4. Torbacze, workowce (Marsupialia) – lądowe ssaki
niższe, do których zalicza się około 330 gatunków
o różnorodnym wyglądzie i trybie życia, a także
różnych preferencjach pokarmowych, zarówno
drapieżnych jak owadożernych, roślinożernych i
wszystkożernych.
Torbacze są drugą, obok ssaków łożyskowych
(Placentalia), linią ewolucyjną ssaków (Mammalia).
Anatomicznie różnią się od łożyskowców przede
wszystkim występującą u większości gatunków
torbą lęgową.
5. Podstawową cechą odróżniającą torbacze od ssaków
łożyskowych jest sposób rozrodu i rozwoju zarodka.
ie występuje typowe dla ssaków wyższych właściwe
łożysko omoczniowe, samice po krótkotrwałej ciąży
(od kilkunastu do kilkudziesięciu dni) rodzą młode w
bardzo wczesnym stadium rozwoju.
lszy rozwój przebiega u większości gatunków w
fałdzie skóry, tzw. torbie lęgowej (marsupium)
samicy, do której młode przedostają się o własnych
siłach.
6. Występowanie:
Tereny wzdłuż całego wschodniego
wybrzeża,
od okolic Melbourne na południu, aż po
półwysep York na północy,
na Tasmanii,
na wyspach we wschodniej części
Indonezji,
a także na nowej Gwinei
7. Środowisko naturalne
Naturalnie zasiedla obszary zalesione: zarówno
suche, parkowe lasy eukaliptusowe w południowo-
wschodniej Australii jak i typowo deszczowe
dżungle na Półwyspie York i Nowej Gwinei.
Doskonale toleruje również okresowo chłodne,
mgliste lasy na Tasmanii. Ciekawostką jest także,
że jest to jeden z torbaczy który najwyraźniej
skorzystał z obecności ludzi w Australii.
Lotopałanki doskonale czują się na
przedmieściach, w parkach miejskich, a zwłaszcza
na obszarach gdzie uprawiane są rośliny owocowe.
8. Tryb życia
Lotopałanki prowadzą głównie nocny tryb życia,
jednakże niekiedy przejawiają aktywność również
w ciągu dnia, zarówno na wolności jak i w niewoli.
W naturze często tworzą kolonie, zajmujące jedno
lub kilka bliskich sobie miejsc noclegowych,
najczęściej dziupli drzewnych.
Grupa taka może liczyć nawet do dziesięciu
osobników dorosłych plus młode w trakcie
karmienia.
10. Lotopałanki posiadają mocny fałd skórny
rozpięty pomiędzy przednimi i tylnymi
kończynami tzw. patagium umożliwiające
wykonywanie dalekich lotów ślizgowych z
drzewa na drzewo. Ogon jest wybitnie
wiewiórkowaty, długi i puszysty,
stanowiący swoisty ster podczas skoków.
W przeciwieństwie do wiewiórek u
lotopałanek ogon jest dodatkowo
chwytny, stanowi odpowiednik piątej
kończyny.
11. Kończyny są krótkie, ale bardzo silnie umięśnione,
zarówno dłonie jak i stopy zaopatrzone są w
zakrzywione hakowato pazurki umożliwiające
lotopałankom wspinanie się po korze drzew. Silny
chwyt a także niezwykle rozwinięty stopień rotacji
stopy zapewniony jest dodatkowo poprzez
występowanie u nich przeciwstawnych palców na
stopach. Ciekawą cechą tych torbaczy jest
częściowe zrośnięcie drugiego i trzeciego palca
stopy (tzw. syndaktylia) które tworzą swoisty
grzebyk do przeczesywania sierści. Podobnie jak
wiewiórki lotopałanka bez problemu może
schodzić z pnia drzewa głową w dół.
12. Umaszczenie części grzbietowej jest
szare lub szarobeżowe z
charakterystycznym czarnym pasem
ciągnącym się od czoła aż do ogona.
Czarne są również obwódki wokół
oczu. Strona brzuszna jest znacznie
jaśniejsza – biała lub
jasnokremowa. Ogon jest
szarobrązowy z ciemniejszą
końcówką.
13. Oczy lotopałanki są bardzo duże,
zapewniające precyzyjne
stereoskopowe widzenie. Źrenice są
pionowe ale bardzo ciemna
tęczówka oka z reguły uniemożliwia
jej dostrzeżenie. Małżowiny uszne
są nagie i ruchliwe, zwierzę może
nimi poruszać niezależnie od siebie.
Pyszczek oraz wnętrze dłoni i stóp
również są niepokryte włosami.
14. Samce posiadają specjalne gruczoły
zapachowe, jeden z nich jest umieszczony na
środku głowy, gdzie tworzy wilgotny łysy
punkt. Dwa inne znajdują się w okolicy
mostka oraz narządów płciowych. U samic
występują dwa gruczoły – w torbie i w ujściu
układu moczowo-płciowego. Gruczoły
wydzielają słodkawy zapach, zostawiany na
gałęziach podczas ocierania się. Jest to dla
lotopałanek ważny sposób komunikacji.
15. Samice Lotopałanek posiadają na brzuchu
swoisty fałd skórny, torbę lub inaczej
marsupium. Jest to organ służący
przechowywaniu potomstwa podczas
pierwszych tygodni życia po urodzeniu.
Wewnątrz torby znajdują się sutki, do
których przyczepiają się młode. Inną
ciekawą cechą lotopałanek, wspólną z
pozostałymi torbaczami jest
występowanie u samców rozdwojonego
penisa.
16. Hodowla
Lotopałanki bywają bardzo
płochliwe, rozdrażnienie i strach
okazują wydając bardzo donośne
krzyki. Często są również zadziorne
i nie obawiają się atakować palców
nieostrożnego opiekuna. Jednakże
dają się oswoić i po jakimś czasie
nie wykazują oznak stresowych w
kontaktach z człowiekiem.
17. Wielkość terrarium dla dwóch lub trzech
osobników to minimum 100x50x80 cm.
Ważne jest aby terrarium było wysokie,
tak aby torbacze mogły się swobodnie
wspinać.
Terrarium może być szklane lub z płyty
meblowej, lecz świetnie nadają się też
duże klatki dla papug – należy jednak
pamiętać o odpowiednich przestrzeniach
między kratami, gdyś lotopałanki są
bardzo elastyczne.
18. Niezbędne są liczne gałęzie, konary,
sztuczne rośliny i substytuty lian, które
tworzą sieć komunikacyjną lotopałanek.
Konieczne jest również umieszczenie w
terrarium jednej lub więcej dużych
kryjówek dla lotopałanek, najlepiej w
pewnej wysokości nad ziemią. Mogą to
być np. wydrążone pnie lub konary, budki
lęgowe dla papug lub ceramiczne
doniczki. Można również umieścić
kryjówki na pokarm, aby obserwować
ciekawy sposób szukania pożywienia
przez lotopałanki.
20. Lotopałanki należą do zwierząt monogastrycznych. Ich
ukłąd pokarmowy przystosowany jest do trawienia
charakterystycznego, przyjmowanego przez te
zwierzęta pokarmu. Przewód pokarmowy składa się z
dość krótkiego jelita cienkiego i stosunkowo dużego
jelita ślepego. Lotopałanki mają niską podstawową
przemianę materii, oraz stosunkowo małe
zapotrzebowanie na białko, którego nie można jednak
całkowicie pominąc w diecie.
21.
22. W naturze podstawę diety lotopałanek
stanowią małe bezkręgowce, owady i ich
larwy (np. świerszcze, szarańczę,
drewnojady, mączniki), oraz soki roślinne i
owoce. Od czasu do czasu zwierzęta te
potrafią również splądrować ptasie gniazda.
Silne siekacze służą m.in. do „kaleczenia”
gałęzi drzew. Wypływające a następnie
zasychające w postacie gum soki i żywice
stanowią bardzo ważną część ich jadłospisu.
23. W okresie kwitnienia eukaliptusów i innych
drzew lotopałanki odżywiają się ich pyłkiem i
nektarem. W nieco mniejszym stopniu
odżywiają się także dojrzałymi owocami, co jest
spowodowane silną sezonowością występowania
tego typu pożywienia na obszarze ich
występowania.
Taki pokarm trudno jest zdobyć w warunkach
hodowlanych, z całą pewnością nie zastąpią go
suche mieszanki jakie znajdziemy w sklepach
zoologicznych. W domowej hodowli podajemy
więc słodkie, soczyste owoce: mango, banany,
arbuzy, melony, truskawki, maliny, drelowane
dojrzałe śliwki różnych gatunków, przejrzałe
jabłka i gruszki.
24. Dobrym pomysłem jest włożenie do
terrarium całej gałęzi działkowych, czystych
czereśni, wiśni lub borówki amerykańskiej
wraz z liśćmi. Zwierzęta są wtedy zmuszone
do poszukiwania wśród liści pokarmu,
dodatkowo wykorzystując gałązki i liście,
jako wyściółkę do legowiska.
Nieco mniej chętnie zjadają również
ogórka, sparzoną marchew lub kalafior, nać
pietruszki i bazylię. Zwierzęta można też
karmić naturalnym miodem i przecierami
owocowymi dla dzieci.
25. Ważne fakty
Lotopałanki wykazują z reguły nietolerancję laktozy,
nie mniej potrzebują odpowiedniej ilości wapnia
który musi zostać im dostarczony z pokarmem.
Nie należy stosować jako podściólek trocin, czy
innych produktów pochodzących z drzewa
sosnowego lub cedrowego, ponieważ ich olejki
aromatyczne są dla workolotów trujące.
26. Układ wydalniczy
Organem produkującym mocz są nerki. U zarodków
lotopałanek rozwija się i funkcjonuje śródnercze,
które funkcjonuje jeszcze jakiś czas po urodzeniu.
Już w życiu płodowym zaczyna się jednak rozwój
zanercza, tworzącego nerki, będące jedynym
narządem wydalniczym osobników dojrzałych.
Na stronie przyśrodkowej nerki znajduje się wnęka
nerkowa, przez którą wnikają do niej przewody i
naczynia. Na przekroju nerki wyróżnia się kora,
będąca częścią wydalniczą i rdzeń złożony z
kanalików prowadzących do miedniczki nerkowej. U
lotopałanek nerka składa się z jednego płata.
27. Jednostką czynnościową nerki jest nefron. Z miedniczki
nerkowej mocz poprzez moczowód dostaje się do
pęcherza moczowego. Dalszą drogą wyprowadzającą
mocz jest cewka moczowa. U samców, służy ona
również do wyprowadzania spermy. U samic cewka
moczowa uchodzi do zatoki moczowo-płciowej.
Podczas przemiany materii tworzą się u związki
uboczne, które muszą być z nich usunięte w postaci
moczu. W skład jego wchodzą, prócz wody jako
głównego składnika, między innymi połączenia
azotowe pochodzące z rozkładu białek. Lotopałanki
należą do organizmów ureotelicznych co znaczy, że
głównym produktem przemiany azotowej jest
mocznik.
28. Nasuwa się pytanie czy czuć nieprzyjemny zapach z
klatki?
W naturze lotopałanki nie muszą przejmować się
zanieczyszczeniami i śmieciami – wszystko co upuszczą
czy wydalą w koronach drzew spada na ziemię i „znika”
ze świata lotopałanek.
Zwierzaki robią spory bałagan zarówno w klatce jak
i dookoła niej. Dlatego trzeba pamiętać o częstym
sprzątaniu klatki – lotopałanki są terytorialne i
wyraźnie znaczą zajęty obszar, więc zaraz po
wyczyszczeniu terrarium zabiorą się energicznie do
ponownego znaczenia i tworzenia bałaganu. Czasem
zaleca się więc, aby klatki czyścić etapami tak, aby
zawsze był w niej lekki, znajomy zapach lotopałanki.
Zapach nieraz można porównać do zapachu kawy czy
przypalonej waty cukrowej, a nie raz zupełnie do
niczego.
29. Rozmnażanie
Lotopałanki dojrzewają płciowo około 1.roku życia.
Aktywność płciowa samic ujawnia się pomiędzy 5 a
18 miesiącem życia, jednak brak jest typowych
oznak, po których można z całą pewnością
stwierdzić, że nasza samiczka jest dojrzała płciowo i
gotowa do posiadania potomstwa.
Dlatego bezpiecznie jest dopuszczać samice do samca
w wieku minimalnym 10-12 miesięcy, gdyż w wieku
9 miesięcy ich ciała jeszcze są w fazie wzrostu.
Młodsze obarczone są ryzykiem wczesnych ronień,
lub po prostu braku implantacji zarodka. Jeśli jednak
młodsza samica urodzi młode to może nastąpić ich
odrzucenie i/lub akt kanibalizmu matki wobec
młodych.
31. Samce dojrzewają w wieku 3-12 miesięcy. Rozpoznanie
dojrzałości samca jest prostsze niż samicy, gdyż u
dojrzałych samców uaktywniają się gruczoły
zapachowe, lokalizujące się w centralnej części czoła
i centralnej części klatki piersiowej jako niewielkie
wyłysienia. Dodatkowym elementem
rozpoznawczym jest zstąpienie jąder do moszny w
wieku ok 4 m-cy.
32. Cykl płciowy lotopałanek jest uzależniony (w
warunkach naturalnych) od warunków pogodowych i
żywieniowych, które przypadają na 3 miesiące w
roku, kiedy pożywienia zaczyna przybywać a
temperatura i wilgotność jest podwyższona. Jest to
pewne zabezpieczenie ze strony natury, by młode,
które mają być przez samca pokryte miały
przynajmniej 9 miesięcy.
33. O ile w warunkach naturalnych samice rodzą młode raz
do roku, o tyle w niewoli możliwe jest posiadanie
przez jedna samice nawet 4-ech miotów. Możliwe
jest to dzięki utrzymaniu dobrych warunków
fizycznych oraz bogatą dietą. Między jednym a
drugim cyklem jest 28 dni odstępu. Sama ciąża trwa
ok 16 dni, młode po urodzeniu trafia do torby, w
której znajduje sutek i ssie matkę przez kolejne 9
tygodni.
37. Jest to gatunek odróżniający się ewolucyjnie od
innych torbaczy. Różnica ta wywodzi się z podobieństwa
lotopałanek do latających wiewiórek które są łożyskowcami.
Jednakże wciąż niewiadomo w jaki sposób torbacze
wykształciły podobne przystosowania do szybowania jak
wiewiórki.
38. Lotopałanka możliwość szybownictwa zawdzięcza dzięki
błonom stworzonych
z luźnej skóry (patagia), która rozciąga się pomiędzy
piątym palcem ręki do pierwszego palca stopy.
Aby szybować zwierzę
odbija się od drzewa,
następnie prostuje
wszystkie kończyny,
aby rozciągnąć fałdy
skóry.
39. Takie przystosowanie i technika szybowania umożliwia
torbaczowi pokonanie odległości 50m lub więcej.
Zwierze posiada możliwości kierowania swojego toru lotu
poprzez odpowiednie napinanie błon lub przesuwając
ogonem i kończynami.
40. Jedne z niewielu badań dotyczących
anatomii lotopałanek i ich przystosowania
do szybownictwa przeprowadził
Department of Zoology, National Science
Museum, Shinjuku-ku, Tokyo.
Do badania trzy dorosłe lotopałanki, dwa
samce oraz samice.
Dokonano pośmiertnych sekcji
uwidaczniających rozmieszczenie mięśni w
kończynach.
44. Widok części grzbietowej łapy Widok dłoniowej części łapy
Strzałkami zaznaczono membranę szybowniczą
przytwierdzoną do bocznej części
śródręcza oraz części paliczka.
45. Warto dodać, iż w przeciwieństwie do
wiewiórek ze zdolnością do szybowania,
lotopałanki nie posiadają w membranie
szybowniczej chrząstek wzmacniających i
nie jest ona przymocowana bezpośrednio
do stopy.
Prawdopodobnie liczne silne więzadła
spełniają rolę stabilizacyjną błony.
47. Niedobory żywieniowe
W sztucznych warunkach nie jesteśmy w stanie
dokładnie odtworzyć naturalnej diety lotopałanek, stąd
niedobory występują najczęściej spośród schorzeń.
Zwierzęta te są bardzo wrażliwe na niedobory wapnia,
przez co stają się podatne na osteoporozę, kruchość i
łamliwość, w skrajnych wypadkach może to również
spowodować paraliż tylnej części ciała.
Objawami niedoboru wapnia mogą być: utrata masy ciała
i apetytu, letarg, zaburzenia akcji serca, silne drgawki
zanik koordynacji ruchowej.
Wysoki poziom fosforu w diecie ogranicza wchłaniane
wapnia, przez co konieczne jest podawanie wysokiej
jakości suplementów.
49.
Podawanie zbyt twardego pokarmu może powodować
łamanie się zębów oraz ranienie podniebienia.
Lotopałanki są bardzo podatne na zapalenia ropne w
jamie gębowej i takiego typu kontuzje zazwyczaj kończą
się długotrwałą chorobą, a w konsekwencji śmiercią
głodową lub od zakażenia.
Młode oraz świeżo kupione lotopałanki są bardzo
płochliwe i zdarza im się w ramach ucieczki uderzyć o
ścianę terrarium. Elementy wystroju również mogą być
przyczyną kontuzji, np. gdy zwierzę zaklinuje się. W
takim wypadku, spanikowane próbując się wydostać,
może połamać sobie łapki.
Urazy i kontuzje
50.
51.
52.
53. Autoagresja
Ogromna większość lotopałanek trzymanych pojedynczo
wykazuje większe lub mniejsze objawy autoagresji,
wyrywanie futerka z brzucha i ogona lub w skrajnych
wypadkach także podgryzanie ogona.
Jedynie okazy wychowane w ciągłej obecności ludzi i
oswojone nie wykazują silnych oznak stresowych
spowodowanych samotnością.
54. Depresja
Lotopałanki to zwierzęta, które trzymane w niewoli, źle
znoszą samotność. Czasami udaje się na tyle ją
oswoić , że nie wykazuja one silnych objawów
stresowych spowodowanych samotnością. Jednakże
wiekszość z nich wykazuje większe lub mniejsze
objawy autoagresji, wyrywanie futerka z brzucha i
ogona lub w skrajnych wypadkach także pogryzanie
ogona. Osobniki samotne często również popadają w
stan apatii, zaczynają się słabo odżywiać lub wręcz
odmawiają pokarmu, słabną, tracą odporność i z
reguły padają z powodu odwodnienia, głodu lub
innej choroby. Innym objawem stresu
spowodowanego samotnością jest nadpobudliwość,
zwiększona płochliwość i agresja. Najlepszym
rozwiązaniem jest trzymanie przynajmniej dwóch
osobników, o ile nie są to samce.
55. Ektopasożyty i endopasożyty
Lotopałanki przy kontakcie z innymi domownikami
mogą nabyc inne pasożyty takie jak pchły. W takim
przypadkach należy zastować środek insektobójczy
najlepiej w talku , wszelkie płynne preparaty nie są
zalecane , ponieważ ssaki te maja tendecję do
wylizywania wszystkiego co mokre , również z
własnej siersci. Natomiast karmiąc je owocami i
owadami z naszego ogródka czy też ze sklepu
narażamy je na zakażenie pasażytami
wewnetrznymi. Dlatego też myjemy ZAWSZE
wszelkie owoce , profilaktycznie badamy kał oraz
stosujemy preparaty bójcze przeliczając dawke na
wagę zwierzęcia bądz stosując specjalne wzorce
opracowane w hodowlach.
56. Biegunka i zaparcia
Zarówno jedna jak i dróga doległliwośc spowodowana
jest najcześciej złą dietą. Czasami powodem mogą
być równiec endopasożyty etc.
Biegunki naczęsciej spowodowane są zbyt dużą ilością
owoców cytrusowych w diecie, które przez związki
osmotycznie czynne takie jak cukry powodują
rozwodnienia. Dlatego w przydaku zaobserwowania
biegunki należy:
zmienić dietę
nawadniać lotopałanke
podać środki absorpcyjne np węgiel aktywny
Natomiast zaparcia spowodowane najczęsciej są zbyt
dużą ilosćia suchej karmy albo podowaniu karmy dla
chomika/królika . Oczywiście najprostszym
rozwiązaniem jest zmiana diety dodając do niej
owoce cytrusowe.
57. Zaćma
Najcześciej spododowana albo wiekiem albo jest to
poboczny objaw cukrzycy . Najczęsciej mamy
doczynienia z Cukrzyca II typu , w której receptory
lączące sie z insulia są mniej na nią wrażliwie co
efekcie powoduje zwiekszoną ilośc cukru we krwi.
Objawy cukrzycy:
polidypsja
poliuria
polifagia
58. W celu zdiagnozowania Cukrzycy , badamy poziom
cukru we krwi oraz sprawdzamy poziom
hemoglobiny glikolowanej, która potwierdzi nam
problem, albo wykluczy. Samo badanie poziom
cukru jest nie wystarczalne gdyż jego podwyższony
poziom może byc spowodowany stresem na jaki jest
narażony nasz pacjent.
Zaćma czyli poboczny objaw cukrzycy spodowany jest
tym , że glukoza dyfunduje do oka tam wchodzi w
szlak sorbitolowy przekszałca sie w sorbitol i
fruktuze powodując zmetnienie oka. Niestety zaćma
jest nieodwracalna i postepuje. Leczenie to
insulinoterapia oraz podawanie leków przeciw
cukrzycowych w zależnosci z jaką cukrzycą mamy
problem.
59. Układ kostno-mięsniowy
Lotopałanki charakteryzuja sie fałdem skórno
mieśniowym umożliwiającym im latanie.Ciągnie się
on od piątego palca konczyny piersiwowej do 1 palca
konczyny miednicznej.Dodatkowo Mąja bardzo
dobrze wykształcone mięśnie barkowo -grzbietowe
oraz piszczelowo -brzuszne które odpowiedzialne są
za rozkładanie fałdu skórnego i utrzymanie lotu.
Cechą charakterystyczna lotopałanki jest specyficzne
ułozenie palców w konczynie miednicznej mimo , że
widoczne sa 4 palce tak naprawe jest ich 5 tylko ze
dwa są ze sobą zrosniętę (2 i 3 palec) a palec
przeciwstawny jest pozbawiony pazura
60.
61. Dziękujemy za uwagę.
Prezentacje wykonali:
Olimpia Świeboda
Natalia Szeremeta
Oliwia Szopinska
Katarzyna Dzigman
Przemysław Gierszewski
Piotr Siwek
Jakub Fatyga
Wojciech Dymek
*niektóre zdjęcia nie są naszą własnością