Contenu connexe
Plus de Sarinee Achavanuntakul (20)
Creative Commons: Toward Free Culture
- 1. ครีเอทีฟคอมมอนส: สูวัฒนธรรมเสรีที่เคารพสิทธิผูสราง
และสนองความตองการของผูเสพ
สฤณี อาชวานันทกุล
Fringer | คนชายขอบ
http://www.fringer.org/
นําเสนอในการประชุมวิชาการทางมานุษยวิทยาครั้งที่ 8 เรื่อง “ผูคน ดนตรี ชีวิต”
วันที่ 26 มีนาคม 2552 ณ ศูนยมานุษยวิทยาสิรินธร
งานนี้เผยแพรภายใตลิขสิทธิ์ Creative Commons แบบ Attribution Non-commercial Share Alike (by-
nc-sa) โดยผูสรางอนุญาตใหทาซ้ํา แจกจาย แสดง และสรางงานดัดแปลงจากสวนใดสวนหนึ่งของงานนี้
ํ
ไดโดยเสรี แตเฉพาะในกรณีที่ใหเครดิตผูสราง ไมนาไปใชในทางการคา และเผยแพรงานดัดแปลงภายใต
ํ
ลิขสิทธิ์เดียวกันนี้เทานั้น
- 2. หัวขอนําเสนอ
กฎหมายลิขสิทธิ์ กับ “วัฒนธรรมเสรี” ยุคดิจิตอล
สภาพอุตสาหกรรมเพลงไทยปจจุบัน และการปรับตัว
ของอุตสาหกรรมตอการละเมิดลิขสิทธิ์
ครีเอทีฟคอมมอนส: “ทางสายกลาง” ระหวางผูเสพและ
ผูสราง
2
- 4. มุมมองของ Lawrence Lessig
1. ความคิดสรางสรรคและนวัตกรรมใหมๆ ตังอยูบน
้
รากฐานของความคิดและนวัตกรรมในอดีตเสมอ
2. อดีตพยายามควบคุมความคิดสรางสรรคตลอดมา
3. “สังคมเสรี” พัฒนาอนาคตดวยการจํากัดขอบเขต
อํานาจของอดีต
4. สังคมของเราเปนสังคมที่มีเสรีภาพนอยลงเรือยๆ
่
4
- 5. กฎหมายลิขสิทธิ์ปจจุบันลาสมัย ทําใหเทคโนโลยีดิจิตอลและ
อินเทอรเน็ตสามารถเปน “อุปสรรค” หรือ “กีดกัน” การสรางสรรค
อดีต ปจจุบัน
ในอดีต งานสรางสรรคสวนใหญไมอยูภายใตกฎหมาย แตในปจจุบัน งานสวนใหญอยูภายใต
กฎหมายลิขสิทธิ์ โดยเฉพาะหลังเกิดอินเทอรเน็ต (ซึ่งทํา ‘ก็อปป’ ของงานทุกชนิดโดยธรรมชาติ)
อายุของกฎหมายลิขสิทธิ์ยืดยาวขึ้นเรื่อยๆ เกินระยะเวลาเหมาะสมที่ผสรางจะไดกําไรจากงานนั้น
ู
ไปแลว ทําใหเปนอุปสรรคตอการสรางสรรคงานใหมๆ : ปจจุบันกฎหมายอเมริกาและยุโรป
คุมครอง 70 ปหลังวันตายของเจาของลิขสิทธิ์ หรือระยะเวลาทีสั้นกวาระหวางวันตีพิมพ+95 ป
่
กับวันสรางงาน+120 ป ขอบเขตการคุมครองของกฎหมายไทยยังอยูที่ ตาย+50 ป
5
- 6. สิทธิของผูสราง vs. สิทธิของผูเสพ – “สมดุล” อยูตรงไหน?
ถาผูบริโภคจายเงินซื้อซีดีเพลงมา แตไมสามารถแปลงไฟลเปน MP3 เพื่อฟงในคอมพิวเตอรและ
เครื่องเลน MP3 แบบพกพาไดเพราะคายเพลง “ล็อก” ไว โดยอางวาเพื่อปองกันการละเมิด
ลิขสิทธิ์ – แบบนี้ถือเปนการละเมิดสิทธิผูบริโภคหรือไม? 6
- 8. สวนแบงอุตสาหกรรมเพลงและสภาพการแขงขัน
อุตสาหกรรมเพลงไทยมีผูครองตลาด 2 ราย มีสวนแบงรวมกันประมาณ 66%
การแขงขันที่รนแรง Life cycle ของเพลงสั้นมาก ผูเลนตางพยายามทํา
ุ
ธุรกิจบันเทิงแบบครบวงจร ขยายอิทธิพลไปครอบงําสื่อหรือซื้อสื่อ และขายเพลง
ผานชองทางใหมๆ (จัดอีเวนต, ริงโทน ฯลฯ)
ผูเลนรายเล็กและศิลปนอิสระมีโอกาสนอยลงทีจะเผยแพรงานผานสื่อดังเดิม
่ ้
กฎหมายลิขสิทธิ์ที่ลาหลัง เปดโอกาสใหผูครองตลาด “อาง” ลิขสิทธิ์ในทางทีอาจ
่
กีดกันผูเลนรายเล็ก และสวนทางกับความตองการและวิถีชวตทีเปลียนไป
ีิ ่ ่ 8
- 9. เทคโนโลยีที่ “คุกคาม” อุตสาหกรรม แต “ปลดปลอย” ผูบริโภค
MP3 (+ ฟอรแมทอื่นๆ เชน OGG)
ซอฟทแวรที่แปลงเนื้อหาในแผนเสียงหรือซีดีเปน MP3
เทคโนโลยี peer-to-peer เชน Limewire, Bittorrent
ซอฟทแวรที่ชวยสรางงานเพลงระดับ “มืออาชีพ” ในราคาต่ําหรือฟรี (หลาย
ชิ้นเปน open source)
จาก “ผูบริโภค” (consumer) เปน “ผูผลิต-บริโภค” (prosumers)
เพลงกลายเปน “สินคาโภคภัณฑ” (commodities)
คนสามารถ “แบงปน” งานตางๆ ในรูปดิจตอลระหวางกันไดอยางแพรหลาย
ิ
สะดวก และรวดเร็ว
เมื่อการ “ละเมิดลิขสิทธิ์” เปนวิถีชีวิต แสดงวากฎหมายลาหลังแลวหรือไม? 9
- 10. กลยุทธทคายเพลงเลือกใชในการแก “ปญหา” ละเมิดลิขสิทธิ์
ี่
1. ลดราคาสินคา (cost leadership)
2. เพิ่มความถี่และปริมาณในการออกสินคาใหมๆ ใหมากขึ้น เพื่อเพิ่ม
ประโยชนจากการประหยัดจากขนาด
3. ขายรีมิกซ และแตกสาขาธุรกิจเพื่อหาแหลงรายไดใหมๆ
4. ใหลูกคาเปนศูนยกลาง (customer centric) เชน วิจัยความตองการ
5. เพิ่มคุณภาพของสินคา เพื่อยกระดับเปนสินคามีมูลคาเพิ่ม
(premium goods) เชน เพิ่มการลงทุนในการออกแบบปกซีดี,
คุณภาพของการแสดงสด
ผูครองตลาดยังเนนกลยุทธ 1, 2 และ 3 อยู แตกลยุทธ 4 และ 5 เปนกลยุทธที่ฃ
ยั่งยืนกวา เพราะสอดคลองกับความตองการของผูเสพและวิถีชีวิตที่เปลี่ยนไป 10
- 11. ผูเลนตางๆ ในตลาด
นักแตงเพลง
ศิลปน
คายเพลง
บริษัทจัดการสิทธิ
ผูบริโภคยุคดิจตอล
ิ
เจาของเว็บไซต
รานขายซีดี
รานคาราโอเกะ
ฯลฯ
หนาที่ของรัฐ/ผูเขียนกฎหมาย
คืออะไร – ปกปองผูครอง
ตลาด หรือกระตุนการแขงขัน
และสงเสริมวัฒนธรรมเสรี? ที่มา: blog.macroart.net/2008/01/digital-distribution-and-music-industry2.html 11
- 19. “แบงปน” ทําไม?
“เจตนาดี” – ใช CC เพราะ:
ใจดีอยากแบงปน
อยากสงเสริมการตอยอดองคความรูและศิลปะ
แตกอยากใหคนเคารพสิทธิในฐานะผูสรางดวย
็
เจตนาเชิงพาณิชย – สราง “รายได” ดวยการใช CC:
เผยแพรผลงานใหคนรูจักอยางรวดเร็ว
ตอบสนองตอความตองการของแฟนๆ
สราง “ภาพลักษณ” ที่ดี 19
- 21. ประโยชนของครีเอทีฟคอมมอนส
1. เปน “ชุดเครื่องมือ” ที่ชวยสราง “สมดุล” ระหวางความตองการของ
ผูผลิต ความตองการของผูเสพและผูผลิต-บริโภค และความตองการ
ของสังคม
2. เปน “ทางเลือก” ที่อยูในกรอบของระบบลิขสิทธิ์ปจจุบัน
3. ตอบสนองเจตจํานงเชิงพาณิชยของผูสรางงาน โดยเฉพาะศิลปนราย
เล็กๆ ที่ตองการ “สรางตัว” ใหเปนที่รูจัก และเกรงวาคายเพลงที่
“ขาย” ลิขสิทธิ์ใหจะทําตัวในทางที่ไมเปนมิตรตอแฟนเฟลง
4. ตอบสนอง “เจตนาดี” ของคนธรรมดาที่อยากแบงปนงาน
5. สงเสริมวัฒนธรรมเสรี 21