Belgian Insurance Conference 2014 - Compliant verzekeren (Sandra Lodewijckx)

1. Belgian Insurance Conference
Compliant verzekeren
25 november 2014
Sandra Lodewijckx Anne Catteau

2. Overzicht
I. De compliance functie
II. De “core business” van de compliance officer
1) AssurMiFID en verschillende recente KB’s
2) WLVO en Wet Verzekeringsbemiddeling / Wet Verzekeringen
3) Wet Marktpraktijken / Wetboek Economisch Recht
4) Witwas, financiering van terrorisme, financiële embargo’s en
sanctieclausules
5) Buitenlandse wetgeving: FATCA
2

3. Context
 Compliancefunctie is in 2005 gecreëerd voor
verzekeraars, naast de banken
 Artikel 14bis Controlewet
 Reglement van de FSMA oktober 2011, goedgekeurd
door KB 12 maart 2012: erkenning compliance officers
 Gezamenlijke mededeling van de NBB en de FSMA
2012-14 van 4 december 2012: harmonisatie ten
gevolge van o.a. de Mededeling van 2007 over
deugdelijk bestuur
 Artikel 87bis Wet Financieel Toezicht
3

4. Toepassingsgebied
 (Her)verzekeringsondernemingen
 In België gevestigde bijkantoren van EER-
(her)verzekeringsondernemingen
Werkdomeinen
 De compliancefunctie is belast met het toezicht op de
naleving van de wettelijke en/of reglementaire
integriteits- en gedragsregels die van toepassing zijn op
de verzekeraars.
4

5. Werkdomeinen
 Het betreft ten minste bepaalde domeinen (per soort
instelling)
 Voor (her)verzekeringsondernemingen:
 Witwas
 Voorkoming fiscale fraude
 Onverenigbaarheid van mandaten
 AssurMiFID
 Bescherming van de verzekeringnemer, informatie aan de cliënt en
publiciteit, zijnde:
 WLVO / Wet Verzekeringen
 Controlewet
 Wet Verzekeringsbemiddeling / Wet Verzekeringen
 KB Leven
 WAP
 CBFA-Circulaire over rechtsbijstandsverzekering
 Gedragsregels distributie
 Anti-discriminatiewetten
 Wet op het hypothecair krediet / Wetboek Economisch Recht
5

6. Werkdomeinen
 Andere domeinen:
 Principes inzake behoorlijk beloningsbeleid
 Wet marktpraktijken / Wetboek Economisch Recht
 Privacywet
 Gedragscodes en –regels van Assuralia
 Interne waarden en integriteitsregels
 Consumentenkrediet / Wetboek Economisch Recht
 Financiële embargo’s
 Buitenlandse wetgeving die een impact heeft op de
compliancedomeinen (FATCA / Bribery Act)
6

7. Erkenning
 Erkenning door de FSMA indien er aan een aantal
criteria wordt beantwoord, met name:
 Over een masterdiploma of gelijkwaardige ervaring beschikken;
 Slagen in een examen dat de kennis van de gedragsregels test
(behalve voor degene die de functie al bekleedden vóór 1 april
2011);
 Beschikken over de nodige professionele betrouwbaarheid;
 Een rechtsbijstandsverzekering afgesloten hebben.
 Regelmatig bijscholing
7

8. Definities
 Compliance is een onderdeel van de bedrijfscultuur van
elke verzekeraar dat de nadruk legt op eerlijkheid en
integriteit, het naleven van hoge ethische normen bij het
zakendoen en het naleven van zowel de geest als de
letter van de toepasselijke regelgeving.
 De compliancefunctie is een onafhankelijke functie
binnen de verzekeraar, gericht op de naleving van de
regels die verband houden met:
 De integriteit van de activiteiten van de verzekeraar; en
 De beheersing van het compliancerisico van de verzekeraar.
8

9. Principes
 Circulaire formuleert 10 principes waaraan de
compliancefunctie dient te voldoen, alsook “good
practices”, o.a.
 De Raad van Bestuur ziet erop toe dat de instelling over een
passend integriteitsbeleid en ondernemingswaarden beschikt.
 De effectieve leiding is verantwoordelijk voor de beheersing van
het compliancerisico.
 De compliancefunctie rapporteert jaarlijks aan de effectieve
leiding en informeert de RvB.
 Het integriteitsbeleid en de compliancefunctie in een groep
worden centraal aangestuurd door de moederinstelling.
9

10. Nieuwigheden van de Mededeling 2012-14
 Drie grote nieuwigheden:
 Compliancefunctie in een groepscontext
 Beroep op deskundigen
 Kleinere instellingen
10

11. Compliancefunctie in een groepscontext
(principe nr. 12)
 Centrale aansturing door de moederinstelling
 Belgische bijkantoren / dochterondernemingen in het buitenland?
 Organisatie van een compliancefunctie en aanstelling van een
hoofd, tenzij activiteiten geen enkel compliancerisico inhouden
 Rapporteert hiërarchisch aan de effectieve leiding van het
bijkantoor/dochter en functioneel aan het hoofd van de compliance
functie in België
 Organisatie dient in overeenstemming te zijn met de plaatselijke
wetten en reglementen
11

12. Compliancefunctie in een groepscontext
(principe nr. 12)
 Buitenlandse bijkantoren / dochterondernemingen in België?
 Van staten die geen lid zijn van de EER
 Vallen onder toepassingsgebied van Mededeling 2012-14, met
inbegrip van organisatie
 Moederonderneming: staat in voor samenwerking, coördinatie,
verlenen van steun en advies en stroomlijnen van de
verschillende lokale compliancefuncties
 ! Mogelijke afwijking mits voorafgaande toestemming van de
(twee) toezichtautoriteiten. De doelstellingen van de Mededeling
2012-14 dienen te allen tijde te worden bereikt.
12

13. Beroep op een deskundige (principe nr. 13)
 Verbod van uitbesteding van de compliancefunctie
 Verantwoordelijkheid om de wetten en reglementen na te
leven kan niet worden uitbesteed
 Uitzondering: voorwaarden =
 Voor bepaalde nauwkeurige gespecificeerde opdrachten
(behalve kleinere instellingen)
 Tijdelijk
 Ten opzichte van controleautoriteit:
 Uitleg redenen
 Keuzecriteria voor de deskundigen
 Permanente controle door de verantwoordelijke: eventueel
bijgestaan door een medewerker
 Naleving regels Mededeling 2006 over uitbesteding
13

14. Kleinere instellingen (principe nr. 14)
 Compliancefunctie kan uitgeoefend worden door een lid van de
effectieve leiding
 Bijzondere aandacht naar het vermijden van belangenconflicten
 Eventueel beroep op een deskundige: permanent
 Hetzij buiten de instelling, hetzij binnen de groep
 Voorafgaandelijke informatie van de toezichtautoriteit
 Onder controle van de effectieve leiding
 Geen definitie van “kleiner”
 Interpretatie NBB: geval per geval beoordeling  proportionaliteits-principe
 Zie Mededeling 2006 Interne audit: “In sommige kleinere
ondernemingen waar het omwille van de omvang en de gelopen risico’s niet
verantwoord is minstens één voltijds werkend personeelslid met de interne
auditfunctie te belasten, kan deze uitbesteed worden aan een extern
deskundige”
14

15. Enkele kritische bedenkingen
 Rol en belang zijn toegenomen
 Key factors:
 Goede communicatie met de afdelingen
 Combinatie met legal?
 Compliancefunctie in een groepstructuur
15

16. De ‘core business’
van de compliance officer
16

17. 1) Assur-MiFID en verschillende recente KB’s
17

18. Algemeen
 Nieuwe wetgevingen: verschillende toepassings-gebieden:
 Grote risico’s / massa risico’s
 Retail cliënt / professionele cliënt
 Consument / niet consument
18

19. Algemeen
 “Professionele cliënt”:
 Automatisch “professionele cliënt”
 Entiteiten die een vergunning moeten hebben of gereglementeerd
moeten zijn om op financiële markten actief te mogen zijn (o.a. .
kredietinstellingen, beleggingsondernemingen,
verzekeringsondernemingen, pensioenfondsen, enz.);
 Grote ondernemingen andere dan sub (1) die op individueel niveau
aan twee van de onderstaande omvangvereisten voldoen :
 balanstotaal : 20 000 000 EUR,
 netto-omzet : 40 000 000 EUR,
 eigen vermogen : 2 000 000 EUR;
 De Belgische Staat, de Gemeenschappen en Gewesten en
buitenlandse nationale en regionale overheden, ….;
 Andere institutionele beleggers van wie de belangrijkste activiteit
bestaat uit het beleggen in financiële instrumenten, inclusief
instanties die zich bezig houden met de effectisering van activa of
andere financieringstransacties.
19

20. Algemeen
 “Professionele cliënt op verzoek”
 Minstens twee van de volgende criteria zijn voldaan :
 tijdens de voorafgaande vier kwartalen heeft de cliënt op de
desbetreffende markt per kwartaal gemiddeld 10 transacties van
significante omvang verricht;
 de omvang van de portefeuille financiële instrumenten van de
cliënt, welke zowel deposito's in contanten als financiële
instrumenten omvat, is groter dan 500 000 EUR;
 de cliënt is gedurende ten minste een jaar werkzaam of
werkzaam geweest in de financiële sector, waar hij een
beroepsbezigheid uitoefent of heeft uitgeoefend waarbij kennis
van de beoogde transacties of diensten vereist is of was.
20

21. Algemeen
 Consument / niet consument:
 Consument = Iedere natuurlijke persoon die handelt voor
doeleinden die buiten zijn handels-, bedrijfs-, ambachts- of
beroepsactiviteit vallen.
21

22. Toepassingsgebied
 De MiFID regels zijn van toepassing op:
 Verzekeraars naar Belgisch recht
 Verzekeringstussenpersonen naar Belgisch recht met
uitzondering van de verbonden agenten
 Verzekeraars en de verzekeringstussenpersonen van een EER
lidstaat actief via bijkantoor of vrije dienstverrichting
 Verzekeraars die ressorteren onder het recht van een lidstaat die
geen lid is van de EER actief via bijkantoor of vrije
dienstverrichting
 Quid bepaling van algemeen belang?
22

23. Verbonden agent
Begrip verbonden verzekeringsagent
 Verzekeraars die samenwerken met verbonden verzekeringsagenten:
 Volledig en onvoorwaardelijk verantwoordelijk
 Hun hoedanigheid kenbaar maken
 Controle
 Verzekeringsagenten en verzekeringsmakelaars die samenwerken met
verzekeringssubagenten:
 Volledig en onvoorwaardelijk verantwoordelijk
 Hoedanigheid kenbaar maken
 Controle
 Verbod cumul statuten
 Quid meerdere tussenpersonen?
 Verbonden agent – verbonden subagent
 Toepassing op buitenlandse maatschappijen/agenten?
23

24. Classificatie tussenpersonen
Verzekeraars die met
verbonden agenten
werken
Vermogensbeheerders
en onafhankelijke
beleggingsadviseurs
Makelaars en niet-verbonden
agenten
Geen toepassing van het
inducements-regime
Wel toepassing van de
regels
belangenconflicten
Verbonden kosten en
lasten
Verbod op inducements
Inducements toegelaten
(>< verboden) onder
voorwaarden:
- Transparantie
- Verbetering van de
kwaliteit van de
dienstverlening
- Geen
belangenconflicten
24

25. Verzekeringsbemiddelingsdiensten
 Verzekeringsbemiddelingsdiensten:
 Het adviseren over, het voorstellen of aanbieden van, of het
verrichten van voorbereidend werk tot het sluiten van of het
sluiten van verzekeringsovereenkomsten, dan wel in het
assisteren bij het beheer en de uitvoering ervan
 Op het Belgisch grondgebied
 Zowel door verzekeraar als door tussenpersoon
 Schadebeheer en schade-expertise
 Risicobeheer
 Klantenaanbrenger
 Maatschappelijk doel?
 Vrijstelling BTW/verzekeringstaks?
25

26. Diensten aangeboden aan een cliënt
 De verzekeringsbemiddelingsdienst moet worden
verleend aan een cliënt
 Verzekeringnemer, begunstigde of verzekerde
 Meer dan één tussenpersonen
 Type cliënt
 MiFID voor de banksector: onderscheid tussen professionele
cliënten en niet-professionele cliënten
 MiFID voor de verzekeringssector: geen onderscheid in functie
van type cliënt
 (Wet Verzekeringen, KB Reclame en KB Labelling: onderscheid
tussen professionele cliënten en retail cliënten)
26

27. Toepassingsgebied Assur-MiFID
 Niet van toepassing op:
 De eerste en tweede pensioenpijler (>< praktijk)
 De “connected contracts” (! KB Reclame)
 Herverzekeraars en -verzekeringstussenpersonen
 Wel van toepassing op leven en niet-leven (conflicten
met buurlanden en Europa?)
 Uitsluiting bepaalde verplichtingen:
 Grote risico’s (! IMD2 Richtlijn)
 Let op: Spaar- en beleggingsverzekeringen/ Andere dan spaar-en
beleggingsverzekeringen
Stemt niet overeen met definitie leven / niet-leven: de
categorie van verzekeringen andere dan spaar- en
beleggingsverzekeringen bevat ook levensverzekeringen
27

28. MiFID-gedragsregels
1. Fundamentele gedragsregel
2. “Know your customer”- beginsel
3. Informatieplicht
4. Loyauteitsbeginsel
5. Dossierplicht
6. Verslagplicht
28

29. 1. Fundamentele gedragsregel
 De 'algemene zorgplicht‘ of de 'fundamentele MiFID-gedragsregel‘
“De dienstverleners die verzekeringsbemiddelingsdiensten
verstrekken, moeten zich op loyale, billijke en
professionele wijze inzetten voor de belangen van hun
cliënten.”
29

30. 2. ‘Know your customer’-beginsel
 De dienstverlener moet nagaan of de cliënt de voor
hem geschikte/passende diensten krijgt.
 Twee fasen:
a) Informatie vergaren
b) Bepalen van het profiel
30

31. a) Informatie vergaren
 De cliënt als belangrijkste informatiebron
 Dienstverlener mag zich baseren op de door haar cliënten of
potentiële cliënten verstrekte informatie, tenzij zij weet of zou
moeten weten dat deze informatie kennelijk verouderd,
onnauwkeurig of onvolledig is
 Indien onvolledige of onnauwkeurige informatie, marginale toetsing
door de onderneming
 Dienstverlener beoordeelt of hij voldoende informatie heeft
gekregen om een profiel te bepalen
 Vragenlijsten aanvaardbaar voor zover:
 Daadwerkelijke check antwoorden
 Voldoende detail
 Duidelijke en ondubbelzinnige vragen
31

32. b) Bepalen van het profiel
1. Aftoetsing verlangens en behoeften
 Advies en onpartijdige analyse
2. Passendheidsbeoordeling (« appropriateness »)
 Twee voorwaarden:
i. Dienstverlener verschaft advies
ii. Het betreft spaar- en beleggingsverzekeringen
 Informatie vergaren en nagaan of:
 Cliënt kennis en ervaring heeft met betrekking tot het specifieke soort
spaar- of beleggingsverzekering
 Negatieve test
 Waarschuwen dat product niet passend is
 Mag in gestandaardiseerde vorm
32

33. b) Bepalen van het profiel
3. Geschiktheidsbeoordeling (« suitability »)
 Twee voorwaarden:
i. Dienstverlener verschaft advies
ii. Het betreft spaar- en beleggingsverzekeringen
 Informatie vergaren en nagaan of:
 Cliënt kennis en ervaring heeft
 Cliënt financiële draagkracht heeft
 Ze overeenstemt met spaar- en beleggingsdoelstellingen
33

34. 3. Informatieplicht
 Kwaliteit van de informatie
 Beginsel: volledige, duidelijke en niet-misleidende informatie
 Reclame
 Specifieke informatie
 Minimale informatie
 De dienstverlener en zijn diensten
 De soorten verzekeringsovereenkomsten die worden aangeboden, en de
ter zake geldende dekkingen en voorwaarden
 De spaar- of beleggingsverzekeringen en de voorgestelde spaar- of
beleggingsstrategieën; hieronder vallen passende toelichting en
waarschuwingen over de risico's verbonden aan het sparen of het
beleggen in deze producten of aan bepaalde spaar- of
beleggingsstrategieën
 De kosten en bijbehorende lasten
34

35. 3. Loyauteitsbeginsel
 Beginsel
 Zich op loyale, billijke en professionele wijze inzetten
 Voor de belangen van hun cliënten
a) Belangenconflicten
b) Inducements
35

36. a) Belangenconflicten
 Zeer ruim gezien ruime definitie van verzekerings-bemiddelingsdiensten!
 Cliënt
 Andere cliënten
 Makelaar / niet verbonden agent / subagent
 Verzekeraar / verbonden agent / verbonden subagent
 Bestuurder / manager / werknemer / outsourcing / zeggenschap
verzekeraar
 Belangenconflicten met cliënt
 Schade van belangen van cliënt
36

37. a) Belangenconflicten
 Identificatie van belangenconflicten
 De belangenconflicten identificeren
 situaties omschrijven die een belangenconflict vormen of kunnen
doen ontstaan een aanzienlijk risico bestaat dat de belangen van
één of meer cliënten worden geschaad.
 Voorbeelden:
 winst maken of verlies lijden ten koste van de cliënt
 een belang dat verschilt van het belang van de cliënt
 zelfde bedrijf als cliënt
 Opstellen lijst van potentiële belangenconflicten
 Commerciële regelingen?
37

38. a) Belangenconflicten
 Beheer van belangenconflicten
 Organisatorische of administratieve maatregelen nemen om te
vermijden dat belangenconflicten de belangen van de cliënt
schaden
 Vertalen in duidelijke procedure
 Transparantie
 Bijhouden register met belangenconflicten die zich voordoen
– regelmatig actualiseren
 Belangenconflictenbeleid schriftelijk vaststellen
 Informatie aan cliënten: beknopt / uitgebreid
38

39. b) Inducements
 Beginsel:
 Verbod voor dienstverleners om een vergoeding of provisie
te betalen of te ontvangen voor de verrichting van een
verzekeringsbemiddelingsdienst, dan wel een niet-geldelijk
voordeel te verschaffen of aan te nemen
 Vergoeding tussen dienstverlener en derde
 De verbonden agent wordt niet beschouwd als een derde
 Let op:
 Belangenconflicten
 Fundamentele gedragsregel
39

40. b) Inducements
 Drie uitzonderingen
1) Vergoeding wordt betaald door of aan de cliënt (“fee”)
2) Passende vergoedingen die de verrichting van
verzekeringsbemiddelingsdiensten mogelijk maken of daarvoor
noodzakelijk zijn – beperkte categorie
3) “Inducements sensu stricto”
 Concreet actieplan uitwerken voor vergoedingen die niet
aan de regels voldoen
40

41. Inducements
 Verschillen tussen:
 Verloning die in principe de kwaliteit van de dienst ten goede komt
(bv. basiscommissie)
 Verloning die, afhankelijk van de situatie, potentieel de kwaliteit van
de dienst ten goede komt (bv. surcommissie)
 Verloning die de kwaliteit van de dienst niet ten goede komt (bv.
reizen)
 Circulaire FSMA mbt inducements:
 Basiscommissie en beheerscommissie blijven mogelijk.
 Surcommissies waarvoor een verbetering van de kwaliteit van de
dienst ten voordele van de cliënt niet kan worden aangetoond
worden verboden
 Reizen worden ook verboden.
 FSMA stelt dat dit slechts voorbeelden zijn.
41

42. Inducements – Transparantie
 Vóór de verrichting van een
verzekeringsbemiddelingsdienst of op elke vervaldag
van een verzekeringsovereenkomst:
 Het bestaan
 De aard
 Het bedrag of, wanneer het bedrag niet kan worden achterhaald,
van de berekeningswijze van dit bedrag of een orde van grootte.
 Bij niet-geldelijke verloning: hun geldelijke waarde
42

43. Inducements – Transparantie
 Organisatorisch: aanbeveling van de FSMA om een
inducements policy/beleid op te stellen
 Op duurzame drager of website
 In voorkomend geval in beknopte vorm
43

44. 4. Dossierplicht en bewaring gegevens
 Dossier mbt de rechten en plichten van beide partijen, alsook
de overige voorwaarden waaronder de dienstverlener
diensten voor de cliënt zal verrichten (bv.:
verzekeringsovereenkomst)
 Niet noodzakelijke op papier. Wel georganiseerd klassement,
eventueel elektronisch, om de relevante informatie snel te
kunne terugvinden.
 KB kan verdere regels bepalen:
 Verzekeringstussenpersonen bewaren een registratie van
elke verrichte activiteit van verzekeringsbemiddeling
 Toekomstige FSMA Reglement (ontwerp)
44

45. 5. Verslagplicht
 Deugdelijke verslagen over de verzekerings-bemiddelingsdienst
of de verzekeringsovereenkomst
 Kosten van de aan de cliënten verstrekte verzekerings-bemiddelingsdiensten
of de verzekeringsovereenkomsten
 Toekomstige FSMA Reglement zal verder inhoud en vorm
bepalen, alsook modaliteiten voor overlegging
45

46. Verdeling verantwoordelijkheid makelaar / verzekeraar
Gedragsregel Makelaar Verzekeraar
Pre-contractuele
“de partij die in contact staat
informatie
met de cliënt”
Bij directe verzekering
Let op met
makelaarsclausules
Aanmaak van de
contractuele documenten
Zorgplicht / KYC “de partij die in contact staat
met de cliënt”
- Indien contacten
toegelaten
- Check
Inducements Elk op zijn niveau, mits
praktische afstemming
Elk op zijn niveau, mits
praktische afstemming
Rapportering Elk op zijn niveau, mits
praktische afstemming
Elk op zijn niveau, mits
praktische afstemming
Belangenconflicten
Essentiële
productkennis
Cliëntendossier
Bewaring gegevens
Elk op zijn niveau Elk op zijn niveau
46

47. KB van 25 april 2014 betreffende bepaalde informatie-verplichtingen
 Verplichting om bij de commercialisering van financiële producten bij
niet-professionele cliënten een informatiefiche te verstrekken
 De informatiefiche moet informatie bevatten die correct, duidelijk, niet-misleidend
en in overeenstemming is met de informatie vervat in alle
andere documenten met contractuele of precontractuele informatie,
niettegenstaande de mogelijkheid om bijzondere voorwaarden vast te
leggen in de verzekeringscontracten.
47

48. Toepassingsgebied
 Transversale aard: van toepassing is op alle financiële
producten zoals spaarrekeningen, kasbons,
verzekeringsovereenkomsten uit de groep leven en niet-leven,
effecten en andere beleggingsinstrumenten, ...
 Financiële producten die bij niet-professionele cliënten
gecommercialiseerd worden
48

49. Informatiefiche
 Verplichte meedelen van informatiefiche, maar geen a
priori controle door de FSMA (>< andere financiële
producten)
 Verplichte inhoud (o.a.):
1) Niet in niet-technische bewoordingen geschreven
2) Begrijpelijk voor de niet-professionele cliënten
3) Niet langer dan 3 bladzijden van A4-formaat, met gepaste
typografie
4) Term "infofiche“
5) Label
6) Waarschuwing
7) Belastingregime
8) Datum
49

50. Reclame
 Verplichte vermeldingen (o.a.):
 Voor spaar- en beleggingsproducten:
a) Bondige aanduiding van de spaar- of beleggingsdoelstelling;
b) Vergoeding
c) Label
d) Overzicht van alle kosten ten laste van de niet-professionele
cliënt
e) Plaats waar de waarde of prijs van het financieel product wordt
bekendgemaakt
d) Het eventuele minimale inschrijvingsbedrag
e) Verwijzing naar infofiche
f) Waarschuwing
g) Looptijd
50

51. KB van 25 april 2014 betreffende de technische
vereisten van het risicolabel
 Vermelding van een risicolabel (5 risicoklasses)
51

52. Vermelding van een risicolabel
 Voor de toekenning en aanpassing van het risicolabel worden
spaar- en beleggingsproducten onderverdeeld in de volgende vijf
categorieën (van 1 tot 5):
 Tak 21 = categorie 1
 Tak 23 = categorie 3
 ! Onderscheid tak 21 / tak 23, niet meer spaar- of
beleggingsverzekering
 Aan elke spaar- en beleggingsproduct wordt er een risicoklasse
toegekend, van A tot E
 Tak 23 = risicoklasse C
 Volatiliteit wordt gemeten aan de hand van de
volatiliteitsindicator die wordt opgesteld voor dergelijke
producten.
52

53. 3) Nieuwe Wet Verzekeringen van 4 april 2014
53

54. Context
 Deze wet codificeert in grote mate de volgende bestaande wetgeving:
 Een deel van de bepalingen uit de controlewet
 De meeste bepalingen uit de wet van 25 juni 1992 op de
landverzekeringsovereenkomst (de WLVO)
 De bepalingen uit de wet van 11 juni 1874 (ze wordt volledig opgeheven)
 De bepalingen uit de wet van 27 maart 1995 betreffende de verzekerings-en
herverzekeringsbemiddeling en distributie van verzekeringen (ze wordt
ook volledig opgeheven)
 Belangrijke wijzigingen
 Uitbreiding van de mogelijkheden van de FSMA om herstelmaatregelen te
nemen ten aanzien van verzekeraars en (her)verzekeringstussenpersonen
 Codificatie?
 Artikel 344 tot 346 van de wet van 4 april 2014 wijzigen …. de wet van
4 april 2014!
54

55. Nieuwe bepalingen (1/2)
1) Gevolgen van verzekeringsovereenkomsten gesloten door
een niet-toegelaten verzekeraar
2) Elektronische afschriften
3) Bijzondere regels met betrekking tot levensverzekeringen
verbonden met een beleggingsfonds
4) Verplichte verzekeringen
5) Reclame
6) Informatieverplichtingen
7) Segmentatie
8) Winstdeling
9) Bedenkingsrecht
10)Medische info
55

56. Nieuwe bepalingen (2/2)
11) Uitvoering van de overeenkomst
12) Aanmaning tot betaling
13) Uitwerking van de schorsing of van de opzegging
14) Verzwaring van het risico
15) Duur en einde van de overeenkomst
16)Opzegging na schadeval
17) Aansprakelijkheidsverzekeringen – verhaalsrecht
18) Verzekeringsbemiddeling
19)Organisatie van het toezicht
20) Herstelmaatregelen
56

57. Nieuw: Levensverzekeringen verbonden met een
beleggingsfonds (art. 19-20)
 Verzekeringsuitkeringen mogen slechts verbonden zijn,
zowel rechtstreeks als onrechtstreeks, met activa en
instrumenten waarvan de verzekeraar de risico's goed kan
inschatten.
 Verzekeraar licht de verzekeringnemer voor het sluiten van
de overeenkomst in duidelijke bewoordingen in over het
door hem gedragen risico.
 De overeenkomst mag enkel een waarborg van een
minimumrendement bevatten als die waarborg het
voorwerp uitmaakt van een dekking door een in de
Europese Unie daarvoor toegelaten onderneming.
57

58. Levensverzekeringen verbonden met een
beleggingsfonds
 Creatie van level playing field, o.a. met ICBE’s, mbt de
soorten activa of referentiewaarden waaraan de
verzekeringsuitkeringen mogen verbonden zijn
 VN: niet-professionele cliënt
 Verbintenis: gelegen in België
58

59. Soorten activa
a) Rechten van deelneming in ICBE’s naar Belgisch of buitenlands recht
die zijn ingeschreven op de lijst van de FSMA
b) Activa uit de volgende categorieën:
 ICBE’s naar Belgisch recht voor zover bepaalde
investeringsregels worden nageleefd
 Openbare ICB’s naar Belgisch recht voor zover de regels inzake
het beleggingsbeleid van het intern of extern beleggingsfonds niet
afwijken van de geldende regels voor de overeenstemmende
categorie van beleggingen die openstaat voor ICB’s naar Belgisch
recht
59

60. Soorten activa
 Afwijkingen mogelijk  voorwaarden:
 Kredietrisico wordt duidelijk in alle documenten vermeld
 Documenten (precontractuele informatie en in de publiciteit)
mogen geen melding maken van een gehele of gedeeltelijke
kapitaalgarantie.
 Slechts melding van kapitaalbescherming op eindvervaldag,
indien de onderliggende financiële structuur op de eindvervaldag
deze bescherming biedt.
60

61. Soorten activa
 Gestructureerde producten: fonds waaraan verzekeringsuitkeringen
verbonden zijn kan meer dan 20 % van de waarde van de activa
beleggen in:
 Deposito’s bij één en dezelfde kredietinstelling, of in obligaties en
andere vastrentende financiële instrumenten uitgegeven door één
en dezelfde kredietinstelling
 Niet achtergestelde, niet omwisselbare en niet converteerbare
obligaties of andere vastrentende financiële producten
 Effecten die zijn toegelaten tot verhandeling op een
gereglementeerde markt, voor zover deze effecten worden
uitgegeven door of gewaarborgd door een centrale, regionale of
plaatselijke overheid van een lidstaat van de EER, dan wel door
een internationale publiekrechtelijke instelling waarin één of
meerdere lidstaten van de EER deelnemen
61

62. Inwerkingtreding
 Verzekeringsovereenkomsten aangegaan vóór de
inwerkingtreding van de wet: nieuwe regels zijn in principe niet
van toepassing, behalve bij één van de volgende wijzigingen:
 Bestaande verzekeringsovereenkomst wordt verbonden met één of
meerdere nieuwe beleggingsfondsen, of het beheersreglement wordt
gewijzigd: quid blijvende activa?; of
 Voorwaarden inzake het (minimum)rendement worden gewijzigd; of
 Beheersreglement wordt gewijzigd.
62

63. Reclame (art. 28)
 Ieder document dat door verzekeraars of tussenpersonen in België ter
algemene kennis wordt gebracht moet bepaalde vermeldingen
bevatten
 KB over inhoud van berichten, reclame en andere op de
commercialisering gerichte documenten
 KB van 25 april 2014 betreffende bepaalde informatieverplichtingen bij de
commercialisering van financiële producten bij niet-professionele cliënten
 Verzekeraars en verzekeringstussenpersonen houden een kopie van
hun reclame gedurende de verjaringstermijn maar ook twee jaar na het
verstrijken van de laatste verzekeringsovereenkomst waarop deze
reclame betrekking heeft
63

64. Segmentatie (art. 42-46)
 Doel: bescherming van de VN, de VE of de BE tegen willekeurige
differentiatie
 Maatregel van algemeen belang
 In aanvulling van de regels die reeds gelden op grond van de
Belgische antidiscriminatiewetgeving, legt deze wet een bijzondere
transparantie- en motiveringsplicht op in geval van segmentatie bij
bepaalde in de wet opgesomde verzekeringen
 Enkel wanneer de verzekeringnemer een consument is
64

65. Segmentatie (art. 42-46)
 “Basisverzekeringen” (art. 43), waaronder de individuele
levensverzekering
 Elk onderscheid (op grond van eender welk criterium, dus niet enkel
op grond van de criteria opgesomd in de antidiscriminatiewetgeving)
moet op het vlak van acceptatie, tarifering en dekking “objectief
worden gerechtvaardigd door een legitiem doel en de middelen voor
het bereiken van dat doel passend maken en noodzakelijk zijn”
 Publicatie op website van de verzekeraar, per type verzekering, van de
segmenteringscriteria die zij gebruikt
 Mededeling bij
 Aanbod
 Aanpassing
 Weigering van de verzekering
65

66. Inwerkingtreding
Wet of KB Inwerkingtreding Overgangsperioode
Twin Peaks Wet
van 30 juli 2013
Oorspronkelijk: 9 september
2013
Uitgesteld: 30 april 2014
Bewijs kennis
tussenpersonen: 30 april
2015
MiFID-KB’s van 21
februari 2014
30 april 2014 Bewijs kennis
tussenpersonen: 30 april
2015
Wet
Verzekeringen
1 november 2014 Formele aanpassing
verzekerings-voorwaarden:
1 mei
2015 voor
KB Labelling en
informatiefiche
12 juni 2015
66

67. 4) Wet Marktpraktijken / Wetboek
Economisch Recht
67

68. Het nieuwe Wetboek Economisch recht
 Een algemeen, duidelijk en duurzaam wettelijk kader
uitwerken, met zo weinig mogelijk reglementeringen van
sectorale aard die niet algemeen van toepassing zijn
 Het Wetboek is samengesteld uit 18 boeken, die zeer
uiteenlopende materies behandelen
68

69. Boek VI – Marktpraktijken en consumenten-bescherming
(Wet 21 december 2013)
 Regels vloeien enerzijds voort uit de codificatie van de wet op de
handelspraktijken van 6 april 2010 en anderzijds uit de omzetting in Belgisch
recht van Richtlijn 2011/83/EU van het Europees Parlement en de Raad van 25
oktober 2011 betreffende consumentenrechten
 Algemene wetgeving met horizontaal toepassingsgebied: ze wordt dus
toegepast zonder afbreuk te doen aan specifieke regelgevingen in bepaalde
sectoren (energie, telecommunicatie, banksector, onderwijs, enz.).
 Omvat 7 titels:
1) Algemene principes
2) Informatie van de markt
3) Overeenkomsten met consumenten
4) Verboden praktijken
5) Collectieve consumentenovereenkomsten
6) Bijzondere regels inzake geregistreerde benamingen
7) Slotbepalingen.
69

70. Boek VI – Marktpraktijken en consumenten
bescherming (Wet 21 december 2013)
 Belangrijke nieuwigheden
 Omzetting van de richtlijn consumentenrechten (overeenkomsten
op afstand): precontractuele informatieverschaffing,
herroepingsrecht, …
 In tegenstelling tot de vorige wetgeving, worden de financiële
diensten voortaan niet langer uitgesloten van het
toepassingsgebied van de algemene wetgeving op de
marktpraktijken
 De Koning kan bijzondere bepalingen voorschrijven voor één of
meerdere categorieën van financiële diensten…
 ! KB dat voor bepaalde categorieën van financiële diensten van
Boek VI zou afwijken (beleggingsinstrumenten waarvan de prijs niet op voorhand
bepaald is, financiële producten uitgedrukt in een ander devies dan de euro,
beleggingsinstrumenten waarvan de prijs afhankelijk is van fluctuaties op de financiële
markt waarop de onderneming geen enkele invloed heeft, …)
70

71. Enkele kritische bedenkingen
 Wet Marktpraktijken werd gewoon omgezet in WER,
waaronder regels over gezamenlijke aanbod
 Nuances: wat is een aanbod?
 Bescherming van de consument!
 Acties worden vaak door commerciële dienst gelanceerd
71

72. 4) Witwas, financiering van terrorisme,
financiële embargo’s en sanctieclausules
72

73. Witwas en financiering van terrorisme
 Wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik
van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en
de financiering van terrorisme: van openbare orde (niet-naleving
heeft absolute nietigheid tot gevolg)
 Van toepassing zowel op verzekeringsondernemingen
als op verzekeringsmakelaars die levensverzekeringen
distribueren
73

74. Witwas en financiering van terrorisme
 Europa:
 Voorstel van 4de richtlijn (2 februari 2013): vooral gebaseerd op
laatste aanbevelingen FATF (Financial Action Task Force)
 Risicogebaseerde aanpak
 Strengere waakzaamheidsverplichtingen ten opzichte van
het cliënteel
 Te vrijblijvende bepalingen van de 3de richtlijn
 Staat geen situaties toe waarin vrijstellingen gelden: besluiten
over wanneer en hoe vereenvoudigd cliëntenonderzoek moet
worden verricht moeten gerechtvaardigd worden
 Uitgebreide definitie van de politieke prominente persoon
(PPP): binnenlandse PPP worden ook geviseerd
 Informatie over de uiteindelijke begunstigde helderder en
toegankelijker te maken
 Gelijkwaardigheid van derde landen: schrapping van de
bepalingen betreffende positieve “gelijkwaardigheid”
74

75. Welke handelingen?
1. Witwassen van geld:
 De omzetting of overdracht van geld of activa met de bedoeling
de illegale herkomst ervan te verbergen of te verdoezelen of een
persoon die betrokken is bij een misdrijf waaruit dit geld of deze
activa voorkomen, te helpen ontkomen aan de rechtsgevolgen
van zijn daden (…)
 De herkomst van geld of activa is illegaal wanneer deze
voortkomen uit, o.a. ernstige en georganiseerde fiscale fraude
waarbij bijzonder ingewikkelde mechanismen of procédés van
internationale omvang worden aangewend
 Wet van 15 juli 2013 houdende dringende bepalingen inzake
fraudebestrijding
2. Financiering van terrorisme:
 Niet noodzakelijk uit een illegale afkomst
75

76. Welke verplichtingen?
1. Identificatie en identiteitsverificatie
2. Cliëntacceptatiebeleid
3. Waakzaamheidsplicht
4. Melding van verdachte verrichtingen
5. Organisatie en interne controle
76

77. Bij tussenkomst van derden
a) Beroep op een agent of een lasthebber
 Agent of lasthebber identificeert en verifieert identificatie
voor rekening van de verzekeraar
 Verzekeraar moet duidelijke afspraken op papier zetten +
controle
 Verzekeraar wordt niet ontlast van zijn aansprakelijkheid
mbt correcte uitvoering van zijn verplichtingen tot
identificatie en identiteitsverificatie
77

78. Bij tussenkomst van derden
b) Beroep op een derde zakenaanbrenger
 Zelfde of soortgelijke identificatieverplichtingen
= kredietinstelling of financiële instelling
bv.: hypothecair krediet en schuldsaldoverzekering
 Sinds 2010: uitbreiding tot niet-exclusieve tussenpersonen
 Verplichtingen die een verzekeraar aan een derde aanbrenger
mag delegeren:
 Identificatie en identiteitsverificatie cliënt, lasthebbers en uiteindelijke
begunstigden
 Verplichting om deze gegevens up to date te houden
78

79. Bij tussenkomst van derden
b) Beroep op een derde zakenaanbrenger
 Onmiddellijke overmaking, door de derde zakenaanbrenger, van
de identificatiegegevens aan de verzekeraar, zodat hij hierover
beschikt voor het aanknopen van de zakenrelatie
 Geen overdracht van aansprakelijkheid: verzekeraar blijft
aansprakelijk voor identificatie en verificatie
 Wanneer identificatie en/of verificatie onvolledig of ontoereikend, zal
verzekeraar moeten aanvullen, verbeteren, en zelfs de identificatie
en/of de verificatie opnieuw moeten doen
79

80. Bij tussenkomst van derden
c) Makelaars
 Gedragsregels van de verzekeringstussenpersoon:
« De tussenpersoon zal bijzondere aandacht besteden aan pogingen
om zijn diensten en netwerk te gebruiken voor het witwassen van
misdaadgeld. In voorkomend geval zal hij ieder fraudegeval dat verband
houdt met het witwassen van fondsen over de desbetreffende
overheidsinstanties mededelen met vermelding van de namen van de
betrokken personen. »
 Zie samenwerkingsovereenkomsten met makelaars
80

81. Tussenpersoon Verzekeraar
Vóór het
sluiten
van het
contract
 Identificatie en
identiteitsverificatie VN
 Overmaking kopie aan VA
samen met
verzekeringsvoorstel +
bewaring voor zijn eigen
rekening
 Nagaan dat identificatie en
identiteitsverificatie correct waren
uitgevoerd door de tussenpersoon en
indien nodig bijkomende controle
doorvoeren (eventueel nieuwe
identificatie in samenwerking met
tussenpersoon)
 Bewaring identificatiedossier
Tijdens de
loop van
het
contract
 Updaten identificatiegegevens
en overmaking nieuwe
bewijsstukken aan VA
 Bewering voor eigen rekening
 Opsporen van knipperlichten
 Update controleren
 2de lijn toezicht uitvoeren
 Nagaan coherentie tussen verrichting en
profiel VN
81
Verdeling van taken tussen verzekeraar en
tussenpersoon (1/2)

82. Vóór
uitbetaling
 Identificatie en
identiteitsverificatie van de UB
indien hij zich richt tot de
tussenpersoon
 In voorkomend geval
identificatie en
identiteitsverificatie van de
aandeelhouders,
zaakvoerders, …
 Overmaking bewijsstuk aan VA
+ bewaring voor eigen
rekening
 Indien hij zich richt tot de VA:
identificatie en identiteitsverificatie van
de UB
 Indien hij zich gericht heeft bij de
tussenpersoon: nagaan dat
identificatie en identiteitsverificatie
correct waren uitgevoerd door de
tussenpersoon en indien nodig
bijkomende controle doorvoeren
 Bewaring identificatiedossier
Altijd: meldingsplicht aan de CFI van iedere aanwijzing of vermoeden dat
een verrichting verbonden is bij witwassen van geld of bij financiering van
terrorisme.
In geval van melding aan de CFI: onmiddellijke informatie van de VA /
tussenpersoon
82
Verdeling van taken tussen
verzekeraar en tussenpersoon (2/2)

83. Wettelijke grondslag sanctieregelgeving
 Zowel:
 Het Amerikaanse Office of Foreign Control (OFAC) van het Amerikaanse
Ministerie van Financiën,
 de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties,
 de Europese Unie
 Kunnen financiële embargo’s en/of sancties treffen tegen bepaalde
landen, organisaties, personen of entiteiten.
 Naast de financiële embargo’s en/of sancties kunnen er ook andere
beperkende maatregelen opgelegd worden, bijvoorbeeld met
betrekking tot de handel in bepaalde producten, etc.
 België is lid van de VN en van de EU en is derhalve, verplicht om de
sanctieregimes van de VN en de EU correct uit te voeren.
 Wanneer de sancties opgenomen zijn in Europese verordeningen,
hebben deze rechtstreekse werking in België
83

84. Wettelijke grondslag sanctieregelgeving
 Enkel op Europees vlak bestaan er al bijzonder veel
verordeningen en beslissingen inzake embargo’s en
sancties.
 De Europese Unie houdt een geconsolideerde lijst bij
van de sancties en embargo’s die momenteel in Europa
(en aldus in België) gelden.
84

85. Verzekeringen
 Aandacht van buitenlandse toezichthouders
 Veel verzekeraars voorzien in een uitsluiting in hun
polissen voor activiteiten die tegen de economische
sanctieregelgeving (zouden) indruisen, vooral in polissen
met een internationale dekking.
 NBB en FSMA hebben tot op heden hierover nog geen
standpunt ingenomen.
 Afdwingbaarheid van de sanctieclausules hangt af van :
 de concrete omstandigheden
 het opgelegde embargo/de opgelegde sanctie
 de respectievelijke sanctieregelgeving
85

86. Verzekeringen
 Wanneer de sanctieregelgeving verbiedt om een
verzekeringsovereenkomst met een bepaalde persoon
(bijvoorbeeld een terrorist) te sluiten, zal de
verzekeringsovereenkomst geacht worden nietig te zijn
wegens ongeoorloofde voorwerp en/of oorzaak.
 Wanneer de verzekeringsovereenkomst niet nietig
geacht kan worden, kan zij in principe enkel opgezegd
worden.
 Partijen kunnen overeenkomstig het gemeen recht ook
een opschortende (of ontbindende) voorwaarde in hun
overeenkomst inlassen.
86

87. 5) FATCA
87

88. Doel
 “Foreign Account Tax Compliance Act” dient om
belastingontduiking door Amerikaanse belastingbetalers
te vermijden.
 Deze wet verplicht financiële instellingen wereldwijd om
Amerikaanse belastingplichtigen te rapporteren,
zogenaamde “US Personen”
88

89. Wat eist FATCA?
 FATCA verplicht financiële instellingen om:
1) Cliënten te identificeren die minstens één van onderstaande “US indicia”
bezitten:
 Amerikaanse nationaliteit / verblijfplaats in de Verenigde Staten / “Green Card”
 Geboorteplaats in de VS
 Minstens 1 adres in de VS (post, postbus, per adres of verblijfsplaats)
 Telefoonnummer in de VS
 Opracht van een Belische rekening naar een rekening in de VS
 Volmacht op de rekening voor een persoon met een adres in de VS
2) Cliënten te documenteren voor wie een “US indicium” gevonden werd.
 Dit betekent dat de cliënt een officieel document van de Amerikaanse belastingadministratie
(“IRS”) moet ondertekenen om te bevestigen of hij al dan niet belastingplichtig is in de VS.
3) Volgende informatie te rapporteren:
 de identiteit van de “US personen”
 hun rekeningen en het tegoed op die rekeningen
 alle financiële inkomsten op die rekeningen.
 De eerste rapportage gebeurt in 2015 en gaat over 2014.
89

90. Hoe wordt FATCA in België toegepast?
 België heeft een intergouvernementele overeenkomst
met de Verenigde Staten te ondertekenen.
 Deze overeenkomst maakt FATCA toepasbaar in de
Belgische nationale wetgeving.
 Daarom zullen alle Belgische financiële instellingen
vanaf 2015 de gevraagde informatie moeten rapporteren
aan de FOD Financiën.
 De FOD speelt op zijn beurt alle informatie door aan de
Amerikaanse belastingadministratie (“IRS”).
90

91. Vragen?
© Lydian, november 2014. Deze presentatie verstrekt enkel
algemene informatie en houdt geen advies in. 91

92. Contact
LYDIAN
Havenlaan 86c b113
1000 Brussel
Tel.: 02 787 90 00
Fax: 02 787 90 99
www.lydian.be
Anne Catteau
Senior Associate
anne.catteau@lydian.be
Dir.: 02 787 90 22
Sandra Lodewijckx
Partner
sandra.lodewijckx@lydian.be
Dir.: 02 787 90 33
92