Presentatie op het Symposium Gezondheidspromotie 2012: Vlaanderen stopt met roken, Namiddagsessies serie B: Ondersteuning bij stoppen met roken

1. Motiveren tot rookstop
Kathleen Massart, 26 oktober 2012
1 VIGeZ vzw, ©2012, Motiveren tot rookstop

2. Motiverende gespreksvoering?
 directieve en cliëntgerichte gespreksstijl
 Doel: de patiënt intern te motiveren om zijn gedrag te
veranderen.
Door:
de ambivalentie ten aanzien van stoppen met roken te
helpen verkennen en op te lossen
beweegredenen om te stoppen met roken te versterken.
2 VIGeZ vzw, ©2012, Motiveren tot rookstop

3. Cliëntgerichte houding
 Cliënt/patiënt kiest zelf en wordt niks opgedrongen
 Empathische houding: niet veroordelend – aanvaardend –
authentiek – uitnodigend
 Reparatie-reflex afleren
 Patiënt proberen begrijpen: beweegredenen voor
roken/rookstop uitdiepen
 Patiënt positief bekrachtigen in elke stap naar
gedragsverandering.
 Patiënt moet actieve rol opnemen – zelf verantwoordelijk
voor zijn keuzes
3 VIGeZ vzw, ©2012, Motiveren tot rookstop

4. 3 basisprincipes bij Motiverende
gespreksvoering
 Autonomie: de verantwoordelijkheid voor rookstop blijft
altijd bij de patiënt. Hij beslist of hij stopt met roken en op
welke manier.
 Ontlokken: intrinsieke motivatie van de patiënt om te
stoppen met roken ontlokken.
 Samenwerking: door een samenwerking tussen
hulpverlener en patiënt wordt een sfeer gecreëerd die
bijdraagt aan verandering.
4 VIGeZ vzw, ©2012, Motiveren tot rookstop

5. Motivatie
 De mate waarin je patiënt gemotiveerd is om te stoppen
met roken is een goede voorspeller voor het uiteindelijke
resultaat.
 Via motiverende gespreksvoering willen we de interne
motivatie tot rookstop versterken.
5 VIGeZ vzw, ©2012, Motiveren tot rookstop

6. Motivatie tot rookstop: 3 componenten
 Belang: Bereidheid om te stoppen met roken (ik wil het).
Hoe groter het belang om te stoppen hoe meer kans op
verandering (bv. Na acuut hartinfarct)
 Vertrouwen: Het vermogen om daadwerkelijk te stoppen
inzien (ik kan het). Aanmoedigen – bevestigen –
ondersteunen (een plan maken)
 Gereedheid: Het juiste moment voor rookstop (ik ben er
klaar voor). Bv. Rookstop op moment van veel
persoonlijke veranderingen (scheiding, werkverandering,
… ) vaak niet ideaal.
6 VIGeZ vzw, ©2012, Motiveren tot rookstop

7. Praktische invulling
 Veranderplan
 Professionele rookstophulp
7 VIGeZ vzw, ©2012, Motiveren tot rookstop

8. Veranderplan
 Doelen bepalen
duidelijk omschreven - voldoende specifiek - haalbaarheid
Richtinggevende vragen: ‘Hoe ziet de ideale situatie er volgens
jou uit?’ ‘Wat wil je veranderen?’
 Keuzes afwegen
Brainstormen over mogelijke wegen om de verschillende doelen
te bereiken.
Hulpverlener: informatie geven over de verschillende methoden
voor rookstop, patiënt: kiest welke methode best bij hem past.
8 VIGeZ vzw, ©2012, Motiveren tot rookstop

9. Veranderplan (2)
 Betrokkenheid uitlokken
Samenwerken aan veranderplan creëert betrokkenheid. Als de patiënt
met familie of vrienden over zijn veranderplan praat, zal zijn
betrokkenheid nog vergroten.
 Plan opstellen
Concrete gedetailleerde acties voorop stellen.
Soms helpt het om een aantal zaken op papier te zetten.
Bijvoorbeeld:
‘Vanaf volgende week rook ik niet meer tijdens het eerste uur nadat ik
ben opgestaan.’
‘In een eerste fase probeer ik het aantal gerookte sigaretten per dag te
verminderen.’
9 VIGeZ vzw, ©2012, Motiveren tot rookstop

10. Basisgesprekstechnieken
 open vragen stellen
 reflecteren
 bevestigen
 samenvatten
10 VIGeZ vzw, ©2012, Motiveren tot rookstop

11. Open vragen stellen
 Een open vraag nodigt de patiënt uit om zijn verhaal te
doen.
 Lokt verandertaal uit
 Bijvoorbeeld:
 ‘Wat zijn voor u redenen om te stoppen met roken?’
 Welk voordeel zie je aan rookstop?
 ‘Waarmee kan ik u helpen?’
 ‘Wat kan ik voor u doen?’
 ‘Wat brengt je naar hier?’
 Een stilte laten kan ook als een open vraag dienen…
11 VIGeZ vzw, ©2012, Motiveren tot rookstop

12. Reflecteren
 Je herhaalt wat de patiënt net heeft gezegd
 Patiënt wordt zich bewust van eigen gedachten/gevoelens
 Moedigt patiënt aan om verder te gaan
 Bijvoorbeeld:
P: ‘Ik zou willen stoppen met roken’
HV: ‘Dus je zou graag willen stoppen met roken’
P: Ja, ik denk dat ik me dan veel fitter ga voelen.
12 VIGeZ vzw, ©2012, Motiveren tot rookstop

13. Bevestigen
 Je kan de patiënt bevestigen door bijvoorbeeld je
waardering te uiten of complimenten te geven.
 Bijvoorbeeld:
‘Dat is een goed voorstel.’
‘U lijkt me een echte volhouder. U heeft al een aantal keer
geprobeerd om te stoppen met roken. Het is goed dat u dit
graag met wat extra hulp nog een kans wil geven.’
13 VIGeZ vzw, ©2012, Motiveren tot rookstop

14. Samenvatten
 Door als hulpverlener een samenvatting te geven kan je
bepaalde elementen uit het gesprek aan elkaar koppelen
en versterken.
 ‘Als ik u zo hoor heeft u een aantal eigenschappen die u
goed op weg kunnen helpen naar een geslaagde
rookstop, maar anderzijds bent u wat bezorgd over de
invloed die stoppen met roken zal hebben op uw sociale
leven.’
14 VIGeZ vzw, ©2012, Motiveren tot rookstop

15. Extra gesprekstechnieken
 Papegaaien
 Parafraseren
 Positief herstructureren
15 VIGeZ vzw, ©2012, Motiveren tot rookstop

16. Papegaaien
 Door een woord of een paar woorden van de patiënt
letterlijk te herhalen, wordt hij uitgenodigd om er iets meer
over te vertellen.
 Bijvoorbeeld:
Patiënt: ‘Ik heb het vooral moeilijk met stresssituaties.’
Hulpverlener: ‘Stresssituaties…’
16 VIGeZ vzw, ©2012, Motiveren tot rookstop

17. Parafraseren
 Door kort te beschrijven wat de patiënt juist heeft gezegd, maar
dan in iets andere woorden geef je aan dat je interesse hebt
voor wat de patiënt zegt. Op deze manier kan je ook nagaan of
je alles goed hebt begrepen.
 Bijvoorbeeld:
Patiënt: ‘Ik wil wel graag stoppen met roken want ik heb een aantal
jaar terug een hartinfarct gehad, maar ik denk niet dat het me
lukt.’
Hulpverlener: ‘Je overweegt om te stoppen voor je gezondheid,
maar je weet niet meteen hoe je er aan kan beginnen.’
17 VIGeZ vzw, ©2012, Motiveren tot rookstop

18. Positief herstructureren
 Wanneer de patiënt eigenschappen van zichzelf als
negatief aanbrengt, kan je deze positief herkaderen. Dit is
vooral nuttig als je patiënt veel negatieve uitspraken doet
over zijn gedrag.
 Patiënt: ‘Ik heb wel al 20 keer geprobeerd om te stoppen.
En het lukt me nooit!’
 Hulpverlener: ‘Het lijkt mij dat je een echte doorzetter
bent.’
18 VIGeZ vzw, ©2012, Motiveren tot rookstop

19. Website:
www.motiverentotrookstop.be
19 VIGeZ vzw, ©2012, Motiveren tot rookstop

20. Zoek de stijl die bij jou en je patiënten
past!
 Denk er aan dat er niet één juiste manier bestaat om een
consult aan te pakken.
 Voel je als hulpverlener vrij om met de verschillende
gesprekstechnieken aan de slag te gaan en uit te
proberen wat voor jouw patiënten werkt.
20 VIGeZ vzw, ©2012, Motiveren tot rookstop