1. 117
www.krucenter.net คู่มือเตรียมสอบครูผู้ช่วย เรียบเรียง:ธีรภัทร วงษ์สว่าง
สมรรถนะของครู
สมรรถนะ เป็นคุณลักษณะพื้นฐานของบุคคล ซี่งมีความสัมพันธ์ต่อการปฏิบัติงานที่มี
ประสิทธิผลหรือเป็นไปตามเกณฑ์ หรือการมีผลงานที่โดดเด่นกว่าในการทางานหรือสถานการณ์นั้น
สมรรถนะครูและบุคลากรทางการศึกษา (Teachers and personnels competency)
หมายถึง พฤติกรรมซึ่งเกิดจากการรวมความรู้ (Knowledge) ทักษะ (Skill) คุณลักษณะ(Character) ทัศนคติ
(Attitude) และแรงจูงใจ (Motivation) ของบุคคล และส่งผลต่อความสาเร็จในการปฏิบัติงานตามบทบาท
หน้าที่อย่างโดดเด่น
สมรรถนะ มีองค์ประกอบ 3 ประการ คือ
1. ความรู้ (Knowledge)
2. ทักษะ (Skills)
3. คุณลักษณะส่วนบุคคล (Attributes)
สมรรถนะ มี 2 ประเภท คือ
1. สมรรถนะหลัก (Core Competency)
2. สมรรถนะประจาสายงาน (Functional Competency)
สมรรถนะหลัก
1. การมุ่งผลสัมฤทธิ์
2. การบริการที่ดี
3. การพัฒนาตนเอง
4. การทางานเป็นทีม
สมรรถนะประจาสายงาน
สมรรถนะประจาสายงานเป็นคุณลักษณะเชิงพฤติกรรมที่ทาให้บุคลากรในองค์กรปฏิบัติงาน
ได้ผลและแสดงคุณลักษณะพฤติกรรมได้เด่นชัดเป็นรูปธรรม โดยเป็นคุณลักษณะเฉพาะสาหรับ
สายงานครู คือ
1. การออกแบบการเรียนรู้
2. การพัฒนาผู้เรียน
3. การบริหารจัดการชั้นเรียน
ที่มา
1. กรอบความคิดมาจากแนวคิดของ David McCleland นักจิตวิทยาของมหาวิทยาลัย Harvard

2. 118
www.krucenter.net คู่มือเตรียมสอบครูผู้ช่วย เรียบเรียง:ธีรภัทร วงษ์สว่าง
2.โมเดลภูเขาน้าแข็ง (Iceberg Model) ของ David Mc Cleland หมายถึง คุณลักษณะเชิงพฤติกรรม
ที่ทาให้บุคลากร ในองค์กรปฏิบัติงานได้ผลงานที่โดดเด่นกว่าคนอื่นๆ ในสถานการณ์ ที่หลากหลาย
โมเดลภูเขาน้าแข็ง (Iceberg Model) อธิบายถึงความแตกต่างระหว่างบุคคล
ความรู้ (Knowledge) พัฒนาได้ง่าย
ทักษะ (Skills)
ผิวน้า
อุปนิสัย (Traits)
ภาพลักษณ์ภายใน (Self-image
แรงผลักดันเบื้องลึก (Motives
บทบาทที่แสดงออกต่อสังคม (Social role) พัฒนายาก
ประเภทของสมรรถนะ
1. สมรรถนะหลัก (Core Competency)
- คุณลักษณะร่วมของข้าราชการทุกตาแหน่งกาหนดขึ้น
- เพื่อ หล่อหลอม ค่านิยม และพฤติกรรมที่พึงประสงค์ร่วมกัน
- ค่านิยม หรือวัฒนธรรมองค์กร
2. สมรรถนะประจาสายงาน (Functional Competency)
กาหนดเฉพาะสาหรับแต่ละกลุ่มงานเพื่อสนับสนุนให้ข้าราชการแสดงพฤติกรรมที่เหมาะสมแก่
หน้าที่และส่งเสริมให้ปฏิบัติหน้าที่ได้ดียิ่งขึ้น
สมรรถนะหลัก (Core Competency)
ตัวบ่งชี้สมรรถนะหลัก (Core Competency)
1. การมุ่งผลสัมฤทธิ์ : 3 ตัวบ่งชี้
2. การบริการที่ดี : 2 ตัวบ่งชี้
3. การพัฒนาตนเอง : 3 ตัวบ่งชี้
4. การทางานเป็นทีม : 4 ตัวบ่งชี
รวม 4 สมรรถนะ 12 ตัวบ่งชี้

3. 119
www.krucenter.net คู่มือเตรียมสอบครูผู้ช่วย เรียบเรียง:ธีรภัทร วงษ์สว่าง
สมรรถนะที่ 1 การมุ่งผลสัมฤทธิ์ (Achievement Motivation : ACH)
ความหมาย
ความมุ่งมั่นในการปฏิบัติงานในหน้าที่ให้มีคุณภาพถูกต้อง ครบถ้วนสมบูรณ์ มีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์
และ มีการพัฒนาผลงานให้มีคุณภาพอย่างต่อเนื่อง
ตัวบ่งชี้ (3)
1) คุณภาพงานด้านความถูกต้องครบถ้วนสมบูรณ์
2) ความคิดริเริ่มสร้างสรรค์การนานวัตกรรม / ทางเลือกใหม่ ๆ มาใช้เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพของงาน
3) ความมุ่งมั่นในการพัฒนาผลงานอย่างต่อเนื่อง
ระดับคุณภาพตามตัวบ่งชี้
ตัวบ่งชี้ 1) คุณภาพงานด้านความถูกต้องครบถ้วนสมบูรณ์
ระดับคุณภาพ 4
ผลงานมีความถูกต้อง ครบถ้วนสมบูรณ์เกือบทุกรายการ และเป็นแบบอย่างได้
ระดับคุณภาพตามตัวบ่งชี้
ตัวบ่งชี้ 2) ความคิดริเริ่มสร้างสรรค์การนานวัตกรรม / ทางเลือกใหม่ ๆ มาใช้เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพ
ของงาน
ระดับคุณภาพ 4
มีการทดลองวิธีการหรือจัดทาคู่มือประกอบการพัฒนางานใหม่ ๆ โดย มีการจัดทารายงาน
การพัฒนาที่เป็นรูปธรรม ชัดเจน และ มีการเผยแพร่ในวงกว้าง
ระดับคุณภาพตามตัวบ่งชี้
ตัวบ่งชี้ 3) ความมุ่งมั่นในการพัฒนาผลงานอย่างต่อเนื่อง
ระดับคุณภาพ 4
มุ่งมั่น กระตือรือร้นในการพัฒนาผลงานทุกรายการที่ได้รับมอบหมายจนปรากฏ ผลงานที่
มีคุณภาพ เป็นที่ยอมรับในองค์กร และ นอกองค์กรที่เกี่ยวข้อง
สมรรถนะที่ 2 การบริการที่ดี (Service Mind : SERV)
ความหมาย
ความตั้งใจในการปรับปรุงระบบบริการให้มีประสิทธิภาพเพื่อตอบสนองความต้องการของ
ผู้ใช้บริการ
ตัวบ่งชี้

4. 120
www.krucenter.net คู่มือเตรียมสอบครูผู้ช่วย เรียบเรียง:ธีรภัทร วงษ์สว่าง
1. การปรับปรุงระบบบริการ
2. ความพึงพอใจของผู้รับบริการหรือผู้เกี่ยวข้อง
ระดับคุณภาพตามตัวบ่งชี้
ตัวบ่งชี้ 1) การปรับปรุงระบบบริการ
ระดับคุณภาพ 4
ศึกษาความต้องการของผู้รับบริการนาข้อมูลมาปรับปรุงและพัฒนาระบบบริการในเกือบทุกรายการ
อย่างต่อเนื่อง
ระดับคุณภาพตามตัวบ่งชี้
ตัวบ่งชี้ 2) ความพึงพอใจของผู้รับบริการหรือผู้เกี่ยวข้อง
ระดับคุณภาพ
4--ผู้รับบริการร้อยละ 80 ขึ้นไป มีความพึงพอใจระดับมาก
3--ผู้รับบริการร้อยละ 70-79 มีความพึงพอใจระดับมาก
2--ผู้รับบริการร้อยละ 60-69 มีความพึงพอใจระดับมาก
1--ผู้รับบริการน้อยกว่าร้อยละ 60 มีความพึงพอใจระดับมาก
การสร้างคุณภาพการให้บริการ
1. การปรับปรุงระบบวิธีการทางาน
2. การปรับปรุงสิ่งแวดล้อมในการทางาน
3. การปรับปรุงเจ้าหน้าที่ หรือบุคคล
สมรรถนะที่ 3 การพัฒนาตนเอง (Expertise : EXP)
ความหมาย
การศึกษา ค้นคว้า หาความรู้ ติดตาม องค์ความรู้และเทคโนโลยีใหม่ ๆ ในวงวิชาการและวิชาชีพ เพื่อ
พัฒนาตนเองและพัฒนางาน
ตัวบ่งชี้ (3)
1. การศึกษา ค้นคว้า หาความรู้ด้วยการเข้าประชุมทางวิชาการ อบรม สัมมนา หรือวิธีการอื่น ๆ
2. การรวบรวมและประมวลความรู้ในการพัฒนาองค์กรและวิชาชีพ
3. การแลกเปลี่ยนความคิดเห็นด้านวิชาการในหมู่เพื่อนร่วมงาน
ระดับคุณภาพตามตัวบ่งชี้
ตัวบ่งชี้ 1) การศึกษา ค้นคว้า หาความรู้ ด้วยการเข้าประชุม ทางวิชาการ อบรม สัมมนา หรือวิธีการอื่น ๆ
ระดับคุณภาพ 4

5. 121
www.krucenter.net คู่มือเตรียมสอบครูผู้ช่วย เรียบเรียง:ธีรภัทร วงษ์สว่าง
มีชั่วโมงเข้าประชุม อบรม สัมมนาไม่น้อยกว่า 20 ชั่วโมง/ปี และ มีการจัดทาเอกสารนาเสนอ
ต่อที่ประชุมเพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้ อย่างน้อย 2 รายการ/ปี
ระดับคุณภาพตามตัวบ่งชี้
ตัวบ่งชี้ 2) การรวบรวมและประมวลความรู้ในการพัฒนา องค์กรและวิชาชีพ
ระดับคุณภาพ 4
4- มีการสังเคราะห์ข้อมูลความรู้ จัดเป็นหมวดหมู่ ปรับปรุง ให้ทันสมัย รวบรวมองค์ความรู้สาคัญ
เพื่อใช้ในการพัฒนางาน อย่างต่อเนื่อง
3 - มีการรวบรวม ประมวลความรู้ จัดเป็นหมวดหมู่ และปรับปรุงให้ทันสมัยเพื่อใช้ในการพัฒนางาน
ระดับคุณภาพตามตัวบ่งชี้
ตัวบ่งชี้ 3) การแลกเปลี่ยนความคิดเห็นด้านวิชาการในหมู่เพื่อนร่วมงาน
ระดับคุณภาพ
4--เข้าประชุมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ภายในหน่วยงาน ร้อยละ 80 ขึ้นไป ของจานวนกิจกรรมที่
หน่วยงานจัด
3--เข้าประชุมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ภายในหน่วยงาน ร้อยละ 70-79 ของจานวนกิจกรรมที่
หน่วยงานจัด
2--เข้าประชุมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ภายในหน่วยงาน ร้อยละ 60-69 ของจานวนกิจกรรมที่
หน่วยงานจัด
1--เข้าประชุมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ภายในหน่วยงานน้อยกว่าร้อยละ 60 ของจานวนกิจกรรมที่
หน่วยงานจัด
สมรรถนะที่ 4 การทางานเป็นทีม (Team Work : TW)
ความหมาย
การให้ความร่วมมือ ช่วยเหลือสนับสนุน เสริมแรง ให้กาลังใจแก่เพื่อนร่วมงาน การปรับตัวเข้ากับ
บุคคลอื่นหรือ แสดงบทบาทผู้นา ผู้ตามได้อย่างเหมาะสม
ตัวบ่งชี้ (4)
1) การให้ความร่วมมือ ช่วยเหลือสนับสนุนเพื่อนร่วมงาน
2) การแสดงบทบาทผู้นาหรือผู้ตามได้อย่างเหมาะสม
3) การปรับตัวเข้ากับสถานการณ์และกลุ่มคนที่หลากหลาย
4) การเสริมแรง ให้กาลังใจส่งเสริม สนับสนุนเพื่อนร่วมงานในการปฏิบัติงาน
ระดับคุณภาพตามตัวบ่งชี้
ตัวบ่งชี้ 1) การให้ความร่วมมือ ช่วยเหลือสนับสนุนเพื่อนร่วมงาน
ระดับคุณภาพ 4

6. 122
www.krucenter.net คู่มือเตรียมสอบครูผู้ช่วย เรียบเรียง:ธีรภัทร วงษ์สว่าง
ให้ความร่วมมือ ช่วยเหลือ สนับสนุน เพื่อนร่วมงาน สม่าเสมอ เกือบทุกครั้ง
ระดับคุณภาพตามตัวบ่งชี้
ตัวบ่งชี้ 2) การแสดงบทบาทผู้นาหรือผู้ตามได้อย่างเหมาะสม
ระดับคุณภาพ 4
แสดงบทบาทผู้นา/ผู้ตามในการทางานร่วมกับผู้อื่น อย่างเหมาะสม เกือบทุกโอกาส/สถานการณ์
ระดับคุณภาพตามตัวบ่งชี้
ตัวบ่งชี้ 3) การปรับตัวเข้ากับสถานการณ์และกลุ่มคนที่หลากหลาย
ระดับคุณภาพ 4
ใช้ทักษะการบริหารจัดการในการทางานร่วมกับบุคคล หรือคณะบุคคลในหน่วยงานของตน
และต่างหน่วยงานได้ ทุกกลุ่มอย่างมีประสิทธิภาพในเกือบทุกสถานการณ์
ระดับคุณภาพตามตัวบ่งชี้
ตัวบ่งชี้ 4) การเสริมแรง ให้กาลังใจส่งเสริม สนับสนุนเพื่อนร่วมงาน ในการปฏิบัติงาน
ระดับคุณภาพ 4
ให้เกียรติ ยกย่อง ชมเชย ให้กาลังใจเพื่อนร่วมงาน ในโอกาสที่เหมาะสม เกือบทุกครั้ง
สมรรถนะที่ 5 การออกแบบการเรียนรู้
ความหมาย
มีความรู้ ความเข้าใจเรื่องการออกแบบการเรียนรู้ ความสามารถในการออกแบบ
การเรียนรู้ การนาผลการออกแบบการเรียนรู้ ไปใช้ในการจัดการเรียนรู้
ตัวบ่งชี้ (3)
1) ความรู้ ความเข้าใจเรื่องการออกแบบการเรียนรู้
2) ความสามารถในการออกแบบการเรียนรู้
3) การนาผลการออกแบบการเรียนรู้ไปใช้ในการจัดการเรียนรู้
ระดับคุณภาพตามตัวบ่งชี้
ตัวบ่งชี้ 1) ความรู้ ความเข้าใจเรื่องการออกแบบการเรียนรู้
ระดับคุณภาพ 4
สามารถกาหนดผลการเรียนรู้ของผู้เรียนที่เน้นการคิดวิเคราะห์สังเคราะห์ประยุกต์ ริเริ่ม
ได้เหมาะสมกับสาระ/กลุ่มสาระการเรียนรู้ ความแตกต่างและธรรมชาติของผู้เรียน กาหนดกิจกรรม การ
เรียนรู้ที่ให้ผู้เรียนสะท้อนความสามารถตามข้อกาหนดในผลการเรียนรู้ และออกแบบการประเมินผลอย่าง
ต่อเนื่องที่สอดคล้องกับผลการเรียนรู้และแนะนาแก่เพื่อนครูได้

7. 123
www.krucenter.net คู่มือเตรียมสอบครูผู้ช่วย เรียบเรียง:ธีรภัทร วงษ์สว่าง
ระดับคุณภาพตามตัวบ่งชี้
ตัวบ่งชี้ 2) ความสามารถในการออกแบบการเรียนรู้
ระดับคุณภาพ 4
การออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้ได้อย่างหลากหลาย ส่งผลให้ผู้เรียนได้รับการพัฒนาตาม
ผล
การเรียนรู้ที่ต้องการให้เกิดขึ้นมีความสามารถในการคิดวิเคราะห์ สังเคราะห์ ประยุกต์ ริเริ่มได้เหมาะสมตาม
วัย และตรงตามความต้องการของผู้เรียนและชุมชนให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมในการกาหนดกิจกรรมและการ
ประเมินผลการเรียนรู้
ระดับคุณภาพตามตัวบ่งชี้
ตัวบ่งชี้ 3) การนาผลการออกแบบการเรียนรู้ไปใช้ในการจัดการเรียนรู้
ระดับคุณภาพ 4
นาผลการออกแบบการเรียนรู้ไปใช้ในการจัดการเรียนรู้จริงมีการปรับใช้ตามสถานการณ์
อย่างเหมาะสมและเกิดผลกับผู้เรียนตามที่คาดหวัง และมีการประเมินผลการออกแบบการเรียนรู้
สมรรถนะที่ 6 การพัฒนาผู้เรียน
ความหมาย
ความสามารถในการปลูกฝังคุณธรรม จริยธรรม การพัฒนาทักษะชีวิต สุขภาพกายและสุขภาพจิต
ปลูกฝังการเป็นประชาธิปไตย ความภูมิใจ ในความเป็นไทย การจัดระบบ ดูแลและช่วยเหลือให้แก่ผู้เรียน
ตัวบ่งชี้ (4)
1) การปลูกฝังคุณธรรมจริยธรรมให้แก่ผู้เรียน
2) การพัฒนาทักษะชีวิตสุขภาพกาย และสุขภาพจิตของผู้เรียน
3) การปลูกฝังการเป็นประชาธิปไตย และความภูมิใจในความเป็นไทยให้กับผู้เรียน
4) การจัดระบบดูแลช่วยเหลือผู้เรียน
ระดับคุณภาพตามตัวบ่งชี้
ตัวบ่งชี้ 1) การปลูกฝังคุณธรรมจริยธรรมให้แก่ผู้เรียน
ระดับคุณภาพ 4
มีการสอดแทรก คุณธรรม จริยธรรม แก่ผู้เรียนในการจัดการเรียนรู้อย่างสม่าเสมอ โดยให้
ผู้เรียนมีส่วนร่วมในการกาหนดและปฏิบัติกิจกรรมส่งเสริมคุณธรรม จริยธรรม ผู้เรียนเข้าร่วมกิจกรรม
ทางศาสนาและครูประพฤติปฏิบัติตนเป็นแบบอย่างที่ดีแก่ผู้เรียน
ระดับคุณภาพตามตัวบ่งชี้
ตัวบ่งชี้ 2) การพัฒนาทักษะชีวิตสุขภาพกาย และสุขภาพจิตของผู้เรียน

8. 124
www.krucenter.net คู่มือเตรียมสอบครูผู้ช่วย เรียบเรียง:ธีรภัทร วงษ์สว่าง
ระดับคุณภาพ 4
มีการจัดกิจกรรมให้ผู้เรียนได้รับการพัฒนาเกี่ยวกับการรู้จักดูแลตนเอง มีทักษะในการ
เรียนรู้
การทางาน การอยู่ร่วมกันในสังคมอย่างมีความสุข และรู้เท่าทันต่อสังคมที่เปลี่ยนแปลงอย่างเหมาะสมตาม
วัย
ระดับคุณภาพตามตัวบ่งชี้
ตัวบ่งชี้ 3) การปลูกฝังการเป็นประชาธิปไตย และความภูมิใจในความเป็นไทยให้กับผู้เรียน
ระดับคุณภาพ 4
ปลูกฝังให้ผู้เรียนใช้เหตุผลในการตัดสินใจแก้ปัญหา เคารพความคิดเห็นของผู้อื่น รักษา
ความ
สามัคคีของหมู่คณะ มีการแสดงออกเกี่ยวกับมารยาทไทยวัฒนธรรมท้องถิ่น และนิยมใช้ของไทย
ระดับคุณภาพตามตัวบ่งชี้
ตัวบ่งชี้ 4) การจัดระบบดูแลช่วยเหลือผู้เรียน
ระดับคุณภาพ 4
จัดทาข้อมูลผู้เรียนเป็นรายบุคคล นาข้อมูลไปใช้ในการช่วยเหลือผู้เรียนด้านการเรียนและ
การ
ปรับพฤติกรรม ดูแลความปลอดภัยของผู้เรียน มีกิจกรรมป้องกันและแก้ปัญหายาเสพติด ส่งเสริมให้ผู้เรียน
ปฏิบัติตนให้เหมาะสมกับค่านิยมอันดีงาม และมีการดูแลอย่างทั่วถึง ทันเหตุการณ์
สมรรถนะที่ 7 การบริหารจัดการชั้นเรียน
ความหมาย
ความสามารถในการจัดบรรยากาศการจัดการเรียนการสอน การจัดข้อมูลสารสนเทศ เอกสารประจา
ชั้น/ประจาวิชาการกากับดูแลชั้นเรียน/ประจาวิชาต่าง ๆ
ตัวบ่งชี้ (3)
1) การจัดบรรยากาศการจัดการเรียนการสอน
2) การจัดทาข้อมูลสารสนเทศ และเอกสารประจาชั้นเรียน/ประจาวิชา
3) การกากับ ดูแลชั้นเรียน/ประจาวิชา
ระดับคุณภาพตามตัวบ่งชี้
ตัวบ่งชี้ 1) การจัดบรรยากาศการจัดการเรียนการสอน
ระดับคุณภาพ 4
มีความยืดหยุ่นในการจัดห้องเรียน มีป้ายนิเทศหรือสื่อการเรียนการสอนหรือมุมวิชาการ

9. 125
www.krucenter.net คู่มือเตรียมสอบครูผู้ช่วย เรียบเรียง:ธีรภัทร วงษ์สว่าง
สาหรับศึกษาค้นคว้าที่เป็นปัจจุบันส่งเสริมให้นักเรียนช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การมีปฏิสัมพันธ์ที่ดีระหว่างครู
กับผู้เรียน และผู้เรียนกับผู้เรียน ผู้เรียนมีความกระตือรือร้นในการเรียน และผู้เรียนมีความสุข
ระดับคุณภาพตามตัวบ่งชี้
ตัวบ่งชี้ 2) การจัดทาข้อมูลสารสนเทศ และเอกสารประจาชั้นเรียน/ประจาวิชา
ระดับคุณภาพ 4
จาแนกข้อมูลที่จาเป็นและเอกสารประจาชั้นเรียน/ประจาวิชา จัดทาระบบข้อมูลและ
เอกสาร
ประจาชั้นเรียน/ประจาวิชาให้มีความถูกต้องครบถ้วนและเป็นปัจจุบันและสามารถนาไปใช้ในการพัฒนา
ผู้เรียน ได้อย่างเต็มศักยภาพ
ระดับคุณภาพตามตัวบ่งชี้
ตัวบ่งชี้ 3) การกากับ ดูแลชั้นเรียน/ประจาวิชา
ระดับคุณภาพ 4
มีการสร้างข้อตกลงในการอยู่ร่วมกันในชั้นเรียน/ประจาวิชา เพื่อให้ผู้เรียนได้เรียนรู้อย่าง
เต็ม
ศักยภาพ กากับ ดูแล การปฏิบัติของผู้เรียนให้เป็นไปตามข้อตกลง และสามารถปรับพฤติกรรมผู้เรียนให้
เรียนร่วมกันได้อย่างราบรื่น