1. 61. ỨNG DỤNG QUÁN TỪ BI ĐỂ KIỂM SOÁT ÁI DỤC
Quán từ bi là một phép quán của Đạo Phật dùng để huân tập lòng thương yêu và
tôn trọng muôn loài, vạn vật. Và cũng chính phép quán này ngăn chặn được những
tạp niệm xấu xa của Ái Dục dấy khởi trong tâm. Quán có nghĩa là khởi tâm quan
sát, suy luận theo đúng đạo lý. Mà đạo lý là cái gì? Là lẽ phải, là chân lý, là điều
thiện. Thế từ bi là gì? Là tình yêu thương bình đẳng với tất cả muôn loài. Tình yêu
thương này không cần có điều kiện ngoại sinh, không có sự íchkỷ nên không dẫn
đến đau khổ. Ví như: Đôinam nữ yêu thương nhau thì đây gọi là tình cảm đôilứa
chứ không phải là lòng từ bi vì nó có yếu tố ái dục chi phối chặt chẽ.
Nếu chúng ta cứ sống bình thường theo bản năng và không có đạo lý từ bi trong
tâm thì cứ gặp ai hợp mắt là nhu cầu sinh lý khởi lên liền và nếu chúng ta cứ chiều
theo cái nhu cầu đó hoài thì nó cứ mở rộng phạm vi ra. Ban đầu ta còn thích thú
với người đồng trang lứa sau này thì lớn tuổi hay nhỏ tuổi gì ta cũng thích tuốt vì ái
dục nó không có biên giới. Cứ thả trôi theo Ái Dục như vậy thì tâm ta loạn động,
khổ sở và gây phiền toái cho xã hội rất nhiều.
Thật ra trong xã hội loài người cũng đã có những lời răn dạy về từ bi từ nghìn xưa
như là cha mẹ hay khuyên con cái là gặp người lớn thì phải lễ độ, tôn trọng. Gặp
anh chị thì phải thuận thảo hòa nhã, gặp bạn bè thì phải quý mến, gặp người lạ thì
phải lịch sự, tử tế… đó là những chuẩn mực đạo đức của loài người. Nhưng mà
nhiều khi trong quá trình tiếp xúc với xã hội chúng ta cũng hay quên rồi tỏ ra xem
thường, thô lỗ thì rất dễ bị động dục. Nếu áp dụng được những chuẩn mực này, tức
là gặp bất cứ ai ta cứ xếp họ vào những nấc thang vai vế để ta tôn trọng, thương
mến, lịch sự khách quan trước đã thì tâm hồn của chúng ta cũng đã rất tốt và rất ổn
định rồi. Quan trọng là trong lúc giao tế mình cứ nhớ nhắc bản thân điều này. Ban
đầu cứ sống lịch sự, nhã nhặn, tử tế, tôn trọng như một thói quen, như một chuẩn
mực trước đã. Cái thật tâm sẽ xây dựng ở các bước sau.
2. Bước tiếp theo là quán từ bi bằng tình yêu thương bình đẳng. Giống như khi ta tiếp
xúc với một cô gái đẹp, tâm ta đã chuẩn bị khởi lên cái xao xuyến, cái dục thì ta tác
ý trong tâm: “Coivậy ái dục là vô thường hưởng rồi sẽ chán ngán nhau, chỉ có
dùng từ bi đối đãi với nhau mới có nhau mãi. Xin Phật gia hộ cho con tôn trọng
người nữ này như chị, như em trong gia đình không khác” tác ý nhẹ nhẹ trong tâm
vậy mà ái dục lắng xuống. Rồigiả sử một cô gái gặp một chú lớn tuổi nhưng nhìn
chú rất trẻ trung và lịch lãm, bỗng cô gái bị động tâm. Thì ngay lúc đó phải tác ý:
“Xin Phật gia hộ cho con sám hối ý niệm ái dục sai lầm này. Xin cho conyêu
thương chú này không khác gì là người cha, là quyến thuộc kiếp này và những kiếp
trước của con. Ái dục là sai lầm, xin cho con vượt qua”. Vậy đó mà tâm yên đi.
Đây là cách quán từ bi, tác ý từ bi đối trị trực diện khi tâm ái dục khởi lên. Ta cứ
xem đốiphương là thân quyến nhiều đời của mình, ta cứ hiểu việc thụ hưởng ái
dục sẽ làm mất duyên lành với nhau, làm người ta xung đột và chán ngán nhau chỉ
có từ bi bình đẳng mới có thể duy trì những điều tốt đẹp.
Bước tiếp theo nữa đó là những khi ta ở một mình, những khi ta ngồi thiền, những
khi ta lễ Phật, những khi ta rãnh rỗi. Ta lặng lẽ tác ý trong tâm nguyện lòng yêu
thương, tôn trọng mọi người, muôn loài nhẹ nhàng. Tác ý chỉ là nói thầm trong tâm
một ý thiện gì đó, buộc dính vào tâm mình điều thiện đó, thúc đẩy tay chân mình
hành động theo điều thiện đó mà thôi chứ không phải dằn ép tâm thức để đạt được
điều đó. Vì khi ta dằn ép thì tâm ta căng thẳng, bấn loạn lên liền. Vì tâm của mỗi
chúng ta có giới hạn của nó không phải cứ ép là được.
Giới hạn của tâm được phá vỡ không phải bằng những nhát búa lớn chí mạng (
tưởng tượng quá sức, làm tâm căng thẳng ) mà phải được đập vỡ bằng những chiếc
búa mũi nhọn bền bỉ, kiên trì ( tác ý từ bi nhẹ nhàng lâu ngày cộng với những hành
động tôn trọng, yêu thương thực sự với người khác ). Từ một người tâm khô cằn
sỏiđá cho đến lúc tâm thật sự biết thương yêu, bao dung một cách tự nhiên thì có
khi phải mất 5-10 năm huân tập và trưởng thành. Mà khi tâm ta đã có từ bi rồi thì
tự nhiên Ái Dục giảm xuống vì nhìn ai ta cũng tôn trọng, quý mến thay vì khởi
dâm dục hay sân hận, đố kỵ. Tâm từ bi, yêu thương bìnhđẳng càng lớn chừng nào
thì những điều kỳ diệu lại lớn theo chừng đó. Khi nào ta từ bi tuyệt đốiluôn thì
3. giác ngộ luôn. Từ bi còn là tình cảm ta dành cho muôn thú, cho hoa cỏ, cho các vật
dụng nữa. Nói chung tình cảm này trùm khắp, phổ quát khắp tất cả. Từ bi khác với
cảm tính như cha mẹ thương con mù quáng làm con hư hỏng. Từ bi là cái gì đó mà
trung dung, chí thiện nhưng cũng hết sức mạnh mẽ, chuẩn mực.
Và trong cuộc sốngta cứ sống hy sinh, phụng sự, vị tha, cống hiến. Vì chính cái
hành động thiện sẽ ấn định lại vào tâm thiện của ta. Còn ta cứ tác ý, cứ suy nghĩ
mà không hành động gì thì cái tâm thiện cũng tắt mất. Cũng vậy từ bi, yêu thương
là trong tâm nhưng nó phải tuôn tràn ra bên ngoài thì cái từ bi, yêu thương trong
tâm đó mới bền bỉ và giá trị. Mới đủ sức mạnh giúp ta kiểm soát được Ái Dục.
Ngoài ra mọi tâm thiện khác cũng được hun đúc như vậy. Khởi đầu cũng chỉ là ra
lệnh cho chính mình, bắt mình phải làm đúng theo đạo lý và từ từ tâm sẽ xuất hiện
nhiều điều thiện theo sau. Từ một con người gặp ai cũng khởi dâm dục, gặp ai
cũng muốn người ta thù ghét, đố kỵ nhau trở thành một người gặp ai cũng yêu
thương, tôn trọng, gặp ai cũng muốn conngười thương quý nhau. Giữa 2 hạng
người này đẳng cấp rất xa.
Vã lại chưa bao giờ thế giới này đủ tình thương. Chưa bao giờ mà con người yêu
thương nhau đủ. Cho nên việc huân tập từ bi là điều hết sức cần thiết để giúp con
người xíchlại gần nhau để biết lắng nghe, cảm thông, giúp đỡ và yêu thương nhau
nhiều hơn mà vơi bớt đau khổ.
KIỂM SOÁT ÁI DỤC