarındaki teknolojik ilerleme göstergeleri yavaşlama eğili- mindedir. • Endüstriyel robotlar için beş büyük pazar Çin, Ja- ponya, Kore, Amerika Birleşik Devletleri ve Alman- ya’dır. • İleriki dönemler için emisyonların nasıl gelişeceği konusunda çok fazla belirsizlik bulunmaktadır. • Otomasyon daha az teknoloji odaklı sektörlerde ve orta ve düşük gelirli ekonomilerde daha düşüktür. • Dünya genelinde az sayıda ekonomi, sürekli olarak en yüksek inovasyon performansı göstermektedir. Türkiye 2022 yılı için yapılan Küresel İnovasyon Endek- si sıralamasında 37. sırada yerini almıştır. Ülkenin inovasyon performansı incelendiğinde inovasyon çıktıları açısından daha iyi bir performans göstermiştir. 37 üst orta gelirli ekonomiler arasında dördüncü ülke olan Türkiye, Kuzey Afrika ve Batı Asya’daki 19 ekonomi arasında dördüncü sıradadır. Ülke en iyi performansını insan sermayesi ve araştır- ma alanında sergilemiştir. En düşük performans ise kurumlardır. İnsan sermayesi ve araştırma, altyapı, piyasaların gelişmişliği, iş dünyasının gelişmişliği, bilgi ve teknoloji çıktıları ve yaratıcı çıktılar endekslerinde üst orta gelir grubunun ve bölge ortalamasının üstünde performans sergilemiştir. 31

32. 32 Equinix, 2023 yılında teknoloji liderlerinin en çok öncelik vereceğini düşündüğü tahminlerini yayınladı. Bu kapsamda siber güvenliği geliştirme, veri koruma uyumluluğu, müşteri ve çalışan deneyimini iyileştirme, yeni teknolojileri benimseme, hibrit çalışanları destekleme yeni yılda öne çıkan konu başlıkları olacak. D ünyanın dijital altyapı şirketi Equinix, 2023 yılında teknoloji liderlerinin en çok öncelik vereceği konu başlıklarını yayınladı. Equ- inix tarafından dünya genelinde 2900’den fazla BT lideri ile gerçekleştirilen Küresel Teknoloji Trendleri Araştırması’na göre siber güvenliği geliştirme, veri koruma uyumluluğu, müşteri ve çalışan deneyimini iyileştirme, yeni teknolojileri benimseme, hibrit çalışanları desteklemek BT uzmanları için yeni yılda en çok öne çıkacak konular arasında yer alıyor. Siber Güvenlik Jeopolitik çalkantıların arttığı bir çağda, işletmelerin siber saldırılara ve güvenlik ihlallerine karşı tetikte olması gerekiyor. 2021/22 döneminde, küresel olarak şirketlerin tahminen %85,3’ü bir siber saldırı yaşadı. Siber saldırıla- rın sıklığı yıldan yıla artıyor ve AB’nin en son yayınladığı siber güvenlik raporuna göre artış eğiliminin 2023’te de devam etmesi bekleniyor. Bu nedenle, Equinix 2022 Küresel Teknoloji Trendleri Araştırması’na katılan BT uzmanlarının %85’i dijital öncelikli stratejilerinin bir parçası olarak kilit önceliğin siber güvenliği iyileştirmek olduğunu doğruladı. Tüm iş konumlarında ve dağıtılmış BT altyapısında tutarlı bir güvenlik düzeyi, veri ihlallerine karşı koruma, işletmeyi daha fazla siber saldırı riskine sokmadan ope- Teknoloji Liderlerinin 2023’teki 5 Önceliği 32

33. 33 rasyonları yeni pazarlara genişletme, daha fazla işlevi buluta taşıma ve yeni teknolojilerden yararlanma yete- neği, siber güvenliğin iyileştirilmesini önceliklendiren BT liderleri için en önemli başlıklar arasında yer alıyor. 2022 Siber Tehdit Savunma Raporu’na göre Kolombiya, %93,9 ile dünya genelinde en çok siber saldırıya maruz kalan ülke oldu. EMEA’da ise siber saldırılardan en çok etkilenen ülke %93,7 ile Türkiye olurken; İspanya (%91,8), Fransa (%89,3), İtalya (%85,7), Birleşik Krallık (%81,4) ve Almanya (%72,6) ise Türkiye’yi takip etti. Equinix Bilgi Güvenliği Başkanı Michael Montoya konu- ya ilişkin görüşlerini şu şekilde dile getirdi: “Son yıllar- da, siber saldırıların sıklığı ve karmaşıklığı endişe verici bir oranda arttı. Bu saldırılar, kuruluşlarda ciddi itibar hasarına neden olabilecek maliyetli kesintilere ve veri ihlallerine yol açar. İşletmelerin kendilerini bu büyüyen tehdide karşı korumak için ellerinden gelen her şeyi yap- maya çalışması oldukça doğal.” Veri Koruma Uyumluluğu AB Genel Veri Koruma Regülasyonu’nun (GDPR) dün- ya çapında veri koruması için bir ölçüt oluşturmasıy- la, EMEA’daki şirketlerin uyumluluğu nasıl sağladığı, bütün regülatörleri ilgilendirmeye başladı. Equinix 2022 Küresel Teknoloji Trendleri Araştırması’na göre, veri koruma düzenlemelerine uymak, EMEA’daki BT liderlerinin %83’ü için siber güvenliği geliştirmeyle birlikte bir numaralı öncelik oldu. Bu nedenle, şirketlerin 2023’te uyumluluğu sağlamak için uzmanlık desteği ve gelişime güçlü yatırımlar yapması bekleniyor. Kuruluşlar, artık dijital operasyonlarının yeni ve gelecek olan veri ve gizlilik düzenlemeleriyle uyumlu olduğun- dan emin olmak zorunda. Bu da yalnızca onaylanmış verilerin toplanmasını sağlamalarını, verilerin nerede ve nasıl paylaşıldığına ve saklandığına dikkat etmelerini, veri koruma standartlarını karşılayan ülke onaylı teknoloji altyapısı kullanmalarını gerektiriyor. Avrupa Birliği’nde, GDPR’ye uymayan kuruluşlar, ciddi ihlaller için potansiyel olarak 20 milyon euroya kadar veya bir şirketin yıllık cirosunun %4’üne (hangisi daha yüksekse) eşit olan cezalardan sorumlu tutuluyor. Müşteri ve Çalışan Deneyimini İyileştirme Müşteri ve çalışan deneyimlerini iyileştirmek, önümüz- deki yıl için başarının anahtarı olabilir. Modern tüketici- ler artık dijital kanallarda gerçek zamanlı olarak proaktif, kişiselleştirilmiş ve tutarlı etkileşimler talep ediyor. Çalışanlar ise dünyanın her yerinden iş arkadaşlarıyla birlikte çalışabilmek için daha fazla esneklik istiyor. Ba- şarılı işletmeler, rakiplerine göre daha sorunsuz ve daha doğrudan deneyimler sunmak için yeni teknolojileri benimsiyor ve dijital işlevleri destekleyen altyapıyı geliş- tiriyor. Bu trendlerin 2023’te daha belirgin hale gelmesi bekleniyor. Yeni Teknolojileri Benimseme Operasyonlarını bir düzene sokmak ve müşterilerine daha iyi hizmet vermek isteyen ileri görüşlü kuruluşlar, yapay zeka ve nesnelerin interneti (IoT) gibi teknolojileri benimsiyor. Equinix 2022 Küresel Teknoloji Trendleri Araştırması, dünya çapındaki BT liderlerinin %49’unun (AI, IoT, vb.) yeni teknolojilerden yararlanmak için 5G ağlarını güçlendirme konusunda heyecanlı olduğunu gösteriyor. Yapay zeka, 5G ve nesnelerin interneti gibi daha yeni teknolojiler otonom arabalar, akıllı şehirler, artırılmış gerçeklik ve daha fazlası dahil olmak üzere yeni ürün- lerin geliştirilmesini hızlandırıyor ve operasyonları iyileştiriyor. Bununla birlikte, bu teknolojilerin uygula- maları halihazırda çok büyük miktarda veriyi işliyor ve bu eğilimin daha da hızlanacağı öngörülüyor. Dolayısıyla tüm bu verileri BT mimarileri aracılığıyla yönetmenin uygulanabilirliğinin ele alınması gerekiyor. Birçok şirket için bu durum, eski BT’nin sınırlamalarından kurtulmak ve yeni teknolojilerin benimsenmesini kolaylaştırmak için BT altyapılarını yeniden yapılandırmak anlamına geliyor. IDC ise 2025 yılına kadar yaklaşık 80 milyar zet- tabayt (ZB) veri üreten 55,7 milyar bağlantılı IoT cihazı (veya “nesne”) olacağını tahmin ediyor. Hibrit Çalışanları Desteklemek Pandemiyle birlikte küresel iş gücünün büyük bir bölü- mü daha önce hiç görülmemiş bir ölçekte uzaktan ça- lışma modeline geçiş yaptı. Uzaktan çalışmaya mesafeli olan şirketler dahi maliyetlerin azalması ve verimliliğin artması gibi nedenlerden dolayı hibrit modelde çalışma kararı aldı. Önümüzdeki dönemde hibrit modelin birçok insanın hayatında kalıcı bir yer edineceği öngörülüyor. PwC’nin 2022 küresel iş gücü anketine göre, ankete katılan ve işleri uzaktan çalışmalarına olanak tanıyan çalışanların %63’ü işverenlerinin en az önümüzdeki 12 ay boyunca hibrit modelde çalışmaya devam etmesini beklerken, %18’i işverenlerinin tam zamanlı bir uzaktan çalışma seçeneği sunmasını istiyor. Çalışanların sadece %11’i tam zamanlı yüz yüze çalışmayı tercih ettiğini bildirdi. 33

34. 34 Ericsson’un isteği üzerine yönetim danışmanlığı şirketi Analysys Mason tarafından gerçekleştirilen geniş kapsamlı bir çalışmada, 15 gelişmekte olan ülkede 5G’nin ekonomik, tüketici ve çevresel faydaları incelendi. D üzenleyici kurumlar ve hükümetlerin desteğiyle, bu 15 ülkenin hepsi, yatırım maliyetine kıyasla 3-7 kat arasında getiri elde etme ve 2035’e kadar GSYİH’lerini yüzde 0,3 ile yüzde 0,46 aralığında artır- ma potansiyeline sahip. “Gelişen Pazarlarda Mobil İletişimin Gelecekteki Değeri” başlıklı raporda, tüketici, endüstri, lojistik, kırsal ve kamu hizmet kümeleri ile dikey entegrasyon dahil pek çok kullanım senaryosunda mobil geniş bant ve sabit kablosuz erişimi (FWA) geliştirecek çoklu 5G spektrum uygulamaları değerlendirildi. Hükümetlerin yayımladığı ulusal ölçekli istatistik ve raporlar ve Ericsson’un ağ alanındaki deneyiminden yararlanılan çalışmada ayrıca nüfus yoğunluğu dağı- lımları, kara ve demiryolları gibi mevcut altyapı ağları ve tarımsal verileri temel alan yenilikçi haritalama teknikleriyle, farklı uygulama senaryolarına ilişkin fayda-maliyet analizleri gerçekleştirildi. Bu uygulama senaryolarında, mevcut mobil iletişim şebekelerine temel 5G özelliğinin eklenmiş olacağı varsayıldı. Ayrıca temel 5G’ye ek olarak Düşük Bant 5G spektrumu (tarım ya da lojistik gibi sektörlere yönelik olarak, daha geniş bir coğrafi bölgede hizmete 5G’nin Gelişen Pazarlardaki Potansiyel Ekonomik Faydaları 34

BT Günlüğü Mart 2023 Dergisi Ücretsiz İndirin veya Web üzerinden okuyun!

BT Günlüğü Mart 2023 Dergisi Ücretsiz İndirin veya Web üzerinden okuyun!

BT Günlüğü Mart 2023 Dergisi Ücretsiz İndirin veya Web üzerinden okuyun!

Recommandé

Contenu connexe

Similaire à BT Günlüğü Mart 2023 Dergisi Ücretsiz İndirin veya Web üzerinden okuyun!

Similaire à BT Günlüğü Mart 2023 Dergisi Ücretsiz İndirin veya Web üzerinden okuyun!(20)

Plus de Eylül Medya

Plus de Eylül Medya(20)

BT Günlüğü Mart 2023 Dergisi Ücretsiz İndirin veya Web üzerinden okuyun!