1. Είμαστε η παιδαγωγική ομάδα «Το Σκασιαρχείο - Πειραματικοί Ψηλαφισμοί για ένα
Σχολείο της Κοινότητας», η οποία συγκεντρώνει ανθρώπους των γραμμάτων και των
τεχνών, εκπαιδευτικούς από τους χώρους της Πρωτοβάθμιας, της Δευτεροβάθμιας και της
Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με σκοπό την ανταλλαγή απόψεων, ιδεών και προτάσεων για
το δημόσιο σχολείο, το οποίο να είναι αντισταθμιστικό στις ανισότητες και πολιτικό στα
χαρακτηριστικά του. Στόχος είναι ένα σχολείο της κοινότητας, στο οποίο, οι τεχνικές του
Celestin Freinet, η κριτική και η θεσμική παιδαγωγική, θα βρουν τη θέση τους.
Δουλεύουμε για μια ενότητα των ανθρώπων της παιδείας, του πολιτισμού, της αρχιτε-
κτονικής και της τέχνης με σκοπό τις δημιουργικές σχέσεις πολιτισμού, πολιτειότητας κι
εκπαίδευσης, με κύρια χαρακτηριστικά τον πολιτισμό του βιβλίου, του κινηματογράφου
και των Μέσων Επικοινωνίας.
Στόχος είναι να δημιουργήσουμε μια «μικρή κιβωτό» ιδεών και παιδαγωγικών αντιλήψεων
θεσμικής και κριτικής παιδαγωγικής στην κοινωνία, στο σχολείο και στο πανεπιστήμιο για
να είμαστε χρήσιμοι στη δημόσια εκπαίδευση.
Για να μπορούμε να μιλάμε για έναν δάσκαλο
που άφηνε τους μαθητές του να ονειρεύονται.
Ποιοι είμαστε
Παιδαγωγική Ομάδα
«Το Σκασιαρχείο»

2. Η Παιδαγωγική ομάδα «Το Σκασιαρ-
χείο - Πειραματικοί Ψηλαφισμοί για ένα
Σχολείο της Κοινότητας» έχει στόχους:
99τη διάδοση της παιδαγωγικής του
Σελεστέν Φρενέ, της θεσμικής και της
κριτικής παιδαγωγικής, με τη διορ-
γάνωση εκδηλώσεων και επιμορφω-
τικών σεμιναρίων στα σχολεία, τα
Πανεπιστήμια, το Γαλλικό Ινστιτούτο
και χώρους του Πολιτισμού και των
Δικτύων
99τη συγκέντρωση και δημοσίευση
σχετικών ερευνών, άρθρων και συγ-
γραμμάτων της ελληνικής και ξένης
βιβλιογραφίας, αλλά και τη μετάφρα-
ση νέων κειμένων
99την έρευνα και τον πειραματισμό
στη διδασκαλία, καθώς και την εναλ-
λακτική παιδαγωγική, στο πνεύμα
της παιδοκεντρικής διάστασης της
μάθησης, της συλλογικής δράσης με
ομάδες και της σύνδεσης του σχολεί-
ου με τη ζωή και την κοινότητα.
Στόχοι

3. Στην Παιδαγωγική Φρενέ, το σχολείο οφείλει να πε-
τύχει:
99 να ευνοεί την ελευθερία της μάθησης στο πλαίσιο
μιας ομάδας
99 να αναπτύσσει τη συμμετοχή σε ένα συλλογικό και
πολιτικό γίγνεσθαι
99 να είναι ανοιχτό στην κοινοτική ζωή
99 να χρησιμοποιεί διαδικασίες μάθησης και πρόσλη-
ψη των γνώσεων, με συμμετοχικό σχεδιασμό και
συντονισμό των αισθήσεων μέσα σε ένα πλούσιο
ευφυές περιβάλλον
99 να ευνοεί την αυτονομία, να αναπτύσσει την έννοια
της κριτικής σκέψης και να επιτρέπει στο παιδί τη
συγκρότηση της δικής του υποκειμενικότητας
99 να σέβεται το ρυθμό εργασίας του καθένα, την ιδι-
αιτερότητα του χαρακτήρα του και όλες τις πτυχές
της προσωπικότητάς του
99 να συμβάλλει στην άρση της ανισότητας που προ-
κύπτει από τον τόπο και το οικονομικό και γονεϊκό
περιβάλλον
99 να δημιουργεί την αίσθηση ενός δημοκρατικού τό-
που συγκέντρωσης των παιδιών και της συμμετο-
χής τους στη λήψη αποφάσεων
99 να δίνει στο κάθε παιδί τη θέση και την αναγνώρι-
ση που χρειάζεται για την ανάπτυξη της μοναδικό-
τητάς του και την απόλαυση όλων των δικαιωμά-
των του ως μικρού πολίτη
Η Παιδαγωγική Freinet εφαρμόζει:
99 τη φυσική μέθοδο μάθησης
99 τον πειραματικό ψηλαφισμό
99 το τυπογραφείο και την ελεύθερη έκφραση
99 την αλληλογραφία, την επικοινωνία με εσωτερικά
και εξωτερικά δίκτυα καθώς και τις Νέες Τεχνολογίες
99 τη βιβλιοθήκη της τάξης
99 το Σχολικό Συμβούλιο και την πολιτειότητα, με
βάση τα δικαιώματα των παιδιών όπως απορρέ-
ουν από τη συμμετοχή τους
Πιο συγκεκριμένα:
Παιδαγωγική
Freinet

4. Φυσική μέθοδος μάθησης. Βασική προϋπόθεση
για τη μάθηση αποτελεί ο ελεύθερος πειραματι-
σμός με το γνωστικό υλικό και η ελευθερία του
μαθητή να εκφραστεί, το οποίο, με νεότερους
ψυχοπαιδαγωγικούς όρους, σημαίνει να αυτε-
νεργήσει. Η φυσική μέθοδος εξειδικεύεται από
τον Freinet, στην κατάκτηση της ανάγνωσης και
της γραφής. Η φυσική μέθοδος προϋποθέτει ένα
περιβάλλον με υλικά.
Πειραματικός ψηλαφισμός. Η διερεύνηση της
εμπειρίας, εντός και εκτός σχολείου, λειτουργεί
αποφορτικά για τη νοησιαρχία που αντιπροσω-
πεύει την παλιά γνώση του «απολιθωμένου» βι-
βλίου. Οι τάξεις εξερεύνησης δεν αποτελούν έναν
εναλλακτικό τρόπο διαχείρισης της γνώσης,
αλλά μια σχολική ζωή η οποία πλαισιώνεται με
όρους συναισθήματος και κοινωνικοποίησης.
Ελεύθερη έκφραση - τυπογραφείο
Οι δράσεις που αναπτύσσουν την ελεύθερη έκ-
φραση και επικοινωνία στην τάξη Φρενέ είναι
πολλές και δυναμικές:
Το σχολείο μέσα από τις δουλειές των παιδιών
εκδίδει το δικό του έντυπο υλικό, όπως μικρά
βιβλία, αναγνωστικά ή σχολική εφημερίδα. Το
περιεχόμενο των κειμένων καλύπτει τις γνω-
στικές και ψυχικές ανάγκες των μαθητών/μα-
θητριών που ανακαλύπτουν τη γραφή ως μέσο
αυτοέκφρασης. Οι μαθητές αποκτούν κίνητρο
να γίνουν ελεύθεροι εκφραστές των ιδεών τους,
συγγράφοντας, εκτυπώνοντας και διαδίδοντας
τα κείμενά τους στην κοινωνία μέσα από την
αλληλογραφία. Ο Freinet διατηρεί το γραπτό
λόγο και το βιβλίο ως βασική πηγή γνώσης,
αλλά σε μια νέα εκδοχή, στην οποία οι ίδιοι μα-
θητές είναι εκδότες και παράγουν τα δικά τους
βιβλία από το τυπογραφείο της τάξης.
Εφαρμογές

5. Αλληλογραφία με άλλα σχολεία
Ο γραπτός λόγος αποτελεί μέσο ελεύθερης ψυ-
χικής έκφρασης, δίνει την δυνατότητα στα παι-
διά να επικοινωνήσουν, ή και να διαδώσουν τις
ιδέες τους και πέρα από την τοπική κοινότητα.
Με την αλληλογραφία, οι μαθητές επικοινωνούν
σε αυθεντικό πλαίσιο ανταλλαγής ιδεών.
Νέες τεχνολογίες στην εκπαίδευση
Ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η κάμερα
αποτελούν εναλλακτικά κανάλια μάθησης, αλλά
και εξερεύνησης της γνώσης. Οι Νέες Τεχνολο-
γίες επιτρέπουν την πρόσβαση στη γνώση για
την έρευνα και την εργασία, την δη-
μιουργία σχολικών ηλεκτρονικών εντύ-
πων και ιστολογίων και την ηλεκτρονι-
κή σχολική αλληλογραφία.
Η βιβλιοθήκη της τάξης
Η βιβλιοθήκη της τάξης σχεδιάζεται και
οργανώνεται από τα ίδια τα παιδιά, η
διαμόρφωση του χώρου, η επιλογή των
βιβλίων, το στήσιμο της βιβλιοθήκης. Τα παιδιά
επισκέπτονται τη Δημοτική βιβλιοθήκη, διαβά-
ζουν και γράφουν τα ίδια βιβλία Οι στόχοι
αφορούν τις δεξιότητες της ανάγνωσης και της
γραφής, τους πολλαπλούς εγγραμματισμούς
(αλφαβητικό, συναισθηματικό, στοχαστικό, κοι-
νωνικό, πολιτικό), τα παιδιά να αναπτύξουν
κριτική σκέψη, να χρησιμοποιήσουν τις ιδέες
τους, να γίνουν συγγραφείς και ποιητές και
τέλος να αισθάνονται την κοινωνικοποίηση του
βιβλίου έναντι της μοναξιάς του αναγνώστη.

6. Το Σχολικό Συμβούλιο
Η εξάσκηση της ιδιότητας του πολίτη
είναι θεμελιακή στη θεσμική παιδα-
γωγική και αναπτύσσεται με δράσεις
όπως, ο κύκλος στην τάξη, οι ομάδες
στη τάξη, στην αυλή και στην κοινό-
τητα, το Συμβούλιο των παιδιών, της
τάξης και του σχολείου, τα δικαιώματα
ελευθερίας και χώρου και τις συλλογι-
κές δράσεις στην κοινότητα. Η έννοια
της ελευθερίας στο σχολείο του Freinet
έχει όρια, καθώς στην πρώτη φάση η
παρουσία του δασκάλου είναι δυνα-
μική αλλά στη συνέχεια η μη κατευ-
θυντική παιδαγωγική θεμελιώνεται
στην ελευθερία των μαθητών.
Τα δικαιώματα της ελευθερίας
έχουν προεκτάσεις στην πολιτική
κοινωνικοποίηση των παιδιών και τη
θεμελίωση της άμεσης δημοκρατίας. Τα
παιδιά δουλεύουν πάνω στα δικαιώμα-
τα, συζητούν, διερευνούν, συσχετίζουν,
εκφράζουν αιτήματα, δημοσιεύουν.
Τα Δικαιώματα Της Ελευθερίας
Άρθρο 12. Ελευθερία γνώμης
Άρθρο 13. Ελευθερία έκφρασης
Άρθρο 14. Ελευθερία σκέψης - θρησκείας
Άρθρο 15. Ελευθερία δημιουργίας ομάδων
Άρθρο 16. Προσωπική ζωή
Άρθρο 17. Πρόσβαση στη πληροφόρηση
* Τα δικαιώματα της ελευθερίας (άρθρα 12-17)
είναι μέρος της Σύμβασης για τα Δικαιώματα
του Παιδιού (1989)
~

7. Για ένα σχολείο της κοινότητας
Το πιο δύσκολο που αποπειράθηκε ο Freinet είναι να έχουμε τη σύνδεση του δημόσιου
σχολείου με την κοινότητα. Με συγχρόνους όρους να έχουμε ένα σχολείο της κοινότη-
τας, με υποστηρικτικούς θεσμούς πολιτειότητας, υγείας και πολιτισμού, με βιβλιοθήκες
για την παραγωγή της γνώσης και ανοιχτό στο τρίπτυχο τάξη - αυλή - κοινότητα.
Με άλλα λόγια ο Freinet εργάστηκε για ένα σχολείο της αφής, των αισθήσεων, των
συναισθημάτων και της κίνησης, ένα σχολείο το οποίο να συνδέει την χειρωνακτική
με την πνευματική εργασία.
Το αίτημα λοιπόν είναι ένα σχολείο χωρίς κάγκελα, ανοιχτό όλη την ημέρα, δημόσιο
με όρους ισότητας και ελευθερίας, το οποίο θα υλοποιεί παιδαγωγικούς σκοπούς εκτός
του ενός και μοναδικού κτιρίου και θα εγγράφει διαδρομές που θα παράγουν ενεργή
κριτική τόσο στην οικογένεια όσο και στο ίδιο το σχολείο.
Το ζήτημα έιναι τελικά να έχουμε ένα σχολείο της κοινότητας, με τη λογική των
δικτύων και της οριζοντιότητας το οποίο θα προάγει την ορατότητα των παιδιών.

8. Στην Ευρώπη έχουμε το Συνεταιριστικό Ινστιτούτο
του Μοντέρνου Σχολείου - Παιδαγωγική Φρενέ τη
Γαλλίας ICEM – Pédagogie Freinet και για όλο τον
κόσμο την Διεθνή Ομοσπονδία των κινημάτων για
το Μοντέρνο Σχολείο - Παιδαγωγική Φρενέ FINEM
– Pédagogie Freinet. Στην Ελλάδα συνεργάζεται μαζί
τους η Παιδαγωγική ομάδα «Το Σκασιαρχείο - Πει-
ραματικοί Ψηλαφισμοί για ένα Σχολείο της Κοινότη-
τας». Πρόσφατα υποτίτλισε την γαλλική ταινία που
αναφέρεται στη ζωή του Celestin Freinet, «Ο δάσκαλος
που άφηνε τα παιδιά να ονειρεύονται» (2006).
Ο Σελεστέν Φρενέ [Celestin Freinet] είναι ο
δάσκαλος του τυπογραφείου και της εισα-
γωγής του κινηματογράφου στο δημοτικό
σχολείο. Το 1923 εισάγει το τυπογραφικό
πιεστήριο και τυπώνει τα κείμενα των παι-
διών, εκδίδοντας τις πρώτες σχολικές εφημε-
ρίδες. Είναι γνωστός μέσα από την ταινία
του Jean - Paul Sanois, Σκασιαρχείο (1949)
που προβλήθηκε στη χώρα μας το 2010
από το «Νεανικό Πλάνο», το βιβλίο του Το
σχολείο του λαού (Οδυσσέας 1977) όπως και
από το αφιέρωμα του περιοδικού «Σύγχρο-
να Θέματα» (2007).
~ Χρήσιμα Links ~
skasiarxeio.wordpress.com
icem-pedagogie-freinet.org
skasiarxeio2014@gmail.com