De voor- en nadelen van een groendak

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Leefmilieu Brussel
Opleiding 2009-2010
Adviseur in ecorenovatie
Groendaken


INHOUD

! Sfeerbeelden
! Wat is een groendak ? Welke types ?
! Voor- en nadelen
! Ontwerp en opbouw van groendaken
! Aansluitingen en constructieve bijzonderheden van
groendaken
! Voorbeelden

2


1 - Sfeerbeelden van groendaken

Babylon VIIe voor Christus

3



2009

4



5


INHOUD

! Sfeerbeelden
! Voor- en nadelen
groendaken
! Voorbeelden

6


2 - Wat is een groendak ? Welke types ?

Groendak =
plat dak bedekt met vegetatie én uitgerust met de
nodige lagen voor de ontwikkeling ervan (draineerlaag, substraat,…)

3 types:

Daktuinen of tuinen « Lichte » daktuinen Begroende daken

uitgewerkte eenvoudige extensieve
intensieve vegetatie intensieve vegetatie vegetatie

7



Intensief – daktuin:
• Intensieve vegetatie, quasi
onbeperkte vegetatiekeuze (bomen,
struiken, lage planten, gazon,..)
! Planten met agressieve wortelsystemen

• Substraat ! 0,25 m
• Goed toegankelijk (privé & publiek –
recreatie…)

• Onderhoud vgl. met traditionele tuin
• Permanente belasting ! 400 kg/m"
• Helling tussen 2 en 10 %

8


Intensief – ‘lichte’ daktuin:
• Intensieve vegetatie (lage planten, gazon,..
ECHTER géén bomen en grote struiken)

• Substraat vanaf 0,10 tot 0,25 m
• Goed toegankelijk (privé & publiek –
recreatie…)

• Onderhoud vgl. met traditionele tuin
• Permanente belasting: 100–400 kg/m"

9



Extensief – begroend dak:
• Extensieve vegetatie (mossen, lage
planten, gazon,.. aangepland in een
speciaal daartoe ontwikkeld substraat)

• Substraat # 0,10 m
• Beperkt/niet toegankelijk
• Onderhoud: jaarlijkse controle
waterafvoer en bestrijding ongewenste
planten

• Permanente last 30 à 100 kg/m"
10


Indeling volgens het uitzicht en het gebruik:

11


INHOUD

! Sfeerbeelden
! Voor- en nadelen van groendaken
groendaken
! Voorbeelden

12


3 – Voordelen van groendaken

" Hogere levenskwaliteit in de stad & biodiversiteit
in het stedelijk landschap
" Betere waterbeheersing
" Thermisch comfort
" Akoestisch comfort
" Langere levensduur afdichting

13


3 – Voordeel: levenskwaliteit (stad & gebouw)

Gezondheid, herstelproces, rust bv. ziekenhuis

14


3 – Voordeel: impact op leefcomfort

Leefcomfort !
bv. sociale woningbouw

15


3 – Het WTCB-onderzoek

16


3 - Het WTCB-onderzoek
" Onderzoek van juni 2002 – eind mei 2003
" Doel:
Controle van de prestaties van 9 groendaksystemen die
op de Blegische markt beschikbaar zijn, mbt.:
- wortelweerstand van de dakafdichtingen;
- thermisch- en akoestisch gedrag;
- hydraulisch gedrag:
waterbeheersing op lange termijn;
gedrag bij hevige stortbuien;
- kwaliteit van het opgevangen regenwater;

17



" Onderzoek op elf modeldaken van 1m x 7m70
(helling 2 %) op het dak van het hoofdgebouw
van het onderzoekscentrum te Limelette:
# 9 groendaken, waaronder:
• 7 extensieve daken met een substraatdikte van 20
tot 80 mm
• 2 intensieve daken met een substraatdikte van 140

tot 200 mm
# 2 traditionele, platte daken, waaronder:
• 1 dak met een naakte afdichting

• 1 dak met een ballastlaag (grind) van 50 mm dikte

18


Dak n°1 Dak n°11

19



T2 T3 T4

20



T5 T6 T7

21



T8 T9 T10

22


1. Het WTCB-onderzoek

23


1. Het WTCB-onderzoek

24


Draineerlagen

25


Pluviometers

26


3 –Waterbeheersing: Langetermijnafvoerfractie

" e langetermijnafvoerfractie is de
D
verhouding tussen:

# de waterhoeveelheid die afgevoerd wordt van
een bepaald dak

# de waterhoeveelheid die van het naakte
referentiedak wordt afgevoerd

27



Afgevoerde Afgevoerde
fractie in de fractie in de
lente winter

6 à 51 % 86 à 98 %
28



Besluiten:

" Groendaken voeren duidelijk minder water af dan
de traditionele platte daken: een gedeelte wordt
vastgehouden;
" In de lente wordt het meeste water vastgehouden
in de winter het minste;
" Hoe groter de substraatdikte, hoe minder water er
wordt afgevoerd
- Extensieve daken (reductie ± 30 %, dus
70% wordt afgevoerd)
- Intensieve daken (reductie ± 50 %)
29



Besluiten:
" Een aangepaste dakopbouw speelt hierbij
eveneens een invloed uit (bv.: waterophoudende
lagen), dak T2

30


3 –Waterbeheersing: Afvoer tijdens een stortbui
Regenwaterafvoer tijdens een onweer (stortbui om 14u32)

31



Evacuatiedebieten tijdens een stortbui (14u32)

32



Besluiten:
" Daken met een substraatlaag < 100 mm:
# Piekdebiet daalt met 30 tot 50 %;
# Uitstel van piekdebiet met 5 à 10 minuten;
" aken met een substraatlaag > 100 mm:
D
# Piekdebiet daalt met 70 %;
# Uitstel van piekdebiet met 10 à 15 minuten;

33


3 - Voordeel: betere waterbeheersing
" Beperking van de totale regenwaterhoeveelheid in de riolering
(verdamping via de vegetatie)
" Voordeel voor de watercollectoren en zuiveringsstations
dankzij reductie en vertraging afvoer

" Vermindering van het aantal dakafvoeren ?
" Verbetering van de kwaliteit van het opgevangen regenwater ?
34


3 - Waterbeheersing: Vertragingscoëfficiënt
" Vertragingscoëfficiënt = verhouding tussen het
afgevoerde volume na 15 minuten en het in die
tijd versproeide volume (24 uur voor de proefneming
wordt het dak door besproeiing verzadigd (0,03 l/s.m!)

" Q = afvoerdebiet (l/s)
" r = regenintensiteit (l/s.m!)
" A = dakoppervlakte (m!)
" C = vertragingscoëfficiënt

35


3 - Waterbeheersing: Vertragingscoëfficiënt

" De vertragingscoëfficiënt van een groendak is functie van
zijn helling en substraatdikte maar ook van zijn verleden:
een reeds verzadigd dak zal een geringere vertraging
vertonen dan een volledig uitgedroogde dakopbouw;
" Niet verwaarloosbare invloed van de materialen in de dakopbouw;
" Wat bij herbestemming van de daken ?

=> TV 229 beveelt aan om C=1

36


3 - Waterbeheersing: kwaliteit van het afgevoerde water

37



38



39



" Positief effect op de zuurtegraad
(neutralisatie pH)
" Verkleuring (geelbruin) van het regenwater
" Toename van de geleidbaarheid van de
gesuspendeerde vaste stoffen en van de
hardheid (geen filtering)
" Organische vervuiling (BZV en CVZ)
" Aanwezigheid oxydeerbare chemicaliën
(meststoffen)
" Stijging van het aantal bacteriën

=> De vervuiling noodzaakt een aangepaste
waterbehandeling (actieve koolstoffilter) voor
hergebruik van regenwater

40


3 – Voordeel: Thermisch Comfort
Temperatuurverloop van de dakafdichting tijdens de zomer:

41


Temperatuurverloop van de dakafdichting in de winter:

Rayonnement
infrarouge de la
membrane

42


Winter Zomer
" Weinig meerwaarde
voor extensieve daken
(geringe substraatdikte +
" Meerwaarde afhankelijk
met water verzadigd) van de substraatdikte
(thermische inertie)
" Vermindering van de
consumptiepieken voor " Gunstige invloed van
intensieve daken vegetatieafhankelijk van
(thermische inertie) de dichtheid van het
gebladerte
!substraat = 2 W/mK " Natuurlijke verkoeling
R(25 cm substraat) = 0,13 mK/W tgv. verdamping (daling
- luchttemperatuur onder de
vegetatie)
Udak " 0,4 W/m!K
Rdak # 2,5 m!K/W

43


3 – Voordeel: Levensduur van de dakafdichting
Dagelijkse temperatuurschommeling van het dichtingsmembraan:

44


3 – Voordeel: Akoestische isolatie
" Grotere massa = betere akoestische isolatie

" Massa-veer-massa

45


3 –Nadelen van groendaken

" Brandveiligheid
" Extra belasting
" Impact beschadigingen en infiltraties
" Onderhoudsplicht

46


3 - Nadelen: brandveiligheid

eis-dakoppervlakte KB 19/12/97 & 04/04/2003
=> Broof(t1) of A1

!" #"
Echter – groendakbedekking -hoe substraat+vegetatie testen ?

47


3 - Nadelen: brandveiligheid
Oplossingen
" Compartimentering van de
brandzones door inert anorganisch
materiaam (steenachtige tegels,
zand, grind,…)
breedte
Extensief Intensief
50-100 > 100
cm cm

Substraatlagen uit onbrandbaar
materiaal van voldoende dikte
(60 mm minimum) 48


3 – Nadelen: onderhoud en bereikbaarheid van de afdichting

Daktuin Lichte daktuin Begroend dak
Intensief dak Extensief dak
Minimale controle
Onderhoud vergelijkbaar met
(voor- en na de
een tuin
winter)
" ! Veiligheid tijdens onderhoud
" Alvorens het groendak uit
te voeren wordt aanbevolen
om de afdichting onder
water te zetten
" Compartimenteren van de
dakafdichting in zones van
max. 100 m!
" Lekdetectie

Vooroverleg en goed ontwerp noodzakelijk – afspraken afdichter >< tuinbedrijf

49


INHOUD

! Sfeerbeelden
! Voor- en nadelen
groendaken
! Voorbeelden

50


4 – Ontwerp- en opbouw van groendaken

Complete opbouw:

Vegetatie
Substraat
Filtervlies
Drainage & waterreserve
Mechanische bescherming
Wortelwerende afdichting
Dakisolatie (dampscherm)
Dakvloer

51


4 – Ontwerp en opbouw van het plat dak

- Warm dak: MW, EPS, PU, CG, EPB

- Omkeerdak: XPS
(correctiefactor $U)

52



- Af te raden dakopbouwen:

53


" bijkomende isolatie langs de onderzijde:
Temperatuursdaling thv dit dampscherm mag geen
#
aanleiding geven tot condensatie
=> thermische weerstand boven het
dampscherm moet groter zijn dan eronder Technische
infofiche
Nr. 26

Vuistregel: R-waarde (= d/$) 1,5 keer zo groot
ofwel zelfde isolatie ( $ blijft gelijk): dan moet de dikte 1,5
keer zo groot
ofwel isolatie met kleinere $ : dan dikte te beperken
54


4 – Ontwerp en opbouw van het plat dak :
draagvloer
Controle van de draagstructuur:
=> stabiliteit :

=> Vlakheid en ruwheid (TV 215)

Helling
=> plasvorming vermijden
=> helling van minimaal 2 %

55


dampscherm:
Keuze van het dampscherm

56


thermische isolatie:
" ! Punt- en verdeelde belasting:

57


afdichting:

Polymeerbitumen (voorkeur tweelaags)
- Plastomeren: APP, PBE
- Elastomeren: SBS

Synthetische afdichtingen (steeds éénlaags)
- Plastomeren : PVC, CPE, TPO, …
- Elastomeren : EPDM
- Elastoplastische : FPO, TPV, ...

Vloeibaar aangebrachte afdichtingen
- Polyesterharsen: VPES
- Polyurethaanharsen: VPU
- Poly-methyl-methyl-acrylaten : PMMA
-…

58


afdichting:

" Bij voorkeur totale verkleving
" Compartimenteren van grote oppervlakten
" Risico op doorponsen voor, tijdens en na de werken
" Aanwezigheid en groei van wortels

59


afdichting:

60


wortelweerstand van de afdichting:
Vroeger: wortelwerend – lupinetest
Recent: worteldoorgroeivast –
TESTEN WORTELWEERSTAND
NBN EN13948 – 2 jaar serre
(cf. FLL 4 jaar buiten)
DIN 4062 (1978) FLL
Lupinus albus Alnus incana
Populus tremula
6 weken Agropyron repens
Luik 4 jaar

NBN EN 13948 (2007)
Pyracantha coccinea

2 jaar
WTCB

CEN TC 254

61


Proefmethode volgens de NBN EN 13948
" Tijdsduur: 2 jaren
" Plant: Pyracantha coccinea ‘Orange Charmer’
" Omgevingsvoorwaarden:
# Dag- en nachttemperatuur van 18°C en 16°C
# Maximale temperatuur van 35 °C

# Ventilatie vanaf temperatuur > 22°C

Ontwikkeling in geklimatiseerde
serres

62



" Proefstukken:
# Aantal: 6 proefbakken en 2 ter
referentie (zonder
afdichtingsmembraan)
# Dimenties: 800x800x250 mm
# 4 planten per bak

63



64



65


Begroende daken:
opletten voor
parasietplanten:
EXTENSIEF INTENSIEF

Traditioneel
ATG NBN EN
+ PE 0,4 13948 niet
mm noodzakelijk
Altijd met
ATG voor
groendaken:
ATG voor NBN EN NBN EN
groendaken 13948 13948
noodzakelijk noodzakelijk

66


afdichting: aandachtspunt plaatsing conform ATG

67


4 – Ontwerp- en opbouw van groendaken:
beschermlagen

Wanneer ? bescherming
- bij nog uit te voeren werken
- bij installatie van het begroeiingsysteem
- tegen werktuigen tijdens het onderhoud
• ALTIJD te voorzien bij intensieve groendaken
• Aanbevolen voor extensieve daken
• Ook bij dakopstanden (lichtere materialen, vb geotextiel)

• Materialen: Panelen in gerecycleerd rubber
Geotextiel & platen in PVC, PE of PP
Mager beton
Vezelcement platen
Gietasfalt
(let op doorponsen afdichting - demontage & herbruik)

68


drainage en filter

Wat ?
• afvoer van het water
• verhinderen van dichtslibben

Materiaalkeuze:
• Platen in synthetisch schuim
• Platen in XPS-platen met groeven
• Geëxpandeerde kleikorrels
• Kunststof noppenplaten

Filterdoek: niet geweven polyester
(100g/m")

69


waterophoudende laag

Wat – wanneer ?
waterreserve verzekeren voor vegetatie (intensieve groendaken)

Materialen:
geëxpandeerde kleikorrels
plaatmateriaal (evt. combinatie drainering)
waterophoudend substraat

70


4 – Ontwerp- en opbouw van groendaken: substraat

Substraat:
- sterk afhankelijk keuze vegetatie
- dikte (intensief >< extensief)
- volumemassa van 700 tot 1400 kg/m%
- aanbrengingswijze
- speciale samenstellingen
(pH, luchtgehalte,….)

71


4 – Ontwerp- en opbouw van groendaken: vegetatie
Vegetatie / beplanting:
- droogteresistent (extens. groendaken)
- geschiktheid / wortelagressief
=> lijst verboden planten
- verschillend: extensief >< intensief
- windweerstand
(verankeringen, erosiebestendig,…)
- beplanting- onderhoudsplan

72



Lijst verboden planten:

73



Lijst verboden planten (vervolg):

74



75


INHOUD

! Sfeerbeelden
! Voor- en nadelen
! Aansluitingen en constructieve
bijzonderheden van groendaken
! Voorbeelden

76


5 – Aansluitingen en constructieve

Tapbuizen toegankelijk blijven +
voorzieningen tegen verstopping;

77


" andachtspunten:
A
# Aanbevolen om langs detailleringen
systematisch zones (min. 30cm) zonder
vegetatie te voorzien (grindzones, tegels,…):
• toegankelijk voor inspecties;

• onderhoud groendak, gebouw (beglazing);

• compartimentering van beplantingszones;

• beperking brandoverslag;

• beschadiging of verplaatsing beplanting;

# Dakopstand 15 cm vanaf bovenste deel van
het dak thv de opstand (grindzones, afdichting
of groendak,…).
78

6 10 9 8
30cm

15 cm
12
7 5


11
7

1 2 4 3

6

79


INHOUD

! Sfeerbeelden
! Voor- en nadelen
groendaken
! Voorbeelden

80


6 – Voorbeelden
Extensief dak, opeenvolgende stappen:

81


6 – Voorbeelden
Extensief dak, opeenvolgende stappen:

82


6 – Voorbeelden
Extensief : sedums
bloemen
kruiden

83


6 – Voorbeelden
Extensief : sedums
bloemen
kruiden

84


6 – Voorbeelden

Extensief: bloemenweide

85


6 – Voorbeelden

Extensief: op industriegebouw

86


6 – Voorbeelden

87


6 – Voorbeelden
Lichte daktuin

88


6 – Voorbeelden
Lichte daktuin

89


6 – Voorbeelden

Intensief

90


6 – Voorbeelden

Intensief

91


6 – Voorbeelden

Hellend:
sedumtapijt

92


6 – Voorbeelden

93

De voor- en nadelen van een groendak

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Tendances

Tendances (9)

Plus de Centre Urbain - Stadswinkel

Plus de Centre Urbain - Stadswinkel (20)

De voor- en nadelen van een groendak