Malice And Hatred

2. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 87A-1
çÜU¼¢Ï¢ ÐÉGÝï ÜUè Îé¥GG¢
¥…G : à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜUG¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼, Ï¢¢çݲï ΢’±¼ï §SH¢}¢è, ãG…GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢
}¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢„ ¥Gœ¢G¢Ú ÜUG¢çÎÚè Ú-…G±è
ÎèÝè çÜU¼¢Ï¢ ²¢ §SH¢}¢è „Ï¢ÜGU ÐÉGÝï „ï ÐãHï …ñGH }¢ïæ Îè ãé§ü
Îé¥GG¢ ÐÉG Hèç…²ï …¢ï ÜéUÀ ÐÉGïæx¢ï ²¢Î Úãïx¢¢ J Îé¥GG¢ ²ïã ãñ :
¼…ü}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! ã}¢ ÐÚ §GË}¢¢ï çãGv}¢¼ ÜïU ÎÚ±¢…Gï ¶¢ïH Îï
¥¢ñÚ ã}¢ ÐÚ ¥ÐÝè ÚãG}¢¼ Ý¢ç…GH ÈUGÚ}¢¢ ! »ï ¥G…G}¢¼ ¥¢ñÚ Ï¢éÁG¢éx¢èü ±¢Hï J
Ý¢ïÅ : ¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ »ÜU »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈUG ÐÉG Hèç…²ï J
çÜGU²¢}¢¼ ÜUï Ú¢ï…G ãG„Ú¼
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : „Ï¢ „ï ç…G²¢Î¢ ãG„Ú¼
çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ ©„ ÜU¢ï ã¢ïx¢è ç…„ï Î鋲¢ }¢ïæ §GË}¢ ãG¢ç„H ÜUÚÝï ÜU¢
}¢¢ñÜGU¥G ç}¢H¢ }¢x¢Ú ©„ Ýï ãG¢ç„H Ý çÜU²¢ ¥¢ñÚ ©„ à¢wG„ ÜU¢ï ã¢ïx¢è ç…„
Ýï §GË}¢ ãG¢ç„H çÜU²¢ ¥¢ñÚ Îê„Ú¢ïæ Ýï ¼¢ï ©„ „ï „éÝ ÜUÚ ÝzG¥G ©Æ¢²¢
HïçÜUÝ ©„ Ýï Ý ©Æ¢²¢ (²¢’Ýè ©„ §GË}¢ ÐÚ ¥G}¢H Ý çÜU²¢)
¼G¢çHÏ¢ï x¢G}¢ï }¢ÎèÝ¢
Ï¢ÜUGè¥G
± }¢x¢GçÈGUÚ¼
13 à¢Ã±¢HéH }¢éÜUÚü}¢ 1428 çã.
çÜU¼¢Ï¢ ÜïU ¶GÚèÎ¢Ú }¢é¼±Á…ïã ã¢ïæ
çÜU¼¢Ï¢ ÜUè ¼GÏ¢¢¥G¼ }¢ïæ Ýé}¢¢²¢æ ¶GڢϢè ã¢ï ²¢ „ÈGUãG¢¼ ÜU}¢ ã¢ïæ ²¢ Ï¢¢§ô‹Çx¢
}¢ïæ ¥¢x¢ï ÐèÀï ã¢ï x¢» ã¢ïæ ¼¢ï }¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ „ï L…ê¥G ÈGUÚ}¢¢§²ï J

3. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 88A-2
}¢Á¢çHS¢ï¼Ú¢çÁ¢}¢(çã‹Îè-x¢éÁ¢Ú¢¼è)΢’±¼ï§SH¢}¢è
¼ÏHèx¢ïG ÜéUGÚ¥¢Ý¢ï „é‹Ý¼ ÜUè ¥G¢H}¢x¢èÚ x¢GñÚ ç„²¢„è
¼ãGÚèÜU ΢’±¼ï §SH¢}¢è ÜUè }¢Á¢çHS¢ “¥H }¢ÎèݼéH §GçË}¢Ä²¢” Ýï ²ïã çÚS¢¢H¢
“Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢” ©Îêü …GÏ¢¢Ý }¢ïæ ÐïࢠçÜU²¢ ãñ J
}¢Á¢çHS¢ï ¼Ú¢çÁ¢}¢, Ï¢Ú¢ïÇ¢ (çã‹Îè-x¢éÁ¢Ú¢¼è) Ýï §„ çÜU¼¢Ï¢ ÜU¢ï
çã‹Î (INDIA) ÜUè Ú¢çcÅî² |¢¢¯¢ “çã‹Îè” }¢ïæ ÚS}¢éH ¶G¼G (Hèçв¢æ¼Ú)
ÜUÚÝï ÜUè S¢¥G¢Î¼ ãG¢çS¢H ÜUè ãñ [|¢¢¯¢æ¼Ú Ýãèæ Ï¢çËÜU ç„ÈüGU Hèçв¢æ¼Ú ²¢’Ýè
…GÏ¢¢Ý (Ï¢¢ïHè) ¼¢ï ©Îêü ãè ãñ …Ï¢ çÜU HèçÐ (çH¶¢§ü) çã‹Îè Ú¶è ãñ] ¥¢ñÚ
}¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ „ï ࢢ»¥G ÜUÚ±¢²¢ ãñ J
§„ çÜU¼¢Ï¢ ÜU¢ çã‹Îè ÚS}¢éH ¶G¼G ÜUÚ¼ï ãé±ï ÎÁ¢ïü Á¢ñGH }¢é¥G¢}¢H¢¼ ÜU¢ï Ðïà¢ï
ÝÁ¢GÚ Ú¶Ýï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè x¢§ü ãñ :-
1 ÜU}¢¢ï Ï¢ïࢠÎS¢(10)
}¢Ú¢çãGH „Ú ¥‹…¢}¢ çβï x¢» ãñæ, …¢ï ²ïã ãñæ :-
(1) ÜU}Тïô…Gx¢ (2) „ïôÅx¢ (3) ÜU}вêÅÚ ¼ÜGU¢Ï¢éH (4) ¼ÜGU¢Ï¢éH çÏ¢H çÜU¼¢Ï¢
(5) ô„x¢H ÚèôÇx¢ (6) ÜU}вêÅÚ ÜUÚïvà¢Ý (7) ÜUÚïvà¢Ý ™ïôÜUx¢ (8) ÈGU¢§ÝH
ÚèôÇx¢ (9) ÈGU¢§ÝH ÜUÚïvà¢Ý (10) ÈGU¢§ÝH ÜUÚïvà¢Ý ™ïôÜUx¢ J
2 ÜGUÚèÏ¢éSS¢¢ñ¼G (²¢’Ýè ç}¢H¼è Û¢éH¼è ¥¢±¢Á¢G ±¢Hï) ãéGMÈGU ÜïU ¥¢ÐS¢è
§}¢ç¼²¢Á¢G (²¢’Ýè ÈGUÜüGU) ÜU¢ï ±¢Á¢ïGãG ÜUÚÝï ÜïU çH²ï çã‹Îè ÜïU ™‹Î }¢wGS¢êS¢
ãéGMÈGU ÜïU ÝèÓ¢ï Ç¢õÅ ( æ) Hx¢¢Ýï ÜU¢ wG¢éS¢êS¢è »ãç¼}¢¢}¢ çÜU²¢ x¢²¢ ãñ çÁ¢S¢ ÜUè
¼zG„èHè }¢¢’Hê}¢¢¼ ÜïU çH²ï ¼Ú¢çÁ¢}¢ Ó¢¢ÅüÜU¢ Ï¢x¢G¢ñÚ }¢é¼G¢H¥G¢ ÈGUÚ}¢¢§²ïæ J
3 çã‹Îè ÐÉGÝï ±¢H¢ïæ ÜU¢ï „ãGèãG ©Îêü ¼HzGÈéUG…G |¢è çã‹Îè ÐÉGÝï ãè }¢ïæ ãG¢ç„H ã¢ï
…¢»æ §„ çH²ï ¥¢„¢Ý }¢x¢Ú ¥SH ©Îêü Héx¢G¼ ÜïU ¼HzGÈéUG…G ÜïU »GïÝ }¢é¼¢çÏ¢ÜGU ãè
çã‹Îè-…¢ïLJ¢è (spelling) Ú¶è x¢§ü ãñ ¥¢ñÚ Ï¢¼G¢ñÚï …GMÚ¼ Ï¢íïÜïUÅ }¢ïæ ©Îêü
HzG…G çãÁ…ï ÜïU „¢ƒ »ï’ڢϢ Hx¢¢ ÜUÚ Ú¶¢ x¢²¢ ãñ J Ýè…G ©Îêü ÜïU }¢ÈGU¼êãG
(…GÏ¢Ú ±¢Hï) ãGÈüGU ÜU¢ï ±¢…ïGãG ÜUÚÝï Üï UçH²ï çã‹Îè ÜïU ¥ÿ¢Ú (ãGÈüGU) ÜïU ÐãHï
Çïࢠ(-) ¥¢ñÚ „¢çÜUÝ (…ÁG}¢ ±¢Hï) ãGÈüGU ÜU¢ï ±¢…GïãG ÜUÚÝï ÜïU çH²ï çã‹Îè ÜïU
¥ÿ¢Ú (ãGÈüGU) ÜïU Ýè™ï ¶¢ïÇG¢ ( ì ) §çS¼’}¢¢H çÜU²¢ x¢²¢ ãñ J }¢¯HÝ ©G-H}¢¢
( ) }¢ïæ “-H” }¢ÈGU¼êãG ¥¢ñÚ ÚãìG}¢ ( ) }¢ïæ “ãìG” „¢çÜUÝ ãñ J

4. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 89A-3
4 ©Îêü }¢ïæ HzG…G ÜïU Ï¢è™ }¢ïæ …ã¢æ ÜUãèæ »ïGÝ „¢çÜUÝ ( ) ¥¢¼¢ ãñ ©„ ÜUè
…x¢ã ÐÚ çã‹Îè }¢ïæ ô„x¢H §‹±ÅüïÇ ÜU¢õ}¢¢ (’) §çS¼’}¢¢H çÜU²¢ x¢²¢ ãñ J
…ñ„ï : ΢’±¼ ( )
5 ¥GÚÏ¢è-ÈGU¢ÚS¢è }¢¼Ý ÜïU „¢ƒ „¢ƒ ¥GÚÏ¢è çÜU¼¢Ï¢¢ï´ ÜïU ãG±¢H¢…¢¼ |¢è
¥GÚÏ¢è ãè Ú¶ï x¢» ãñæ …Ï¢ çÜU “1”, “6” ¥¢ñÚ
“5” ±x¢ñGÚ¢ ÜU¢ï |¢è ¥GÚÏ¢è ãè }¢ï´ Ú¶¢ x¢²¢ ãñ J
§„ çÜU¼¢Ï¢ }¢ïæ ¥x¢Ú çÜU„è …x¢ã ÜU}¢è-Ï¢ïà¢è ²¢ x¢G-H¼Gè Т»æ
¼¢ï }¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢ ÜU¢ï (Ï¢ …GÚè¥G» }¢v¼êÏ¢, e-mail ²¢ sms)
}¢éœ¢GH¥G ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ ¯±¢Ï¢ ÜU}¢¢§²ï J
-: Ú¢çÏ¢¼G¢ :-
}¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢, }¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ (΢’±¼ï §SH¢}¢è)
}¢ÎÝè }¢ÜüU…G, ÜGU¢ç„}¢ ã¢H¢ }¢çS…Î, „õÜU‹Ç zGH¢õÚ,
Ý¢x¢Ú ±¢ÇG¢ }¢õÝ Ú¢õÇ, Ï¢Ú¢ïÇ¢, x¢é…Ú¢¼, ¥H çã‹Î
Mo. + 91 9327776311
E-mail : translation.baroda@dawateislami.net
©Îêü „ï çã‹Îè (ÚS}¢éH ¶G¼G) ÜU¢ ¼Ú¢ç…}¢
¥ =Ï¢ =|¢ =Ð =ÈU =¼ =
ƒ =Å =¯ =… =Û¢ =
ãG =¶G =Î =Ç ={ =
Ú =
ࢠ=
É =
…G=
ÉG =
¼G =
…G =
¥G =
ÈGUU=ÜGU =
„=
ÜU =¶=
± =ã =² =
- =ç = ê =è =ììììì =
}¢ =
ÇG = …G =
…G =
…G =
’ =x¢G =x¢ =
H =Ý =
é =
„ =
Æ =
¢ =
Í¢ =

5. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 1
S¢ÚÜU¢Úï}¢ÎèÝ¢ wG¢éÎÐÚÎéM΢ïS¢H¢}¢|¢ïÁ¢¼ï
à¢ãÁ¢G¢çβï ÜU¢ñÝñÝ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJμéÝ¢ ÈGU¢ç¼G}¢¢ Á¢GãÚ¢
S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ :
²¢’Ýè ãéGÁG¢êÚ ÝçϢIJï ÜUÚè}¢ Á¢Ï¢ }¢çSÁ¢Î }¢ï´ ΢ç¶GH
ã¢ï¼ï ¼¢ï }¢éãG}}¢Î }¢éS¼GÈGU¢ (²¢’Ýè wG¢éÎ) ÐÚ ÎéM΢ï S¢H¢}¢ |¢ïÁ¢¼ï
¥¢ñÚ Á¢Ï¢ çÝÜUH¼ï ¼¢ï |¢è }¢éãG}}¢Î }¢éS¼GÈGU¢ (²¢’Ýè wG¢éÎ) ÐÚ ÎéM΢ï
S¢H¢}¢ |¢ïÁ¢¼ï J
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! }¢çSÁ¢Î }¢ï´ ΢ç¶GH ã¢ï¼ï
¥¢ñÚ çÝÜUH¼ï ±vG¼ |¢è ÝçϢIJï ÜUÚè}¢ ÐÚ ÎéM΢ï
S¢H¢}¢ |¢ïÁ¢Ý¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ²ïã S¢é‹Ý¼ ãñ, }¢éÈGUçSS¢Úï à¢ãèÚ, ãGÜUè}¢éH
©}}¢¼ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢ézG¼è ¥ãG}¢Î ²¢Ú ¶G¢Ý §S¢ ãGÎè¯ï
ТÜU ÜïU ¼¤G¼ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : §S¢ S¢ï ΢ï }¢S¥Hï }¢¢’Hê}¢ ãé» J »ÜU ²ïã
çÜU }¢çSÁ¢Î }¢ï´ Á¢¢¼ï ±vG¼ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGÝ¢ S¢é‹Ý¼ ãñ J çà¢ÈGU¢
à¢ÚèÈGU }¢ï´ ãñ çÜU ¶G¢Hè Í¢Ú ¥¢ñÚ }¢çSÁ¢Î }¢ï´ Á¢¢¼ï ±vG¼ ²ïã ÐÉGï :
ÎêS¢Úï ²ïã çÜU ãéGÁG¢êÚï ¥‹±Ú
wG¢éÎ |¢è ¥ÐÝï ÐÚ ÎéM΢ï S¢H¢}¢ ÐÉG¼ï ‰¢ï ÜU|¢è
¥¢ñÚ ÜU|¢è ÈGUÚ}¢¢¼ï J
(ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG, 1/450)

6. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 2
ÜGUÏ¢í ÜU¢Hï S¢¢æÐ¢ï´ S¢ï |¢Úè ãé§ü ‰¢è
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ §ÏÝï ¥GÏÏ¢¢S¢ ÜUè ç¶GÎ}¢¼
}¢ï´ ÜéUÀ H¢ïx¢ ͢ϢڢãÅ ÜïU ¥G¢H}¢ }¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚ ãé» ¥¢ñÚ ¥GÁ¢üG ÜUè : ã}¢
ãGÁ¢ ÜUè S¢¥G¢Î¼ ТÝï ÜïU çH²ï çÝÜUHï ‰¢ï, ã}¢¢Úï S¢¢‰¢ »ÜU ¥¢Î}¢è
|¢è ‰¢¢, Á¢Ï¢ ã}¢ Á¢G¢¼éçSS¢ÈGU¢ãG(1)
ÜïU }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ ÐãéæÓ¢ï ¼¢ï ±¢ïã
§ç‹¼ÜGU¢H ÜUÚ x¢²¢ J ã}¢ Ýï ©S¢ ÜïU xG¢éSH ± ÜUÈGUÝ ÜU¢ §ç‹¼Á¢G¢}¢
çÜU²¢ çÈUÚ ©S¢ ÜïU çH²ï ÜGUÏ¢í ¶¢ïÎè ¥¢ñÚ ©S¢ï ÎzGÝ ÜUÚÝï Hx¢ï ¼¢ï
Îﶢ çÜU ©S¢ ÜUè ÜGUÏ¢í ÜU¢Hï ÜU¢Hï S¢¢æТïæ S¢ï |¢Úè ãé§ü ãñ J ã}¢ Ýï ±¢ïã
Á¢x¢ã À¢ïÇG ÜUÚ ÎêS¢Úè ÜGUÏ¢í ¶¢ïÎè ¼¢ï Îﶼï ãè Îï¶¼ï ±¢ïã |¢è ÜU¢Hï
S¢¢æТïæ S¢ï |¢Ú x¢§ü Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ã}¢ Ýï ©S¢ï ±ã¢æ |¢è Ýãè´ ÎzGÝ¢²¢ ¥¢ñÚ
¥¢Ð ÜïU ТS¢ ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï x¢» ãñ´ J ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ §ÏÝï ¥GÏÏ¢¢S¢
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
²¢’Ýè ²ïã ©S¢ ÜU¢ ÜUèÝ¢ ãñ Á¢¢ï ±¢ïã ¥ÐÝï çÎH }¢ï´ Ú¶¢
ÜUÚ¼¢ ‰¢¢, Á¢¢¥¢ï ! ¥¢ñÚ ©S¢ï ±ãè´ ÎzGÝ ÜUÚ Î¢ï J
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Îﶢ ¥¢Ð Ýï çÜU S¢ÈGUÚï ãGÁ¢
Á¢ñS¢è ¥GÁ¢Gè}¢ S¢¥G¢Î¼ S¢ï }¢éà¢ÚüÈGU ã¢ïÝï ±¢Hï à¢wGS¢ ÜU¢ï |¢è S¢èÝï ÜïU
ÜUèÝï ÜUè ±Á¢ã S¢ï S¢¢æÐ¢ï´ |¢Úè ÜGUÏ¢í }¢ï´ ÎzGÝ ã¢ïÝ¢ ÐÇG¢ J }¢Á¢GÜêUÚ¢
çãGÜU¢²¼ }¢ï´ ã}¢ Á¢ñS¢¢ïæ ÜïU çH²ï §GÏ¢í¼ ãè §GÏ¢í¼ ãñ J çÁ¢Ý ÜU¢ Á¢G¢çãÚ
(1) : »ÜU Á¢x¢ã ÜU¢ Ý¢}¢ ãñ Á¢¢ï }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢ S¢ï Ï¢¢ãÚ ²}¢Ý ÜUè ¼GÚÈGU ±¢ÜïGU¥G
ãñ J

7. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 3
Ï¢ÇG¢ S¢¢ÈGU ¥¢ñÚ Ð¢ÜUèÁ¢G¢ çζ¢§ü Îï¼¢ ãñ }¢x¢Ú Ï¢¢ç¼GÝ Ï¢éxGÁ¢G ±
ÜUèÝï ¥¢ñÚ ¼GÚãG ¼GÚãG ÜUè x¢GH¢Á¢G¼¢ï´ S¢ï ¥¢Hê΢ ã¢ï¼¢ ãñ J Á¢GÚ¢
S¢¢ïçÓ¢²ï ! ¥x¢Ú ã}¢¢Úè ÜGUÏ¢í }¢ï´ |¢è §S¢è ¼GÚãG S¢¢æÐ çÏ¢ÓÀê ¥¢ x¢» ¼¢ï
ã}¢¢Ú¢ v²¢ Ï¢Ýïx¢¢ ? çHã¢Á¢G¢ §S¢ S¢ï ÐãHï çÜU S¢¢æS¢¢ï´ ÜU¢ ¼„HS¢éH
ÅêÅ Á¢¢» ¥¢ñÚ ¼¢ñÏ¢¢ ÜUè }¢¢ïãH¼ |¢è Ý ç}¢Hï J ¥¢§²ï ! ã}¢ Ï¢¢Úx¢¢ãï
wG¢é΢±‹Îè }¢ï´ ¥ÐÝï x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚ Hï¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ÚÏÏ¢
S¢ï }¢éÝ¢Á¢¢¼ ÜUÚ¼ï ãñ´ çÜU
S¢¢æÐ çHÐÅï Ý }¢ïÚï H¢à¢ï S¢ï ÜGUÏ¢í }¢ï´ ÜéUÀ Ý Îï S¢Á¢G¢ ²¢ ÚÏÏ¢
ÝêÚï ¥ãG}¢Î S¢ï ÜGUÏ¢í Ú¢ïà¢Ý ã¢ï ±ãGࢼï ÜGUÏ¢í S¢ï Ï¢Ó¢¢ ²¢ ÚÏÏ¢
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 88)
ã}¢ ÜGUãÚï ÜGU¤ã¢Ú ¥¢ñÚ x¢GÁ¢GÏ¢ï Á¢ÏÏ¢¢Ú S¢ï ©S¢ ÜUè ÐÝ¢ã ÜïU ¼GHÏ¢x¢¢Ú ãñ´ J
Ï¢¢ç¼GÝè x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜU¢ §GH¢Á¢ Ï¢ïãGÎ Á¢GMÚè ãñ
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ÜéUÀ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜU¢ ¼¥GËHéÜGU
Á¢G¢çãÚ S¢ï ã¢ï¼¢ ãñ Á¢ñS¢ï ÜGUyH, Ó¢¢ïÚè, x¢GèÏ¢¼, çÚà±¼, à¢Ú¢Ï¢ Ý¢ïà¢è
¥¢ñÚ ÜéUÀ ÜU¢ Ï¢¢ç¼GÝ S¢ï }¢¯HÝ ãGS¢Î, ¼ÜUÏÏ¢éÚ, çÚ²¢ÜU¢Úè, Ï¢Îx¢é}¢¢Ýè J
Ï¢ãÚ ãG¢H x¢éÝ¢ã Á¢G¢çãÚè ã¢ï´ ²¢ Ï¢¢ç¼GÝè ! §Ý ÜU¢ §<¼ÜU¢Ï¢ ÜUÚÝï
±¢H¢ Á¢ã‹Ý}¢ ÜïU ÎÎüÝ¢ÜU ¥GÁ¢G¢Ï¢ ÜU¢ ãGÜGUÎ¢Ú ãñ, §S¢ çH²ï ΢ïÝ¢ï´
çÜGUS}¢ ÜïU x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï ϢӢݢ Á¢GMÚè ãñ HïçÜUÝ Ï¢¢ç¼GÝè x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï
ϢӢݢ Á¢G¢çãÚè x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè çÝSÏ¢¼ çÁ¢G²¢Î¢ }¢éçàÜUH ãñ v²êæçÜU Á¢G¢çãÚè
x¢éÝ¢ã ÜU¢ï ÐãÓ¢¢ÝÝ¢ ¥¢S¢¢Ý Á¢Ï¢ çÜU Ï¢¢ç¼GÝè x¢éÝ¢ã ÜUè à¢Ý¢wG¼

8. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 4
§S¢ ±Á¢ã S¢ï Îéà±¢Ú ãñ çÜU ²ïã S¢Ú ÜUè ¥¢æ¶¢ï´ S¢ï çζ¢§ü Ýãè´ Îï¼ï
§‹ãïæ çS¢ÈüGU }¢ãGS¢êS¢ çÜU²¢ Á¢¢ S¢ÜU¼¢ ãñ J ¼vG±¢ ± ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Úè ТÝï
¥¢ñÚ ¥ÐÝï ÚÏÏ¢ ÜU¢ï Ú¢Á¢Gè ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ã}¢ï´ Á¢G¢çãÚ ÜïU S¢¢‰¢
S¢¢‰¢ ¥ÐÝ¢ Ï¢¢ç¼GÝ |¢è S¢é‰¢Ú¢ Ú¶Ýï ÜUè Á¢GMÚ ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚÝè
Ó¢¢çã²ï J Ï¢ãé¼ S¢¢Úï Ï¢¢ç¼GÝè x¢éÝ¢ã¢ïæ }¢ï´ S¢ï »ÜU “Ï¢éxÁ¢G ± ÜUèÝ¢”
|¢è ãñ J §S¢ ÜUè ¼Ï¢¢ã ÜU¢çÚ²¢ï´ S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜïU çH²ï ã}¢ï´ }¢¢’Hê}¢ ã¢ïÝ¢
Ó¢¢çã²ï çÜU ÜUèÝ¢ çÜUS¢ï ÜUã¼ï ãñ´ ? §S¢ ÜïU v²¢ ÝévGS¢¢Ý¢¼ ãñæ ? ÜU¢ñÝ
S¢¢ ÜUèÝ¢ çÁ¢G²¢Î¢ Ï¢éÚ¢ ãñ ? §S¢ ÜU¢ §GH¢Á¢ v²êæÜUÚ ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ ?
çÜUS¢ S¢ï ÜUèÝ¢ ڶݢ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ ? ã}¢ï´ »ïS¢¢ v²¢ ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU
çÜUS¢è ÜïU çÎH }¢ï´ ã}¢¢Úï çH²ï ÜUèÝ¢ Ðñ΢ Ý ã¢ï ? Á¢GïÚï ÝÁ¢GÚ çÚS¢¢H¢
çÁ¢S¢ ÜU¢ Ý¢}¢ à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜGU¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é‹Ý¼, Ï¢¢çݲï ΢’±¼ï
§SH¢}¢è ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢S¢
¥Gœ¢G¢Ú ÜGU¢çÎÚè Ýï “Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢” Ú¶¢ ãñ, §S¢
çÚS¢¢Hï }¢ï´ ÜUèÝïÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ §S¢è Ý¢ï§GIJ¼ ÜUè }¢¢’Hê}¢¢¼ ÈGUÚ¢ã}¢ ÜUÚÝï
ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè x¢§ü ãñ, çÁ¢G}¢ÝÝ Ï¢ãé¼ S¢ï }¢ÎÝè ÈêUH |¢è ¥ÐÝè wG¢éàÏ¢ê»æ
HéÅ¢ Úãï ãñ´ J §S¢ çÚS¢¢Hï ÜU¢ï wG¢êÏ¢ S¢}¢Û¢ ÜUÚ ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢ ¼èÝ }¢Ú¼Ï¢¢
ÐçÉG²ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝè §SH¢ãG ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ }¢ï´ }¢SMÈGU ã¢ï Á¢¢§²ï J (ࢢï’Ï¢»
§SH¢ãGè ÜéU¼éÏ¢ }¢Á¢çHS¢ï ¥H }¢ÎèݼéH §GçË}¢Ä²¢)
x¢éÝ¢ã¢ï´ Ýï ÜUãè´ ÜU¢ |¢è Ý À¢ïÇG¢ ÜUÚ}¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ãGÏ¢èÏ¢ï çÜUçÏ¢í²¢ ã¢ï
x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè ÀéÅï ãÚ »ÜU ¥G¢Î¼ S¢é{Ú Á¢¢ªæ ÜUÚ}¢ ²¢ }¢éS¼GÈGU¢ ã¢ï
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 165)
}¢éÛ¢ï ¥ÐÝè ¥¢ñÚ S¢¢Úè Î鋲¢ ÜïU H¢ïx¢¢ïæ ÜUè §SH¢ãG ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚÝè ãñ J

9. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 5
ÜUèÝ¢ çÜUS¢ï ÜUã¼ï ãñ´ ?
çÎH }¢ï´ Îéà}¢Ýè ÜU¢ï Ú¢ïÜïU ڶݢ ¥¢ñÚ }¢¢ñÜGU¥G Т¼ï ãè §S¢ ÜU¢
§Á¢Gã¢Ú ÜUÚÝ¢ ÜUèÝ¢ ÜUãH¢¼¢ ãñ ãéGÁÁ¢¼éH §SH¢}¢
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ §}¢¢}¢ }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý }¢éãG}}¢Î x¢GÁ¢G¢Hè
Ýï “§ãG²¢©H ©GHê}¢” }¢ï´ ÜUèÝï ÜUè ¼¢’ÚèÈGU §Ý ¥ËÈGU¢Á¢G }¢ï´ ÜUè ãñ :
²¢’Ýè ÜUèÝ¢ ²ïã ãñ çÜU §‹S¢¢Ý ¥ÐÝï çÎH }¢ï´ çÜUS¢è ÜU¢ï Ï¢¢ïÛ¢ Á¢¢Ýï,
©S¢ S¢ï Îéà}¢Ýè ± Ï¢éxGÁ¢G Ú¶ï, ÝÈGUÚ¼ ÜUÚï ¥¢ñÚ ²ïã ÜñUçÈGUIJ¼ ã}¢ïࢢ
ã}¢ïࢢ Ï¢¢ÜGUè Úãï J
}¢¯HÝ ÜU¢ï§ü à¢wGS¢ »ïS¢¢ ãñ çÁ¢S¢ ÜU¢ w¢G²¢H ¥¢¼ï ãè ¥¢Ð
ÜU¢ï ¥ÐÝï çÎH }¢ï´ Ï¢¢ïÛ¢ }¢ãGS¢êS¢ ã¢ï¼¢ ãñ, ÝÈGUÚ¼ ÜUè »ÜU HãÚ çÎH¢ï
çÎ}¢¢x¢G }¢ï´ ΢ñÇG Á¢¢¼è ãñ, ±¢ïã ÝÁ¢GÚ ¥¢ Á¢¢» ¼¢ï ç}¢HÝï S¢ï ÜU¼Ú¢¼ï
ãñ´ ¥¢ñÚ Á¢GÏ¢¢Ý, 㢉¢ ²¢ çÜUS¢è |¢è ¼GÚãG S¢ï ©S¢ï ÝévGS¢¢Ý ÐãéæÓ¢¢Ýï ÜU¢
}¢¢ñÜGU¥G ç}¢Hï ¼¢ï ÐèÀï Ýãè´ Úã¼ï, ¼¢ï S¢}¢Û¢ HèçÁ¢²ï çÜU ¥¢Ð ©S¢
à¢wGS¢ S¢ï ÜUèÝ¢ Ú¶¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú §Ý }¢ï´ S¢ï ÜU¢ï§ü Ï¢¢¼ |¢è Ýãè´
Ï¢çËÜU ±ñS¢ï ãè çÜUS¢è S¢ï ç}¢HÝï ÜU¢ï Á¢è Ýãè´ Ó¢¢ã¼¢ ¼¢ï ²ïã ÜUèÝ¢
Ýãè´ ÜUãH¢»x¢¢ J
}¢éS¢H}¢¢Ý S¢ï ÜUèÝ¢ Ú¶Ýï ÜU¢ à¢Ú§üG ãéGv}¢
}¢éS¢H}¢¢Ý S¢ï çÏ¢H¢ Ï¢Á¢ãï à¢Ú§üG ÜUèÝ¢ ± Ï¢éxGÁ¢G ڶݢ
ãGÚ¢}¢ ãñ J (ÈGU¼¢±¢ ÚÁ¢Gç±Ä²¢ 6/526) ²¢’Ýè çÜUS¢è Ýï ã}¢ ÐÚ Ý ¼¢ï
ÁG¢éË}¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ Ý ãè ã}¢¢Úè Á¢¢Ý¢ï }¢¢H ±x¢GñÚ¢ }¢ï´ ÜU¢ï§ü ãGÜGU ¼HÈGUè
ÜUè çÈUÚ |¢è ã}¢ ©S¢ ÜïU çH²ï çÎH }¢ï´ ÜUèÝ¢ 򦕫 ¼¢ï ²ïã Ý¢Á¢¢§Á¢G

10. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 6
± ãGÚ¢}¢ ¥¢ñÚ Á¢ã‹Ý}¢ }¢ï´ Hï Á¢¢Ýï ±¢H¢ ÜU¢}¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú
çÜUS¢è Ýï ã}¢ ÐÚ ÜU¢ï§ü ÁG¢éË}¢ çÜU²¢ ã¢ï ²¢ ã}¢¢Ú¢ ÜU¢ï§ü ãGÜGU ¼Ë¢ÈGU
çÜU²¢ ã¢ï çÁ¢S¢ ÜUè ±Á¢ã S¢ï ã}¢ ©S¢ S¢ï çÎH }¢ï´ ÜUèÝ¢ 򦕫 ¼¢ï ²ïã
ãGÚ¢}¢ Ýãè´ ãñ çÈUÚ ¥x¢Ú ã}¢ ©S¢ S¢ï Ï¢ÎH¢ HïÝï ÐÚ ÜGU¢çÎÚ Ý
ã¢ï´ ¼¢ï ©S¢ S¢ï ¥ÐÝ¢ Ï¢ÎH¢ HïÝï ÜïU çH²ï Ú¢ïÁ¢Gï }¢ïãGà¢Ú ÜU¢ §ç‹¼Á¢G¢Ú
ÜUÚ S¢ÜU¼ï ãñ´ HïçÜUÝ Î鋲¢ ãè }¢ï´ }¢é¥G¢ÈGU ÜUÚ ÎïÝ¢ ¥zGÁ¢GH ãñ
¥¢ñÚ ¥x¢Ú Ï¢ÎH¢ HïÝï ÐÚ ÜGU¢çÎÚ ã¢ïæ ¼¢ï ©S¢ S¢ï §S¢è ÜGUÎÚ Ï¢ÎH¢
Hï S¢ÜU¼ï ãñ´ çÁ¢¼Ý¢ ©S¢ Ýï ã}¢ ÐÚ ÁG¢éË}¢ çÜU²¢ ²¢ }¢¢H ±x¢GñÚ¢ }¢ï´
ã}¢¢Úè ãGÜGU ¼HÈGUè ÜUè ãñ HïçÜUÝ »ïS¢è S¢êÚ¼ }¢ï´ |¢è ¥x¢Ú ã}¢ ©S¢ï
}¢é¥G¢ÈGU ÜUÚ Îï´x¢ï ¼¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ¯±¢Ï¢ ÜïU ãGÜGUÎ¢Ú ã¢ï´x¢ï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú
}¢é¥G¢ÈGU ÜUÚÝï ÜUè S¢êÚ¼ }¢ï´ ¶GÎࢢ ã¢ï çÜU ©S¢ à¢wGS¢ ÜU¢ï }¢Á¢GèÎ
Á¢éÚ¥¼ ç}¢Hïx¢è ¥¢ñÚ ±¢ïã ã}¢ ÐÚ ²¢ çÜUS¢è ¥¢ñÚ ÐÚ çÁ¢G²¢Î¢ ÁG¢éË}¢
É¢»x¢¢ ¼¢ï »ïS¢è S¢êÚ¼ }¢ï´ Ï¢ÎH¢ HïÝ¢ }¢é¥G¢ÈGU ÜUÚ ÎïÝï S¢ï ¥zGÁ¢GGH ãñ J
Ý¢ïÅ :- §S¢ çÜU¼¢Ï¢ }¢ï´ Á¢ã¢æ ÜUèÝï ÜUè }¢Á¢G}}¢¼ ÜUè x¢§ü ãñ ±ã¢æ Ý¢
Á¢¢§Á¢G ± ãGÚ¢}¢ ÜUèÝ¢ }¢éڢΠãñ J
ÜUèÝï ÜUè ãH¢ÜU¼ ¶GïçÁ¢G²¢æ
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ÜUèÝ¢ ±¢ïã }¢¢ïãçHÜU (²¢’Ýè
ãH¢ÜU ÜUÚ ÎïÝï ±¢Hè) Ï¢¢ç¼GÝè Ï¢è}¢¢Úè ãñ çÁ¢S¢ }¢ï´ }¢éϼH¢ ã¢ïÝï ±¢H¢
Î鋲¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ ÜU¢ ¶GS¢¢Ú¢ ©Æ¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU }¢éçÁ¢GÚ (²¢’Ýè
ÝévGS¢¢Ý Îïã) ¥¯Ú¢¼ S¢ï ©S¢ ÜïU ¥¢S¢ ТS¢ ÚãÝï ±¢Hï ¥zGڢΠ|¢è
Ýãè´ Ï¢Ó¢ Т¼ï ¥¢ñÚ ²êæ ²ïã Ï¢è}¢¢Úè ¥G¢}¢ ã¢ï ÜUÚ }¢é¥G¢à¢Úï ÜU¢ S¢éÜêUÝ
Ï¢ÚÏ¢¢Î ÜUÚ ÜïU Ú¶ Îï¼è ãñ J ¶G¢‹¢Î¢Ýè Îéà}¢çݲ¢æ à¢éM¥G ã¢ï Á¢¢¼è

11. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 7
ãñ´, »ÜU ÎêS¢Úï ÜUè Å¢æx¢ï´ ¶è´Ó¢è Á¢¢¼è ãñ´, Á¢GHèH ± LS±¢ ÜUÚÝï ¥¢ñÚ
}¢¢Hè ÝévGS¢¢Ý ÐãéæÓ¢¢Ýï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè Á¢¢¼è ãñ, ¥ÐÝï }¢éS¢H}¢¢Ý
|¢¢§ü ÜUè ¶GñÚ wG±¢ãè ÜUÚÝï ÜïU Ï¢Á¢¢» ©S¢ï ¼vHèÈGU ÐãéæÓ¢¢Ýï ÜUè
ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè Á¢¢¼è ãñ, ©S¢ ÜïU ç¶GH¢ÈGU S¢¢çÁ¢Gà¢ï´ ÜUè Á¢¢¼è ãñ´ çÁ¢S¢ S¢ï
çÈGU¼Ý¢ ± ÈGUS¢¢Î Á¢Ý}¢ Hï¼¢ ãñ J ÈGUè Á¢G}¢¢Ý¢ §S¢ ÜUè ç}¢¯¢Hï´ ¶éHè
¥¢æ¶¢ï´ S¢ï Îï¶è Á¢¢ S¢ÜU¼è ãñ´ J ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ã}¢ S¢Ï¢ ÜU¢ï §S¢
}¢¢ïãçHÜU Ï¢è}¢¢Úè S¢ï Ï¢Ó¢¢» J
çÐÀHè ©}}¢¼¢ï´ ÜUè Ï¢è}¢¢Úè
²¢Î Úãï çÜU Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ ¥¢Á¢ ÜUH ÜUè Ðñ΢±¢Ú Ýãè´
Ï¢çËÜU Ï¢ãé¼ ÐéÚ¢Ýè Ï¢è}¢¢Úè ãñ, ã}¢ S¢ï ÐãHè ©}}¢¼ï´ |¢è §S¢ ÜU¢
çà¢ÜU¢Ú ã¢ï¼è Úãè ãñ´ J ΢ÈGïU»G ÚæÁ¢¢ï }¢H¢H, S¢¢çãGÏ¢ï Á¢ê΢ï ݱ¢H
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï Ï¢¢ ÜU}¢¢H ãñ : “¥GÝ ÜGUÚèÏ¢ }¢ïÚè ©}}¢¼
ÜU¢ï çÐÀHè ©}}¢¼¢ï´ ÜUè Ï¢è}¢¢Úè H¢çãGÜGU ã¢ïx¢è J” S¢ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢
Ýï ¥GÁ¢üG ÜUè : “çÐÀHè ©}}¢¼¢ï´ ÜUè Ï¢è}¢¢Úè v²¢ ãñ ?” ¼¢ï
¥¢Ð Ýï §ÚࢢΠÈGUÚ}¢¢²¢ : “¼ÜUÏÏ¢éÚ ÜUÚÝ¢, §¼Ú¢Ý¢,
»ÜU ÎêS¢Úï ÜUè x¢GèÏ¢¼ ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ Î鋲¢ }¢ïæ »ÜU ÎêS¢Úï ÐÚ S¢Ï¢ÜGU¼ ÜUè
ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚÝ¢ ÝèÁ¢G ¥¢ÐS¢ }¢ï´ Ï¢éxGÁ¢G ڶݢ, Ï¢éwGH ÜUÚÝ¢, ²ã¢æ
¼ÜU çÜU ±¢ïã ÁG¢éË}¢ }¢ï´ ¼ÏÎèH ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ çÈUÚ çÈGU¼Ý¢ ± ÈGUS¢¢Î
Ï¢Ý Á¢¢» J”
x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï }¢éÛ¢ ÜU¢ï Ï¢Ó¢¢ ²¢ §H¢ãè
Ï¢éÚè ¥G¢Î¼ï´ |¢è ÀéÇG¢ ²¢ §H¢ãè
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 165)

12. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 8
ÜUèÝï Üï ÝévGS¢¢Ý¢¼
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! çÎH ãè çÎH }¢ï´ ÐHÝï ±¢H¢
ÜUèÝ¢ Î鋲¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ÜñUS¢ï ÜñUS¢ï ÝévGS¢¢Ý¢¼ ÜU¢ S¢Ï¢Ï¢ Ϣݼ¢
ãñ ! Ó¢‹Î Û¢HçÜU²¢æ }¢éH¢ãGÁ¢G¢ ÜUèçÁ¢²ï, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï
1 Ó¢éxG¢éH¶G¢ïÚè ¥¢ñÚÜUèÝ¢ ÐÚ±Úè΢ïÁ¢G¶G }¢ï´ Hï Á¢¢»æx¢ï
S¢ÚÜU¢Úï ¥G¢Hè ±ÜGU¢Ú, }¢ÎèÝï ÜïU ¼¢Á¢Î¢Ú
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : Ï¢ïà¢ÜU
Ó¢éxG¢éH¶G¢ïÚè ¥¢ñÚ ÜUèÝ¢ ÐÚ±Úè Á¢ã‹Ý}¢ }¢ïæ ãñæ, ²ïã ΢ïÝ¢ïæ çÜUS¢è
}¢éS¢H}¢¢Ý ÜïU çÎH }¢ï´ Á¢}¥G Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼ï J
¥H ¥}¢¢Ý ±H ãGÈGUèÁ¢G ! Á¢ã‹Ý}¢ ÜïU ¥GÁ¢G¢Ï¢¢¼ §S¢
ÜGUÎÚ ¶G¢ñÈGUÝ¢ÜU ¥¢ñÚ ÎãࢼݢÜU ãñ´ çÜU ã}¢ ¼S¢Ã±éÚ |¢è Ýãè´ ÜUÚ
S¢ÜU¼ï, ÜU§ü ¥ãG¢Îè¯ ± çÚ±¢²¢¼ }¢ï´ ²ïã }¢Á¢G¢}¢èÝ }¢¢ñÁ¢êÎ ãñæ çÜU
΢ïÁ¢Gç¶G²¢ï´ ÜU¢ï çÁ¢GËH¼ ± LS±¢§ü ÜïU ¥G¢H}¢ }¢ï´ ΢ç¶GHï Á¢ã‹Ý}¢
çÜU²¢ Á¢¢»x¢¢, ±ã¢æ Î鋲¢ ÜUè ¥¢x¢ S¢ï S¢œ¢Ú x¢éÝ¢ ¼ïÁ¢G ¥¢x¢ ã¢ïx¢è Á¢¢ï
¶¢H¢ï´ ÜU¢ï Á¢H¢ ÜUÚ ÜU¢ï§H¢ Ϣݢ Îïx¢è, ãça²¢ï´ ÜU¢ S¢é}¢¢ü Ϣݢ Îïx¢è,
©S¢ ÐÚ à¢ÎèÎ {é±¢æ çÁ¢S¢ S¢ï Î}¢ Í¢éÅïx¢¢, ¥‹{ïÚ¢ §¼Ý¢ çÜU 㢉¢ ÜU¢ï
㢉¢ S¢éÁ¢¢§ü Ý Îï, |¢êÜU Œ²¢S¢ S¢ï çÝÉ¢H Ï¢ïçÇG²¢ï´ }¢ï´ Á¢ÜUÇGï Á¢ã‹Ý}¢è
ÜU¢ï Á¢Ï¢ ÐèÝï ÜïU çH²ï ©Ï¢H¼è ãé§ü Ï¢ÎÏ¢êÎ¢Ú ÐèÐ Îè Á¢¢»x¢è ¼¢ï }¢éæã
ÜïU ÜGUÚèÏ¢ ÜUÚ¼ï ãè ©S¢ ÜUè ¼çÐࢠS¢ï }¢éæã ÜUè ¶¢H Û¢ÇG Á¢¢»x¢è,
¶¢Ýï ÜU¢ï ÜU¢æÅïÎ¢Ú ‰¢¢ïãÇG ç}¢Hïx¢¢, H¢ïãï ÜïU Ï¢ÇGï Ï¢ÇGï ㉢¢ïÇG¢ï´ S¢ï ©S¢ï
ÐèÅ¢ Á¢¢»x¢¢ J §S¢è çÜGUS}¢ ÜïU Ï¢ï à¢é}¢¢Ú ÚæÁ¢¢ï ¥H}¢ ¥¢ñÚ y¢vHèÈGU¢ïæ
S¢ï |¢Ú ÐêÚ Á¢x¢ã ã¢ïx¢è Á¢ã¢æ Îèx¢Ú x¢éÝ¢ãx¢¢Ú¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ S¢¢‰¢ Ó¢éxG¢éH¶G¢ïÚ
¥¢ñÚ ÜUèÝ¢ ÐÚ±Ú |¢è Á¢¢»æx¢ï J

13. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 9
ã}¢ ÜGUãÚï ÜGU¤ã¢Ú ¥¢ñÚ x¢GÁ¢GÏ¢ï Á¢ÏÏ¢¢Ú S¢ï ©S¢ ÜUè ÐÝ¢ã ÜïU ¼GHÏ¢x¢¢Ú ãñ´ J
2 Ï¢çwGà¢à¢ Ýãè´ ã¢ï¼è
ÚS¢êHï ÝÁ¢GèÚ, çS¢Ú¢Á¢ï }¢éÝèÚ, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏÏ¢ï ÜGUÎèÚ
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ¥G¢Hèà¢¢Ý ãñ : ãÚ ÐèÚ ¥¢ñÚ Á¢é}¢¢’Ú¢¼ ÜïU çÎÝ H¢ïx¢¢ï´ ÜïU
¥¢’}¢¢H ÐïࢠçÜU²ï Á¢¢¼ï ãñ´, çÈUÚ Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ Ú¶Ýï ±¢Hï ΢ï
|¢¢§²¢ï´ ÜïU §GH¢±¢ ãÚ }¢¢ïç}¢Ý ÜU¢ï Ï¢wGࢠçβ¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜUã¢
Á¢¢¼¢ ãñ : §Ý ΢ïÝ¢ï´ ÜU¢ï À¢ïÇG Î¢ï ²ã¢æ ¼ÜU
çÜU ²ïã ©S¢ Ï¢éxGÁ¢G S¢ï ±¢ÐS¢ ÐHÅ ¥¢»æ J
}¢éS¢H}¢¢Ý¢ï´ ÜU¢ ÜUèÝ¢ ¥ÐÝï S¢èÝï }¢ï´ ТHÝï ±¢H¢ï´ ÜïU
çH²ï Ú¢ïÝï ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢ ãñ çÜU wG¢é΢» ÚãG}¢¢Ý ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ãÚ ÐèÚ ¥¢ñÚ
Á¢é}¢¢’Ú¢¼ ÜU¢ï Ï¢çwGà¢à¢ ÜïU ÐÚ±¢Ýï ¼vGS¢è}¢ ã¢ï¼ï ãñ´ HïçÜUÝ ÜUèÝ¢
ÐÚ±Ú ¥ÐÝè ÜGUËÏ¢è Ï¢è}¢¢Úè ÜUè ±Á¢ã S¢ï Ï¢wGà¢ï Á¢¢Ýï ±¢Hï wG¢éà¢
ÝS¢èÏ¢¢ï´ }¢ï´ ࢢç}¢H ã¢ïÝï S¢ï }¢ãGM}¢ Úã Á¢¢¼¢ ãñ !
¼éÛ¢ï ±¢çS¢¼G¢ S¢¢Úï ÝçÏ¢²¢ï´ ÜU¢ }¢¢ñH¢
}¢ïÚè Ï¢wGࢠÎï ãÚ ¶G¼G¢ ²¢ §H¢ãè
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢.79)

14. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 10
3 ÚãG}¢¼ ± }¢x¢GçÈGUÚ¼ S¢ï }¢ãGM}¢è
¥ËH¢ã ÜïU }¢ãGÏ¢êÏ¢, ΢ݢ» xG¢é²êÏ¢, }¢éÝÁGÁ¢GãéÝ ¥GçÝH
©G²êÏ¢ ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ¥G¢Hèà¢¢Ý ãñ : ¥ËH¢ã
(}¢¢ãï) ࢢ’Ï¢¢Ý ÜUè ЋÎÚã±èæ Ú¢¼ ¥ÐÝï Ï¢‹Î¢ï´ ÐÚ (¥ÐÝè ÜéUGÎÚ¼
ÜïU ࢢ²¢Ýï ࢢÝ) ¼Á¢ËHè ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ, }¢x¢GçÈGUÚ¼ Ó¢¢ãÝï ±¢H¢ï´ ÜUè
}¢x¢GçÈGUÚ¼ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÚãìG}¢ ¼GHÏ¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÐÚ ÚãGì}¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢
ãñ Á¢Ï¢ çÜU ÜUèÝ¢ Ú¶Ýï ±¢H¢ï´ ÜU¢ï ©Ý ÜUè ãG¢H¼ ÐÚ À¢ïÇG Îï¼¢ ãñ J
Ý¢ÁG¢éÜU ÈñGUS¢H¢ï´ ÜUè Ú¢¼
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ©}}¢éH }¢¢ï¥ç}¢ÝèÝ ãGÁ¢GÚ¼ï
S¢çIJμéÝ¢ ¥G¢§à¢¢ çS¢gèÜGU¢ S¢ï }¢Ú±è ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢
}¢ï´ ²ïã |¢è ãñ çÜU ࢢ’Ï¢¢Ý ÜUè ЋÎÚã±è´ Ú¢¼ }¢ï´
}¢ÚÝï ±¢H¢ï´ ÜïU Ý¢}¢ ¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ çÚÁGÜGU ¥¢ñÚ (§S¢ S¢¢H) ãGÁ¢ ÜUÚÝï
±¢H¢ï´ ÜïU Ý¢}¢ çH¶ï Á¢¢¼ï ãñ´ J
Á¢GÚ¢ x¢G¢ñÚ ÈGUÚ}¢¢§²ï ࢢ’Ï¢¢ÝéH }¢é¥GÁGÁ¢G}¢ ÜUè Ú¢¼
çÜU¼Ýè Ý¢ÁG¢éÜU ãñ ! Ý Á¢¢Ýï çÜUS¢ ÜUè çÜGUS}¢¼ }¢ï´ v²¢ çH¶
çβ¢ Á¢¢» ! »ïS¢è ¥ã}¢ Ú¢¼ }¢ï´ |¢è ÜUèÝ¢ ÐÚ±Ú Ï¢çwGà¢à¢ ±
}¢x¢GçÈGUÚ¼ ÜUè ¶GñÚ¢¼ S¢ï }¢ãGM}¢ Úã¼¢ ãñ J
Ϣݢ Îï }¢éÛ¢ï ÝïÜU ÝïÜU¢ïæ ÜU¢ S¢ÎÜGU¢
x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï ãÚ Î}¢ Ï¢Ó¢¢ ²¢ §H¢ãè (±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢,S¢.78)

15. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 11
4 Á¢‹Ý¼ ÜUè wG¢éàÏ¢ê |¢è Ý Ð¢»x¢¢
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ ÈéUGÁ¢ñGH çÏ¢Ý §G²¢Á¢G Ýï
¶GHèÈGU¢ ã¢MÝ Úà¢èÎ ÜU¢ï »ÜU }¢Ú¼Ï¢¢ ÝS¢èãG¼ ÜUÚ¼ï ãé»
ÈGUÚ}¢¢²¢ : “»ï ãGS¢èÝ¢ï Á¢}¢èH Ó¢ïãÚï ±¢Hï ! ²¢Î Ú¶ ! ÜUH Ï¢Ú¢ïÁ¢Gï
çÜGU²¢}¢¼ ¥ËH¢ã ¼éÛ¢ S¢ï }¢wGHêÜGU ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ S¢é±¢H
ÜUÚïx¢¢ J ¥x¢Ú ¼ê Ó¢¢ã¼¢ ãñ çÜU ¼ïÚ¢ ²ïã wG¢êÏ¢ S¢êÚ¼ Ó¢ïãÚ¢ Á¢ã‹Ý}¢
ÜUè ¥¢x¢ S¢ï Ï¢Ó¢ Á¢¢» ¼¢ï ÜU|¢è |¢è S¢éÏãG ²¢ ࢢ}¢ §S¢ ãG¢H }¢ï´ Ý
ÜUÚÝ¢ çÜU ¼ïÚï çÎH }¢ï´ çÜUS¢è }¢éS¢H}¢¢Ý ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ÜUèÝ¢
²¢ ¥G΢±¼ ã¢ï J Ï¢ïà¢ÜU ÚS¢êHéËH¢ã Ýï §ÚࢢÎ
ÈGUÚ}¢¢²¢ : çÁ¢S¢ Ýï §S¢ ãG¢H }¢ï´
S¢éÏãG ÜUè, çÜU ±¢ïã ÜUèÝ¢ ÐÚ±Ú ãñ ¼¢ï ±¢ïã Á¢‹Ý¼ ÜUè wG¢éàÏ¢ê Ý S¢êæÍ¢
S¢ÜïUx¢¢ J” ²ïã S¢éÝ ÜUÚ ¶GHèÈGU¢ ã¢MÝ Úà¢èÎ Ú¢ïÝï Hx¢ï J
¥GzG± ÜUÚ ¥¢ñÚ S¢Î¢ ÜïU çH²ï Ú¢Á¢Gè ã¢ï Á¢¢
x¢Ú ÜUÚ}¢ ÜUÚ Îï ¼¢ï Á¢‹Ý¼ }¢ï´ Úãêæx¢¢ ²¢ ÚÏÏ¢ !
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 91)
5 §ü}¢¢Ý Ï¢ÚÏ¢¢Î ã¢ïÝï ÜU¢ ¶G¼GÚ¢
§ü}¢¢Ý »ÜU ¥Ý}¢¢ïH ΢ñH¼ ãñ ¥¢ñÚ »ÜU }¢éS¢H}¢¢Ý ÜïU çH²ï
§ü}¢¢Ý ÜUè S¢H¢}¢¼è S¢ï ¥ã}¢ ÜU¢ï§ü à¢ñ Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼è HïçÜUÝ ¥x¢Ú
±¢ïã Ï¢éxGÁ¢G ± ãGS¢Î }¢ï´ }¢éϼH¢ ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï §ü}¢¢Ý çÀÝ Á¢¢Ýï ÜU¢
¥‹Îïࢢ ãñ, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï ¥ËH¢ã ÜïU Œ²¢Úï ãGÏ¢èÏ¢, ãGÏ¢èÏ¢ï HÏ¢èÏ¢,
¼GÏ¢èÏ¢¢ï´ ÜïU ¼GÏ¢èÏ¢ ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï §GÏ¢í¼ çÝà¢¢Ý ãñ :

16. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 12
¼é}¢ }¢ï´ çÐÀHè ©}}¢¼¢ï´ ÜUè Ï¢è}¢¢Úè ãGS¢Î ¥¢ñÚ Ï¢éxGÁ¢G S¢Ú¢²¼ ÜUÚ
x¢§ü, ²ïã }¢êæÇ ÎïÝï ±¢Hè ãñ, }¢ñ´ Ýãè´ ÜUã¼¢ çÜU ²ïã Ï¢¢H }¢êæǼè ãñ
Ï¢çËÜU ²ïã ÎèÝ ÜU¢ï }¢êæÇ Îï¼è ãñ J
}¢éÈGUçSS¢Úï à¢ãèÚ, ãGÜUè}¢éH ©}}¢¼ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢ézG¼è ¥ãG}¢Î
²¢Ú ¶G¢Ý §S¢ ãGÎè¯ï ТÜU ÜïU ¼¤G¼ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : §S¢
¼GÚãG çÜU ÎèÝ ± §ü}¢¢Ý ÜU¢ï Á¢ÇG S¢ï ¶Gy}¢ ÜUÚ Îï¼è ãñ ÜU|¢è §‹S¢¢Ý
Ï¢éxGÁ¢G ± ãGS¢Î }¢ï´ §SH¢}¢ ãè À¢ïÇG Îï¼¢ ãñ à¢ñ¼G¢Ý |¢è §‹ãè´ Î¢ï
Ï¢è}¢¢çÚ²¢ï´ ÜU¢ }¢¢Ú¢ ãé±¢ ãñ J (ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG, 6/615)
}¢éS¢H}¢¢æ ãñ ¥Gœ¢G¢Ú ¼ïÚè ¥G¼G¢ S¢ï
ã¢ï §ü}¢¢Ý ÐÚ ¶G¢ç¼}¢¢ ²¢ §H¢ãè
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢.78)
6 Îé¥G¢ ÜGUÏ¢êH Ýãè´ ã¢ï¼è
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ ÈGUÜGUè㠥ϢêËHñ¯ S¢}¢ÚÜGU‹Îè
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ¼èÝ ¥à¶G¢S¢ »ïS¢ï ãñæ çÁ¢Ý ÜUè Îé¥G¢ ÜGUÏ¢êH Ýãè´ ÜUè
Á¢¢¼è : (ÐãH¢) ãGÚ¢}¢ ¶¢Ýï ±¢H¢ (ÎêS¢Ú¢) ÜU¯Ú¼ S¢ï x¢GèÏ¢¼
ÜUÚÝï ±¢H¢ ¥¢ñÚ (¼èS¢Ú¢) ±¢ïã à¢wGS¢ çÜU çÁ¢S¢ ÜïU çÎH }¢ï´ ¥ÐÝï
}¢éS¢H}¢¢Ý |¢¢§²¢ï´ ÜU¢ ÜUèÝ¢ ²¢ ãGS¢Î }¢¢ñÁ¢êÎ ã¢ï J

17. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 13
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Îé¥G¢ ¥ÐÝï ÚÏÏ¢ S¢ï
ãG¢Á¢¼ ¼GHÏ¢ ÜUÚÝï ÜU¢ Ï¢ïã¼ÚèÝ ±S¢èH¢ ãñ, §S¢è ÜïU Á¢GÚè»G Ï¢‹Îï ¥ÐÝï
}¢Ý ÜUè }¢éÚ¢Îï´ ²¢ ¶GÁ¢G¢Ý» ¥¢ç¶GÚ¼ Т¼ï ãñ´ }¢x¢Ú ÜUèÝ¢ ÐÚ±Ú ¥ÐÝï
ÜUèÝï ÜïU S¢Ï¢Ï¢ Îé¥G¢¥¢ïæ ÜUè ÜGUÏ¢êçHIJ¼ S¢ï }¢ãGM}¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J
}¢ñ´ }¢æx¢¼¢ ¼ê ÎïÝï ±¢H¢
²¢ ¥ËH¢ã }¢ïÚè Û¢¢ïHè |¢Ú Îï
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 108)
7 ÎèÝ΢Úè Ý ã¢ïÝ¢
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ ãG¢ç¼}¢ï ¥S¢}¢ Ýï §ÚࢢÎ
ÈGUÚ}¢¢²¢ : ÜUèÝ¢ ÐÚ±Ú ÜU¢ç}¢H ÎèÝÎ¢Ú Ýãè´ ã¢ï¼¢, H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï »ïGÏ¢
Hx¢¢Ýï ±¢H¢ ¶G¢çHS¢ §GÏ¢¢Î¼ x¢éÁ¢G¢Ú Ýãè´ ã¢ï¼¢, Ó¢éx¢GH ¶G¢ïÚ ÜU¢ï
¥}Ý ÝS¢èÏ¢ Ýãè´ ã¢ï¼¢ ¥¢ñÚ ãG¢çS¢Î ÜUè }¢ÎÎ Ýãè´ ÜUè Á¢¢¼è J
}¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü à¢wGS¢ ÜUèÝï, »ïGÏ¢Á¢¢ï§ü, Ó¢éx¢GH
¶G¢ïÚè ¥¢ñÚ ãGS¢Î }¢ïæ }¢éϼH¢ ã¢ï ¼¢ï ±¢ïã }¢éœ¢ÜGUè ÐÚãïÁ¢G x¢¢Ú ÜUãH¢Ýï
ÜU¢ ãGÜGUÎ¢Ú Ýãè´ J Ï¢Á¢G¢çãÚ ±¢ïã ÜñUS¢¢ ãè ÝïÜU S¢êÚ¼ ± ÝïÜU S¢èÚ¼ ã¢ï,
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ã}¢ï´ Á¢G¢çãÚ ± Ï¢¢ç¼GÝ }¢ï´ ÝïÜU Ï¢ÝÝï ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU
¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢» J

18. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 14
8 Îèx¢Úx¢éÝ¢ã¢ï´ÜU¢ÎÚ±¢Á¢G¢¶éHÁ¢¢¼¢ãñ
xG¢éSS¢ï S¢ï ÜUèÝ¢ Ðñ΢ ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜUèÝï S¢ï ¥¢Æ ãH¢ÜU¼
¶GïÁ¢G Ó¢èÁ¢Gï´ Á¢Ý}¢ Hï¼è ãñ´ J §Ý }¢ï´ S¢ï »ÜU ²ïã ãñ çÜU ÜUèÝ¢ ÐÚ±Ú
ãGS¢Î ÜUÚïx¢¢ ²¢’Ýè çÜUS¢è ÜïU x¢G}¢ S¢ï ࢢΠã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè wG¢éà¢è
S¢ï x¢G}¢x¢èÝ J ÎêS¢Ú¢ ²ïã çÜU à¢}¢¢¼¼ ÜUÚïx¢¢ ²¢’Ýè çÜUS¢è ÜU¢ï ÜU¢ï§ü
}¢éS¢èÏ¢¼ ÐãéæÓ¢ïx¢è ¼¢ï wG¢éà¢è ÜU¢ §Á¢Gã¢Ú ÜUÚïx¢¢ J ¼èS¢Ú¢ ²ïã çÜU
x¢GèÏ¢¼, ÎÚ¢ïx¢G x¢¢ï§ü (²¢’Ýè Û¢êÅ) ¥¢ñÚ ÈGU¢ïãìGࢠÜUH¢}¢è S¢ï ©S¢ ÜïU Ú¢Á¢G¢ï´
ÜU¢ï ¥¢à¢ÜU¢Ú ÜUÚïx¢¢ J Ó¢¢ñ‰¢¢ ²ïã çÜU Ï¢¢¼ ÜUÚÝ¢ À¢ïÇG Îïx¢¢ ¥¢ñÚ
S¢H¢}¢ ÜU¢ Á¢±¢Ï¢ Ýãè´ Îïx¢¢ J ТæÓ¢±¢æ ²ïã çÜU ©S¢ï ãGÜGU¢Ú¼ ÜUè ÝÁ¢GÚ
S¢ï Îï¶ïx¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÐÚ Á¢GÏ¢¢Ý ÎÚ¢Á¢Gè ÜUÚïx¢¢ J ÀÅ¢ ²ïã çÜU ©S¢ ÜU¢
}¢Á¢G¢ÜGU ©ÇG¢»x¢¢ J S¢¢¼±¢æ ²ïã çÜU ©S¢ ÜUè ãGÜGU ¼Ë¢ÈGUè ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ
çS¢Ë¢» ÚïãìG}¢è Ýãè´ ÜUÚïx¢¢ ²¢’Ýè ¥ÜGUçÚÏ¢¢ S¢ï }¢éÚñ¼ Ýãè´ ÜUÚïx¢¢
¥¢ñÚ çÚà¼ïÎ¢Ú¢ï´ ÜïU ãGéÜGUêÜGU ¥Î¢ Ýãè´ ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU S¢¢‰¢ §‹S¢¢ÈGU
Ýãè´ ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ ¼G¢çHÏ¢ï }¢é¥G¢ÈGUè Ýãè´ ã¢ïx¢¢ J ¥¢Æ±¢æ ²ïã çÜU Á¢Ï¢
©S¢ ÐÚ ÜGU¢Ï¢ê Т»x¢¢ ©S¢ ÜU¢ï Á¢GÚÚ (²¢’Ýè ÝévGS¢¢Ý) ÐãéæÓ¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ
ÎêS¢Ú¢ï´ ÜU¢ï |¢è ©S¢ ÜUè §üÁ¢G¢ ÚS¢¢Ýè ÐÚ ©|¢¢Úïx¢¢ J ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü Ï¢ãé¼
ÎèÝÎ¢Ú ãñ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï |¢¢x¢¼¢ ãñ ¼¢ï §¼Ý¢ Á¢GMÚ ÜUÚïx¢¢ çÜU ©S¢
ÜïU S¢¢‰¢ Á¢¢ï »ãGS¢¢Ý ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ ©S¢ ÜU¢ï Ú¢ïÜU Îïx¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU S¢¢‰¢
à¢zGÜGU¼ S¢ï ÐïࢠÝãè´ ¥¢»x¢¢ ¥¢ñÚ Ý ©S¢ ÜïU ÜU¢}¢¢ï´ }¢ï´ çÎHS¢¢ïÁ¢Gè
ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ Ý ©S¢ ÜïU S¢¢‰¢ ¥ËH¢ã ÜïU çÁ¢GRU }¢ï´ à¢ÚèÜU ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ
Ý ©S¢ ÜUè ¼¢’ÚèÈGU ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ ²ïã ¼}¢¢}¢ Ï¢¢¼ï´ ¥¢Î}¢è ÜïU ÝévGS¢¢Ý
¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ¶GڢϢè ÜU¢ Ï¢¢§G¯ ã¢ï¼è ãñ´ J

19. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 15
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Îﶢ ¥¢Ð Ýï çÜU ÜUèÝï ÜUè
±Á¢ã S¢ï §‹S¢¢Ý Îèx¢Ú x¢éÝ¢ã¢ï´ ¥¢ñÚ Ï¢éÚ¢§²¢ï´ ÜUè ÎH-ÎH }¢ï´ çÜUS¢
¼GÚãG ÈæUS¢¼¢ Ó¢H¢ Á¢¢¼¢ ãñ !
x¢éÝ¢ã¢ï´ Ýï }¢ïÚè ÜU}¢Ú ¼¢ïÇG Ç¢Hè
}¢ïÚ¢ ãGàÚ }¢ï´ ã¢ïx¢¢ v²¢ ²¢ §H¢ãè
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢.78)
9 ÜUèÝ¢ ÐÚ±Ú Ï¢ï S¢éÜêUÝ Úã¼¢ ãñ
ÜUèÝ¢ ÐÚ±Ú ÜïU à¢Ï¢¢ï Ú¢ïÁ¢G ÚæÁ¢ ¥¢ñÚ x¢G}¢ }¢ï´ x¢éÁ¢GÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ±¢ïã
ÐS¼ çã}}¢¼ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J ÎêS¢Ú¢ïæ ÜUè Ú¢ã }¢ï´ Ú¢ïÇGï ¥ÅÜU¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ wG¢éÎ
|¢è ¼ÚvGÜGUè S¢ï }¢ãGM}¢ Úã¼¢ ãñ J §}¢¢}¢ ࢢÈïGU§üG ÈGUÚ}¢¢¼ï
ãñ´ : Î鋲¢ }¢ï´ ÜUèÝ¢ ÐÚ±Ú ¥¢ñÚ
ãG¢çS¢ÎèÝ S¢Ï¢ S¢ï ÜU}¢ S¢éÜêUÝ Ð¢¼ï ãñ´ J
ãÚ §‹S¢¢Ý S¢éÜêUÝ ÜU¢ }¢é¼H¢à¢è ã¢ï¼¢ ãñ }¢x¢Ú Ý¢Î¢Ý ÜUèÝ¢
ÐÚ±Ú ÜU¢ï ¶GÏ¢Ú ãè Ýãè´ ã¢ï¼è çÜU S¢éÜêUÝ ÜUè Ú¢ã Ú¢ïÜUÝï ±¢Hè Ó¢èÁ¢G
¼¢ï ©S¢ Ýï ¥ÐÝï S¢èÝï }¢ï´ ТH Ú¶è ãñ, »ïS¢ï }¢ï´ çÎH ÜU¢ï Ó¢ñÝ v²êæÜUÚ
ÝS¢èÏ¢ ã¢ïx¢¢ !
10 }¢é¥G¢à¢Úï ÜU¢ S¢éÜêUÝ Ï¢ÚÏ¢¢Î ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ
Á¢ñS¢¢ çÜU S¢ÈGUãG¢ 6 ÐÚ x¢éÁ¢GÚ¢ çÜU }¢é¥G¢à¢Úï ÜU¢ S¢éÜêUÝ Ï¢ÚÏ¢¢Î
ÜUÚÝï }¢ï´ ÜUèÝïÜU¢ |¢è Ï¢ÇG¢ çÜUÚÎ¢Ú ãñ, ²ïã |¢¢§ü ÜU¢ï |¢¢§ü S¢ï HÇG±¢
Îï¼¢ ãñ, ¶G¢ÝÎ¢Ý ÜU¢ à¢èÚ¢Á¢Gã çÏ¢¶ïÚ Îï¼¢ ãñ, »ÜU Ï¢Ú¢ÎÚè ÜU¢ï ÎêS¢Úè
Ï¢Ú¢ÎÚè ÜU¢ }¢éw¢G¢çHÈGU Ϣݢ Îï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ²ïã ç}¢Á¢G¢Á¢ï à¢Úè¥G¼ ÜïU

20. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 16
ç¶GH¢ÈGU ãñ v²êæçÜU }¢éS¢H}¢¢Ý¢ï´ ÜU¢ï ¼¢ï |¢¢§ü |¢¢§ü Ï¢Ý ÜUÚ ÚãÝï ÜUè
¼¢ÜUèÎ ÜUè x¢§ü ãñ Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï,
¼é}¢ H¢ïx¢ |¢¢§ü |¢¢§ü Ï¢Ý ÜUÚ Úã¢ï
}¢ÎèÝï ÜïU S¢é˼G¢Ý, ÚãG}¢¼ï ¥G¢Hç}¢²¢Ý, S¢Ú±Úï Á¢GèࢢÝ
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
²¢’Ýè ¥¢ÐS¢ }¢ï´ ãGS¢Î Ý ÜUÚ¢ï, ¥¢ÐS¢ }¢ï´ Ï¢éxGÁ¢G ± ¥G΢±¼ Ý
Ú¶¢ï, ÐèÆ ÐèÀï »ÜU ÎêS¢Úï ÜUè Ï¢éÚ¢§ü Ï¢²¢Ý Ý ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ »ï ¥ËH¢ã
ÜïU Ï¢‹Î¢ï ! |¢¢§ü |¢¢§ü ã¢ï Á¢¢¥¢ï J
}¢éÈGUçSS¢Úï à¢ãèÚ ãGÜUè}¢éH ©}}¢¼ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢ézG¼è ¥ãG}¢Î ²¢Ú
¶G¢Ý §S¢ ãGÎè¯ï ТÜU ÜïU ¼ãG¼ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ²¢’Ýè
Ï¢Îx¢é}¢¢Ýè, ãGS¢Î, Ï¢éxGÁ¢G ±x¢ñGÚ¢ ±¢ïã Ó¢èÁ¢Gï´ ãñ´ çÁ¢Ý S¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ Åêżè
ãñ ¥¢ñÚ §SH¢}¢è |¢¢§üÓ¢¢Ú¢ }¢ãGÏÏ¢¼ Ó¢¢ã¼¢ ãñ, çHã¢Á¢G¢ ²ïã ©G²êÏ¢
À¢ïÇG¢ï ¼¢çÜU |¢¢§ü |¢¢§ü Ï¢Ý Á¢¢¥¢ï J (ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG, 6/608)
}¢éS¢H}¢¢Ý ¼¢ï »ÜU ÎêS¢Úï ÜïU }¢éãG¢çÈGUÁ¢G ã¢ï¼ï ãñ´
ÝçϢIJï ТÜU, S¢¢çãGÏ¢ï H¢ñH¢ÜU Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
²¢’Ýè : Ï¢ïà¢ÜU }¢¢ïç}¢Ý ÜïU çH²ï
}¢¢ïç}¢Ý ç}¢cHï §G}¢¢Ú¼ ÜïU ãñ çÁ¢S¢ ÜU¢ »ÜU çãGSS¢¢ ÎêS¢Úï çãGSS¢ï ÜU¢ï
}¢Á¢GÏ¢ê¼ ÜUÚ¼¢ ãñ J

21. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 17
x¢¢ïࢢ Ýà¢èÝè ÜUè ±Á¢ã
Á¢Ï¢ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ §}¢¢}¢ Á¢¢’ÈGUÚ S¢¢çÎÜGU
¼¢çÚÜéUg鋲¢ (²¢’Ýè x¢¢ïࢢ Ýà¢èÝ) ã¢ï x¢» ¼¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢
S¢ézG²¢Ý ¯¢ñÚè Ýï ãG¢çÁ¢GÚï ç¶GÎ}¢¼ ã¢ï ÜUÚ ÜU㢠:
¼¢çÚÜéUg鋲¢ ã¢ïÝï S¢ï }¢wGHêÜGU ¥¢Ð ÜïU ÈéU²êÁ¢G¢ï Ï¢ÚÜU¢¼ S¢ï
}¢ãGM}¢ ã¢ï x¢§ü ãñ ! ¥¢Ð Ýï §S¢ ÜïU Á¢±¢Ï¢ }¢ï´ }¢éÝÎÚÁ¢»
Á¢ñGH ΢ï à¢ï’Ú ÐÉGï
²¢’Ýè ±ÈGU¢ çÜUS¢è Á¢¢Ýï ±¢Hï ÜUH ÜUè ¼GÚãG Ó¢Hè x¢§ü ¥¢ñÚ
H¢ïx¢ ¥ÐÝï ¶G²¢H¢¼ ± ãG¢Á¢¢¼ }¢ï´ x¢GÚÜGU ã¢ï ÜUÚ Úã x¢» J H¢ïx¢ ²êæ
¼¢ï »ÜU ÎêS¢Úï ÜïU S¢¢‰¢ §Á¢Gã¢Úï }¢ãGÏÏ¢¼ ± ±ÈGU¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ HïçÜUÝ ©Ý
ÜïU çÎH »ÜU ÎêS¢Úï ÜïU Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝï ÜïU çÏ¢ÓÀꥢïæ S¢ï HÏ¢ÚïÁ¢G ãñ´ !
à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜGU¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é‹Ý¼ §S¢
çãGÜU¢²¼ ÜU¢ï ÝvGH ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î çH¶¼ï ãñæ :
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Îﶢ ¥¢Ð Ýï ! S¢çIJÎéÝ¢
§}¢¢}¢ Á¢¢’ÈGUÚ S¢¢çÎÜGU H¢ïx¢¢ï´ ÜUè }¢éÝ¢ÈGUÜGU¼ ±¢Hè
Úç±à¢ S¢ï ¼æx¢ ¥¢ ÜUÚ ¶G˱¼ (¼‹ã¢§ü) }¢ï´ ¼à¢ÚèÈGU ÈGUÚ}¢¢ ã¢ï x¢» J ©S¢
ТÜUèÁ¢G¢ ΢ñÚ }¢ï´ |¢è ²ïã S¢êÚ¼ï ãG¢H ã¢ïÝï Hx¢è ‰¢è ¼¢ï ¥Ï¢ ¼¢ï Á¢¢ï ãG¢H
Ï¢ï ãG¢H ãñ ©S¢ ÜU¢ çÜUS¢ S¢ï çà¢ÜU±¢ ÜUèçÁ¢²ï J ¥¢ã ! ¥¢Á¢ ÜUH ¼¢ï

22. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 18
¥ÜU¯Ú H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ ãG¢H ãè ¥GÁ¢èÏ¢ ã¢ï x¢²¢ ãñ Á¢Ï¢ Ï¢¢ã}¢ ç}¢H¼ï ãñ´
¼¢ï »ÜU ÎêS¢Úï ÜïU S¢¢‰¢ çÝ㢲¼ ¼¢’Á¢Gè}¢ ÜïU S¢¢‰¢ Ðïࢠ¥¢¼ï ¥¢ñÚ wG¢êÏ¢
ãG¢H ¥ãG±¢H ÐêÀ¼ï ãñ´, ãÚ ¼GÚãG ÜUè ¶G¢ç¼GÚ Î¢Úè ¥¢ñÚ wG¢êÏ¢ }¢ïã}¢¢Ý
΢Úè ÜUÚ¼ï ãñ´ ÜU|¢è ÆæÇè Ï¢¢ï¼H çÐH¢ ÜUÚ çÝã¢H ÜUÚ¼ï ãñ´ ¼¢ï ÜU|¢è
™¢» çÐH¢ ÜUÚ, Ð¢Ý x¢éÅÜïU S¢ï }¢éæã H¢H ÜUÚ¼ï ãñ´ J Ï¢ Á¢G¢çãÚ ãæS¢ ãæS¢
ÜUÚ wG¢éࢠÜUH¢}¢è ± ÜGUèH¢ï ÜGU¢H ÜUÚ¼ï ãñ´ }¢x¢Ú ¥ÐÝï çÎH }¢ï´ ©S¢ ÜïU
Ï¢¢Úï }¢ï´ Ï¢éxGÁ¢G ± }¢H¢H Ú¶¼ï ãñ´ J (x¢GèÏ¢¼ ÜUè ¼Ï¢¢ã ÜU¢çÚ²¢æ, S¢.128)
Á¢G¢çãÚ¢ï Ï¢¢ç¼GÝ ã}¢¢Ú¢ »ÜU ã¢ï ²ïã ÜUÚ}¢ ²¢ }¢éS¼GÈGU¢ ÈGUÚ}¢¢§²ï
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝï ¥¢ñÚ ¼GÚãG
¼GÚãG ÜïU Á¢G¢çãÚè ± Ï¢¢ç¼GÝè x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜU¢ Á¢ÁGÏ¢¢ ТÝï ÜïU çH²ï
¼ÏHèx¢Gï ÜéUGÚ¥¢Ý¢ï S¢é‹Ý¼ ÜUè ¥G¢H}¢x¢èÚ x¢GñÚ çS¢²¢S¢è ¼GãÚèÜU,
΢’±¼ï §SH¢}¢è ÜU¢ }¢ÎÝè }¢¢ãG¢ïH çÜUS¢è Ýï’}¢¼ï ©GÁ¢G}¢¢ S¢ï ÜU}¢
Ýãè´, §S¢ S¢ï ãÚ Î}¢ ±¢Ï¢S¼¢ Úçã²ï J §S¢ S¢ï }¢é‹S¢çHÜU
ã¢ïÝï ±¢H¢ï´ ÜUè çÁ¢G‹Îçx¢²¢ï´ }¢ï´ ãGñÚ¼ ¥æx¢ïÁ¢G ¼ÏÎèçH²¢æ Ï¢çËÜU
}¢ÎÝè §ç‹ÜGUH¢Ï¢ ϢТü ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J §S¢ çÁ¢G}Ý }¢ï´ »ÜU }¢ÎÝè Ï¢ã¢Ú
}¢éH¢ãGÁ¢G¢ ã¢ï, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï
çÁ¢G‹Îx¢è ÜU¢ L¶G Ï¢ÎH x¢²¢
Hé{Ú¢æ (ÐæÁ¢¢Ï¢, ТçÜUS¼¢Ý) ÜïU ݱ¢ãGè ¥GH¢ÜïGU S¢ê§ü±¢H¢ }¢ï´
}¢éÜGUè}¢ §SH¢}¢è |¢¢§ü ÜU¢ ¼ãGÚèÚè Ï¢²¢Ý ÜéUÀ ²êæ ãñ : }¢ñ´ çݼ Ý»
ÈñGUà¢Ý ÜU¢ çÎH ΢Îã ¥¢ñÚ çÈGUË}¢¢ïæ Çî¢}¢¢ï´ ÜU¢ §S¢ ÜGUÎÚ à¢¢ñÜGUèÝ ‰¢¢

23. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 19
çÜU ã}¢¢Úï ¥GH¢ÜïGU }¢ï´ ç}¢Ýè S¢èÝï}¢¢ Ó¢H¢Ýï ±¢Hï |¢è }¢éÛ¢ S¢ï ÐêÀ ÐêÀ
ÜUÚ çÈGUË}¢æï }¢æx¢±¢²¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï J ãÚ Ý²¢ x¢¢Ý¢ ÐãHï ã}¢¢Úè çS¢H¢§ü
ÜUè ÎéÜU¢Ý ÐÚ ãè S¢éÝ¢ Á¢¢¼¢ J }¢ñ´ ϢΠçÝx¢¢ãè ¥¢ñÚ x¢æÎè çÈGUË}¢ïæ Îï¶Ýï
ÜUè ¥G¢Î¼ï ϢΠ}¢ï´ |¢è }¢éϼH¢ ‰¢¢ J x¢G¢çHÏ¢Ý 1993 §üG. ÜUè Ï¢¢¼ ãñ
çÜU }¢ñ´ çÜUS¢è ÜU¢}¢ ÜïU çS¢HçS¢Hï }¢ï´ Ï¢¢Ï¢éH }¢ÎèÝ¢ ÜUÚ¢Ó¢è x¢²¢, §S¢
΢ñÚ¢Ý }¢¢}¢êÁ¢G¢Î |¢¢§ü ÜïU S¢¢‰¢ ÜU¢ïÚæx¢è (S¢¢ÉGï ¼èÝ) }¢ï´ ã¢ïÝï ±¢Hï
΢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU S¢é‹Ý¼¢ï´ |¢Úï §Á¢ç¼}¢¢¥G }¢ï´ |¢è à¢ÚèÜU ãé±¢
HïçÜUÝ ¥ÐÝ¢ ±vG¼ Í¢ê}¢Ýï çÈUÚÝï }¢ï´ x¢éÁ¢G¢Ú ÜUÚ ¥ÐÝï à¢ãÚ ±¢ÐS¢
¥¢ x¢²¢ çHã¢Á¢G¢ }¢ïÚè ¥G¢Î¼¢ï ¥yG±¢Ú }¢ï´ ÜU¢ï§ü ¶G¢S¢ ¼ÏÎèHè Ý ¥¢
S¢ÜUè, §¼Ý¢ Á¢GMÚ ãé±¢ çÜU }¢ñæ ΢’±¼ï §SH¢}¢è S¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ ÜUÚÝï
Hx¢¢ J çÈUÚ ¥ËH¢ã ÜU¢ ÜUÚ}¢ ãé±¢ çÜU ã}¢¢Úï ¥GH¢ÜïGU }¢ï´
Hé{Ú¢æ S¢ï ¼èÝ çÎÝ ÜU¢ }¢ÎÝè ÜGU¢çÈGUH¢ ¼à¢ÚèÈGU H¢²¢ J }¢ÎÝè
ÜGU¢çÈGUHï }¢ï´ à¢ÚèÜU ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï ÚS¢êH ÜUè §ÝçÈGUÚ¢Îè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè
Ï¢ÚÜU¼ S¢ï }¢ñ´ Ýï |¢è ¼èÝ çÎÝ ÜïU }¢ÎÝè ÜGU¢çÈGUHï }¢ï´ S¢ÈGUÚ ÜUè çÝIJ¼
ÜUÚ Hè J Á¢é}¢¢’Ú¢¼ ÜU¢ï Ú±¢Ýx¢è ‰¢è }¢x¢Ú }¢ñæ çÜUS¢è }¢Á¢Ï¢êÚè ÜUè
±Á¢ã S¢ï S¢ÈGUÚ Ý ÜUÚ S¢ÜU¢ HïçÜUÝ Hé{Ú¢æ Á¢¢ ÜUÚ ãzG¼¢±¢Ú S¢é‹Ý¼¢ï´
|¢Úï §Á¢ç¼}¢¢¥G }¢ï´ çà¢ÜüU¼ Á¢GMÚ ÜUè J Á¢Ï¢ }¢ñ´ §Á¢ç¼}¢¢¥G }¢ï´ ÐãéæÓ¢¢
¼¢ï çÚvGÜGU¼ ¥æx¢ïÁ¢G Îé¥G¢ ã¢ï Úãè ‰¢è, Îé¥G¢ ÜïU çH²ï Ï¢ñƼï ãè }¢ïÚè
¥¢æ¶¢ï´ S¢ï ¥¢æS¢ê¥¢ïæ ÜUè Û¢ÇGè Hx¢ x¢§ü ¥¢ñÚ çÎH S¢ï x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè
çS¢²¢ãè {éHÝ¢ à¢éM¥G ã¢ï x¢§ü J ¥x¢Hè Á¢é}¢¢’Ú¢¼ ã}¢ ¼vGÚèÏ¢ 20
§SH¢}¢è |¢¢§ü ãzG¼¢±¢Ú §Á¢ç¼}¢¢¥G }¢ï´ ÐãéæÓ¢ï, ²êæ ã}¢¢Úï ¥GH¢ÜïGU S¢ï
§Á¢ç¼}¢¢¥G }¢ï´ ¥¢Ýï Á¢¢Ýï ÜU¢ çS¢HçS¢H¢ à¢éM¥G ã¢ï x¢²¢ J }¢ÎèݼéH
¥¢ñçH²¢ }¢é˼¢Ý à¢ÚèÈGU }¢ï´ ã¢ïÝï ±¢Hï Ï¢ñÝH ¥ÜGU±¢}¢è §Á¢ç¼}¢¢¥G
}¢ï´ |¢è ã}¢¢Úï ¥GH¢ÜïGU S¢ï Ï¢S¢ |¢Ú ÜUÚ x¢§ü J }¢ÎÝè }¢¢ãG¢ïH ÜUè Ï¢ÚÜU¼

24. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 20
S¢ï }¢ñ´ Ýï Ý çS¢ÈüGU çÈGUË}¢ï´ Îï¶Ý¢ À¢ïÇG Îè´ Ï¢çËÜU x¢¢Ý¢ï´ ÜUè ÜñUçS¢Å¢ï´ ÐÚ
|¢è Ï¢²¢Ý¢¼ |¢Ú±¢ çH²ï, çÁ¢S¢ ÐÚ }¢ïÚï Ï¢ÇGï |¢¢§ü ¶GÈGU¢ |¢è ãé» }¢x¢Ú
}¢ñæ Ýï çãGv}¢¼ï ¥G}¢Hè S¢ï ¼ÚÜUèÏ¢ Ϣݢ Hè J
}¢ïÚï }¢ÎÝè }¢¢ãG¢ïH }¢ï´ ¥¢Ýï ÜUè Ï¢ÚÜU¼ S¢ï ±¢çHÎ
S¢¢çãGÏ¢ ¥¢ñÚ Ï¢ÇGï |¢¢§ü Ýï |¢è Ó¢ïãÚï ÐÚ Î¢ÉGè à¢ÚèÈGU S¢Á¢¢ Hè J
}¢ñ´ }¢ÎÝè ÜGU¢çÈGUH¢ï´ }¢ï´ S¢ÈGUÚ ÜUÚ¼¢ Ú㢠¥¢ñÚ ¥ÐÝï
¥GH¢ÜïGU }¢ï´ }¢ÎÝè ÜU¢}¢ ÜUÚÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ï´ ÜUÚ¼¢ Úã¢, ²êæ çβï S¢ï
çβ¢ Á¢H¼¢ Ú㢠¥¢ñÚ ¥GH¢ÜïGU }¢ï´ ÜU§ü §SH¢}¢è |¢¢§ü ΢’±¼ï §SH¢}¢è
S¢ï ±¢Ï¢S¼¢ ã¢ï x¢» J çÈUÚ }¢ïÚè ࢢÎè |¢è }¢ÎÝè }¢¢ãG¢ïH ÜUè ¼ÚÜUèÏ¢
S¢ï ãé§ü, Ý¢Ó¢ x¢¢Ý¢ï´ ÜUè Á¢x¢ã Ý¢’¼ wG±¢Ýè ¥¢ñÚ S¢é‹Ý¼¢ï´ |¢Úï Ï¢²¢Ý
ÜU¢ çS¢HçS¢H¢ ãé±¢ ¥¢ñÚ Ï¢¢Ú¢¼ |¢è Ý¢’¼¢ï´ ÜUè S¢Î¢¥¢ïæ }¢ï´ Ú±¢Ý¢ ãé§ü J
}¢ïÚï ±¢çÜGUÈïGU ÜU¢Ú ¥¢ñÚ ¥GÁ¢GèÁ¢G¢ï ¥ÜGUçÚÏ¢¢ ãñGÚ¼ ÜU¢ §Á¢Gã¢Ú ÜUÚ Úãï ‰¢ï
çÜU ã}¢ Ýï »ïS¢è ࢢÎè ÐãHè Ï¢¢Ú Îï¶è ãñ J ࢢÎè ÜïU ÜéUÀ ãè S¢¢H
Ï¢¢’Î }¢ïÚï »ÜU ¥¢ñÚ |¢¢§ü Á¢¢ï Ï¢ãé¼ ÈñGUà¢ÝïÏ¢H ‰¢ï ©‹ã¢ï´ Ýï |¢è S¢¢Îx¢è
§çwG¼²¢Ú ÜUÚ Hè ¥¢ñÚ Ó¢ïãÚï ÐÚ Î¢ÉGè à¢ÚèÈGU S¢Á¢¢ Hè J Á¢Ï¢ }¢ïÚï
±¢çHÎ S¢¢çãGÏ¢ ÜU¢ §ç‹¼ÜGU¢H ãé±¢ ¼¢ï §¼Ý¢ ÜU¯èÚ §üS¢¢Hï ¯±¢Ï¢
çÜU²¢ x¢²¢ çÜU S¢éÝÝï ±¢Hï ãñGÚ¢Ý Úã x¢» çÜU ã}¢ Ýï ¥ÐÝè çÁ¢G‹Îx¢è
}¢ï´ §¼Ý¢ §üS¢¢Hï ¯±¢Ï¢ çÜUS¢è ÜïU çH²ï Ýãè´ S¢éÝ¢, ²ïã ΢’±¼ï
§SH¢}¢è ÜUè Ï¢ÚÜU¼ï´ ãñ´ J ÐãHï ¥GH¢ÜGU¢§ü }¢éࢢ±Ú¼ }¢ï´
Ï¢¼G¢ñÚï ¶G¢çÎ}¢ (çÝx¢Ú¢Ý) ÜU¢}¢ çÜU²¢, çÈUÚ çDZèÁ¢GÝ S¢yGãG ÐÚ
}¢ÎÝè §‹¥G¢}¢¢¼ ÜUè çÁ¢G}}¢ï΢Úè ç}¢Hè, çÈUÚ S¢êÏ¢¢§ü }¢éࢢ±Ú¼ }¢ï´
}¢ÎÝè ÜGU¢çÈGUH¢ çÁ¢G}}¢ïÎ¢Ú Ï¢Ý¢, ¥Ï¢ ¼¢ Î}¢ï ¼ãGÚèÚ çDZèÁ¢GÝ
}¢éࢢ±Ú¼ }¢ï´ ¶G¢çÎ}¢ (²¢’Ýè çÝx¢Ú¢Ý) ¥¢ñÚ ÜU¢Ï¢èÝ¢ S¢yGãG ÐÚ
}¢ÎÝè ¥Gç¼GIJ¢¼ Ï¢¢õvS¢ ÜUè çÁ¢G}}¢ï΢Úè çÝ|¢¢Ýï ÜïU çH²ï ÜU¢ïࢢæ ãêæ J

25. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 21
¥G¼G¢» ãGÏ¢èÏ¢ï wG¢é΢ }¢ÎÝè }¢¢ã¢ïH ãñ ÈñUGÁ¢G¢Ýï x¢G¢ñ¯¢ï ÚÁ¢G¢ }¢ÎÝè }¢¢ãG¢ïH
Ï¢ ÈñGUÁ¢G¢Ýï ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ²ïã ÈêUHï ÈUHïx¢¢ S¢Î¢ }¢ÎÝè }¢¢ãG¢ïH
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 604)
ϢμÚèÝ Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢
¥G¢}¢ }¢éS¢H}¢¢Ý¢ï´ S¢ï çÏ¢H¢ ±Á¢ãï à¢Ú§üG ÜUèÝ¢ ڶݢ Ï¢ïà¢ÜU
ãGÚ¢}¢ ¥¢ñÚ Á¢ã‹Ý}¢ }¢ï´ Hï Á¢¢Ýï ±¢H¢ ÜU¢}¢ ãñ }¢x¢Ú S¢ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢
S¢¢Î¢¼ï ©GÁGÁ¢G¢}¢ , ©G-H}¢¢» çÜUÚ¢}¢ ¥¢ñÚ
¥GÚÏ¢¢ï´ S¢ï Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ ڶݢ §S¢ S¢ï ÜUãèæ çÁ¢G²¢Î¢ Ï¢éÚ¢ ãñ J »ïS¢¢
ÜUÚÝï ±¢Hï ÜUè à¢ÎèÎ }¢Á¢G}}¢¼ ÜUè x¢§ü ãñ J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï
S¢ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢ S¢ï Ï¢éxGÁ¢G Ú¶Ýï ÜUè ±§üGÎï à¢ÎèÎ
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý }¢éx¢GzGÈGUH
S¢ï }¢Ú±è ãñ çÜU ÚS¢êHï ÝÁ¢GèÚ, çS¢Ú¢Á¢ï }¢éÝèÚ, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏÏ¢ï ÜGUÎèÚ
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU }¢ïÚï ¥SãG¢Ï¢ ÜïU ãGÜGU }¢ï´ wG¢é΢ S¢ï
ÇÚ¢ï ! wG¢é΢ ÜU¢ ¶G¢ñÈGU ÜUÚ¢ï !! §‹ãï´ }¢ïÚï Ï¢¢’Î çÝࢢݢ Ý Ï¢Ý¢¥¢ï,
çÁ¢S¢ Ýï §‹ãï´ }¢ãGÏ¢êÏ¢ Ú¶¢ }¢ïÚè }¢ãGÏÏ¢¼ ÜUè ±Á¢ã S¢ï }¢ãGÏ¢êÏ¢
(²¢’Ýè Œ²¢Ú¢) Ú¶¢ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ Ýï §Ý S¢ï Ï¢éxGÁ¢G çÜU²¢ ±¢ïã }¢éÛ¢
S¢ï Ï¢éxGÁ¢G Ú¶¼¢ ãñ, §S¢ çH²ï ©S¢ Ýï §Ý S¢ï Ï¢éxGÁ¢G Ú¶¢, çÁ¢S¢
Ýï §‹ãï´ §üÁ¢G¢ Îè ©S¢ Ýï }¢éÛ¢ï §üÁ¢G¢ Îè, çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ï §üÁ¢G¢ Îè ©S¢ Ýï
Ï¢ïà¢ÜU wG¢é΢ ¼¥G¢H¢ ÜU¢ï §üÁ¢G¢ Îè, çÁ¢S¢ Ýï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ï
§üÁ¢G¢ Îè ÜGUÚèÏ¢ ãñ çÜU ¥ËH¢ã ©S¢ï çx¢çÚzG¼¢Ú ÜUÚï J

26. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 22
S¢ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ S¢çIJΠ}¢éãG}}¢Î
ݧüG}¢égèÝ }¢éڢ΢Ϣ¢Îè ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : }¢éS¢H}¢¢Ý ÜU¢ï Ó¢¢çã²ï
çÜU S¢ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢ ( ) ÜU¢ çÝ㢲¼ ¥ÎÏ¢ Ú¶ï ¥¢ñÚ çÎH }¢ï´
§Ý ÜUè ¥GÜGUèμ ± }¢ãGÏÏ¢¼ ÜU¢ï Á¢x¢ã Îï J §Ý ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼ ãéGÁG¢êÚ
ÜUè}¢ãGÏÏ¢¼ãñ¥¢ñÚÁ¢¢ïÏ¢ÎÝS¢èÏ¢S¢ãG¢Ï¢¢( )
ÜUè à¢¢Ý }¢ï´ Ï¢ï ¥ÎÏ¢è ÜïU S¢¢‰¢ Á¢GÏ¢¢Ý ¶¢ïHï ±¢ïã Îéà}¢Ýï wG¢é΢ ± ÚS¢êH
ãñ J }¢éS¢H}¢¢Ý »ïS¢ï à¢wGS¢ ÜïU ТS¢ Ý Ï¢ñÆï J („±¢ÝãGï ÜUÚÏ¢H¢, „. 31)
}¢ïÚï ¥¢ÜGU¢ ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
¥ãHï S¢é‹Ý¼ ÜU¢ ãñ Ï¢ïÇG¢ Ð¢Ú ¥SãG¢Ï¢ï ãéGÁG¢êÚ
ÝÁ}¢ ãñ´ ¥¢ñÚ Ý¢± ãñ §G¼Ú¼ ÚS¢êHéËH¢ã ÜUè
(ãG΢§ÜïGU Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 153)
(²¢’Ýè »ãHï S¢é‹Ý¼ ÜU¢ Ï¢ïÇG¢ Ð¢Ú ãñ v²êæçÜU S¢ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢ §Ý ÜïU
çH²ï çS¢¼¢Ú¢ï´ ÜUè }¢¢çÝ‹Î ¥¢ñÚ ¥ãHï Ï¢ñ¼ï ¥y¢Gã¢Ú çÜUà¼è ÜUè ¼GÚãG ãñ´)
S¢ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢ S¢ï Ï¢éxGÁ¢G ± ¥G΢±¼
Ú¶Ýï ±¢Hï ÜU¢ |¢²¢ÝÜU ¥‹Á¢¢}¢
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! S¢ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢
S¢ï Ï¢éxGÁ¢G ± ¥G΢±¼ ڶݢ ΢ÚñÝ (²¢’Ýè Î鋲¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼) }¢ï´
ÝévGS¢¢Ý ± ¶éS¢Ú¢Ý ÜU¢ S¢Ï¢Ï¢ ãñ Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ ÝêLgèÝ
¥GÏÎéÚüãG}¢¢Ý Á¢¢}¢è ¥ÐÝè }¢àãêÚ çÜU¼¢Ï¢ ࢱ¢çãÎé‹ÝéÏ¢éñã
}¢ï´ ÝvGH ÜUÚ¼ï ãñ´ : ¼èÝ ¥zGڢΠ²}¢Ý ÜïU S¢ÈGUÚ ÐÚ çÝÜUHï §Ý }¢ï´

27. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 23
»ÜU ÜêUÈGUè (²¢’Ýè ÜêUÈïGU ÜU¢ ÚãÝï ±¢H¢) ‰¢¢ Á¢¢ï à¢ñ¶GñÝï ÜUÚè}¢ñÝ
(ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê Ï¢RU çS¢gèÜGU ¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï ©G}¢Ú ) ÜU¢ x¢éS¼¢¶G
‰¢¢, ©S¢ï S¢}¢Û¢¢²¢ x¢²¢ HïçÜUÝ ±¢ïã Ï¢¢Á¢G Ý ¥¢²¢ J Á¢Ï¢ ²ïã ¼èÝ¢ï´
²}¢Ý ÜïU ÜGUÚèÏ¢ ÐãéæÓ¢ï ¼¢ï »ÜU Á¢x¢ã çÜGU²¢}¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ S¢¢ï x¢» J
Á¢Ï¢ ÜêUÓ¢ ÜU¢ ±vG¼ ¥¢²¢ ¼¢ï §Ý }¢ï´ S¢ï ©Æ ÜUÚ Î¢ï Ýï ±éÁG¢ê çÜU²¢ ¥¢ñÚ
çÈUÚ ©S¢ x¢éS¼¢¶G ÜêUÈGUè ÜU¢ï Á¢x¢¢²¢ J ±¢ïã ©Æ ÜUÚ ÜUãÝï Hx¢¢ :
¥zGS¢¢ïS¢ ! }¢ñ´ ¼é}¢ S¢ï §S¢ }¢æçÁ¢GH }¢ï´ ÐèÀï Úã x¢²¢ ãêæ, ¼é}¢ Ýï }¢éÛ¢ï
»ïGÝ ©S¢ ±vG¼ Á¢x¢¢²¢ Á¢Ï¢ à¢ãÝࢢãï ¥GÁ¢}¢ ± ¥GÚÏ¢, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏÏ¢
}¢ïÚï çS¢Úã¢Ýï ¼à¢ÚèÈGU H¢ ÜUÚ §ÚࢢΠÈGUÚ}¢¢ Úãï ‰¢ï :
»ï ÈGU¢çS¢ÜGU ! ¥ËH¢ã ÈGU¢ç„ÜGU ÜU¢ï Á¢GHèH¢ï wG±¢Ú ÜUÚ¼¢ ãñ,
§S¢è S¢ÈGUÚ }¢ï´ ¼ïÚè à¢vH Ï¢ÎH Á¢¢»x¢è J Á¢Ï¢ ±¢ïã x¢éS¼¢¶G ©Æ ÜUÚ
±éÁG¢ê ÜïU çH²ï Ï¢ñÆ¢ ¼¢ï ©S¢ ÜïU Тªæ ÜUè ©æx¢çH²¢æ }¢S¶G ã¢ïÝ¢ (çÏ¢x¢ÇGÝ¢)
à¢éM¥G ã¢ï x¢§æü, çÈUÚ ©S¢ ÜïU ΢ïÝ¢ïïæ Тªæ Ï¢‹ÎÚ ÜïU Тªæ ÜïU }¢éࢢϢïã ã¢ï
x¢», çÈUÚ Í¢éÅÝ¢ï´ ¼ÜU Ï¢‹ÎÚ ÜUè ¼GÚãG ã¢ï x¢²¢, ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ©S¢ ÜU¢
S¢¢Ú¢ Ï¢ÎÝ Ï¢‹ÎÚ ÜUè ¼GÚãG Ï¢Ý x¢²¢ J ©S¢ ÜïU LÈGUÜGU¢ Ýï ©S¢ Ï¢‹ÎÚ
Ýé}¢¢ x¢éS¼¢¶G ÜU¢ï ÐÜUÇG ÜUÚ ªæÅ ÜïU ТH¢Ý ÜïU S¢¢‰¢ Ï¢¢æ{ çβ¢ ¥¢ñÚ
¥ÐÝè }¢æçÁ¢GH ÜUè ¼GÚÈGU Ó¢H çβï J xG¢éMÏ¢ï ¥¢zG¼¢Ï¢ ÜïU ±vG¼ ±¢ïã
»ÜU »ïS¢ï Á¢æx¢H }¢ï´ ÐãéæÓ¢ï Á¢ã¢æ ÜéUÀ Ï¢‹ÎÚ Á¢}¥G ‰¢ï, Á¢Ï¢ ©S¢ Ýï ©Ý
ÜU¢ï Îﶢ ¼¢ï }¢éÁ¢G-¼GçÚÏ¢ (²¢’Ýè Ï¢ï ¼¢Ï¢) ã¢ï ÜUÚ ÚSS¢è ÀéÇG¢§ü ¥¢ñÚ
©Ý }¢ï´ Á¢¢ ç}¢H¢ J çÈUÚ S¢|¢è Ï¢‹ÎÚ §Ý ΢ïÝ¢ï´ ÜïU ÜGUÚèÏ¢ ¥¢» ¼¢ï ²ïã
¶G¢§ÈGU (²¢’Ýè ¶¢ïÈGUÁ¢G΢) ã¢ï x¢» }¢x¢Ú ©‹ã¢ï´ Ýï §Ý ÜU¢ï ÜU¢ï§ü ¥çÁ¢GIJ¼
Ý Îè ¥¢ñÚ ±¢ïã Ï¢‹ÎÚ Ýé}¢¢ x¢éS¼¢¶G §Ý ΢ïÝ¢ï´ ÜïU ТS¢ Ï¢ñÆ x¢²¢ ¥¢ñÚ
§‹ãï´ Îï¶ Îï¶ ÜUÚ ¥¢æS¢ê Ϣ㢼¢ Ú㢠J »ÜU Í¢‹Åï ÜïU Ï¢¢’Î Á¢Ï¢ Ï¢‹ÎÚ
±¢ÐS¢ x¢» ¼¢ï ±¢ïã |¢è ©Ý ÜïU S¢¢‰¢ ãè Ó¢H¢ x¢²¢ J

28. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 24
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ¥¢Ð Ýï Îﶢ ! à¢ñ¶GñÝï
ÜUÚè}¢ñÝ ÜU¢ x¢éS¼¢¶G Ï¢‹ÎÚ Ï¢Ý x¢²¢ J çÜUS¢è çÜUS¢è ÜU¢ï
§S¢ ¼GÚãG Î鋲¢ }¢ï´ |¢è S¢Á¢G¢ Îï ÜUÚ H¢ïx¢¢ï´ ÜïU çH²ï §GÏ¢í¼ ÜU¢ Ýé}¢êÝ¢
Ϣݢ çβ¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¼¢çÜU H¢ïx¢ ÇÚï´, x¢éÝ¢ã¢ï´ ¥¢ñÚ x¢éS¼¢ç¶G²¢ï´ S¢ï Ï¢¢Á¢G
¥¢»æ J ¥ËH¢ã ã}¢ ÜU¢ï S¢ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢ ¥¢ñÚ ¥ãHï Ï¢ñ¼ï
§GÁ¢G¢}¢ S¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ }¢ï´ Ú¶ï J
S¢¢Î¢¼S¢ïÏ¢éxGÁ¢GÚ¶Ýï±¢HïÜU¢ïãG¢ñÁ¢GïÜU¢ñ¯ÚÐÚÓ¢¢Ï¢éÜU}¢¢ÚïÁ¢¢»´x¢ï
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ ãGS¢Ý çÏ¢Ý ¥GHè ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï
§GÏ¢í¼ çÝà¢¢Ý ãñ : ã}¢ S¢ï Ï¢éxGÁ¢G }¢¼ ڶݢ çÜU ÚS¢êHï ТÜU, S¢¢çãGÏ¢ï
H¢ñH¢ÜU, S¢Ä²¢ãïG ¥zGH¢ÜU Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
Á¢¢ï à¢wGS¢ ã}¢ S¢ï Ï¢éxGÁ¢G ²¢ ãGS¢Î ÜUÚïx¢¢, ©S¢ï çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ ãG¢ñÁ¢Gï
ÜU¢ñ¯Ú S¢ï ¥¢x¢ ÜïU Ó¢¢Ï¢êÜU¢ïæ ÜïU Á¢GÚè»G ÎêÚ çÜU²¢ Á¢¢»x¢¢ J
¥ãHï Ï¢ñ¼ ÜU¢ Îéà}¢Ý ΢ïÁ¢G¶Gè ãñ
»ÜU ¼G±èH ãGÎè¯ï ТÜU }¢ï´ ²ïã |¢è ãñ çÜU ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü à¢wGS¢
Ï¢ñ¼éËH¢ã à¢ÚèÈGU ÜïU »ÜU ÜU¢ïÝï ¥¢ñÚ }¢ÜGU¢}¢ï §Ï¢í¢ãè}¢ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý
Á¢¢» ¥¢ñÚ Ý}¢¢Á¢G ÐÉGï ¥¢ñÚ Ú¢ïÁ¢Gï Ú¶ï ¥¢ñÚ çÈUÚ ±¢ïã ¥ãHï Ï¢ñ¼ ÜUè
Îéà}¢Ýè ÐÚ }¢Ú Á¢¢» ¼¢ï ±¢ïã Á¢ã‹Ý}¢ }¢ï´ Á¢¢»x¢¢ J

29. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 25
ãéGÏÏ¢ï S¢¢Î¢¼ »ï wG¢é΢ Îï ±¢çS¢¼G¢
¥ãHï Ï¢ñ¼ï ТÜU ÜU¢ ÈGUçÚ²¢Î ãñ
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 503)
¥GÚÏ¢¢ï´ S¢ï Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUÎêÚ¼ Ú¶Ýï ±¢H¢ à¢ÈGU¢¥G¼ S¢ï }¢ãGM}¢
¥GÚÏ¢ }¢é}¢¢çHÜU }¢ï´ ÜU¢}¢ ÜUÚÝï ±¢Hï Ï¢¢’Á¢G H¢ïx¢ ¥GÚÏ¢¢ï´ ÜU¢ï
Ï¢éÚ¢ |¢H¢ ÜUã¼ï Úã¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G ãGéÁÁ¢¢Á¢ |¢è, §S¢ S¢ï ϢӢݢ
Á¢GMÚè ãñ J ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ ©G¯}¢¢Ý çÏ¢Ý ¥GzGÈGU¢Ý S¢ï
}¢Ú±è ãñ çÜU ࢢãï Ï¢Ýè ¥¢Î}¢, ÝçϢIJï }¢¢ïãìG¼à¢}¢
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : çÁ¢S¢ Ýï
¥ãHï ¥GÚÏ¢ S¢ï Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUÎêÚ¼ Ú¶è }¢ïÚè à¢ÈGU¢¥G¼ }¢ï´ ΢ç¶GH Ý
ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ Ý ãè ©S¢ï }¢ïÚè }¢ãGÏÏ¢¼ ÝS¢èÏ¢ ã¢ïx¢è J
çÁ¢S¢Ýï¥GÚÏ¢¢ï´S¢ïÏ¢éxGÁ¢GÚ¶¢©S¢ Ýï}¢éÛ¢S¢ïÏ¢éxGÁ¢GÚ¶¢
}¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏÏ¢, ¼¢Á¢Î¢Úï ¥GÚÏ¢ ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï
§GÏ¢í¼ çÝà¢¢Ý ãñ : ¥GÚÏ¢ ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼ §ü}¢¢Ý ãñ ¥¢ñÚ §Ý ÜU¢ Ï¢éxGÁ¢G
ÜéUÈíG ãñ, çÁ¢S¢ Ýï ¥GÚÏ¢ S¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ ÜUè ©S¢ Ýï }¢éÛ¢ S¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ ÜUè
¥¢ñÚ çÁ¢S¢ Ýï ©Ý S¢ï Ï¢éxGÁ¢G Ú¶¢ ©S¢ Ýï }¢éÛ¢ S¢ï Ï¢éxGÁ¢G Ú¶¢ J
¥GÚÏ¢ S¢ï Ï¢éxGÁ¢G ÜUÏ¢ ÜéUÈGUí ãñ
ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢Ý¢±è ÜïU ÈGUÚ}¢¢Ýï çx¢Ú¢}¢è
ÜU¢ wG¢éH¢S¢¢ ãñ : S¢ÚÜU¢Úï Ý¢}¢Î¢Ú ¥GÚÏ¢è ãñ´ ¥¢ñÚ

30. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 26
ÜéUGÚ¥¢Ý |¢è ¥ãHï ¥GÚÏ¢ ÜUè Á¢GÏ¢¢Ý }¢ï´ ãñ, §Ý çÝSÏ¢¼¢ï´ ÜUè ±Á¢ã S¢ï
¥x¢Ú ÜU¢ï§ü ¥GÚÏ¢¢ï´ S¢ï Ï¢éxGÁ¢G Ú¶ï ¼¢ï §S¢ S¢ï S¢é˼G¢Ýï ¥GÚÏ¢
ÜU¢ Ï¢éxGÁ¢G H¢çÁ¢G}¢ ¥¢»x¢¢ Á¢¢ï çÜU ÜéUÈíGU ãñ J
¼èÝ ±éÁ¢êã ÜUè çϢݢ ÐÚ ¥GÚÏ¢ S¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ Ú¶¢ï
S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ» }¢éÝñڢ, „Ú΢Úï }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢ãGÏÏ¢¼ çÝà¢¢Ý ãñ : ¼èݱéÁ¢êã ÜUèçϢݢ ÐÚ
¥GÚÏ¢ S¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ Ú¶¢ï, §S¢ çH²ï ÜUè 1 }¢ñ´ ¥GÚÏ¢è ãêæ 2 ÜéUGÚ¥¢Ýï
}¢Á¢èÎ ¥GÚÏ¢è ãñ 3 ¥ãHï Á¢‹Ý¼ ÜU¢ ÜUH¢}¢ ¥GÚÏ¢è ãñ J
ãéGSÝï ²êS¢éÈGU Ðï ÜUÅèæ ç}¢SÚ }¢ï´ ¥æx¢éà¼ï Á¢GÝ¢æ
S¢Ú ÜUÅ¢¼ï ãñ´ ¼ïÚï Ý¢}¢ Ðï }¢Î¢üÝï ¥GÚÏ¢
(ãG΢§ÜïGU Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 58)
(ÜéUçÈíGUIJ¢ ÜUçH}¢¢¼ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ S¢é±¢H Á¢±¢Ï¢, S¢. 286 ¼¢ 299 }¢é˼ÜGU¼GÝ)
v²¢ÜéUzGÈGU¢Úï¥GÚÏ¢S¢ï|¢è}¢ãGÏÏ¢¼Ú¶Ýèã¢ïx¢è?
}¢ãGÏÏ¢¼ §ü}¢¢Ý ÜïU S¢¢‰¢ }¢à¢M¼G ãñ, çHã¢Á¢G¢ ÜéUzGÈGU¢Ú ±
}¢é¼ügèÝï ¥GÚÏ¢ S¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ ¼¢ï ÎêÚ ÜUè Ï¢¢¼ ãñ ©Ý S¢ï ¥G΢±¼ Ú¶Ýè
±¢çÁ¢Ï¢ ãñ J Á¢ñS¢¢ çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢Ý¢±è ÈGUÚ}¢¢¼ï
ãñ´ : Á¢¢ï ¥ãHï ¥GÚÏ¢ ÜU¢çÈGUÚ ²¢ }¢éÝ¢çÈGUÜGU ãñ´ ©Ý S¢ï Ï¢éxGÁ¢G ڶݢ
Ï¢éÚ¢ Ýãè´ Ï¢çËÜU ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ J

31. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 27
¥ãHï ¥GÚÏ¢ ¥GÚÏ¢è ¥¢ÜGU¢ ÜïU ã}¢ ÜGU¢ñ}¢ ãñ´
¥GÚÏ¢è H¢ïx¢ ÜGU¢ñç}¢Ä²¼ ÜïU »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï Ó¢êæçÜU ¥GÚÏ¢è ¥¢ÜGU¢
S¢ï çÝSÏ¢¼ Ú¶¼ï ãñ´ çHã¢Á¢G¢ }¢ãGÏÏ¢¼ ÜU¢ ¼ÜGU¢Á¢G¢ |¢è
²ïãè ãñ çÜU Á¢¢ï ¥ãHï ¥GÚÏ¢ }¢éS¢H}¢¢Ý ãñ´ ©Ý ÜU¢ï Ï¢éÚ¢ |¢H¢ ÜUãÝï S¢ï
Á¢GÏ¢¢Ý ÜU¢ï Ú¢ïÜU¢ Á¢¢», ã¢æ ©Ý }¢ï´ Á¢¢ï ÜéUzGÈGU¢Ú, }¢é¼ügèÝ ¥¢ñÚ }¢éÝ¢çÈGUÜGUèÝ
ãñæ ²ÜGUèÝÝ ±¢ïã Ï¢éÚï ãñ´ ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ï Ï¢éÚ¢ ÜU㢠Á¢¢»x¢¢ J Îï網ï ! ¥Ï¢ê
HãÏ¢ |¢è ¥GÚÏ¢è ‰¢¢ }¢x¢Ú ©S¢ ÜUè }¢Á¢G}}¢¼ }¢ï´ ÜéUGÚ¥¢Ýï ТÜU ÜUè »ÜU
ÐêÚè S¢êÚ¼ S¢êÚ» HãÏ¢ }¢¢ñÁ¢êÎ ãñ J Ï¢ãÚ ãG¢H ¥x¢Ú ¥GÚçÏ¢²¢ï´ }¢ï´ S¢ï
çÜUS¢è ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï çÏ¢H ÈGUÁ¢üG ¥¢Ð ÜU¢ï ÜU¢ï§ü Á¢G¢¼è ¼vHèÈGU ÐãéæÓ¢ |¢è
x¢§ü ã¢ï ¼Ï¢ |¢è S¢Ï¢í S¢ï ÜU¢}¢ HèçÁ¢²ï J ²ÜGUèÝÝ §S¢ »ÜU ÜUè §üÁ¢G¢Îïãè
ÜUè ±Á¢ã S¢ï S¢Ï¢ ¥GÚÏ¢ ãÚçx¢Á¢G Ï¢éÚï Ýãè´ Ï¢Ý x¢» J ¥ãHï ¥GÚÏ¢ S¢ï
}¢ãGÏÏ¢¼ ÜïU çH²ï ã}¢ xG¢éH¢}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ ÜïU çH²ï ²ïãè Ï¢¢¼ ÜU¢ÈGUè ãñ
çÜU ã}¢¢Úï Œ²¢Úï Œ²¢Úï }¢èÆï }¢èÆï ¥¢ÜGU¢ ¥GÚÏ¢è ãñ´ J
㢻 çÜUS¢ ±vG¼ Hx¢è ÈU¢æS¢ ¥H}¢ ÜUè çÎH }¢ï´
çÜU Ï¢ãé¼ ÎêÚ Úãï ¶G¢Úï }¢éx¢GèH¢Ýï ¥GÚÏ¢
(ãG΢§ÜïGU Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 60)
§GË}¢¥¢ñÚ¥G¢çH}¢S¢ïÏ¢éxGÁ¢GÚ¶Ýï±¢H¢ÝÏ¢ÝçÜUãH¢ÜUã¢ïÁ¢¢»x¢¢
S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢, S¢é˼G¢Ýï Ï¢¢ ÜGUÚèÝ¢ ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï
¥GÁ¢G}¢¼ çÝà¢¢Ý ãñ :
¥G¢çH}¢ Ï¢Ý ²¢ }¢é¼¥GçËH}¢, ²¢ §GË}¢è x¢ézG¼ìx¢ê S¢éÝÝï ±¢H¢ ²¢

32. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 28
§GË}¢ S¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ ÜUÚÝï ±¢H¢ Ï¢Ý ¥¢ñÚ Ð¢æÓ¢±¢æ (²¢’Ýè §GË}¢ ¥¢ñÚ
¥G¢çH}¢ S¢ï Ï¢éxGÁ¢G Ú¶Ýï ±¢H¢)(1)
Ý Ï¢Ý çÜU ãH¢ÜU ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J
¥G¢çH}¢ï ÎèÝ S¢ï wG±¢ã }¢wG±¢ã Ï¢éxGÁ¢G Ú¶Ýï
±¢H¢ }¢ÚèÁG¢éHÜGUËÏ¢¥¢ñÚ¶GÏ¢è¯éHÏ¢¢ç¼GÝãñ
¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼, §}¢¢}¢ï ¥ãHï S¢é‹Ý¼, }¢¢ñH¢Ý¢ ࢢã
§}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý ÈGU¼¢±¢ ÚÁ¢Gç±Ä²¢ çÁ¢ËÎ
21 S¢ÈGUãG¢ 129 ÐÚ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : 1 “¥x¢Ú ¥G¢çH}¢ï (ÎèÝ) ÜU¢ï
§S¢ çH²ï Ï¢éÚ¢ ÜUã¼¢ ãñ çÜU ±¢ïã “¥G¢çH}¢” ãñ Á¢Ï¢ ¼¢ï S¢ÚèãG
ÜU¢çÈGUÚ ãñ ¥¢ñÚ 2 ¥x¢Ú Ï¢ ±Á¢ãï §GË}¢ ©S¢ ÜUè ¼¢’Á¢Gè}¢ ÈGUÁ¢üG
Á¢¢Ý¼¢ ãñ }¢x¢Ú ¥ÐÝè çÜUS¢è Î鋲±è wG¢éS¢é}¢¼ (²¢’Ýè Îéà}¢Ýè) ÜïU
Ï¢¢§G¯ Ï¢éÚ¢ ÜUã¼¢ ãñ, x¢¢Hè Îï¼¢ (ãñ ¥¢ñÚ) ¼ãGÜGUèÚ ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢ï S¢wG¼
ÈGU¢çS¢ÜGU ÈGU¢çÁ¢Ú ãñ ¥¢ñÚ 3 ¥x¢Ú Ï¢ï S¢Ï¢Ï¢ (²¢’Ýè çÏ¢H¢ ±Á¢ã)
ÚæÁ¢ (Ï¢éxGÁ¢G) Ú¶¼¢ ãñ ¼¢ï }¢ÚèÁG¢éH ÜGUËÏ¢ ¶GÏ¢è¯éH Ï¢¢ç¼GÝ (²¢’Ýè
çÎH ÜU¢ }¢ÚèÁ¢G ¥¢ñÚ Ý¢Ð¢ÜU Ï¢¢ç¼GÝ ±¢H¢ ãñ) ¥¢ñÚ ©S¢ (²¢’Ýè wG±¢ã
}¢wG±¢ã Ï¢éxGÁ¢G Ú¶Ýï ±¢Hï) ÜïU ÜéUÈíGU ÜU¢ ¥‹Îïࢢ ãñ J “wG¢éH¢S¢¢” }¢ïæ ãñ :
(²¢’Ýè “Á¢¢ï çÏ¢H¢
çÜUS¢è Á¢G¢çãÚè ±Á¢ã ÜïU ¥G¢çH}¢ï ÎèÝ S¢ï Ï¢éxGÁ¢G Ú¶ï ©S¢ ÐÚ ÜéUÈíGU
ÜU¢ ¶G¢ñÈGU ãñ J”) (wG¢éH¢S¢¼éH ÈGU¼¢±¢, 4/388)
}¢éÛ¢ ÜU¢ï »ï ¥Gœ¢G¢Ú S¢é‹Ýè ¥G¢çH}¢¢ï´ S¢ï Œ²¢Ú ãñ
΢ï Á¢ã¢æ }¢ï´ }¢ïÚ¢ Ï¢ïÇG¢ Ð¢Ú ãñ
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 646)

33. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 29
²ãêÎè}¢é¥G¢çHÁ¢ÜU¢§}¢¢}¢}¢¢Á¢GÚèÜïUS¢¢‰¢ÜUèÝ¢±ãGS¢Î
§}¢¢}¢ }¢¢Á¢GÚè ¥GHèH (²¢’Ýè Ï¢è}¢¢Ú) ãé» (¼¢ï)
»ÜU ²ãêÎè }¢é¥G¢çHÁ¢ (²¢’Ýè ¼GÏ¢èÏ¢, ¥¢Ð ÜU¢ §GH¢Á¢ ÜUÚ Úã¢) ‰¢¢,
¥ÓÀï ã¢ï Á¢¢¼ï çÈUÚ }¢ÚÁ¢G ¥G¢ñÎ ÜUÚ¼¢ (²¢’Ýè ΢ïÏ¢¢Ú¢ ã¢ï Á¢¢¼¢), ÜU§ü
Ï¢¢Ú ²êãè´ ãé±¢, ¥¢ç¶GÚ ©S¢ï ¼‹ã¢§ü }¢ï´ Ï¢éH¢ ÜUÚ ÎÚ²¢zG¼ ÈGUÚ}¢¢²¢ J
©S¢ Ýï ÜU㢠: ¥x¢Ú ¥¢Ð S¢Ó¢ ÐêÀ¼ï ãñ´ ¼¢ï ã}¢¢Úï ÝÁ¢GÎèÜU §S¢ S¢ï
çÁ¢G²¢Î¢ ÜU¢ï§ü ÜU¢Úï ¯±¢Ï¢ Ýãè´ çÜU ¥¢Ð Á¢ñS¢ï §}¢¢}¢ ÜU¢ï }¢éS¢H}¢¢Ý¢ï´
ÜïU 㢉¢ S¢ï ¶¢ï Îêæ J §}¢¢}¢ Ýï ©S¢ï ÎzG¥G (²¢’Ýè ÎêÚ)
ÈGUÚ}¢¢²¢ J }¢¢ñH¢ ¼¥G¢H¢ Ýï çà¢ÈGU¢ Ï¢wGà¢è, çÈUÚ §}¢¢}¢
Ýï ç¼GÏÏ¢ ÜUè ¼GÚÈGU ¼±ÁÁ¢¢ïã ÈGUÚ}¢¢§ü ¥¢ñÚ §S¢ }¢ï´ ¼S¢¢ÝèÈGU ÜUè´ ¥¢ñÚ
¼GHÏ¢¢ ÜU¢ï ãG¢çÁ¢GÜGU ¥ç¼GÏÏ¢¢ (²¢’Ýè }¢¢çãÚ ¼GÏ¢èÏ¢) ÜUÚ çβ¢ ¥¢ñÚ
}¢éS¢H}¢¢Ý¢ï´ ÜU¢ï }¢é}¢¢Ý¥G¼ ÈGUÚ}¢¢ Îè çÜU ÜU¢çÈGUÚ ¼GÏ¢èÏ¢ S¢ï ÜU|¢è
§GH¢Á¢ Ý ÜUÚ¢»æ J(1)
(ÈGU¼¢±¢ ÚÁ¢Gç±Ä²¢, 21/243)
¥¢ñçH²¢»çÜUÚ¢}¢S¢ïÏ¢éxGÁ¢GÚ¶Ýï±¢HïÜUè¼¢ñÏ¢¢
Ï¢x¢G΢Πà¢ÚèÈGU ÜU¢ »ÜU ¼¢çÁ¢Ú ¥¢ñçH²¢» çÜUÚ¢}¢
S¢ï Ï¢ãé¼ Ï¢éxGÁ¢G Ú¶¼¢ ‰¢¢ J »ÜU Ú¢ïÁ¢G ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ çÏ¢à¢Ú ãG¢ÈGUè
ÜU¢ï Ý}¢¢Á¢Gï Á¢é}¢é¥G¢ ÐÉG ÜUÚ ÈGU¢ñÚÝ }¢çSÁ¢Î S¢ï Ï¢¢ãÚ
çÝÜUH¼ï Îï¶ ÜUÚ çÎH }¢ï´ ÜUãÝï Hx¢¢ çÜU Îï¶¢ï ¼¢ï S¢ãè ! ²ïã ±Hè
Ϣݢ çÈUÚ¼¢ ãñ ! ãG¢H¢æçÜU }¢çSÁ¢Î }¢ï´ §S¢ ÜU¢ çÎH Ýãè´ Hx¢¼¢ Á¢|¢è
¼¢ï Ý}¢¢Á¢G ÐÉG¼ï ãè ÈGU¢ñÚÝ Ï¢¢ãÚ çÝÜUH x¢²¢ ãñ J ±¢ïã ¼¢çÁ¢Ú ²ïãè
ÜéUÀ S¢¢ïÓ¢¼¢ ¥¢ñÚ ÜUã¼¢ ãé±¢ ©Ý ÜïU ÐèÀï ÐèÀï Ó¢HÝï Hx¢¢ J ãGÁ¢GÚ¼ï
(1) : ÜéUzGÈGU¢Ú S¢ï §GH¢Á¢ ÜUÚ±¢Ýï ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ }¢Á¢GèÎ ¼zGS¢èH¢¼ ÈG ¼¢±¢ ÚÁ¢Gç±Ä²¢
çÁ¢. 21 S¢ÈGUãG¢ 238 ¼¢ 243 ÐÚ }¢éH¢ãÁ¢G¢ ÜUèçÁ¢²ï J

34. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 30
S¢çIJÎéÝ¢ çÏ¢à¢Ú ãG¢ÈGUè Ýï »ÜU Ý¢ÝÏ¢¢§ü ÜUè ÎéÜU¢Ý S¢ï
Ú¢ïÅè ¶GÚèÎè ¥¢ñÚ à¢ãÚ S¢ï Ï¢¢ãÚ ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ Ó¢H ÐÇGï J ¼¢çÁ¢Ú ÜU¢ï
²ïã Îï¶ ÜUÚ ¥¢ñÚ |¢è xG¢éSS¢¢ ¥¢²¢ ¥¢ñÚ Ï¢¢ïH¢ : ²ïã à¢wGS¢ }¢ãGÁ¢G
Ú¢ïÅè ÜïU çH²ï }¢çSÁ¢Î S¢ï Á¢ËÎè çÝÜUH ¥¢²¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥Ï¢ à¢ãÚ ÜïU
Ï¢¢ãÚ çÜUS¢è S¢ÏÁ¢G¢Á¢G¢Ú }¢ï´ Ï¢ñÆ ÜUÚ ¶¢»x¢¢ J ¼¢çÁ¢Ú Ýï ¼¥G¢ÜéUGÏ¢ Á¢¢Úè
Ú¶¼ï ãé» ²ïã Á¢ïGãìÝ Ï¢Ý¢²¢ çÜU Á¢êæ ãè Ï¢ñÆ ÜUÚ ²ïã Ú¢ïÅè ¶¢Ýï
Hx¢ïx¢¢, }¢ñ´ ÐêÀêæx¢¢ çÜU v²¢ ±Hè »ïS¢ï ãè ã¢ï¼ï ãñ´ Á¢¢ï Ú¢ïÅè ÜUè ¶G¢ç¼GÚ
}¢çSÁ¢Î S¢ï ÈGU¢ñÚÝ çÝÜUH ¥¢»æ ! Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï ¼¢çÁ¢Ú ÐèÀï ÐèÀï ã¢ï çH²¢
ãGœ¢¢ çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ çÏ¢à¢Ú ãG¢ÈGUè çÜUS¢è x¢¢ªæ }¢ï´
΢ç¶GH ã¢ï ÜUÚ »ÜU }¢çSÁ¢Î }¢ï´ ¼à¢ÚèÈGU Hï x¢» J ±ã¢æ »ÜU Ï¢è}¢¢Ú
¥¢Î}¢è HñÅ¢ ãé±¢ ‰¢¢, ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ çÏ¢à¢Ú ãG¢ÈGUè
Ýï ©S¢ Ï¢è}¢¢Ú ÜïU çS¢Úã¢Ýï Ï¢ñÆ ÜUÚ ©S¢ï ¥ÐÝï }¢éÏ¢¢ÚÜU 㢉¢ S¢ï Ú¢ïÅè
ç¶H¢§ü J ¼¢çÁ¢Ú ²ïã }¢é¥G¢}¢H¢ Îï¶ ÜUÚ ãGñÚ¢Ý ãé±¢ J çÈUÚ x¢¢ªæ
Îï¶Ýï ÜïU çH²ï Ï¢¢ãÚ çÝÜUH¢ J ‰¢¢ïÇGè ÎïÚ ÜïU Ï¢¢’Î Á¢Ï¢ ΢ïÏ¢¢Ú¢
}¢çSÁ¢Î }¢ï´ ¥¢²¢ ¼¢ï Îﶢ çÜU }¢ÚèÁ¢G ±ãè´ HñÅ¢ ãñ }¢x¢Ú ãGÁ¢GÚ¼ï
S¢çIJÎéÝ¢ çÏ¢à¢Úï ãG¢ÈGUè ±ã¢æ }¢¢ñÁ¢êÎ Ýãèæ J ©S¢ Ýï }¢ÚèÁ¢G
S¢ï ÐêÀ¢ çÜU ÜUã¢æ x¢» ? ©S¢ Ýï Ï¢¼¢²¢ çÜU ±¢ïã ¼¢ï Ï¢x¢G΢Πà¢ÚèÈGU
¼à¢ÚèÈGU Hï x¢» J ¼¢çÁ¢Ú Ýï ÐêÀ¢ : Ï¢x¢G΢Π²ã¢æ S¢ï çÜU¼Ýè ÎêÚ ãñ ? ±¢ïã
Ï¢¢ïH¢ : Ó¢¢HèS¢ }¢èH J ¼¢çÁ¢Ú S¢¢ïÓ¢Ýï Hx¢¢ çÜU }¢ñ´ ¼¢ï Ï¢ÇGè }¢éçàÜUH
}¢ï´ ÈæUS¢ x¢²¢ çÜU §Ý ÜïU ÐèÀï §¼Ýè ÎêÚ çÝÜUH ¥¢²¢ ¥¢ñÚ ¼¥GÁÁ¢éÏ¢
ãñ çÜU ¥¢¼ï ãé» ÜéUÀ м¢ ãè Ýãè´ Ó¢H¢ }¢x¢Ú ¥Ï¢ çÜUS¢ ¼GÚãG ±¢ÐS¢è
ã¢ïx¢è ? çÈUÚ ©S¢ Ýï ÐêÀ¢ çÜU ¥Ï¢ ΢ïÏ¢¢Ú¢ ±¢ïã ²ã¢æ ÜUÏ¢ ¥¢»æx¢ï ?
Ï¢¢ïH¢ : ¥x¢Hï Á¢é}¢é¥G¢ ÜU¢ï J Ý¢™¢Ú ¼¢çÁ¢Ú ±ãè´ LÜU¢ Ú㢠J Á¢Ï¢
Á¢é}¢é¥G¢ ¥¢²¢ ¼¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ çÏ¢à¢Ú ãG¢ÈGUè ¥ÐÝï

35. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 31
±vG¼ ÐÚ ¼à¢ÚèÈGU H¢» ¥¢ñÚ }¢ÚèÁ¢G ÜU¢ï Ú¢ïÅè ç¶H¢§ü J ¥¢Ð
Ýï ©S¢ ¼¢çÁ¢Ú S¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥¢Ð v²êæ }¢ïÚï ÐèÀï ¥¢»
‰¢ï ? ¼¢çÁ¢Ú Ýï ¥G¢çÁ¢Á¢Gè ÜïU S¢¢‰¢ ¥GÁ¢üG ÜUè : ãéGÁG¢êÚ }¢ïÚè x¢GH¼Gè ‰¢è !
ÈGUÚ}¢¢²¢ : ©çÆ²ï ¥¢ñÚ }¢ïÚï ÐèÀï ÐèÀï Ó¢Hï ¥¢§²ï J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï ±¢ïã
ãGÁ¢GÚ¼ ÜïU ÐèÀï ÐèÀï Ó¢HÝï Hx¢¢ ¥¢ñÚ ‰¢¢ïÇGè ãè ÎïÚ }¢ï´ ΢ïÝ¢ï´ Ï¢x¢G΢Î
à¢ÚèÈGU ÐãéæÓ¢ x¢» J ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ çÏ¢à¢Ú ãG¢ÈGUè ÜUè
çÁ¢G‹Î¢ ÜUÚ¢}¢¼ Îï¶ ÜUÚ Ï¢x¢G΢ΠÜïU ¼¢çÁ¢Ú Ýï ¥¢ñçH²¢»
çÜUÚ¢}¢ ÜïU Ï¢éxGÁ¢G S¢ï ¼¢ñÏ¢¢ ÜUè ¥¢ñÚ ¥¢²‹Î¢ §Ý ТÜU H¢ïx¢¢ï´
ÜU¢ çÎH S¢ï }¢¢ï’¼çÜGUÎ ã¢ï x¢²¢ J
¥ËH¢ã ÜUè©ÝÐÚÚãG}¢¼ã¢ï¥¢ñÚ ©Ý ÜïU „ÎÜGïU ã}¢¢Úè Ï¢ï çãG„¢Ï¢ }¢x¢GçÈGUÚ¼ ã¢ï J
}¢éÛ¢ï ¥¢ñçH²¢ ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼ ¥G¼G¢ ÜUÚ
¼ê Î豢ݢ ÜUÚ x¢G¢ñ¯ ÜU¢ ²¢ §H¢ãè
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 77)
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! çÚÁ¢G¢» §H¢ãè ТÝï, çÎH }¢ï´
¶G¢ñÈïGU wG¢é΢ ( ) Á¢x¢¢Ýï, §ü}¢¢Ý ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜUè ÜéUÉGÝ Ï¢ÉG¢Ýï,
}¢¢ñ¼ ÜU¢ ¼S¢Ã±éÚ Á¢}¢¢Ýï, wG¢éÎ ÜU¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ï ÜGUÏ¢í ± Á¢ã‹Ý}¢ S¢ï ÇÚ¢Ýï,
Á¢G¢çãÚè ± Ï¢¢ç¼GÝè x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè ¥G¢Î¼ ç}¢Å¢Ýï, ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï
S¢é‹Ý¼¢ï´ ÜU¢ ТϢ‹Î ϢݢÝï, çÎH }¢ï´ §GàÜGïU ÚS¢êH ÜUè à¢}¥G Á¢H¢Ýï
¥¢ñÚ Á¢‹Ý¼éH çÈGUÚ΢ñS¢ }¢ï´ }¢vÜUè }¢ÎÝè }¢éS¼GÈGU¢

36. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 32
ÜU¢ ÐÇG¢ïS¢ ТÝï ÜU¢ ࢢñÜGU Ï¢ÉG¢Ýï ÜïU çH²ï ¼ÏHèx¢ïG ÜéUGÚ¥¢Ý¢ï S¢é‹Ý¼ ÜUè
¥G¢H}¢x¢èÚ x¢GñÚ çS¢²¢S¢è ¼ãGÚèÜU ΢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU }¢ÎÝè }¢¢ãG¢ïH
S¢ï ãÚ Î}¢ ±¢Ï¢S¼¢ Úçã²ï, ãÚ }¢¢ã ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢ ¼èÝ çÎÝ ÜïU çH²ï
¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï ÚS¢êH ÜïU ã}¢Ú¢ã }¢ÎÝè ÜGU¢çÈGUHï }¢ï´ S¢é‹Ý¼¢ï´ |¢Ú¢ S¢ÈGUÚ ÜUÚ¼ï
Úçã²ï ¥¢ñÚ çÈGURïU }¢ÎèÝ¢ ÜïU Á¢GÚè»G Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ }¢ÎÝè §‹¥G¢}¢¢¼ ÜU¢
çÚS¢¢H¢ ÐéÚ ÜUÚ ÜïU ãÚ }¢ÎÝè }¢¢ã ÜUè §çϼ΢§ü ÎS¢ ¼¢Úè¶G ÜïU ¥‹ÎÚ
¥‹ÎÚ ¥ÐÝï çÁ¢G}}¢ïÎ¢Ú ÜU¢ï Á¢}¥G ÜUÚ±¢¼ï Úçã²ï J ¥¢§²ï, ¥¢Ð ÜUè
¼Úx¢GèÏ¢ ± ¼ãGÚèS¢ ÜïU çH²ï ¥¢Ð ÜU¢ï »ÜU }¢ÎÝè Ï¢ã¢Ú S¢éÝ¢ªæ :
}¢¢}¢êæ ÜUè §ÝçÈGUÚ¢Îè ÜU¢ïçà¢à¢
Ó¢ÜU±¢H (ÐæÁ¢¢Ï¢) ÜïU »ÜU §SH¢}¢è |¢¢§ü (©G}¢í ¼vGÚèÏ¢Ý 20
S¢¢H) ÜU¢ Ï¢²¢Ý ¥ÐÝï ¥‹Î¢Á¢G ± ¥ËÈGU¢Á¢G }¢ï´ ÐïࢠÜUÚ¼¢ ãêæ : Á¢Ï¢
}¢ñ´ }¢ïçÅîÜU }¢ï´ ‰¢¢, ©S¢ ±vG¼ ΢ïS¼¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ S¢ñÚ¢ï ¼zGÚèãG ÜUÚÝ¢,
SÝ¢ïÜUÚ ¶ïHÝ¢, HÇGÝ¢ Û¢x¢ÇGÝ¢ ¥¢ñÚ Ï¢Î }¢é¥G¢à¢è ± ΢΢x¢èÚè
ÜUÚÝ¢, ¥}¢í΢æï }¢ï´ çÎHÓ¢SÐè ڶݢ }¢ïÚï ϢΠ¼ÚèÝ }¢¢’}¢êH¢¼ }¢ï´
ࢢç}¢H ‰¢ï J »Ü ΢ïS¼ ÜUè ΢’±¼ ÐÚ ¥Ã±HÝ çS¢x¢ÚïŠݢïà¢è
à¢éM¥G ÜUè çÈUÚ à¢Ú¢Ï¢ Ý¢ïà¢è Á¢ñS¢ï }¢¢ïãçHÜU Ýà¢ï }¢ï´ }¢éϼH¢ ã¢ï x¢²¢ J
Ï¢éÚè S¢¢ïãGÏ¢¼¢ï´ ÜU¢ »ïS¢¢ Ó¢SÜU¢ ÐÇG¢ çÜU }¢ñ´ ¼èÝ ¼èÝ çÎÝ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G
¥±ÜGU¢¼ ¼¢ï S¢¢Ú¢ ãzG¼¢ Í¢Ú Ýãè´ Á¢¢¼¢ ‰¢¢ J }¢ïÚè çÏ¢x¢ÇGè ãé§ü ¥G¢Î¼¢ï´
ÜUè ±Á¢ã S¢ï Í¢Ú ±¢Hï S¢wG¼ ÐÚïà¢¢Ý ‰¢ï J }¢ïÚï ±¢çHÎ S¢¢çãGÏ¢ }¢éÛ¢ï
S¢}¢Û¢¢ S¢}¢Û¢¢ ÜUÚ ‰¢ÜU x¢» }¢x¢Ú }¢ïÚï ÜU¢Ý ÐÚ Á¢êæ ¼ÜU Ý Úñ´x¢è, çÏ¢H
¥¢ç¶GÚ ©‹ã¢ï´ Ýï }¢éÛ¢ S¢ï Ï¢¢¼ Ó¢è¼ |¢è Ï¢‹Î ÜUÚ Îè J }¢ñ´ S¢é{ÚÝï ÜïU
Ï¢Á¢¢» çÏ¢x¢ÇG¼¢ Ó¢H¢ x¢²¢ J ÜU}¢¢ï Ï¢ïࢠӢ¢Ú S¢¢H §S¢è ÜñUçÈGUIJ¼ }¢ï´
x¢éÁ¢GÚ x¢» J »ÜU çÎÝ }¢ïÚè }¢éH¢ÜGU¢¼ ¥ÐÝï }¢¢}¢êæ S¢ï ãé§ü Á¢¢ï ΢’±¼ï
§SH¢}¢è ÜïU }¢ÎÝè }¢¢ãG¢ïH S¢ï ±¢Ï¢S¼¢ ‰¢ï J ©‹ã¢ï´ Ýï }¢éÛ¢ï Ï¢ÇGè

37. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 33
à¢zGÜGU¼ Îè ¥¢ñÚ }¢ïÚ¢ Á¢ïGãìÝ Ï¢Ý¢²¢ çÜU }¢ñ´ ΢’±¼ï §SH¢}¢è }¢ï´ ã¢ïÝï
±¢H¢ }¢ÎÝè ¼<ϢIJ¼è ÜU¢ï„ü ÜUÚ Hêæ J }¢ñ´ ¼Ä²¢Ú ã¢ï
x¢²¢ ¥¢ñÚ çÁ¢G‹Îx¢è }¢ï´ ÐãHè }¢Ú¼Ï¢¢ ÈñGUÁ¢G¢Ýï }¢ÎèÝ¢ Ï¢¢Ï¢éH }¢ÎèÝ¢
ÜUÚ¢Ó¢è }¢ï´ ã¢ïÝï ±¢Hï ãzG¼¢±¢Ú S¢é‹Ý¼¢ï´ |¢Úï §Á¢ç¼}¢¢¥G }¢ï´ à¢ÚèÜU
ãé±¢, }¢éÏ¢çËHx¢ïG ΢’±¼ï §SH¢}¢è ÜU¢ Ï¢²¢Ý S¢éÝ ÜUÚ }¢ñ´ çÐÍ¢H S¢¢
x¢²¢ ¥¢ñÚ S¢¢ïÓ¢Ýï ÐÚ }¢Á¢Ï¢êÚ ã¢ï x¢²¢ çÜU ÜU¢à¢ ! }¢ñæ Ï¢ãé¼ ÐãHï ÈñGUÁ¢G¢Ýï
}¢ÎèÝ¢ }¢ï´ ¥¢ x¢²¢ ã¢ï¼¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚ Hè ã¢ï¼è !
Ï¢ãÚ ãG¢H ²ã¢æ ÐÚ }¢ÎÝè ¼<ϢIJ¼è ÜU¢ïS¢ü }¢ï´ ࢢç}¢H ã¢ï ÜUÚ }¢éÛ¢ï
ÝïÜU Ï¢ÝÝï ÜU¢ Á¢Á¢GÏ¢¢ ç}¢H¢, ¼¢ñÏ¢¢ ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU ç}¢Hè, Ý çS¢ÈüGU ÈGUÁ¢üG
Ý}¢¢Á¢G¢ï´ ÜUè ТϢ‹Îè ÝS¢èÏ¢ ãé§ü Ï¢çËÜU ¼ãÁÁ¢éÎ, §à¢Ú¢ÜGU,Ó¢¢à¼ ¥¢ñÚ
}¢x¢GçÚÏ¢ ÜïU Ï¢¢’Î ¥Ã±¢Ï¢èÝ ÜïU ݱ¢çÈGUH |¢è ÐÉGÝï ÜUè |¢è S¢¥G¢Î¼
ç}¢Hè J §GË}¢ï ÎèÝ S¢è¶Ýï ÜU¢ï ç}¢H¢, ±¢çHÎñÝ ÜïU ãéGÜGUêÜGU ÜU¢ м¢
Ó¢H¢, ÚÏÏ¢ ÜU¢ï Ú¢Á¢Gè ÜUÚÝï ÜU¢ Á¢GïãìÝ ç}¢H¢ J }¢ÎÝè ¼<ϢIJ¼è
ÜU¢ïS¢ü ÜïU Ï¢¢’Î }¢ÎÝè ÜGU¢çÈGUH¢ ÜU¢ïS¢ü ÜUÚÝï ¥¢ñÚ ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï ÚS¢êH ÜïU
S¢¢‰¢ 12 }¢¢ã ÜïU }¢ÎÝè ÜGU¢çÈGUHï }¢ï´ S¢ÈGUÚ ÜUè |¢è çÝIJ¼ ãñ J
¥ËH¢ã ã}¢ï´ }¢Ú¼ï Î}¢ ¼ÜU ΢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU }¢ÎÝè
}¢¢ãG¢ïH S¢ï ±¢Ï¢S¼¢ ÚãÝï ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢» J
¼ïÚ¢ à¢éRU }¢¢ñH¢ çβ¢ }¢ÎÝè }¢¢ãG¢ïH Ý ÀéÅï ÜU|¢è |¢è wG¢é΢ }¢ÎÝè }¢¢ãG¢ïH
S¢H¢}¢¼ Úãï ²¢ wG¢é΢ }¢ÎÝè }¢¢ãG¢ïH Ï¢Ó¢ï ϢΠÝÁ¢GÚ S¢ï S¢Î¢ }¢ÎÝè }¢¢ãG¢ïH
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 602)

38. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 34
¼é}ã¢ÚïçÎH}¢ï´çÜUS¢èÜïUçH²ïÜUèÝ¢±Ï¢éxGÁ¢GÝã¢ï
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ ¥ÝS¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ¼¢Á¢Î¢Úï
}¢ÎèÝ¢, Ú¢ãG¼ï ÜGUËÏ¢¢ï S¢èÝ¢ Ýï }¢éÛ¢ S¢ï §ÚࢢÎ
ÈGUÚ}¢¢²¢ :
»ï }¢ïÚï Ï¢ïÅï ! ¥x¢Ú ¼é}¢ S¢ï ã¢ï S¢ÜïU çÜU ¼é}ã¢Úè S¢éÏãG¢ï ࢢ}¢ »ïS¢è
ãG¢H¼ }¢ï´ ã¢ï çÜU ¼é}ã¢Úï çÎH }¢ï´ çÜUS¢è ÜïU çH²ï ÜUèÝ¢ ± Ï¢éxGÁ¢G Ý
ã¢ï ¼¢ï »ïS¢¢ ãè çÜU²¢ ÜUÚ¢ï J
²¢’Ýè }¢éS¢H}¢¢Ý |¢¢§ü ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï Î鋲±è ©}¢êÚ }¢ï´ S¢¢ÈGU
çÎH ã¢ï, S¢èÝ¢ ÜUèÝï S¢ï ТÜU ã¢ï ¼Ï¢ §S¢ }¢ï´ ¥‹±¢Úï }¢ÎèÝ¢ ¥¢»æx¢ï J
{éæÎH¢ ¥¢§üÝ¢ ¥¢ñÚ }¢ñH¢ çÎH ÜGU¢çÏ¢Hï §GÁGÁ¢G¼ Ýãè´ J
(ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG, 1/172)
¥zGÁ¢GH ÜU¢ñÝ ?
ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GÏÎéËH¢ã §ÏÝï ¥G}¢í ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ
çÜU ÚS¢êHéËH¢ã S¢ï ¥GÁ¢üG ÜUè x¢§ü çÜU H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ S¢ï
ÜU¢ñÝ ¥zGÁ¢GH ãñ ? ÈGUÚ}¢¢²¢ : ãÚ S¢H¢}¢¼ çÎH ±¢H¢, S¢ÓÓ¢è
Á¢GÏ¢¢Ý ±¢H¢ J H¢ïx¢¢ï´ Ýï ¥GÁ¢üG ÜUè : S¢ÓÓ¢è Á¢GÏ¢¢Ý ±¢Hï ÜU¢ï ¼¢ï
ã}¢ Á¢¢Ý¼ï ãñ´, ²ïã S¢H¢}¢¼ çÎH ±¢H¢ v²¢ ãñ ? ÈGUÚ}¢¢²¢ :
²¢’Ýè ±¢ïã »ïS¢¢ S¢é‰¢Ú¢ ãñ çÁ¢S¢
ÐÚ Ý x¢éÝ¢ã ã¢ï, Ý Ï¢x¢G¢±¼, Ý ÜUèÝ¢ ¥¢ñÚ Ý ãGS¢Î J

39. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 35
Á¢‹Ý¼è ¥¢Î}¢è
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ ¥ÝS¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU ã}¢
¶G¢¼}¢éH }¢é„üHèÝ, ÚãìG}¢¼éçËHH ¥G¢H}¢èÝ ÜUè
Ï¢¢Úx¢¢ãï Ï¢ïÜUS¢ ÐÝ¢ã }¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚ ‰¢ï çÜU ¥¢Ð Ýï
ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥|¢è
¼é}ã¢Úï ТS¢ §S¢ Ú¢S¼ï S¢ï »ÜU Á¢‹Ý¼è ¥¢Î}¢è ¥¢»x¢¢ J ©S¢è ±vG¼
»ÜU ¥‹S¢¢Úè S¢¢çãGÏ¢ ±ã¢æ ¥¢» çÁ¢Ý ÜUè ΢ÉGè ±éÁG¢ê ÜïU ТÝè S¢ï ¼Ú
‰¢è, ©‹ã¢ï´ Ýï Ï¢¢»æ 㢉¢ }¢ï´ ¥ÐÝè Á¢êç¼²¢æ ©Æ¢ Ú¶è ‰¢è´ J ÎêS¢Úï çÎÝ
çÈUÚ ÝçϢIJï ÜUÚè}¢ Ýï ÐãHï çÎÝ ÜUè ¼GÚãG §ÚࢢÎ
ÈGUÚ}¢¢²¢ ¥¢ñÚ ±¢ïãè à¢wGS¢ ¥¢», ¼èS¢Úï çÎÝ |¢è »ïS¢¢ ãè ãé±¢ J
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý ¥G}¢í ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU
}¢ñ´ ©S¢ ¥‹S¢¢Úè ÜïU ТS¢ ÐãéæÓ¢¢ ¥¢ñÚ ÐêÀ¢ : v²¢ ¥¢Ð }¢ïÚè }¢ïã}¢¢Ý
ݱ¢Á¢Gè ÜUÚ S¢ÜU¼ï ãñ´ ? ©‹ã¢ï´ Ýï ã¢}¢è |¢Ú Hè ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï ¥ÐÝï S¢¢‰¢
Hï x¢» J }¢ñ´ ¼èÝ Ú¢¼ï´ ©Ý ÜïU ТS¢ Úã¢, §S¢ ΢ñÚ¢Ý }¢ñ´ Ýï ©‹ãï´ Ú¢¼ ÜU¢ï
çÜGU²¢}¢ ÜUÚ¼ï (²¢’Ýè ݱ¢çÈGUH ¥Î¢ ÜUÚ¼ï ãé») Ýãè´ Îﶢ, ã¢æ ! ²ïã
Á¢GMÚ Îﶢ çÜU Á¢Ï¢ ±¢ïã çÏ¢S¼Ú ÐÚ ÜUÚ±Åï´ Ï¢ÎH¼ï ¼¢ï çÁ¢GRéUËH¢ã
ÜUÚ¼ï ²ã¢æ ¼ÜU çÜU Ý}¢¢Á¢Gï ÈGUÁ¢í ÜU¢ ±vG¼ ã¢ï Á¢¢¼¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã ¥ÓÀè
Ï¢¢¼ ÜUÚ¼ï ²¢ ¶G¢}¢¢ïࢠÚã¼ï J Á¢Ï¢ ¼èÝ Ú¢¼ï´ §S¢è ¼GÚãG x¢éÁ¢GÚ x¢§æü ¼¢ï
}¢ñæ Ýï ©Ý ÜïU ¥G}¢H ÜU¢ï ÜU}¢ Á¢¢Ý¢ Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï }¢ñ´ Ýï ©Ý S¢ï ÜU㢠çÜU }¢ñ´
Ýï S¢ÚÜU¢Ú ÜU¢ï ²ïã ÈGUÚ}¢¢¼ï ãé» S¢éÝ¢ :
¥|¢è ¼é}ã¢Úï ТS¢ »ÜU

40. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 36
Á¢‹Ý¼è ¥¢Î}¢è ¥¢»x¢¢” çÈUÚ ¼èÝ¢ï´ }¢Ú¼Ï¢¢ ¥¢Ð ãè ¥¢» ¼¢ï }¢ñ´
Ýï S¢¢ïÓ¢¢ çÜU ¥¢Ð ÜïU ТS¢ Úã ÜUÚ ¥¢Ð ÜU¢ ¥G}¢H Îï¶êæ, HïçÜUÝ }¢éÛ¢ï
¼¢ï ¥¢Ð ÜU¢ ÜU¢ï§ü çÁ¢G²¢Î¢ ¥G}¢H çζ¢§ü Ýãè´ çβ¢ J Á¢Ï¢ }¢ñ´ ±¢ÐS¢
ã¢ïÝï Hx¢¢ ¼¢ï ©‹ã¢ï´ Ýï }¢éÛ¢ï Ï¢éH¢²¢ ¥¢ñÚ ÜU㢠: }¢ïÚ¢ ¥G}¢H ¼¢ï ±¢ïãè
ãñ Á¢¢ï ¥¢Ð Îï¶ Ó¢éÜïU ãñ´ HïçÜUÝ }¢ñ´ ¥ÐÝï çÎH }¢ï´ çÜUS¢è }¢éS¢H}¢¢Ý
ÜïU çH²ï ÜUèÝ¢ Ýãè´ Ú¶¼¢ ¥¢ñÚ Ý ãè çÜUS¢è }¢éS¢H}¢¢Ý ÜU¢ï ç}¢HÝï
±¢Hè Ýï’}¢¼ï §H¢ãè ÐÚ ãGS¢Î ÜUÚ¼¢ ãêæ J ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ²ïãè ±¢ïã ±SÈGU ãñ çÁ¢S¢ Ýï ¥¢Ð ÜU¢ï §S¢
}¢ÜGU¢}¢ ÐÚ ÐãéæÓ¢¢ çβ¢ J
¥ËH¢ã ÜUè©ÝÐÚÚãG}¢¼ã¢ï¥¢ñÚ ©Ý ÜïU „ÎÜGïU ã}¢¢Úè Ï¢ï çãG„¢Ï¢ }¢x¢GçÈGUÚ¼ ã¢ï J
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï !§S¢ çϢࢢڼ ¥zGÚ¢ïÁ¢G çãGÜU¢²¼
S¢ï Î鋲¢ S¢ï Ï¢ï Úx¢GÏ¢¼è ¥¢ñÚ ¥ÐÝï çÎH ÜU¢ï Ï¢¢ç¼GÝè x¢éÝ¢ã¢ï´ çÏ¢H
wG¢éS¢êS¢ Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ S¢ï ТÜU Ú¶Ýï ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼ }¢¢’Hê}¢ ãé§ü J
¶G¼G¢¥¢ïæ ÜU¢ï }¢ïÚè ç}¢Å¢ ²¢ §H¢ãè
}¢éÛ¢ï ÝïÜU ¶GSH¼ Ϣݢ ²¢ §H¢ãè
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 93)
çÁ¢S}¢ÜïUS¢¢‰¢S¢¢‰¢çÎH|¢èS¢é‰¢Ú¢Ú¶Ý¢Á¢GMÚèãñ
Á¢G¢çãÚè çÁ¢S}¢ ¥¢ñÚ çHÏ¢¢S¢ ÜUè S¢ÈGU¢§ü S¢é‰¢Ú¢§ü ¥ÐÝè
Á¢x¢ã HïçÜUÝ çÎH ÜUè ТÜUèÁ¢Gx¢è ÜUè ¥ÐÝè ¥ãç}}¢Ä²¼ ãñ J
S¢ÚÜU¢Úï ¥G¢Hè ±ÜGU¢Ú, }¢ÎèÝï ÜïU ¼¢Á¢Î¢Ú ÜU¢

41. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 37
ÈGUÚ}¢¢Ýï ¼Gã¢Ú¼ çÝà¢¢Ý ãñ :
²¢’Ýè ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼é}ã¢Úè S¢êÚ¼¢ïæ ¥¢ñÚ
¥}±¢H ÜUè ¼GÚÈGU ÝÁ¢GÚ Ýãè´ ÈGUÚ}¢¢¼¢ Ï¢çËÜU ±¢ïã ¼é}ã¢Úï çÎH¢ï´ ¥¢ñÚ
¥¢’}¢¢H ÜUè ¼GÚÈGU ÝÁ¢GÚ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ J
ãéGÁÁ¢¼éH §SH¢}¢ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ §}¢¢}¢ }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý
}¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý }¢éãG}}¢Î x¢GÁ¢G¢Hè “ç}¢‹ã¢Á¢éH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ”
}¢ï´ ²ïã ãGÎè¯ ÝvGH ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î çH¶¼ï ãñ´ : çÎH ÚÏÏ¢éH ¥G¢H}¢èÝ
ÜUè ÝÁ¢GÚ ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢ ãñ ¼¢ï ©S¢ à¢wGS¢ ÐÚ ¼¥GÁÁ¢éÏ¢ ãñ Á¢¢ï Á¢G¢çãÚè
Ó¢ïãÚï ÜU¢ ¶G²¢H Ú¶ï, ©S¢ï {¢ï», }¢ñH ÜéUÓ¢ïH S¢ï S¢é‰¢Ú¢ Ú¶ï ¼¢çÜU
}¢wGHêÜGU ©S¢ ÜïU Ó¢ïãÚï ÜïU çÜUS¢è »GïÏ¢ ÐÚ }¢éœ¢GH¥G Ý ã¢ï }¢x¢Ú çÎH ÜU¢
¶G²¢H Ý Ú¶ï Á¢¢ï ÚÏÏ¢éH ¥G¢H}¢èÝ ÜUè ÝÁ¢GÚ ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢ ãñ ! Ó¢¢çã²ï
¼¢ï ²ïã ‰¢¢ çÜU çÎH ÜU¢ï ТÜUèÁ¢G¢ Ú¶¼¢ ©S¢ ÜU¢ï ¥¢Ú¢S¼¢ ÜUÚ¼¢
¼¢çÜU ÚÏÏ¢éH ¥G¢H}¢èÝ ÜU¢ï ©S¢ }¢ï´ ÜU¢ï§ü »ïGÏ¢ Ý çζ¢§ü Îï HïçÜUÝ
¥zGS¢¢ïS¢ ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢ ãñ çÜU çÎH ¼¢ï x¢‹Îx¢è ÐHèÎè ¥¢ñÚ x¢GH¢Á¢G¼ S¢ï
HÏ¢ÚïÁ¢G ãñ }¢x¢Ú çÁ¢S¢ ÐÚ }¢wGHêÜGU ÜUè ÝÁ¢GÚ ÐÇG¼è ãñ ©S¢ ÜïU çH²ï
ÜU¢ïçà¢à¢ ã¢ï¼è ãñ çÜU ©S¢ }¢ï´ ÜU¢ï§ü »ïGÏ¢ ± ÜGUÏ¢¢ãG¼ Ý Ð¢§ü Á¢¢» !
}¢ïÚï çÎH S¢ï Î鋲¢ ÜUè Ó¢¢ã¼ ç}¢Å¢ ÜUÚ
ÜUÚ ©ËÈGU¼ }¢ï´ ¥ÐÝè ÈGUÝ¢ ²¢ §H¢ãè
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢.78)

42. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 38
}¢ñ´ ¼é}ã¢Úï ТS¢ S¢¢ÈGU S¢èÝ¢ ¥¢²¢ ÜUMæ
S¢ÚÜU¢Úï Î¢ï ¥G¢H}¢, ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢ ÜU¢
ÈGUÚ}¢¢Ýï ©ËÈGU¼ çÝà¢¢Ý ãñ :
²¢’Ýè }¢éÛ¢ï ÜU¢ï§ü S¢ãG¢Ï¢è
çÜUS¢è ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ÜU¢ï§ü Ï¢¢¼ Ý ÐãéæÓ¢¢», }¢ñ´ Ó¢¢ã¼¢ ãêæ çÜU ¼é}ã¢Úï
ТS¢ S¢¢ÈGU S¢èÝ¢ ¥¢²¢ ÜUMæ J
}¢éãGçvGÜGUÜGï ¥GHH §¼GH¢ÜGU, ¶G¢ç¼}¢éH }¢éãGçg¯èÝ, ãGÁ¢GÚ¼ï
¥GËH¢}¢¢ à¢ñ¶G ¥GÏÎéH ãGÜGU }¢éãGçg¯ï Îïã˱è ãGÎè¯ï
ТÜU ÜïU §S¢ çãGSS¢ï “}¢éÛ¢ï ÜU¢ï§ü S¢ãG¢Ï¢è çÜUS¢è ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ÜU¢ï§ü
Ï¢¢¼ Ý ÐãéæÓ¢¢»” ÜUè ±Á¢G¢ãG¼ ÜUÚ¼ï ãé» ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : “²¢’Ýè
çÜUS¢è ÜUè ÜU¢ï¼¢ãè, ÈïGU’Hï Ï¢Î, ¥G¢Î¼ï Ï¢Î, §S¢ Ýï ²ïã çÜU²¢ ²¢ ©S¢
Ýï ²ïã ÜUã¢, ÈéUGH¢æ §S¢ ¼GÚãG ÜUã Ú㢠‰¢¢ J” ãGÎè¯
à¢ÚèÈGU ÜïU §S¢ çãGSS¢ï “}¢ñ´ Ó¢¢ã¼¢ ãêæ çÜU ¼é}ã¢Úï ТS¢ S¢¢ÈGU S¢èÝ¢
¥¢²¢ ÜUMæ” ÜUè ¼à¢ÚèãG ÜUÚ¼ï ãé» }¢éÈGUçSS¢Úï à¢ãèÚ ãGÜUè}¢éH
©}}¢¼ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢ézG¼è ¥ãG}¢Î ²¢Ú ¶G¢Ý ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
²¢’Ýè çÜUS¢è ÜUè ¥G΢±¼, çÜUS¢è S¢ï ÝÈGUÚ¼ çÎH }¢ï´ Ý ãé±¢ ÜUÚï J
²ïã |¢è ã}¢ H¢ïx¢¢ï´ ÜïU çH²ï Ï¢²¢Ýï ÜGU¢ÝêÝ ãñ çÜU ¥ÐÝï S¢èÝï
(}¢éS¢H}¢¢Ý¢ï´ ÜïU ÜUèÝï S¢ï) S¢¢ÈGU Ú¶¢ï ¼¢çÜU §Ý }¢ï´ }¢ÎèÝï ÜïU
¥‹±¢Ú Îﶢï, ±ÚÝ¢ ãéGÁG¢êÚ ÜU¢ S¢èÝ» ÚãG}¢¼,
ÝêÚï ÜUÚ¢}¢¼ ÜU¢ x¢æÁ¢èÝ¢ ãñ ±ã¢æ ÜUÎêÚ¼ (²¢’Ýè Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝï)
ÜUè ÐãéæÓ¢ ãè Ýãè´ J (ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG, 6/472)

43. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 39
¥ËH¢ã ÜUè©ÝÐÚÚãG}¢¼ã¢ï¥¢ñÚ ©Ý ÜïU „ÎÜGïU ã}¢¢Úè Ï¢ï çãG„¢Ï¢ }¢x¢GçÈGUÚ¼ ã¢ï J
¥ÐÝï çÎH ÐÚ x¢G¢ñÚ ÜUÚ HèçÁ¢²ï
ãÚ §SH¢}¢è |¢¢§ü ÜU¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU ÐãHè ÈéUGÚS¢¼ }¢ï´ ¥ÐÝï
Í¢Ú Ï¢¢Ú, ¥GÁ¢GèÁ¢G¢ï ¥ÜGU¢çÚÏ¢, }¢ãGËH¢Î¢Ú¢ï´, }¢¢ÜïüUÅ ²¢ ÎzG¼Ú }¢ï´
S¢¢‰¢ ÜU¢}¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ïæ, S¢¢‰¢ ÐÉGÝï ±¢H¢ï´ ¥H x¢GÚÁ¢G çÁ¢Ý çÁ¢Ý
S¢ï §S¢ ÜU¢ ±¢çS¢¼G¢ ÐÇG¼¢ ãñ, ©Ý ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ ¥ÐÝï çÎH ÜU¢ï ÐêÚè
çβ¢Ý¼Î¢Úè S¢ï ÅÅ¢ïHï çÜU çÏ¢H¢ ±Á¢ãï à¢Ú§üG ÜUãè´ çÜUS¢è ÜUè
Îéà}¢Ýè ¼¢ï Ýãè´ ÀéÐè ãé§ü ? ©S¢ï ÝévGS¢¢Ý ÐãéæÓ¢¢Ýï ÜUè wG±¢çãࢠ¼¢ï
}¢¢ñÁ¢êÎ Ýãè´ ? ¥x¢Ú ©S¢ï ÝévGS¢¢Ý ÐãéæÓ¢ï ¼¢ï wG¢éà¢è ¼¢ï Ýãè´ }¢ãGS¢êS¢
ã¢ï¼è ? ©S¢ ÜUè x¢GèÏ¢¼, Ó¢éxG¢éH ¶G¢ïÚè, ãGÜGU ¼Ë¢ÈGUè ¥¢ñÚ çÎH
¥¢Á¢G¢Úè ÜU¢ çS¢HçS¢H¢ ¼¢ï Ýãè´ ? ¥x¢Ú §Ý S¢é±¢H¢¼ ÜU¢ Á¢±¢Ï¢
ã¢æ }¢ï´ ç}¢Hï ¼¢ï ÈGU¢ñÚÝ ¼¢ñÏ¢¢ ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ÜUèÝï S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜïU çH²ï
ÜU¢ïࢢæ ã¢ï Á¢¢§²ï J x¢G¢ñÚ¢ï çÈGURU ÜU¢ ²ïã ¥G}¢H ãÚ Ú¢ïÁ¢G Ýãè´ ¼¢ï ÜU}¢
¥Á¢G ÜU}¢ ãÚ ãzG¼ï »ÜU Ï¢¢Ú Á¢GMÚ ÜUÚÝï ÜUè }¢ÎÝè §ç˼Á¢¢ ãñ J
ã}¢¢Ú¢ }¢ÎÝè }¢vGS¢Î :
}¢éÛ¢ï ¥ÐÝè ¥¢ñÚ S¢¢Úè Î鋲¢ ÜïU H¢ïx¢¢ïæ ÜUè §SH¢ãG ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚÝè ãñ J

44. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 40
“Ú¢ãï Á¢‹Ý¼” ÜïU 6 ãéGMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï
ÜUèÝï ÜïU 6 §GH¢Á¢
1 §ü}¢¢Ý±¢H¢ï´ÜïUÜUèÝïS¢ïÏ¢Ó¢ÝïÜUèÎé¥G¢ÜUèçÁ¢²ï
ãÚ §SH¢}¢è |¢¢§ü ÜU¢ï Ó¢¢çã²ï ÜUè §ü}¢¢Ý±¢H¢ï´ ÜïU ÜUèÝï S¢ï
Ï¢Ó¢Ýï ÜUè Îé¥G¢ ÜUÚ¼¢ Úãï, ÎÚÁ¢ï Á¢GñH }¢éwG¼S¢Ú ÜéUGÚ¥¢Ýè Îé¥G¢ ÜU¢ï
²¢Î ÜUÚ HïÝ¢ ¥¢ñÚ ±vG¼Ý ÈGU ±vG¼Ý ÐÉGÝ¢ |¢è Ï¢ãé¼ }¢éÈGUèÎ ãñ J
Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï ТÚã 28 S¢êÚ» ãGàÚ ÜUè ¥¢²¼ 10 }¢ï´ ãñ :
(¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï çÎH }¢ï´ §ü}¢¢Ý ±¢H¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï
ÜUèÝ¢ Ý Ú¶ »ï ÚÏÏ¢ ã}¢¢Úï ! Ï¢ïà¢ÜU ¼ê ãè çÝ㢲¼ }¢ïãÚÏ¢¢Ý ÚãìG}¢ ±¢H¢ ãñ J)
Îé¥G¢ ÜïU S¢¢‰¢ ¼Á¢ü}¢¢ ÐÉGÝï ÜUè ãG¢Á¢¼ Ýãè´, ã¢æ ! }¢¢’Ýè ÐÚ Á¢GMÚ ÝÁ¢GÚ Ú網ï J
2 ¥SÏ¢¢Ï¢ ÎêÚ ÜUèçÁ¢²ï
Ï¢è}¢¢Úè çÁ¢S}¢¢Ýè ã¢ï ²¢ MãG¢Ýè ! §S¢ ÜïU ÜéUÀ Ý ÜéUÀ
¥SÏ¢¢Ï¢ ã¢ï¼ï ãñ´, ¥x¢Ú §Ý ¥SÏ¢¢Ï¢ ÜU¢ S¢gï Ï¢¢Ï¢ ÜUÚ çH²¢ Á¢¢» ¼¢ï
Ï¢è}¢¢Úè S¢ï ÀéÅÜU¢Ú¢ Тݢ ¥¢S¢¢Ý ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J çHã¢Á¢G¢ ÜUèÝï ÜïU
Ó¢‹Î }¢é}¢çÜUÝ¢ ¥SÏ¢¢Ï¢ ¥¢ñÚ §Ý ÜïU ¶G¢ç¼}¢ï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ ¥GÁ¢üG ÜUÚ¼¢
ãêæ, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï
ÐãH¢ S¢Ï¢Ï¢ xG¢éSS¢¢
§ãG²¢©H ©GHê}¢ ¥¢ñÚ Îèx¢Ú ÜU§ü ÜéU¼éÏ¢ }¢ï´ ãñ çÜU ÜUèÝ¢ xG¢éSS¢ï
ÜUè ÜU¢ï¶ S¢ï Á¢Ý}¢ Hï¼¢ ãñ J ±¢ïã §S¢ ¼GÚãG çÜU Á¢Ï¢ ÜU¢ï§ü à¢wGS¢ xG¢éSS¢ï

45. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 41
S¢ï }¢x¢GHêÏ¢ ã¢ï ÜUÚ çÜUS¢è ÜU¢ï ÝévGS¢¢Ý ÐãéæÓ¢¢¼¢ ãñ ¼¢ï S¢¢}¢Ýï ±¢H¢ |¢è
¥ÐÝ¢ Úgï ¥G}¢H Îï¼¢ ãñ J ²êæ }¢éS¢HS¢H ¥G}¢H ¥¢ñÚ Úgï ¥G}¢H ÜïU
ݼèÁ¢ï }¢ï´ çÎH¢ï´ }¢ï´ Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ ¥ÐÝè Á¢x¢ã Ϣݢ Hï¼¢ ãñ J §S¢
çH²ï ¥x¢Ú xG¢éSS¢ï ÜU¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè çÚÁ¢G¢ ÜïU çH²ï Ðè çH²¢
Á¢¢» ¼¢ï ¯±¢Ï¢ ç}¢HÝï ÜïU S¢¢‰¢ S¢¢‰¢ÜUèÝïÜU¢ |¢è S¢gï Ï¢¢Ï¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢,
Ï¢¼G¢ñÚï ¼Úx¢GèÏ¢ xG¢éSS¢¢ ÐèÝï ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼ }¢éH¢ãGÁ¢G¢ ÜUèçÁ¢²ï : Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï,
xG¢éSS¢¢ ÐèÝï ±¢Hï ÜïU çH²ï Á¢‹Ý¼è ãGêÚ
ÚS¢êHï Ï¢ï ç}¢¯¢H, Ï¢èÏ¢è ¥¢ç}¢Ý¢ ÜïU H¢H
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï çϢࢢڼ çÝà¢¢Ý ãñ : çÁ¢S¢ Ýï xG¢éSS¢ï ÜU¢ï Á¢GϼG ÜUÚ çH²¢
ãG¢H¢æçÜU ±¢ïã §S¢ï Ý¢çÈGUÁ¢G ÜUÚÝï ÐÚ ÜGU¢çÎÚ ‰¢¢ ¼¢ï ¥ËH¢ã
Ï¢Ú¢ïÁ¢Gï çÜGU²¢}¢¼ ©S¢ ÜU¢ï ¼}¢¢}¢ }¢wGHêÜGU ÜïU S¢¢}¢Ýï Ï¢éH¢»x¢¢ ¥¢ñÚ
§çwG¼²¢Ú Îïx¢¢ çÜU çÁ¢S¢ ãGêÚ ÜU¢ï Ó¢¢ãï Hï Hï J
ãéGSÝï ¥wGH¢ÜGU ¥¢ñÚ Ý}¢èü ΢ï
ÎêÚ ã¢ï wG¢ê» §ç༥G¢H (1)
¥¢ÜGU¢
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 359)
(1) wG¢ê» §ç༥G¢H ²¢’Ýè xG¢éSS¢ï ÜUè ¥G¢Î¼, (xG¢éSS¢ï ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ }¢Á¢GèÎ ¼zGS¢èH
Á¢¢ÝÝï ÜïU çH²ï à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜGU¼ ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é‹Ý¼ ÜU¢ çÚS¢¢H¢
“xG¢éSS¢ï ÜU¢ §GH¢Á¢” (}¢y¢GÏ¢ê¥G¢ }¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢) ÜU¢ Á¢GMÚ }¢é¼G¢H¥G¢ ÜUèçÁ¢²ï J)

46. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 42
ÎêS¢Ú¢ S¢Ï¢Ï¢ ϢΠx¢é}¢¢Ýè
çÜUS¢è ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ ϢΠx¢é}¢¢Ýè ÜUÚÝï S¢ï |¢è ÜUèÝ¢ Ðñ΢ ã¢ïÝ¢
}¢é}¢çÜUÝ ãñ J ¼Ë}¢èÁ¢Gï S¢ÎLàà¢Úè¥G¢ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ ¥GÏÎéH }¢éS¼GÈGU¢
¥¢’Á¢G}¢è §SH¢}¢è Ï¢ãÝ¢ï´ ÜU¢ï ÝS¢èãG¼ ÜïU }¢ÎÝè ÈêUH
Îï¼ï ãé» §ÚࢢΠÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : “Í¢Ú ÜïU ¥‹ÎÚ S¢¢S¢, Ý‹Îï´, ²¢ Á¢ïÆ¢Ýè,
Îï±Ú¢Ýè ²¢ ÜU¢ï§ü ÎêS¢Úè ¥G¢ñÚ¼ïæ ¥¢ÐS¢ }¢ï´ Ó¢éÐÜïU Ó¢éÐÜïU Ï¢¢¼ï´ ÜUÚ Úãè
ã¢ï´ ¼¢ï ¥G¢ñÚ¼ ÜU¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU »ïS¢ï ±vG¼ }¢ï´ ©Ý ÜïU ÜGUÚèÏ¢ Ý Á¢¢» ¥¢ñÚ
Ý ²ïã Á¢éS¼ìÁ¢ê ÜUÚï çÜU ±¢ïã ¥¢ÐS¢ }¢ï´ v²¢ Ï¢¢¼ï´ ÜUÚ Úãè´ ãñ´ ¥¢ñÚ
çÏ¢H¢ ±Á¢ã ²ïã ϢΠx¢é}¢¢Ýè |¢è Ý ÜUÚï çÜU ÜéUÀ }¢ïÚï ãè }¢é¼¥GçËHÜGU
Ï¢¢¼ï´ ÜUÚ Úãè´ ã¢ïæx¢è çÜU §S¢ S¢ï wG±¢ã }¢wG±¢ã çÎH }¢ï´ »ÜU ÎêS¢Úï ÜUè
¼GÚÈGU S¢ï ÜUèÝ¢ Ðñ΢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ Á¢¢ï Ï¢ãé¼ Ï¢ÇG¢ x¢éÝ¢ã ã¢ïÝï ÜïU S¢¢‰¢
S¢¢‰¢ Ï¢ÇGï Ï¢ÇGï ÈGUS¢¢Î ã¢ïÝï ÜU¢ S¢Ï¢Ï¢ Ï¢Ý Á¢¢²¢ ÜUÚ¼¢ ãñ J”(1)
(Á¢‹Ý¼è Á¢ïG±Ú, S¢. 59)
}¢éÛ¢ï x¢GèÏ¢¼ ± Ó¢éx¢GHè ± ϢΠx¢é}¢¢Ýè
ÜUè ¥¢ÈGU¼ S¢ï ¼ê Ï¢Ó¢¢ ²¢ §H¢ãè
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 80)
¼èS¢Ú¢ S¢Ï¢Ï¢ à¢Ú¢Ï¢ Ý¢ïà¢è ¥¢ñÚ Á¢ê¥¢
à¢Ú¢Ï¢ ÐèÝï ¥¢ñÚ Á¢ê¥¢ ¶ïHÝï Á¢ñS¢ï ãGÚ¢}¢ ± Á¢ã‹Ý}¢ }¢ï´ Hï
Á¢¢Ýï ±¢Hï ÜU¢}¢ S¢ï ÜU¢ïS¢¢ï´ ÎêÚ Úçã²ï çÜU ÜéUGÚ¥¢Ýï ТÜU }¢ï´ §Ý ΢ïÝ¢ï´
(1) : ϢΠx¢é}¢¢Ýè ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ }¢Á¢GèÎ ¼zGS¢èH Á¢¢ÝÝï ÜïU çH²ï }¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜïU
}¢¼GÏ¢ê¥G¢ çÚS¢¢Hï “Ï¢Î x¢é}¢¢Ýè” ÜU¢ Á¢GMÚ }¢é¼G¢H¥G¢ ÜUèçÁ¢²ï J

47. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 43
Ó¢èÁ¢¢ï´ ÜU¢ï ÜUèÝï ÜU¢ S¢Ï¢Ï¢ ÜGUÚ¢Ú çβ¢ x¢²¢ ãñ Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï ТÚã 7
S¢êÚ¼éH }¢¢§Îã ÜUè ¥¢²¼ Ý}Ï¢Ú 90 ¼¢ 91 }¢ï´ ¥ËH¢ãé ÚãG}¢¢Ý
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï §GÏ¢í¼ çÝà¢¢Ý ãñ :
¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï §ü}¢¢Ý
±¢H¢ï ! à¢Ú¢Ï¢ ¥¢ñÚ Á¢ê¥¢ ¥¢ñÚ Ï¢é¼
¥¢ñÚ Ð¢æS¢ï ݢТÜU ãè ãñ´ à¢ñ¼G¢Ýè ÜU¢}¢
¼¢ï §Ý S¢ï Ï¢Ó¢¼ï ÚãÝ¢ çÜU ¼é}¢ ÈGUH¢ãG
Т¥¢ï à¢ñ¼G¢Ý ²ïãè Ó¢¢ã¼¢ ãñ çÜU ¼é}¢
}¢ï´ Ï¢ñÚ ¥¢ñÚ Îéà}¢Ýè ÇH±¢ Îï à¢Ú¢Ï¢
¥¢ñÚ Á¢ê» }¢ï´ ¥¢ñÚ ¼é}ãï´ ¥ËH¢ã
ÜUè ²¢Î ¥¢ñÚ Ý}¢¢Á¢G S¢ï Ú¢ïÜïU ¼¢ï v²¢
¼é}¢ Ï¢¢Á¢G ¥¢» ?
S¢ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ }¢éãG}}¢Î ݧüG}¢égèÝ
}¢éڢ΢Ϣ¢Îè ¶GÁ¢G¢§ÝéH §GÚÈGU¢Ý }¢ïæ §S¢ ÜïU ¼ãìG¼
çH¶¼ï ãñ´ : §S¢ ¥¢²¼ }¢ï´ à¢Ú¢Ï¢ ¥¢ñÚ Á¢ê» ÜïU ݼ¢§Á¢ ¥¢ñÚ ±Ï¢¢H
Ï¢²¢Ý ÈGUÚ}¢¢» x¢» çÜU à¢Ú¢Ï¢ ¶¢ïÚè ¥¢ñÚ Á¢ê» Ï¢¢Á¢Gè ÜU¢ »ÜU ±Ï¢¢H
¼¢ï ²ïã ãñ çÜU §S¢ S¢ï ¥¢ÐS¢ }¢ï´ Ï¢éxGÁ¢G ¥¢ñÚ ¥G΢±¼ïæ Ðñ΢ ã¢ï¼è ãñ´
¥¢ñÚ Á¢¢ï §Ý Ï¢çβ¢ï´ (²¢’Ýè Ï¢éÚ¢§²¢ï´) }¢ï´ }¢éϼH¢ ã¢ï ±¢ïã çÁ¢GRïU §H¢ãè
¥¢ñÚ Ý}¢¢Á¢G ÜïU ¥±ÜGU¢¼ ÜUè ТϢ‹Îè S¢ï }¢ãGM}¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J
(ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý }¢¥G ¶GÁ¢G¢§ÝéH §GÚÈGU¢Ý, S¢. 236 }¢¼GÏ¢ê¥G¢ }¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢)

48. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 44
¼ê Ýà¢ï S¢ï Ï¢¢Á¢G ¥¢ }¢¼ Ðè à¢Ú¢Ï¢ (1)
΢ï Á¢ã¢æ ã¢ï Á¢¢»æx¢ï ±ÚÝ¢ ¶GڢϢ
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 669)
Ó¢¢ñ‰¢¢ S¢Ï¢Ï¢ Ýï’}¢¼¢ï´ ÜUè ÜU¯Ú¼
Ýï’}¢¼¢ï´ ÜUè ÈGUÚ¢±¢Ýè |¢è ¥¢ÐS¢ }¢ï´ Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝï ÜU¢ »ÜU
S¢Ï¢Ï¢ ãñ, à¢éRïU Ýï’}¢¼ ¥¢ñÚ S¢¶G¢±¼ ÜUè ¥G¢Î¼ ¥ÐÝ¢ ÜUÚ §S¢ S¢ï
ϢӢݢ }¢éç}¢ÜUÝ ãñ J ¥}¢èLH }¢¢ï¥ç}¢ÝèÝ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ ©G}¢Ú
ÈGU¢MÜGïU ¥¢’Á¢G}¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU }¢ñ´ Ýï S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢
Ú¢ãG¼ï ÜGUËÏ¢¢ï S¢èÝ¢ ÜU¢ï ²ïã ÈGUÚ}¢¢¼ï ãé» S¢éÝ¢ çÜU
²¢’Ýè Î鋲¢ çÜUS¢è ÐÚ ÜéUࢢ΢ Ýãè´ ÜUè Á¢¢¼è }¢x¢Ú ¥ËH¢ã
§Ý ÜU¢ï ¼¢ çÜGU²¢}¢¼ Ï¢éxGÁ¢G ± ¥G΢±¼ }¢ï´ }¢éϼH¢ ÈGUÚ}¢¢ Îï¼¢ ãñ J
Ï¢éxGÁ¢G ± ¥G΢±¼ }¢ï´ ÐÇG Á¢¢¥¢ïx¢ï
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ ãGS¢Ý S¢ï }¢Ú±è ãñ çÜU »ÜU
}¢Ú¼Ï¢¢ ¥ËH¢ã ÜïU }¢ãGÏ¢êÏ¢, ΢ݢ» xG¢é²êÏ¢, }¢éÝÁGÁ¢GãéÝ ¥GçÝH
©G²êÏ¢ ¥SãG¢Ï¢ï S¢ézGÈGU¢ ÜïU ТS¢ ¼à¢ÚèÈGU H¢» ¥¢ñÚ
§çS¼zG„¢Ú ÈGUÚ}¢¢²¢ : “¼é}¢ Ýï S¢éÏãG çÜUS¢ ãG¢H }¢ï´ ÜUè ?” §‹ã¢ï´ Ýï
(1) : à¢Ú¢Ï¢ Ý¢ïà¢è ÜïU ÝévGS¢¢Ý¢¼ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ }¢Á¢GèÎ ¼zGS¢èH Á¢¢ÝÝï ÜïU çH²ï }¢v¼Ï¢¼éH
}¢ÎèÝ¢ ÜïU }¢¼GÏ¢ê¥G¢ çÚS¢¢Hï “Ï¢éÚ¢§²¢ï´ ÜUè }¢¢æ” ÜU¢ Á¢GMÚ }¢é¼G¢H¥G¢ ÜUèçÁ¢²ï J

49. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 45
¥GÁ¢üG ÜUè : “¶GñÚ¢ï |¢H¢§ü ÜïU S¢¢‰¢ J” §ÚࢢΠÈGUÚ}¢¢²¢ : “¥¢Á¢ ¼é}¢
Ï¢ïã¼Ú ã¢ï (©S¢ ±vG¼ S¢ï çÜU) Á¢Ï¢ ¼é}ã¢Úï ТS¢ S¢éÏãG ¶¢Ýï ÜU¢ »ÜU Ï¢ÇG¢
Œ²¢H¢ ¥¢ñÚ à¢¢}¢ ÎêS¢Ú¢ Ï¢ÇG¢ Œ²¢H¢ H¢²¢ Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï Í¢Ú¢ï´
ÐÚ §S¢ ¼GÚãG ÐÎïü HÅÜU¢¥¢ïx¢ï çÁ¢S¢ ¼GÚãG ÜU¢’Ï¢¢ ÐÚ çx¢GH¢ÈGU Ç¢Hï Á¢¢¼ï
ãñ´ J” ¥SãG¢Ï¢ï S¢ézGÈGU¢(1)
¥GÁ¢üG x¢éÁ¢G¢Ú ãé» : “²¢
ÚS¢êHËH¢ã v²¢ ã}¢ï´ ¥ÐÝï ÎèÝ ÐÚ ÜGU¢§}¢ Úã¼ï
ãé» ²ïã Ýï’}¢¼ï´ ãG¢çS¢H ã¢ï´x¢è ?” ÈGUÚ}¢¢²¢ : “ã¢æ” ¥GÁ¢Gü ÜUè : “çÈUÚ
¼¢ï ã}¢ ©S¢ ±vG¼ Ï¢ïã¼Ú ã¢ï´x¢ï v²êæçÜU ã}¢ S¢ÎÜGU¢ ± ¶GñÚ¢¼ ÜUÚï´x¢ï ¥¢ñÚ
xG¢éH¢}¢¢ï´ ÜU¢ï ¥¢Á¢G¢Î ÜUÚï´x¢ï J” ¥¢Ð Ýï §ÚࢢΠÈGUÚ}¢¢²¢
Ýãè´ ! Ï¢çËÜU ¼é}¢ ¥¢Á¢ Ï¢ïã¼Ú ã¢ï v²êæçÜU Á¢Ï¢ ¼é}¢ §Ý Ýï’}¢¼¢ï´ ÜU¢ï
Т¥¢ïx¢ï ¼¢ï ¥¢ÐS¢ }¢ï´ ãGS¢Î ÜUÚÝï Hx¢¢ïx¢ï, Ï¢¢ã}¢ ÜGUy»G ¼¥GËHéÜGUè
ÜUÚÝï ÜUè ¥¢ÈGU¼ ¥¢ñÚ Ï¢éxGÁ¢G ± ¥G΢±¼ }¢ï´ ÐÇG Á¢¢¥¢ïx¢ï J
(1) : S¢ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢ ÜU¢ }¢¢’}¢êH ‰¢¢ çÜU Á¢GMçÚ²¢¼ï çÁ¢G‹Îx¢è ÐêÚè
ÜUÚÝï ÜUè çÁ¢g¢ï Á¢ãÎ ÜïU S¢¢‰¢ S¢¢‰¢ }¢é¥GçËH}¢ï ¥¢’Á¢G}¢ ÜUè
Ï¢¢Úx¢¢ãï Ï¢ïÜUS¢ ÐÝ¢ã }¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï ÜUÚ §GË}¢ï ÎèÝ |¢è ãG¢çS¢H çÜU²¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï J
}¢x¢Ú }¢éwG¼çHÈGU ¥GH¢ÜGU¢ï´ S¢ï ¼¥GËHéÜGU Ú¶Ýï ±¢Hï 60 S¢ï 70 S¢ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢
»ïS¢ï ‰¢ï Á¢¢ï S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢ ÜïU ÎÚï ¥vGÎS¢ ÐÚ ÐÇGï Úã¼ï ¥¢ñÚ
¥¢Ð ÜUè S¢¢ïãGÏ¢¼ }¢ï´ Úã ÜUÚ §GË}¢ï ÎèÝ S¢è¶¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï J §Ý
ÜUè çÚ㢧ࢠ»ÜU ÀÝï ãé» Ó¢Ï¢ê¼Úï }¢ï´ ‰¢è çÁ¢S¢ï ¥GÚÏ¢è }¢æï S¢ézGÈGU¢ ÜUã¼ï ãñ´ çHã¢Á¢G¢
§Ý ÝéÈGUêS¢ï ÜéUGÎçS¢²¢ ÜU¢ï ¥SãG¢Ï¢ï S¢ézGÈGU¢ ÜU㢠Á¢¢¼¢ ‰¢¢ J S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ¥ãG¢Îè¯
çÚ±¢²¼ ÜUÚÝï ±¢Hï S¢çIJÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ |¢è §Ý wG¢éࢠÝS¢èÏ¢¢ï´ }¢ï´
ࢢç}¢H ‰¢ï J ÚãG}¢¼ï ¥G¢H}¢ §Ý ÜïU ¥¶GÚ¢Á¢¢¼ ÜïU ÜUÈGUèH ‰¢ï J

50. Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUèÝ¢ 46
¥¢ÐS¢}¢ï´Ï¢éxGÁ¢G±¥G΢±¼Á¢ÇGÐÜUÇGHï¼èãñ
Á¢Ï¢ ¥¢Hï çÜUSÚ¢ ÜïU ¶GÁ¢G¢Ý¢ï´ ÜU¢ï ¥}¢èLH }¢¢ï¥ç}¢ÝèÝ
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ ©G}¢Ú ÈGU¢MÜGïU ¥¢’Á¢G}¢ ÜïU ТS¢
H¢²¢ x¢²¢ ¼¢ï ¥¢Ð Ú¢ïÝï Hx¢ï, ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ ¥GÏÎéÚüãG}¢¢Ý
çÏ¢Ý ¥G¢ñÈGU Ýï ¥GÁ¢üG ÜUè : ²¢ ¥}¢èÚH }¢¢ï¥ç}¢ÝèÝ
çÜUS¢ Ó¢èÁ¢G Ýï ¥¢Ð ÜU¢ï LH¢²¢ ãñ ? ¥¢Á¢ ¼¢ï
à¢éRU ÜU¢ çÎÝ ãñ, ÈGUÚãG¼ ± S¢éMÚ ÜU¢ çÎÝ ãñ J ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢
©G}¢Ú ÈGU¢MÜïGU ¥¢’Á¢G}¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
²¢’Ýè çÁ¢S¢ ÜGU¢ñ}¢ ÜïU
ТS¢ |¢è §S¢ (}¢¢H) ÜUè ÜU¯Ú¼ ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï ¥ËH¢ã ©Ý
ÜU¢ï Ï¢éxGÁ¢G ± ¥G΢±¼ }¢ï´ }¢éϼH¢ ÈGUÚ}¢¢ Îï¼¢ ãñ J
3 S¢H¢}¢ ±}¢éS¢¢ÈGUãG¢ÜUè¥G¢Î¼Ï¢Ý¢HèçÁ¢²ï
}¢éS¢H}¢¢Ý S¢ï }¢éH¢ÜGU¢¼ ÜïU ±vG¼ S¢H¢}¢ ± }¢éS¢¢ÈGUãG¢ ÜUÚÝï
ÜUè Ï¢ÇGè ÈGUÁ¢GèH¼ ãñ ÝèÁ¢G ¥¢ÐS¢ }¢ï´ 㢉¢ ç}¢H¢Ýï S¢ï ÜUèÝ¢ ¶Gy}¢
ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ »ÜU ÎêS¢Úï ÜU¢ï ¼¢ïãGÈGU¢ ÎïÝï S¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ Ï¢ÉG¼è ¥¢ñÚ ¥G΢±¼
ÎêÚã¢ï¼èãñ,ÝçϢIJï}¢éÜUÚü}¢,ÝêÚï}¢éÁ¢SS¢}¢,ÚS¢êHï¥ÜUÚ}¢
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : }¢éS¢¢ÈGUãG¢
çÜU²¢ ÜUÚ¢ï ÜUèÝ¢ ÎêÚ ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ¼¢ïãGÈGU¢ çβ¢ ÜUÚ¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ Ï¢ÉGïx¢è
¥¢ñÚ Ï¢éxGÁ¢G ÎêÚ ã¢ïx¢¢ J