Rola lekarza psychiatry w diagnostyce całościowych zaburzeń rozwoju

1. ROLA LEKARZA PSYCHIATRY
W DIAGNOSTYCE
CAŁOŚCIOWYCH ZABURZEŃ
ROZWOJU
lek. med. Jacek Porczyński
specjalista psychiatra

2. KONTEKST ORGANIZACYJNY
ZESPÓŁ DIAGNOSTYCZNY
BADANIE PSYCHIATRYCZNE
DIAGNOZA I RÓŻNICOWANIE
PRZEKAZANIE DIAGNOZY I ZALECENIA
opracował Jacek Porczyński

3. • niepokojący rodziców rozwój dziecka
• kłopoty wychowawcze w szkole lub
przedszkolu
• zaburzenia zachowania dziecka
• poszukiwanie własnej tożsamości osób
dojrzewających i dorosłych
• naciski administracyjne
PRZYCZYNY ZGŁOSZENIA DO DIAGNOZY
opracował Jacek Porczyński

4.  Gabinety prywatne
 Poradnie Zdrowia Psychicznego
 Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne
 Poradnie specjalistyczne
 Ośrodki prowadzone przez fundacje i
stowarzyszenia
 Domy opieki
MIEJSCA DIAGNOZY
opracował Jacek Porczyński

5.  OPINIODAWCZA
 ORZECZNICZA
 TERAPEUTYCZNA
ROLA LEKARZA
opracował Jacek Porczyński

6.  precyzyjne opisanie zjawiska
 kategoryzacja nozologiczna
 wzięcie odpowiedzialności za trafność
diagnozy
 stosowne udokumentowanie diagnozy
 ukierunkowanie dalszego postępowania
 stosowna edukacja
ZADANIA LEKARZA
opracował Jacek Porczyński

7.  lekarz - psychiatra, neurolog lub
pediatra
 psycholog, pedagog specjalny
 terapeuci
SKŁAD ZESPOŁU DIAGNOSTYCZNEGO
opracował Jacek Porczyński

8.  ukierunkowanie procesu diagnostycznego
 dobranie właściwych metod
diagnostycznych
 przeprowadzenie stosownej obserwacji
 współpraca i współodpowiedzialność
za trafność procesu diagnostycznego
ZADANIA ZESPOŁU
DIAGNOSTYCZNEGO
opracował Jacek Porczyński

9.  złożoność stosowanych metod
 rozmiar zgromadzonego materiału
diagnostycznego
 interdyscyplinarne podejście
 obiektywizacja obserwacji
 zespołowe formowanie wniosków
 większa trafność diagnozy
ZALETY ZESPOŁU
DIAGNOSTYCZNEGO
opracował Jacek Porczyński

10. SCHEMAT PROCESU DIAGNOSTYCZNEGO
ZGŁOSZENIE BADANIE WSTĘPNE
lekarz psychiatra
ZESPÓŁ DIAGNOSTYCZNY
BADANIE
PSYCHIATRYCZNE
WYWIAD OBSERWACJA
ANALIZA DANYCH, WNIOSKI,
SFORMUŁOWANIE DIAGNOZY
PRZEKAZANIE
DIAGNOZY
opracował Jacek Porczyński

11.  WYWIAD (ANAMNEZA):
• WYWIAD OD RODZICÓW
• AUTOANAMNEZA
 BADANIE LEKARSKIE:
• BADANIE FIZYKALNE
• OCENA STANU PSYCHICZNEGO
 ANALIZA DOKUMENTACJI
MEDYCZNEJ
BADANIE PSYCHIATRYCZNE
opracował Jacek Porczyński

12.  obciążenia rodzinne (genetyczne)
 przebieg ciąży i porodu
 przebyte choroby i urazy
 rozwój fizyczny
 rozwój mowy i zdolności komunikacyjnych
 rozwój relacji społecznych
 rozwój zabawy, wyobraźni i aktywności własnej
 rozwój procesów poznawczych
WYWIAD
opracował Jacek Porczyński

13.  świadomość, orientacja auto- i allopsychiczna
 kontakt werbalny, wzrokowy, gestykulacja
 zachowanie, aktywność, stereotypie
 koncentracja uwagi, ogólny poziom inteligencji
 nastrój, afekt
 obecność objawów psychotycznych
OPIS STANU PSYCHICZNEGO
opracował Jacek Porczyński

14.  książeczka zdrowia dziecka
 karty informacyjne leczenia szpitalnego
 odpisy z historii chorób
 zaświadczenia i orzeczenia lekarskie
 opinie psychologów, pedagogów,
nauczycieli
 wyniki badań pracownianych
(obrazowych, laboratoryjnych)
ANALIZA DOKUMENTACJI
opracował Jacek Porczyński

15. WSTĘPNA
(TYMCZASOWA, HIPOTETYCZNA)
OSTATECZNA
DIAGNOZA
opracował Jacek Porczyński

16. OBEJMUJĄ:
 Autyzm dziecięcy – F84.0
 Autyzm atypowy – F84.1
 Zespół Retta – F84.2
 Inne dziecięce zaburzenia dezintegracyjne – F84.3
 Zaburzenie hiperkinetyczne z towarzyszącym
upośledzeniem umysłowym i ruchami stereotypowymi
– F84.4
 Zespół Aspergera – F84.5
 Inne i nieokreślone zaburzenia rozwoju psychicznego
– F84.8, F84.9
CAŁOŚCIOWE ZABURZENIA ROZWOJOWE
WG ICD-10
opracował Jacek Porczyński

17.  Opisany przez Leo Kannera w
1943 r.
 Rozpowszechnienie:
5,3/10.000 osób.
 Występowanie częstsze u
chłopców niż dziewczynek w
stosunku 4:1
 Nieprawidłowy rozwój
widoczny przed 3 r.ż. we
wszystkich z 3 następujących
obszarów: komunikacji,
interakcjach społecznych,
ograniczonym, powtarzającym
się repertuarze zachowań
OBJAWY:
 Jakościowe nieprawidłowości
w porozumiewaniu się
 Jakościowe nieprawidłowości
w kontaktach społecznych
 Ograniczone , powtarzające
się i stereotypowe wzorce
zachowań, zainteresowań
i aktywności
AUTYZM DZIECIĘCY
opracował Jacek Porczyński

18. Występujące po 3 r.ż.:
 Jakościowe
nieprawidłowości w
porozumiewaniu się
 Jakościowe
nieprawidłowości w
kontaktach społecznych
 Ograniczone ,
powtarzające się i
stereotypowe wzorce
zachowań, zainteresowań
i aktywności
Niedostatecznie nasilone:
 Jakościowe
nieprawidłowości w
porozumiewaniu się
 Jakościowe
nieprawidłowości w
kontaktach społecznych
 Ograniczone ,
powtarzające się i
stereotypowe wzorce
zachowań, zainteresowań
i aktywności
AUTYZM ATYPOWY
opracował Jacek Porczyński

19.  Opisany w 1966 r. przez
Andreasa Retta
 Jest to postępujące
zwyrodnienie tkanki
mózgowej ujawniające się po
kilku miesiącach
prawidłowego rozwoju
dziecka
 Występowanie: 1:15-22 tys.
kobiet
 Występuje wyłącznie u
dziewczynek !
OBJAWY:
 prawidłowy rozwój przed- i
okołoporodowy
 zahamowanie rozrostu czaszki
pomiędzy 5 m.ż. a 4 r.ż.
 postępujące ciężkie
upośledzenie ekspresji i
rozumienia języka oraz ciężkie
upośledzenie zdolności
ruchowych
ZESPÓŁ RETTA
opracował Jacek Porczyński

20.  opisany w 1944 r. przez Hansa
Aspergera jako „psychopatia
autystyczna”
 częstość występowania:
1/10.000 osób
 występuje częściej u chłopców
niż dziewczynek – 9:1
 zwykle ujawnia się po 3 r.ż.
OBJAWY:
 nieprawidłowości w
kontaktach społecznych w
kategoriach autyzmu
 Bardzo nasilone ale izolowane
zainteresowania i aktywność z
możliwością występowania
stereotypii i manieryzmów
ZESPÓŁ ASPERGERA
opracował Jacek Porczyński

21.  ZESPÓŁ HELLERA
 opisany przez Theodora Hellera
w 1908 r. u dzieci, u których po
3-4 latach prawidłowego rozwoju
nastąpił wyraźny regres z
postępującym otępieniem przy
zachowaniu inteligentnego
wyrazu twarzy
 występowanie: 1/100.000 osób
 przyjmuje się podłoże
biologiczne schorzenia
OBJAWY:
 prawidłowy rozwój przez co
najmniej 2 lata
 następuje wyraźna i szybka utrata
nabytych wcześniej umiejętności:
ekspresja i rozumienie języka,
zabawa, zachowania adaptacyjne,
umiejętności społeczne, ruchowe
(kontrola moczu i stolca), utrata
zainteresowania otoczeniem
 nieprawidłowości w relacjach
społecznych, porozumiewaniu się
i stereotypowość podobne do
autyzmu
INNE DZIECIĘCE ZABURZENIA
DEZINTEGRACYJNE
opracował Jacek Porczyński

22.  kategoria ta umożliwia rozpoznanie nadruchliwości u dzieci
upośledzonych umysłowo – II poniżej 50
 występuje stały niepokój ruchowy pod postacią biegania,
podskakiwania i innych ruchów całego ciała z niemożnością
pozostania w spokoju dłużej niż kilkanaście sekund lub zajęte jest
stereotypową czynnością
 charakterystyczna jest szybka zmiana czynności – trwająca nie dłużej
niż minutę
 zaburzenie ma tendencję do zmniejszania swego nasilenia w miarę
dojrzewania
 często występują elementy agresji i autoagresji
Zaburzenie hiperkinetyczne
z towarzyszącym upośledzeniem
umysłowym i ruchami stereotypowymi
opracował Jacek Porczyński

23.  Specyficznych zaburzeń rozwoju mowy i języka
– F80
 Specyficznych zaburzeń rozwoju umiejętności
szkolnych - F81
 Specyficznych zaburzeń rozwoju funkcji
motorycznych - F82
 Mieszanych specyficznych zaburzeń
rozwojowych – F83
 Innych i nieokreślonych zaburzeń rozwoju
psychicznego – F88, F89
RÓŻNICOWANIE cz. I
opracował Jacek Porczyński

24.  Upośledzenia umysłowe proste (F70-79)
 Zaburzenia przywiązania w dzieciństwie (F94.1-2)
 Mutyzm wybiórczy (F94.0)
 Nabyta afazja z padaczką (F80.3)
 Schizofrenia prosta (F20.6)
 Zaburzenia schizotypowe (F21)
 Osobowość schizoidalna (F60.1)
 Osobowość anankastyczna (F60.5)
 Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (F42)
 Zaburzenia hiperkinetyczne (F90)
 Zaburzenia zachowania (F91)
 Stereotypie ruchowe (F98.4)
RÓŻNICOWANIE cz. II
opracował Jacek Porczyński

25.  zespołowe
 rzetelna argumentacja i udokumentowanie
wniosków
 uwzględnienie okoliczności jej poszukiwania
 konotacje terapeutyczne („drogowskaz nie
wyrok czy etykieta”)
 ustalenie dalszego planu działania
 elementy psychoedukacyjne
 wsparcie emocjonalne
PRZEKAZANIE DIAGNOZY
opracował Jacek Porczyński

26.  terapia psychologiczno-pedagogiczna
wspierająca rozwój
 diagnostyka etiologiczna
 diagnostyka narządów zmysłów
 monitoring ogólnego stanu zdrowia
ZALECENIA
opracował Jacek Porczyński

27.  diagnostyka ogólnopediatryczna:
 badania wydolności układów narządów, czynności
hormonalnej, wad wrodzonych, chorób zakaźnych
 diagnostyka neurologiczna:
 badanie neurologiczne, badania obrazowe, EEG)
 diagnostyka genetyczna w kierunku zespołów
mikrodelecji w obrębie chromosomów, np. Zespół
kruchego chromosomu X)
 diagnostyka metaboliczna - skryning w kierunku
genetycznie uwarunkowanych chorób metabolicznych
DIAGNOSTYKA ETIOLOGICZNA
opracował Jacek Porczyński