1. Jak odkryć potencjał dziecka
w wieku szkolnym?

2. Wiek szkolny od 6-7 do 10-12 roku życia
ostatni etap dzieciństwa
pierwszy krok w świecie dorosłych
większe uniezależnienie się od rodziców
znacznie większa samodzielność
dominacja nauki
podjęcie roli ucznia
2

3. Analizowane obszary
zmiany w sferze poznawczej
zmiany w sferze emocjonalnej
życie społeczne i uczenie się różnych ról
realistyczna samoocena
potrzeba kompetencji i poczucie kompetencji
3

4. Zmiany w sferze poznawczej
uwaga dowolna
pamięć logiczna
ujmowanie cech rzeczywistości z
różnych punktów widzenia,
zdolność dokonywania operacji
logicznych
4

5. Zmiany w sferze emocjonalnej
WIEK SZKOLNY
WIEK PRZEDSZKOLNY
Stałośd uczud i wartości
Zmiennośd z sytuacji na
sytuację
Obejmowanie refleksją swoich
przeżyd, analiza zachowao
Dziecięca spontanicznośd,
impulsywne zachowania
Wzrost tolerancji na stres
rosnąca umiejętnośd
odraczania gratyfikacji
(nagrody)
Niska tolerancja na stres
5

6. Sfera emocjonalna
postęp w kształtowaniu się kontroli emocjonalnej
zachowywanie się adekwatne do sytuacji
wyrażanie swoich emocji w sposób akceptowany społecznie
większa świadomość stanów emocjonalnych
wzbogacenie życia emocjonalnego
6

7. Życie społeczne i uczenie się różnych ról
RODZAJ SYTUACJI DZIAŁANIA
KORZYŚCI DLA DZIECKA
Samodzielnie
• rozwój samodzielności,
• rozwój odpowiedzialności za wykonywanie powierzonego zadania,
• rozwój umiejętności planowania pracy.
Razem z dorosłym
• rozwój umiejętności korzystania ze wsparcia,
• ukazywanie sfery najbliższego rozwoju,
• różnica kompetencji między dzieckiem a dorosłym motywuje do rozwijania
umiejętności i poszerzania wiedzy.
Z rówieśnikiem w diadzie
• umiejętnośd współpracy,
• przełamywanie egocentryzmu, uwzględnianie punktu widzenia innego niż własny.
Z rówieśnikami w triadzie
• umiejętnośd negocjowania,
• rozwiązywanie konfliktów.
W zespole zróżnicowanym
wiekowo
• umiejętnośd podziału ról,
• umiejętnośd udzielania pomocy,
• podejmowanie roli lidera i innych ról grupowych.
7

8. Życie społeczne
świat rówieśników
kolejny etap uniezależniania się od rodziców
relacje z nauczycielami
8

9. Kontakty z rówieśnikami
wzrost znaczenia grupy koleżeńskiej
wspólnota działania
jednorodność grup koleżeńskich
podstawa przyjaźni to wzajemne zaufanie
9

10. Realistyczna samoocena
Jeśli dziecko ma szansę częstego doznawania radości
z osiągniętego sukcesu
oraz
otrzymuje pozytywne informacje zwrotne na swój
temat od rodziców, nauczycieli i rówieśników
to
doświadczenia te przyczyniają się do uformowania w
wieku szkolnym wysokiej realistycznej samooceny.
10

11. Źródła samooceny
1. Doświadczanie
sukcesów i porażek,
porównywanie siebie z
innymi dziećmi
Jak wypadam w
porównaniu z innymi?
2. Wartości i poglądy
osób znaczących,
stopień dopasowania do
obowiązujących
standardów, oczekiwań
Co cenią moi
nauczyciele, rodzice
rówieśnicy?
3. Oceny płynące od
innych ludzi
Co myślą o mnie inni?
Jak mnie oceniają?
S
A
M
O
O
C
E
N
A
Źródło: A.I.Brzezińska (2005 r.)
11

12. Samoocena
Realistyczna
Właściwości
• znajomość swoich
mocnych i słabych
stron
• adekwatne
ocenianie swoich
możliwości
Nierealistyczna
• nadmierna
koncentracja na
mocnych stronach,
nie zauważanie
słabych lub
przeciwnie
• przecenianie lub
niedocenianie
swoich możliwości
Wpływ na
zachowanie dziecka
W jakich warunkach
się kształtuje
• realistyczne
planowanie swoich
działań
• osiąganie sukcesów
radzenie sobie z
porażkami
• umiejętność
doskonalenia swojego
postępowania
• otrzymywanie
adekwatnych
informacji zwrotnych
na swój temat
• system nagród i kar
spójny, adekwatny do
postępowania
dziecka
• podejmowanie zadań
znacznie
przekraczających
możliwości
• zachowania
nadmiernie ryzykowne
lub nadmiernie
zachowawcze
• brak adekwatnych
informacji zwrotnych
• ciągłe krytykowanie
lub ciągłe chwalenie
• nagradzanie nawet
gdy nie ma ku temu
powodów, lub karanie
nawet gdy dziecko
odnosi sukces
12

13. Poziom samooceny
Poziom samooceny zależy od dwóch
czynników:
stopnia rozbieżności między tym jakie dziecko
chciałoby by być, a tym jakie myśli, że jest,
całkowitego poczucia wsparcia, którego dziecko
doświadcza ze strony ważnych dla niego osób.
13

14. Rozwój potrzeby kompetencji
Przejawy potrzeby bycia kompetentnym
chęć zajmowania się czymś poważnym
dążenie do zdobycia uznania
potrzeba osiągania pozytywnych rezultatów
dążenie do robienia rzeczy dobrze, a nawet perfekcyjnie
14

15. Szkoła a poczucie kompetencji
Nowym obszarem funkcjonowania dziecka, który może
stwarzać odpowiednie warunki dla rodzącego się poczucia
kompetencji, jest szkoła.
Każdy uczeń powinien mieć szansę doświadczenia
powodzenia w jakiejś dziedzinie.
Duża rola edukacji elementarnej.
Rola nauczyciela to: zauważyć i wiedzieć, jak wykorzystać
w procesie edukacyjnym to w czym dane dziecko jest dobre.
15

16. Poczucie kompetencji a poczucie niższości
• przekonanie o własnej przydatności do wykonywania
obowiązków i powierzonych zadań;
• przekonanie, że jestem kompetentny;
• poczucie akceptacji przez rówieśników;
POCZUCIE
KOMPETENCJI
• doświadczanie uznania ze strony nauczycieli
i rówieśników.
przekonanie o swojej mniejszej wartości;
poczucie odrzucenia przez grupę;
dziecko doświadcza przewagi porażek nad sukcesami;
dziecko nie ma szans wykazania się;
nie ma świadomości swoich mocnych stron;
dziecko ma poczucie niedopasowania; zadania które
dostaje, ciągle są dla niego za trudne, czemu.
POCZUCIE
NIŻSZOŚCI
16

17. Podsumowanie
Osiągnięcia rozwojowe, które są udziałem dziecka w wyniku
pomyślnego przebiegu rozwoju w okresie szkolnym,
mają znaczenie
dla przebiegu fazy kolejnej i
usposabiają dziecko do radzenia sobie z wyzwaniami,
które przyniesie
okres dorastania.
17

18. Literatura, którą polecam:
1.
2.
3.
Psychologia w szkole. Dziecko od początku, od sześciolatka do
nastolatka. Wydawnictwo Charaktery,
Brzezińska A.I., Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna
psychologia rozwojowa, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne,
Całusińska M., Malinowski W., Trening umiejętności wychowawczych.
Dla rodziców i specjalistów. Praktyczny przewodnik, GWP 2012.
18

19. Dziękuję!
Agnieszka Burzyńska
Kontakt
ul. Mydlarska 4
30-703 Kraków
Biura
ul. Wiśniowa 36 m. 2
02-520 Warszawa
sekretariat@ud.edu.pl
www.uniwersytetdzieci.pl
ul. Iwana Pawłowa 1/1
53-604 Wrocław
ul. Kościuszki 31a/8
10-503 Olsztyn

20. Wykład został zrealizowany dzięki
pomocy finansowej przyznanej przez:
20