SlideShare a Scribd company logo
1 of 13
Kolegji Evropian “Dukagjini” Pejë

                          Fakulteti i Shkencave Kompjuterike
                         Departamenti Informatikë e aplikuar
                            Studimet themelore Bachelor




                Instalimi dhe konfigurimi
                     i web serverit


Kandidati:                                       Mësimdhënësi:
Yll Ferizi                                       Dr. Sc. Edmond Beqiri
Nr. Index: 21/10/001




                                     Maj, 2011


                                                                         1
Instalimi dhe konfigurimi i web serverit               Punuar nga : Yll Ferizi

                                     Përmbajtja

Hyrje                                                          3
Cka janë web serverë ?                                         4
Web serveri XAMPP                                              4
Shkarkimi (Downloadimi) i XAMPP                                5
Cka përmban kjo paketë ?                                       6
Instalimi i XAMPP                                              7
Konfigurimi i XAMPP                                            9
Testimi i Apache web serverit dhe PHP                         12
Lokacione me rëndësi për konfigurime më të avancuara          13
Përfundimi                                                    13
Literatura                                                    13




                                           2
Instalimi dhe konfigurimi i web serverit                                     Punuar nga : Yll Ferizi




Hyrje
Interneti si një burim i madh dhe i pasur i informatave, për arsye historike, në fillim
kishte mundësi qasjeje vetëm përmes disa programeve jo shumë të përshtatshme
për shfrytëzim. Komandat themelore të programeve si Telnet, FTP, Archie, Wais, e
deri diku edhe e-mail-i, ishin të fuqishme por jointuitive.
World Wide Web-i (angl. rrjeta e merimangës përgjatë/përreth tërë botës),
shkurtimisht Web-i, filloi si një projekt i dizajnuar për të shpërndarë të dhënat
shkencore përgjatë rrjetave kompjuterike, në një sistem të njohur si Hypertext. Ideja
ishte që hulumtuesve shkencorë që punojnë në projekte të përbashkëta, por që
fizikisht punojnë në lokacione të ndryshme, të ju mundësohet që të prezentojnë
bashkarisht kërkimet e tyre të kompletuara me tekst, grafikë, ilustrime dhe së fundi
me zë, video dhe ndonë mënyrë tjetër të nevojshme.
Projekti i World Wide Web-it ka bërë të mundur realizimin e idesë së interfejsit
atraktiv dhe me mundësi të mira të qasjes në Internet. Përdorimi i Web-it kërkon
lidhje në Internet dhe softuerin e njohur si World Wide Web Client ose browser.
Detyrë e shfletuesit është që të paraqes Web dokumentet që ndodhen nëpër Web
Serverë dhe të lejojë zgjedhjen e hyperlink-ava nga ana e shfrytëzuesve. Web
dokumentet, gjegjësisht Web faqet janë pjesë përbërëse e Web Site-it. Në server
mund të ketë një ose më shumë Web sajta.
Pra, elementet themelore të Web-it janë: Web Serverët dhe shfletuesit




                                           3
Instalimi dhe konfigurimi i web serverit                                   Punuar nga : Yll Ferizi



Cka janë web serverë ?
Web Serveri është kompjuteri i cili “shpërndanë” (i servon) Web faqet. Web serveri
menagjon dhe ofron qasje në një bashkësi të resurseve, që mund të jenë fajlla
tekstual, fotografi ose diçka tjetër më komplekse, si p.sh., bazat relacionale të të
dhënave. Çdo Web Server e ka IP adresën dhe emrin e domenit. Klientët inicojnë një
transakcion duke dërguar kërkesën (angl. request) në server. Serveri e proceson
kërkesën (e cila ka madhësi afro 200 Bajta) dhe e dërgon prapa përgjigjen (angl.
response, e cila ka madhësi afro 10.000 Bajta) deri tek klienti. Në Web, shumica e
transakcioneve janë operacione të download-imit (marrjes, tërheqjes), ku klienti
merr disa informata prej serverit. Kur shfrytëzuesi e jep adresën në Web shfletues,
bën që kërkesa të dërgohet në serverin me emrin e kërkuar të domenit. Serveri e
gjenë fajllin me emrin index.htm dhe e dërgon në shfletues. Serveri është në gjendje
që njëkohësisht të shërbejë disa kërkesa për Web faqet e kërkuara. Cilido kompjuter
mund të shndërrohet në Web Server duke instaluar në të softverin përkatës dhe
duke e lidhur në Internet.
Ekzistojnë shumë aplikacione për Web server. Ndër më të popullarizuarit janë
Apache Web Server-i, i cili është krijuar nga një grup i programerëve vullnetarë, të
quajtur Apache Group dhe ofrohet pa pagesë, pastaj paketet komerciale të
Microsoft-it (IIS – Internet Information Server), Netscape-it, etj.
Ekzistojnë me qindra mijëra serverë përgjatë tërë botës, të bashkuar përmes
hiperlinkave nëpër miliona Web faqe të cilat ofrojnë informata të shumëllojshme
dhe të shpërndara, si edhe vet Interneti. Protokoli HTTP u mundëson Web
shfletuesve të komunikojnë me Web serverët të cilët i përmbajnë Web faqet. Këto
faqe përmbajnë informatat dhe lidhjet e paraqitura përmes Web shfletuesve.

Web serveri XAMPP

Shumë njerëz e dinë nga përvoja e tyre se nuk është e lehtë për të instaluar një web
server Apache dhe ajo behet edhe me e veshtire në qoftë se ju doni të shtoni MySQL,
PHP dhe Perl.
XAMPP është nje aplikacion i cili na mundeson instalimin e lehtë te Apache me MySQL,
PHP dhe Perl.
XAMPP është me të vërtetë shumë e lehtë për të instaluar dhe për të përdorur - vetëm
shkarko, ekstrakto dhe starto.
 Në këtë moment ka katër versione XAMPP:

• një version për sistemet Linux (testuar për Ubuntu, SuSE, RedHat, Mandrake dhe
Debian),
• një version për Windows 98, NT, 2000, 2003, XP dhe Vista,
• një version beta për Solaris sparc dhe Mac OS X.


                                           4
Instalimi dhe konfigurimi i web serverit                                Punuar nga : Yll Ferizi



Shkarkimi (Downloadimi) i XAMPP

                                               • E shkurajmë linkun në shfletuesin e web-
                                                 it:
                                                 http://sourceforge.net/projects/xampp/fi
                                                 les/
                                               • Zgjedhim nga kategoria
                                                 ‘XAMPP Windows’
                                               • Hapim direktoriumin - versionin 1.7.3




                                               • Pastaj shtypim në ‘ XAMPP-win32-
                                                 1.7.3.exe
                                               • Fillon procedura për shkarkim të
                                                 aplikacionit
                                               • Kur të shkarkohet aplikacioni atëher
                                                 shtypim ne ‘RUN’ për ta filluar instalimin
                                                 ose shtypim në ikonën e cila ka një ngjyrë
                                                 portokalli dhe shkronjën x në mes.




                                           5
Instalimi dhe konfigurimi i web serverit                                  Punuar nga : Yll Ferizi


Cka përmban kjo paketë ?
Kjo paketë përfshinë: Apache web server, MySQL, PHP, Perl, FTP server, phpMyAdmin
dhe Mail server.

Apache Friends XAMPP (Basis Package) version 1.7.3

 + Apache 2.2.14 (IPV6 enabled)
 + MySQL 5.1.41 (Community Server) with PBXT engine 1.0.09-rc
 + PHP 5.3.1 (PEAR, Mail_Mime, MDB2, Zend)
 + Perl 5.10.1 (Bundle::Apache2, Apache2::Request, Bundle::Apache::ASP,
Bundle::Email, Bundle::DBD::mysql, DBD::SQlite, Randy Kobes PPM)
 + XAMPP Control Version 2.5.8 (ApacheFriends Edition)
 + XAMPP CLI Bundle 1.6
 + XAMPP Port Check 1.5
 + XAMPP Security 1.1
 + SQLite 2.8.17
 + SQLite 3.6.20
 + OpenSSL 0.9.8l
 + phpMyAdmin 3.2.4
 + ADOdb v5.10
 + FPDF v1.6
 + Zend Framework 1.9.6 Minimal Package (via PEAR)
 + Mercury Mail Transport System v4.72
 + msmtp 1.4.19 (a sendmail compatible SMTP client)
 + FileZilla FTP Server 0.9.33
 + Webalizer 2.21-02 (with GeoIP lite)
 + apc 3.1.3p1 for PHP
 + eAccelerator 0.9.6-rc1 for PHP
 + Ming 0.4.3 for PHP
 + PDF with pdflib lite v7.0.4p4 for PHP
 + rar 2.0.0-dev for PHP
 + Xdebug 2.0.6-dev for PHP
 + libapreq2 v2.12 (mod_apreq2) for Apache




                                           6
Instalimi dhe konfigurimi i web serverit                                  Punuar nga : Yll Ferizi



Instalimi i XAMPP

                                               Kur të shkarkohet aplikacioni atëher shtypim
                                               ne ‘RUN’ për ta filluar instalimin ose shtypim
                                               në ikonën e cila ka një ngjyrë portokalli dhe
                                               shkronjën ‘X’ të bardh në mes.




                                                 • Do të paraqitet fotografia si në vijim ku
                                                   mund ta ndërrojmë vendit për instalimin
                                                   e aplikacionit (për këtë demonstrim do ta
                                                   përdorim atë default – C: )
                                                 • Shtypim butonin ‘Install’ për ta startuar
                                                   instalimin ose ‘Cancel’ për ta anuluar atë




                                                  • Pasi të bëhet bartja e paketave fillon një
                                                    seri e pyetjeve të cilat paraqiten në
                                                    dritaret si në vazhdim




                                           7
Instalimi dhe konfigurimi i web serverit                                    Punuar nga : Yll Ferizi


                                                 • Pyetja e parë thot:
                                                   A dëshironi ta vendos një lidhje (shortcut)
                                                   në desktop ?
                                                   Duhet të përgjigjemi me ‘y’ dhe enter
                                                   nëse na duhet një veprim i till e në të
                                                   kundërten duhet të shtypet ‘n’ dhe të
                                                   aprovohet me shtypjen e tastit ‘Enter’


                                                   • Pyetja e dytë thot:
                                                     A dëshironi t’i kontrollon installeri lidhjet
                                                     e XAMPP?
                                                     Duhet të përgjigjemi me ‘y’ dhe enter
                                                     nëse na duhet një veprim i till e në të
                                                     kundërten duhet të shtypet ‘n’ dhe të
                                                     aprovohet me shtypjen e tastit ‘Enter’


                                                 • Pyetja e tretë thot:
                                                   A dëshironi ta bëj një version portabil të
                                                   XAMP i cili nuk do të varrej nga shkronja e
                                                   diskut?
                                                   Duhet të përgjigjeni me ‘n’ dhe enter pasi
                                                   që nuk na duhet një veprim i till e në të
                                                   kundërten duhet të shtypet ‘y’ dhe të
                                                   aprovohet me shtypjen e tastit ‘Enter’

                                                • Paraqitet mesazhi:
                                                  XAMPP Serveri është instaluar.
                                                  Shtypni tastin ‘Enter’ për të vazhduar




                                               • A dëshironi ta vendos një lidhje (shortcut)
                                                 në desktop ?
                                                 Duhet të përgjigjemi me shtypjen e tastit
                                                 ‘enter’




                                           8
Instalimi dhe konfigurimi i web serverit                                            Punuar nga : Yll Ferizi


Konfigurimi i XAMPP
                                               •       E shkurajmë ‘x’ dhe shtypim tastin ‘enter’
                                                       për ta mbyllur dritaren e fundit të
                                                       instalimit
                                               •       Paraqitet ‘Paneli i kontrolit’ ku na
                                                       mundësohet startimi i serviseve
                                               •       Do të startojmë vetëm Web serverin dhe
                                                       MySQL Serverin




                                                   •        Shtypim në katrorin ‘ SVC’ për ta instaluar
                                                            servisin e aplikacionit dhe aplikacionet të
                                                            startojnë së bashku me sistemin operativ
                                                            në këtë rast windows.
                                                   •        Shtypim ‘OK’ për ta konfirmuar instalimin
                                                            e servisit
                                                   •        Nëse nuk dëshirojim që ta instalojm si
                                                            servis atëher shtypim vetem butonin ‘Start’
                                                            e nuk ka nevoj të shtypet katrori ‘Svc’




                                                        •     Njejt veprojmë edhe me MySQL Serverin
                                                              si më nalt
                                                        •     Po ashtu mund ta ndezim edhe ‘XAMPP
                                                              Control Panel-in’ si servis duke shtypur në
                                                              butonin ‘Service’ dhe duke e zgjedhur
                                                              katrorin pranë ‘Run XAMPP Control Panel
                                                              as a service’
                                                        •     Pas kësaj mund ta testojm serverin




                                           9
Instalimi dhe konfigurimi i web serverit                                  Punuar nga : Yll Ferizi

                                                • E hapim shfletuesin e web-it dhe e
                                                  shënojmë këtë adresë e cila i takon web
                                                  serverit lokal
                                                  http://localhost/ ose http://127.0.0.1
                                                • Paraqitet dritarja në vazhdim e cila tregon
                                                  se instalimi ka shkuar në rregull
                                                • Nga aty mund të vazhdojm me
                                                  konfigurimet e tjera




                                                    •   Për ta vërtetuar se a po punon edhe
                                                        MySQL serveri të cilin e startuam po
                                                        ashtu atëher shtypim në butonin ‘Admin’
                                                        pranë ‘MySql’ në ‘Control Panel të
                                                        XAMPP’ apo
                                                        http://localhost/phpmyadmin/ ose
                                                        http://127.0.0.1/phpmyadmin

                                                    • Paraqitet dritarja në vazhdim nëse cdo gjë
                                                      ësht duke funskionuar mirë


                                                    • Në faqen për administrim të XAMPP
                                                      http://localhost/xampp ose
                                                      http://127.0.0.1/xampp
                                                      ka edhe disa vegla të tjera për ta testuar
                                                      funskionalitetin e veglave të integruara
                                                      po ashtu
                                                    • Nëse shtypim ne linkun ‘ Status’ atëher
                                                      nga aty mund të shofim se cili servis i
                                                      kësaj pakete është i ndezur ose duke
                                                      punuar dhe cili jo




                                           10
Instalimi dhe konfigurimi i web serverit                                Punuar nga : Yll Ferizi


                                                • Në faqen për administrim të XAMPP është
                                                  po ashtu faqja për testimin e sigurisë.
                                                • Nëse shtypim ne linkun ‘ Security’
                                                  paraqitet dritarja si në figurën majtas
                                                  Mund t’i casemi kësaj faqeje edhe kështu:
                                                  http://localhost/security/
                                                • Kjo faqe është shumë e rëndësishme nëse
                                                  ky aplikacion përdoret jo vetem për
                                                  zhvillim të web aplikacioneve por edhe
                                                  për përdorimin e tyre nga klientët apo
                                                  shfrytëzuesit tjerë

                                                 • Për t’i fiksuar disa prej lëshimeve të
                                                   sigurisë të cilat paraqite me ngjyrë të
                                                   kuqe shtypim në lidhjen
                                                   http://localhost/security/xamppsecurity.
                                                   php
                                                 • Këtu menjëher e ndërroni fjalëkalimin e
                                                   ROOT (administratorit të MySQL Serverit)
                                                   si dhe e mbroni me fjalëkalim XAMPP
                                                   direktoriumin.

                                                 • Pasi t’i bëjm këto ndryshime duhet që ta
                                                   fshijm folderit ose direktoriumin e
                                                   titulluar ‘Install’ për cështje të sigurisë
                                                   duke mos lejuar që ndonjë keqpërdorues
                                                   të na kthej konfigurimet e serverit nga
                                                   fillimi


                                                 • Pas ndërrimit të fjalëkalimit të MySQL
                                                   Serverit ne duhet t’i bëjm edhe disa
                                                   ndërrime në ‘phpmyadmin’ apo web
                                                   aplikacionin për menaxhimin e databazës
                                                 • Brenda folderit :
                                                   C:xamppphpMyAdmin
                                                   E gjejm dhe e hapim me notepad ose
                                                   wordpad fajllin konfigurues me emrin
 Kur e hapim ‘phpmyadmin’ pas këtyre               ‘config.inc.php’
 ndërrime atëher kërkohet cdo herë                  'auth_type'= 'cookie';
                                                    'AllowNoPassword' = false
 fjalëkalimi për ta menaxhuar databazën duke
 e bërë web serverin më të sigurtë.
                                           11
Instalimi dhe konfigurimi i web serverit                                    Punuar nga : Yll Ferizi


Testimi i Apache web serverit dhe PHP
Përveq që kur e hapim phpmyadmin e testojmë konfigurimin e Apache dhe PHP, atë
mund ta bëjme edhe duke e shkrujtur pak rreshta me kod në gjuhën PHP dhe duke e
vendosur atë në server.

                                                 • E krijojim një tekst dokument dhe i
                                                   shënojmë këto rreshta kod PHP:
                                                 •
                                                     <?php
                                                     phpinfo();
                                                     ?>

                                                   Dokumetnin e ruajmë si:
                                                   phpinfo.php
                                                 • E vendosim brenda folderit :
                                                   C:xampphtdocs


                                                • E shkruajm linkun në web browser
                                                  (shfletues të web-it) i cili na dërgon tek ky
                                                  fajll:
                                                  http://localhost/phpinfo.php
                                                • Si rezultat e kemi pamlen ne vazhdim ku
                                                  mund të shofim ne detaje se si sëeshtë
                                                  konfiguruar PHP.




                                           12
Instalimi dhe konfigurimi i web serverit                                  Punuar nga : Yll Ferizi


Lokacione me rëndësi për konfigurime më të avancuara

Tipi                           Lokacioni

Apache configuration           C:xamppapacheconfhttpd.conf
                               C:xamppapacheconfextra*.conf

Apache logs                    C:xamppapachelogsaccess.log
                               C:xamppapachelogserror.log

PHP configuration              C:xamppphpphp.ini

MySQL configuration            C:xamppmysqlbinmy.cnf


Përfundimi
Gjatë gjithë këtij punimi janë treguar konceptet bazë që do t'ju mundëson ngritjen e
një mjedisi për zhvillim të web aplikacioneve, për të krijuar dhe administruar një
bazë të dhënash, dhe mundësitë për të instaluar një CMS - content menagement
sistem që lidhet me një bazë të të dhënave dhe i nxjerrim shënimet në mënyrë të
leht dhe me web aplikaicion pa pagesë dhe me kod të hapur.

Literatura
   1. Ligj. Avni Rexhepi – WWW, HTML & Front Page
   2. XAMPP official documentation site –
      http://www.apachefriends.org/en/faq-xampp.html




                                           13

More Related Content

More from yllferizi

JSON-RPC- Shqip
JSON-RPC- ShqipJSON-RPC- Shqip
JSON-RPC- Shqip
yllferizi
 
M-commerce and M-payments - Shqip
M-commerce and M-payments - ShqipM-commerce and M-payments - Shqip
M-commerce and M-payments - Shqip
yllferizi
 
IPTV over FTTH - Albanian
IPTV over FTTH - AlbanianIPTV over FTTH - Albanian
IPTV over FTTH - Albanian
yllferizi
 
Krahasimi i procesoreve INTEL dhe AMD
Krahasimi i procesoreve INTEL dhe AMDKrahasimi i procesoreve INTEL dhe AMD
Krahasimi i procesoreve INTEL dhe AMD
yllferizi
 
E-Komuna - Nevojat, Sfidat dhe Implementimi
E-Komuna - Nevojat, Sfidat dhe ImplementimiE-Komuna - Nevojat, Sfidat dhe Implementimi
E-Komuna - Nevojat, Sfidat dhe Implementimi
yllferizi
 
Mesataret algjebrike dhe të pozicionit në statistikë
Mesataret algjebrike dhe të pozicionit në statistikëMesataret algjebrike dhe të pozicionit në statistikë
Mesataret algjebrike dhe të pozicionit në statistikë
yllferizi
 
Algoritmet ne praktike
Algoritmet ne praktikeAlgoritmet ne praktike
Algoritmet ne praktike
yllferizi
 
Customer Relationship Management (CRM) sistemet
Customer Relationship Management (CRM) sistemetCustomer Relationship Management (CRM) sistemet
Customer Relationship Management (CRM) sistemet
yllferizi
 

More from yllferizi (15)

Open Maps - Their usage and our contribution to make them better
Open Maps - Their usage and our contribution to make them betterOpen Maps - Their usage and our contribution to make them better
Open Maps - Their usage and our contribution to make them better
 
GIS WORKSHOP 18.11.2015
GIS WORKSHOP 18.11.2015GIS WORKSHOP 18.11.2015
GIS WORKSHOP 18.11.2015
 
Kontrolli i qasjes përmes Fingerprint
Kontrolli i qasjes përmes FingerprintKontrolli i qasjes përmes Fingerprint
Kontrolli i qasjes përmes Fingerprint
 
Open Source E-Commerce Platforms - Shqip
Open Source E-Commerce Platforms - ShqipOpen Source E-Commerce Platforms - Shqip
Open Source E-Commerce Platforms - Shqip
 
JSON-RPC- Shqip
JSON-RPC- ShqipJSON-RPC- Shqip
JSON-RPC- Shqip
 
M-commerce and M-payments - Shqip
M-commerce and M-payments - ShqipM-commerce and M-payments - Shqip
M-commerce and M-payments - Shqip
 
IPTV over FTTH - Albanian
IPTV over FTTH - AlbanianIPTV over FTTH - Albanian
IPTV over FTTH - Albanian
 
Promovimi i trashegimise kulturore dhe turizmit permes teknologjive te webit.
Promovimi i trashegimise kulturore dhe turizmit permes teknologjive te webit.Promovimi i trashegimise kulturore dhe turizmit permes teknologjive te webit.
Promovimi i trashegimise kulturore dhe turizmit permes teknologjive te webit.
 
Menaxhimi i projekteve përmes aplikacioneve on-line (dotProject)
Menaxhimi i projekteve përmes aplikacioneve on-line (dotProject)Menaxhimi i projekteve përmes aplikacioneve on-line (dotProject)
Menaxhimi i projekteve përmes aplikacioneve on-line (dotProject)
 
Krahasimi i procesoreve INTEL dhe AMD
Krahasimi i procesoreve INTEL dhe AMDKrahasimi i procesoreve INTEL dhe AMD
Krahasimi i procesoreve INTEL dhe AMD
 
E-Komuna - Nevojat, Sfidat dhe Implementimi
E-Komuna - Nevojat, Sfidat dhe ImplementimiE-Komuna - Nevojat, Sfidat dhe Implementimi
E-Komuna - Nevojat, Sfidat dhe Implementimi
 
Mesataret algjebrike dhe të pozicionit në statistikë
Mesataret algjebrike dhe të pozicionit në statistikëMesataret algjebrike dhe të pozicionit në statistikë
Mesataret algjebrike dhe të pozicionit në statistikë
 
Algoritmet ne praktike
Algoritmet ne praktikeAlgoritmet ne praktike
Algoritmet ne praktike
 
Customer Relationship Management (CRM) sistemet
Customer Relationship Management (CRM) sistemetCustomer Relationship Management (CRM) sistemet
Customer Relationship Management (CRM) sistemet
 
Menaxhimi i personelit dhe vlerësimi i performancës
Menaxhimi i personelit dhe vlerësimi i performancësMenaxhimi i personelit dhe vlerësimi i performancës
Menaxhimi i personelit dhe vlerësimi i performancës
 

Instalimi i web serverit ne windows - XAMPP

  • 1. Kolegji Evropian “Dukagjini” Pejë Fakulteti i Shkencave Kompjuterike Departamenti Informatikë e aplikuar Studimet themelore Bachelor Instalimi dhe konfigurimi i web serverit Kandidati: Mësimdhënësi: Yll Ferizi Dr. Sc. Edmond Beqiri Nr. Index: 21/10/001 Maj, 2011 1
  • 2. Instalimi dhe konfigurimi i web serverit Punuar nga : Yll Ferizi Përmbajtja Hyrje 3 Cka janë web serverë ? 4 Web serveri XAMPP 4 Shkarkimi (Downloadimi) i XAMPP 5 Cka përmban kjo paketë ? 6 Instalimi i XAMPP 7 Konfigurimi i XAMPP 9 Testimi i Apache web serverit dhe PHP 12 Lokacione me rëndësi për konfigurime më të avancuara 13 Përfundimi 13 Literatura 13 2
  • 3. Instalimi dhe konfigurimi i web serverit Punuar nga : Yll Ferizi Hyrje Interneti si një burim i madh dhe i pasur i informatave, për arsye historike, në fillim kishte mundësi qasjeje vetëm përmes disa programeve jo shumë të përshtatshme për shfrytëzim. Komandat themelore të programeve si Telnet, FTP, Archie, Wais, e deri diku edhe e-mail-i, ishin të fuqishme por jointuitive. World Wide Web-i (angl. rrjeta e merimangës përgjatë/përreth tërë botës), shkurtimisht Web-i, filloi si një projekt i dizajnuar për të shpërndarë të dhënat shkencore përgjatë rrjetave kompjuterike, në një sistem të njohur si Hypertext. Ideja ishte që hulumtuesve shkencorë që punojnë në projekte të përbashkëta, por që fizikisht punojnë në lokacione të ndryshme, të ju mundësohet që të prezentojnë bashkarisht kërkimet e tyre të kompletuara me tekst, grafikë, ilustrime dhe së fundi me zë, video dhe ndonë mënyrë tjetër të nevojshme. Projekti i World Wide Web-it ka bërë të mundur realizimin e idesë së interfejsit atraktiv dhe me mundësi të mira të qasjes në Internet. Përdorimi i Web-it kërkon lidhje në Internet dhe softuerin e njohur si World Wide Web Client ose browser. Detyrë e shfletuesit është që të paraqes Web dokumentet që ndodhen nëpër Web Serverë dhe të lejojë zgjedhjen e hyperlink-ava nga ana e shfrytëzuesve. Web dokumentet, gjegjësisht Web faqet janë pjesë përbërëse e Web Site-it. Në server mund të ketë një ose më shumë Web sajta. Pra, elementet themelore të Web-it janë: Web Serverët dhe shfletuesit 3
  • 4. Instalimi dhe konfigurimi i web serverit Punuar nga : Yll Ferizi Cka janë web serverë ? Web Serveri është kompjuteri i cili “shpërndanë” (i servon) Web faqet. Web serveri menagjon dhe ofron qasje në një bashkësi të resurseve, që mund të jenë fajlla tekstual, fotografi ose diçka tjetër më komplekse, si p.sh., bazat relacionale të të dhënave. Çdo Web Server e ka IP adresën dhe emrin e domenit. Klientët inicojnë një transakcion duke dërguar kërkesën (angl. request) në server. Serveri e proceson kërkesën (e cila ka madhësi afro 200 Bajta) dhe e dërgon prapa përgjigjen (angl. response, e cila ka madhësi afro 10.000 Bajta) deri tek klienti. Në Web, shumica e transakcioneve janë operacione të download-imit (marrjes, tërheqjes), ku klienti merr disa informata prej serverit. Kur shfrytëzuesi e jep adresën në Web shfletues, bën që kërkesa të dërgohet në serverin me emrin e kërkuar të domenit. Serveri e gjenë fajllin me emrin index.htm dhe e dërgon në shfletues. Serveri është në gjendje që njëkohësisht të shërbejë disa kërkesa për Web faqet e kërkuara. Cilido kompjuter mund të shndërrohet në Web Server duke instaluar në të softverin përkatës dhe duke e lidhur në Internet. Ekzistojnë shumë aplikacione për Web server. Ndër më të popullarizuarit janë Apache Web Server-i, i cili është krijuar nga një grup i programerëve vullnetarë, të quajtur Apache Group dhe ofrohet pa pagesë, pastaj paketet komerciale të Microsoft-it (IIS – Internet Information Server), Netscape-it, etj. Ekzistojnë me qindra mijëra serverë përgjatë tërë botës, të bashkuar përmes hiperlinkave nëpër miliona Web faqe të cilat ofrojnë informata të shumëllojshme dhe të shpërndara, si edhe vet Interneti. Protokoli HTTP u mundëson Web shfletuesve të komunikojnë me Web serverët të cilët i përmbajnë Web faqet. Këto faqe përmbajnë informatat dhe lidhjet e paraqitura përmes Web shfletuesve. Web serveri XAMPP Shumë njerëz e dinë nga përvoja e tyre se nuk është e lehtë për të instaluar një web server Apache dhe ajo behet edhe me e veshtire në qoftë se ju doni të shtoni MySQL, PHP dhe Perl. XAMPP është nje aplikacion i cili na mundeson instalimin e lehtë te Apache me MySQL, PHP dhe Perl. XAMPP është me të vërtetë shumë e lehtë për të instaluar dhe për të përdorur - vetëm shkarko, ekstrakto dhe starto. Në këtë moment ka katër versione XAMPP: • një version për sistemet Linux (testuar për Ubuntu, SuSE, RedHat, Mandrake dhe Debian), • një version për Windows 98, NT, 2000, 2003, XP dhe Vista, • një version beta për Solaris sparc dhe Mac OS X. 4
  • 5. Instalimi dhe konfigurimi i web serverit Punuar nga : Yll Ferizi Shkarkimi (Downloadimi) i XAMPP • E shkurajmë linkun në shfletuesin e web- it: http://sourceforge.net/projects/xampp/fi les/ • Zgjedhim nga kategoria ‘XAMPP Windows’ • Hapim direktoriumin - versionin 1.7.3 • Pastaj shtypim në ‘ XAMPP-win32- 1.7.3.exe • Fillon procedura për shkarkim të aplikacionit • Kur të shkarkohet aplikacioni atëher shtypim ne ‘RUN’ për ta filluar instalimin ose shtypim në ikonën e cila ka një ngjyrë portokalli dhe shkronjën x në mes. 5
  • 6. Instalimi dhe konfigurimi i web serverit Punuar nga : Yll Ferizi Cka përmban kjo paketë ? Kjo paketë përfshinë: Apache web server, MySQL, PHP, Perl, FTP server, phpMyAdmin dhe Mail server. Apache Friends XAMPP (Basis Package) version 1.7.3 + Apache 2.2.14 (IPV6 enabled) + MySQL 5.1.41 (Community Server) with PBXT engine 1.0.09-rc + PHP 5.3.1 (PEAR, Mail_Mime, MDB2, Zend) + Perl 5.10.1 (Bundle::Apache2, Apache2::Request, Bundle::Apache::ASP, Bundle::Email, Bundle::DBD::mysql, DBD::SQlite, Randy Kobes PPM) + XAMPP Control Version 2.5.8 (ApacheFriends Edition) + XAMPP CLI Bundle 1.6 + XAMPP Port Check 1.5 + XAMPP Security 1.1 + SQLite 2.8.17 + SQLite 3.6.20 + OpenSSL 0.9.8l + phpMyAdmin 3.2.4 + ADOdb v5.10 + FPDF v1.6 + Zend Framework 1.9.6 Minimal Package (via PEAR) + Mercury Mail Transport System v4.72 + msmtp 1.4.19 (a sendmail compatible SMTP client) + FileZilla FTP Server 0.9.33 + Webalizer 2.21-02 (with GeoIP lite) + apc 3.1.3p1 for PHP + eAccelerator 0.9.6-rc1 for PHP + Ming 0.4.3 for PHP + PDF with pdflib lite v7.0.4p4 for PHP + rar 2.0.0-dev for PHP + Xdebug 2.0.6-dev for PHP + libapreq2 v2.12 (mod_apreq2) for Apache 6
  • 7. Instalimi dhe konfigurimi i web serverit Punuar nga : Yll Ferizi Instalimi i XAMPP Kur të shkarkohet aplikacioni atëher shtypim ne ‘RUN’ për ta filluar instalimin ose shtypim në ikonën e cila ka një ngjyrë portokalli dhe shkronjën ‘X’ të bardh në mes. • Do të paraqitet fotografia si në vijim ku mund ta ndërrojmë vendit për instalimin e aplikacionit (për këtë demonstrim do ta përdorim atë default – C: ) • Shtypim butonin ‘Install’ për ta startuar instalimin ose ‘Cancel’ për ta anuluar atë • Pasi të bëhet bartja e paketave fillon një seri e pyetjeve të cilat paraqiten në dritaret si në vazhdim 7
  • 8. Instalimi dhe konfigurimi i web serverit Punuar nga : Yll Ferizi • Pyetja e parë thot: A dëshironi ta vendos një lidhje (shortcut) në desktop ? Duhet të përgjigjemi me ‘y’ dhe enter nëse na duhet një veprim i till e në të kundërten duhet të shtypet ‘n’ dhe të aprovohet me shtypjen e tastit ‘Enter’ • Pyetja e dytë thot: A dëshironi t’i kontrollon installeri lidhjet e XAMPP? Duhet të përgjigjemi me ‘y’ dhe enter nëse na duhet një veprim i till e në të kundërten duhet të shtypet ‘n’ dhe të aprovohet me shtypjen e tastit ‘Enter’ • Pyetja e tretë thot: A dëshironi ta bëj një version portabil të XAMP i cili nuk do të varrej nga shkronja e diskut? Duhet të përgjigjeni me ‘n’ dhe enter pasi që nuk na duhet një veprim i till e në të kundërten duhet të shtypet ‘y’ dhe të aprovohet me shtypjen e tastit ‘Enter’ • Paraqitet mesazhi: XAMPP Serveri është instaluar. Shtypni tastin ‘Enter’ për të vazhduar • A dëshironi ta vendos një lidhje (shortcut) në desktop ? Duhet të përgjigjemi me shtypjen e tastit ‘enter’ 8
  • 9. Instalimi dhe konfigurimi i web serverit Punuar nga : Yll Ferizi Konfigurimi i XAMPP • E shkurajmë ‘x’ dhe shtypim tastin ‘enter’ për ta mbyllur dritaren e fundit të instalimit • Paraqitet ‘Paneli i kontrolit’ ku na mundësohet startimi i serviseve • Do të startojmë vetëm Web serverin dhe MySQL Serverin • Shtypim në katrorin ‘ SVC’ për ta instaluar servisin e aplikacionit dhe aplikacionet të startojnë së bashku me sistemin operativ në këtë rast windows. • Shtypim ‘OK’ për ta konfirmuar instalimin e servisit • Nëse nuk dëshirojim që ta instalojm si servis atëher shtypim vetem butonin ‘Start’ e nuk ka nevoj të shtypet katrori ‘Svc’ • Njejt veprojmë edhe me MySQL Serverin si më nalt • Po ashtu mund ta ndezim edhe ‘XAMPP Control Panel-in’ si servis duke shtypur në butonin ‘Service’ dhe duke e zgjedhur katrorin pranë ‘Run XAMPP Control Panel as a service’ • Pas kësaj mund ta testojm serverin 9
  • 10. Instalimi dhe konfigurimi i web serverit Punuar nga : Yll Ferizi • E hapim shfletuesin e web-it dhe e shënojmë këtë adresë e cila i takon web serverit lokal http://localhost/ ose http://127.0.0.1 • Paraqitet dritarja në vazhdim e cila tregon se instalimi ka shkuar në rregull • Nga aty mund të vazhdojm me konfigurimet e tjera • Për ta vërtetuar se a po punon edhe MySQL serveri të cilin e startuam po ashtu atëher shtypim në butonin ‘Admin’ pranë ‘MySql’ në ‘Control Panel të XAMPP’ apo http://localhost/phpmyadmin/ ose http://127.0.0.1/phpmyadmin • Paraqitet dritarja në vazhdim nëse cdo gjë ësht duke funskionuar mirë • Në faqen për administrim të XAMPP http://localhost/xampp ose http://127.0.0.1/xampp ka edhe disa vegla të tjera për ta testuar funskionalitetin e veglave të integruara po ashtu • Nëse shtypim ne linkun ‘ Status’ atëher nga aty mund të shofim se cili servis i kësaj pakete është i ndezur ose duke punuar dhe cili jo 10
  • 11. Instalimi dhe konfigurimi i web serverit Punuar nga : Yll Ferizi • Në faqen për administrim të XAMPP është po ashtu faqja për testimin e sigurisë. • Nëse shtypim ne linkun ‘ Security’ paraqitet dritarja si në figurën majtas Mund t’i casemi kësaj faqeje edhe kështu: http://localhost/security/ • Kjo faqe është shumë e rëndësishme nëse ky aplikacion përdoret jo vetem për zhvillim të web aplikacioneve por edhe për përdorimin e tyre nga klientët apo shfrytëzuesit tjerë • Për t’i fiksuar disa prej lëshimeve të sigurisë të cilat paraqite me ngjyrë të kuqe shtypim në lidhjen http://localhost/security/xamppsecurity. php • Këtu menjëher e ndërroni fjalëkalimin e ROOT (administratorit të MySQL Serverit) si dhe e mbroni me fjalëkalim XAMPP direktoriumin. • Pasi t’i bëjm këto ndryshime duhet që ta fshijm folderit ose direktoriumin e titulluar ‘Install’ për cështje të sigurisë duke mos lejuar që ndonjë keqpërdorues të na kthej konfigurimet e serverit nga fillimi • Pas ndërrimit të fjalëkalimit të MySQL Serverit ne duhet t’i bëjm edhe disa ndërrime në ‘phpmyadmin’ apo web aplikacionin për menaxhimin e databazës • Brenda folderit : C:xamppphpMyAdmin E gjejm dhe e hapim me notepad ose wordpad fajllin konfigurues me emrin Kur e hapim ‘phpmyadmin’ pas këtyre ‘config.inc.php’ ndërrime atëher kërkohet cdo herë 'auth_type'= 'cookie'; 'AllowNoPassword' = false fjalëkalimi për ta menaxhuar databazën duke e bërë web serverin më të sigurtë. 11
  • 12. Instalimi dhe konfigurimi i web serverit Punuar nga : Yll Ferizi Testimi i Apache web serverit dhe PHP Përveq që kur e hapim phpmyadmin e testojmë konfigurimin e Apache dhe PHP, atë mund ta bëjme edhe duke e shkrujtur pak rreshta me kod në gjuhën PHP dhe duke e vendosur atë në server. • E krijojim një tekst dokument dhe i shënojmë këto rreshta kod PHP: • <?php phpinfo(); ?> Dokumetnin e ruajmë si: phpinfo.php • E vendosim brenda folderit : C:xampphtdocs • E shkruajm linkun në web browser (shfletues të web-it) i cili na dërgon tek ky fajll: http://localhost/phpinfo.php • Si rezultat e kemi pamlen ne vazhdim ku mund të shofim ne detaje se si sëeshtë konfiguruar PHP. 12
  • 13. Instalimi dhe konfigurimi i web serverit Punuar nga : Yll Ferizi Lokacione me rëndësi për konfigurime më të avancuara Tipi Lokacioni Apache configuration C:xamppapacheconfhttpd.conf C:xamppapacheconfextra*.conf Apache logs C:xamppapachelogsaccess.log C:xamppapachelogserror.log PHP configuration C:xamppphpphp.ini MySQL configuration C:xamppmysqlbinmy.cnf Përfundimi Gjatë gjithë këtij punimi janë treguar konceptet bazë që do t'ju mundëson ngritjen e një mjedisi për zhvillim të web aplikacioneve, për të krijuar dhe administruar një bazë të dhënash, dhe mundësitë për të instaluar një CMS - content menagement sistem që lidhet me një bazë të të dhënave dhe i nxjerrim shënimet në mënyrë të leht dhe me web aplikaicion pa pagesë dhe me kod të hapur. Literatura 1. Ligj. Avni Rexhepi – WWW, HTML & Front Page 2. XAMPP official documentation site – http://www.apachefriends.org/en/faq-xampp.html 13