Voorbeeld van de publicatie Vrijhandelsoptiek die elke twee weken door SLEA wordt gepubliceerd, zie ook www.slea.nl

1. VRIJHANDELSOPTIEK
Vijfde Jaargang | Week 22 2009 | 25-05-2009 | Pagina 1
De kans op verdere vertraging voor de administratieve
BBL consultatie reverse flow: doorbraak of nog meer reverse flow is reëel. Ofgem eist een objectief tarief en
vertraging? het is maar zeer de vraag of het onderhavige voorstel
aan die eis voldoet. Volgens de afwijzing van BBL’s
Het onzalige fenomeen van prikkelcomponenten 2008 tariefvoorstel voldoet een tarief aan die eis als het
op werkelijke kosten is gebaseerd of als het markt-
SDE: onderbenutting en oversubsidiering conform is. Een kosten gebaseerd tarief is voor BBL
echter weinig aantrekkelijk. Daar de reverse flow een
Dagdromen over elektrische auto’s administratieve dienst betreft, zijn er namelijk geen
significante kosten mee gemoeid. Sterker nog, de prijs
zou zelfs negatief kunnen zijn, daar er mogelijk kosten
worden bespaard door de overeenkomstige vermin-
dering van de forward flow. Voor BBL is een
marktconform tarief daarom een beter alternatief. Ofgem
BBL consultatie reverse flow: doorbraak of nog meldt dat in dat geval de tarieven een reflectie moeten
meer vertraging? zijn van prijzen die tot stand komen door interactie
tussen klanten en BBL. Als voorbeelden van een markt-
BBL Company ( “BBL”) heeft op 18 mei een consultatie- conforme aanpak geeft Ofgem: capaciteitsveilingen
document gepubliceerd met een voorstel voor een zonder minimum prijs, indexatie van de prijs aan een
tariefsysteem voor de dienst administratieve reverse mandje van soortgelijke producten. Het derde en laatste
flow1. Het document van 4 pagina’s geeft op hoofdlijnen voorbeeld is ‘market testing’, wat volgens Ofgem inhoudt
het hoe en waarom van het tariefsvoorstel aan. tendering of een marktraadpleging die lijkt op een open
Daarnaast bevat de website concept voorwaarden en season aanpak.
handleidingen. Marktpartijen hebben de gelegenheid om
op het voorstel te reageren tot en met 15 juni. Blijkens het consultatiedocument heeft BBL gekozen
Vervolgens wil BBL het voorstel toesturen aan de voor vergelijking van de administratieve reverse flow
toezichthouders in Nederland en Engeland. Bij dienst met gastransport van Engeland naar België via de
goedkeuring van het voorstel kan BBL in het najaar van Interconnector. Op de tarieven van de Interconnector wil
2009 beginnen met het aanbieden van de BBL een kortingsfactor toepassen. Interconnector biedt
administratieve en afschakelbare dienst van transport namelijk firm transport en BBL alleen afschakelbare
van gas van Engeland naar Nederland. reverse flow. Tevens heeft BBL gekeken naar de
historische spread tussen NBP en TTF en gecon-
Vorig jaar heeft BBL eveneens een tariefvoorstel cludeerd dat de voorgestelde tarieven voor de reverse
ingediend voor reverse flow maar dat is door Ofgem flow steun vinden in die spread3. De kortingsfactor voor
afgewezen als zijnde niet ‘objectief’. Reverse flow is de afschakelbaarheid vindt verder steun in de kosten
daardoor vooralsnog niet mogelijk, met als gevolg dat de van onbalans, aldus BBL. De uiteindelijke tarieven die
Nederlandse TTF prijzen wel opwaarts beïnvloed BBL voorstelt bedragen 30% van het firm forward tarief
kunnen worden door export naar Engeland, maar niet voor de zomer periode en 64% van het firm forward
neerwaarts door virtuele import in het geval de Engelse tarief voor de winter periode. Daarmee komen de
NBP goedkoper is dan TTF. De facto schermt BBL tarieven beduidend lager uit dan hetgeen BBL vorig jaar
daarmee de Nederlandse markt af2. Actie is derhalve had ingediend. Het vorige voorstel voor reverse flow
dringend geboden. De vraag is echter of het onder- tarieven ging namelijk uit van slechts 10% reductie ten
havige voorstel wel de kritiek kan doorstaan. Als het opzichte van de firm forward tarieven.
voorstel wordt goedgekeurd wordt daarmee mogelijk een
doorbraak in de koppeling van Nederland aan de Het is zeer de vraag of Ofgem het huidige voorstel wel
grootste vrije gasmarkt van Europa bewerkstelligd. Als accepteert, ondanks de significante verlaging van de
het voorstel wordt afgekeurd, dan gaat er misschien wel voorgestelde tarieven ten opzichte van het vorige
wederom een heel jaar verloren voordat werkelijke voorstel. De kans is namelijk reëel dat marktpartijen
arbitrage tussen TTF en NBP mogelijk wordt. zelfs bij het huidige voorstel nog steeds geen interesse
hebben in deze dienst. Korte termijncontracten zijn
1
Zie:
http://www.bblcompany.com/en/download/Consultation_document_cha
3
rging_methodology_IRF_services.pdf Deze spread is mogelijk groter dan het geval had kunnen zijn als via
2
Zie ook het artikel ‘Rondje Noordzee duurt voort’ in Vrijhandelsoptiek BBL reverse flow toegepast had kunnen worden. Zodoende is de
Week 20 ‘bevestiging’ minder hard dan BBL het doet voorkomen.
Alle rechten voorbehouden. © 2009 SLEA BV. Het auteursrecht van deze uitgave berust bij SLEA. Informatie: info@slea.nl; www.slea.nl; tel 033-4690435
Deze publicatie wordt mede mogelijk gemaakt door VOEG. De inhoud hoeft echter niet over een te stemmen met de standpunten van VOEG en/of individuele leden van
VOEG. SLEA BV besteedt uiterste zorg aan de betrouwbaarheid en actualiteit van de gegevens in deze publicatie. Onjuistheden kunnen echter voorkomen. SLEA BV noch
VOEG kunnen op de inhoud van de publicatie worden aangesproken. Verspreiding of doorgeleiding van deze informatie op welke manier dan ook is verboden.

2. VRIJHANDELSOPTIEK
Vijfde Jaargang | Week 22 2009 | 25-05-2009 | Pagina 2
relatief duur4 en bij lange termijn contracten lopen als marktpartijen bijvoorbeeld misbruik maken van het
klanten een groot risico een kat in de zak te kopen. balanceringsregime. Het ligt daarom voor de hand dat
Anders dan bij de Interconnector, waarmee BBL zich systeembeheerders bij het opstellen van spelregels aan
vergelijkt, is de reverse flow van BBL geen fysiek zichzelf de mogelijkheid toekennen om generieke boetes
transport maar slechts een administratieve op te leggen aan partijen met onbalans, eufemistisch
dienstverlening. vaak prikkelcomponent genoemd. De gedachte er achter
is simpel. Door de kosten van onbalans kunstmatig te
Reverse flow is alleen interessant als BBL gas verhogen worden marktpartijen gestimuleerd onbalans
aangeboden krijgt voor transport naar Engeland op te beperken. Hierdoor wordt het handhaven van de
momenten dat TTF prijzen hoger zijn dan de Engelse systeembalans eenvoudiger. TenneT hanteert de
NBP prijzen. Dit transport is prijstechnisch gezien mogelijkheid van opleggen van generieke boetes al
onlogisch en vloeit waarschijnlijk voort uit contractuele jaren en, naar het zich laat aanzien, wil ook GTS de
afspraken die de betrokkenen vooralsnog niet aan de mogelijkheid van een prikkelcomponent opnemen in het
marktomstandigheden hebben aangepast. De vraag is of nieuwe balanceringsregime gas. Voor de ontwikkeling
dat zo blijft. Door middel van reverse flow kunnen van de markt is dat echter een onzalig idee.
inspanningen om tegen de marktprijzen in gas van TTF
naar NBP te brengen ongedaan worden gemaakt. Het Voor marktpartijen valt de prikkelcomponent in de
ligt dan voor de hand dat op zo een moment de categorie ‘regulatory risks’, zijnde de duurste van alle
oorspronkelijke transporteurs alsnog hun afspraken in risico categorieën. Individuele partijen ontberen de
lijn brengen met de marktprijzen. De dienst reverse flow mogelijkheid om de hoogte van de boete goed te
is dan een zeer kort leven beschoren. De behoefte aan kunnen inschatten, laat staan te beïnvloeden. Zo hangt
reverse flow bestaat louter bij de gratie van de hoogte van de prikkelcomponent die TenneT hanteert
ogenschijnlijk onlogisch gedrag van bepaalde onder andere af van technische gebeurtenissen, zoals
transporteurs. Als deze partijen overstappen naar uitval van centrales of interconnectoren. De hoogte van
prijstechnisch gezien logisch gedrag, valt er geen de boetes is theoretisch onbeperkt waardoor
voordeel meer te behalen met de administratieve leveranciers eigenlijk een hoge risicopremie in rekening
reverse flow. Wat resteert is eventueel de behoefte aan moeten brengen bij eindverbruikers. Eindverbruikers zijn
fysieke reverse flow. Echter, dat kan BBL voorlopig niet zodoende het kind van de rekening.
bieden en Interconnector wel.
Het consolideren van portefeuilles is de belangrijkste
BBL vergelijkt de administratieve en afschakelbare remedie die marktpartijen hebben tegen de dreiging van
reverse flow met een firm fysiek product. Vervolgens de boetes op onbalans. De boete wordt namelijk
wordt een forse korting toegepast ter compensatie van geheven over de portefeuille onbalans van een
het afschakelbare karakter van de dienst maar er is individuele PV partij. Door samenvoeging van een groot
geen enkele garantie dat de dienst beschikbaar is op aantal aansluitingen in een portefeuille valt een
momenten dat reverse flow commercieel interessant is. aanzienlijk deel van de willekeurige onbalans tegen
Omdat verder uitstel van de introductie van reverse flow elkaar weg. Bij hoge prikkelcomponenten kunnen de
ongewenst is, valt het te hopen dat BBL het huidige besparingen door samenvoeging van portefeuilles flink
voorstel aanvult. Die aanvulling zou kunnen bestaan uit oplopen waardoor een concurrentievoordeel ontstaat ten
een veiling van dat deel van de beschikbare capaciteit opzichte van kleine portefeuilles.
dat niet op reguliere wijze is verkocht en genomineerd.
Verbruikers in Nederland hebben dan de garantie dat Het samenvoegen van portefeuilles heeft geen invloed
BBL niet langer uitsluitend in hun nadeel wordt gebruikt. op de totale systeemonbalans waar de TSO mee te
Dat zal het vertrouwen in de prijsvorming op TTF zeer maken heeft. Door de consolidatie nemen slechts de
ten goede komen. inkomsten voor de TSO uit de boeteheffing af. Samen-
voegen van portefeuilles betekent voor de afnemers
echter eveneens het beperken van keuzevrijheid. Erger
nog, juist start-ups die kunnen zorgen voor innovatie,
hebben het meest te leiden van hoge onbalansprijzen en
Het onzalige fenomeen van prikkelcomponenten prikkelcomponenten.
Systeembeheerders zijn verantwoordelijk voor het De wens van TenneT en GTS om middelen te hebben
handhaven van de balans in hun netwerk. Ze hebben om misbruik van het balanceringsregime te voorkomen
daarbij slechts beperkte mogelijkheden om in te grijpen is legitiem. De inspanningen van de systeembeheerders
zou zich echter vooral moeten richten op bevorderen
4
Structuur komt overeen met GTS korte termijn tariefstructuur
van marktwerking voor korte termijn handel, niet op het
Alle rechten voorbehouden. © 2009 SLEA BV. Het auteursrecht van deze uitgave berust bij SLEA. Informatie: info@slea.nl; www.slea.nl; tel 033-4690435
Deze publicatie wordt mede mogelijk gemaakt door VOEG. De inhoud hoeft echter niet over een te stemmen met de standpunten van VOEG en/of individuele leden van
VOEG. SLEA BV besteedt uiterste zorg aan de betrouwbaarheid en actualiteit van de gegevens in deze publicatie. Onjuistheden kunnen echter voorkomen. SLEA BV noch
VOEG kunnen op de inhoud van de publicatie worden aangesproken. Verspreiding of doorgeleiding van deze informatie op welke manier dan ook is verboden.

3. VRIJHANDELSOPTIEK
Vijfde Jaargang | Week 22 2009 | 25-05-2009 | Pagina 3
afremmen ervan door middel van prikkelcomponenten. aan een rendement van 15% geholpen moeten worden5.
Triviale verbeteringen zijn zaken als het zo kort mogelijk Welke bijdrage aan de doelen op het gebied van
houden van de wachttijd tussen indienen van een duurzaamheid had EZ met de beschikbare middelen
programma en het in werking treden ervan (gate kunnen halen als duurzame energie minder royaal
closure) en beperken van operationele risico’s door te beloond zou worden? De overtekening van sommige
werken met eenzijdige nominaties. Fundamentele categorieën is een teken aan de wand: de beleids-
verbeteringen zijn mogelijk door intraday handel en de makers onderschatten de bereidwilligheid van
biedladders voor onbalansenergie te integreren. Deze investeerders en gooien daardoor geld over de balk.
integratie moet inhouden dat alle intraday biedingen die
voor de gate closure niet zijn benut, automatisch worden De oversubsidiëring van duurzame elektriciteit steekt
doorgeschoven naar de biedladders die de TSOs des te meer daar nu ten behoeve van de
gebruiken voor de handhaving van de systeembalans. productiestatistieken opwek wordt gesubsidieerd op
Als dan ook nog de toegang tot de intradaymarkt wordt momenten dat de markt daar totaal geen behoefte aan
vereenvoudigd, dan kan het woord prikkelcomponent heeft. De afgelopen periode bleek eens te meer dat
met gerust hart uit de codes en transportvoorwaarden Norned kan worden gekenmerkt als afvoerputje van de
worden geschrapt. overschotten aan gesubsidieerde elektriciteit. Mede
omdat Norned niet beschikbaar was, kwam zelfs op
maandagochtend, 12 mei, de APX prijs in enkele uren
niet hoger dan 1 ct/MWh.
SDE: onderbenutting en oversubsidiering Een storend bijeffect van de gesubsidieerde opwek is
dat het ten koste gaat van elektriciteitproductie met
Volgens een overzicht van EZ over de status van de WKK-installaties. In plaats van een vangnet voor WKK-
aanvragen voor SDE subsidie overtreffen de aanvragen exploitanten, kan EZ de (toekomstige) SDE regeling
voor categorieën als biomassa en zonne-energie nu al beter zodanig aanpassen dat er geen subsidie wordt
de hoeveelheid beschikbare middelen. Daarentegen blijft uitbetaald in de uren dat bijvoorbeeld de APX prijzen
vooral wind op land fors achter bij de mogelijkheden. beneden 10 EUR/MWh liggen of lager zijn dan de
Deze onderbenutting van beschikbare middelen waren marginale kostprijs van de allergoedkoopste centrale op
voor PVDA en Groen Links op 19 mei aanleiding om bij fossiele brandstof. Bij zulke prijzen valt er namelijk niet
de Minister van Economische Zaken aan te dringen op of nauwelijks CO2 uitstoot te besparen. Op zulke
een herschikking van middelen tussen de categorieën. momenten is vooral sprake van verdringing van
Zo wil PVDA’er Diederik Samsom het beschikbare geld productie met een hoog ‘must-run’ karakter door
gebruiken om ongeveer 80 boeren en 5000 particulieren gesubsidieerde elektriciteit. Bij deze oversubsidiëring is
blij te maken. het buitenland de lachende derde, door voor een
habbekrats Nederland van zijn kunstmatig gecreëerde
Opmerkelijk aan het kamerdebat is dat er wel aandacht overschot af te helpen.
was voor de vraag waarom er zo weinig beroep wordt
gedaan op de SDE voor wind op land, maar in alle talen
gezwegen werd over het waarom van de overtekening
van de andere categorieën. Dat is des te opmerkelijker
daar er ook gesproken werd over de status van het Dagdromen over elektrische auto’s
vangnet voor WKK. De minister kon voor zo een vangnet
maar weinig enthousiasme opbrengen. Cogen, de Elektrische auto’s staan de laatste tijd volop in de
belangenbehartiger van WKK exploitanten, wil een belangstelling. Door afwezigheid van uitlaatgassen,
vangnet als het rendement op de investering beneden kunnen elektrische auto’s op lokaal niveau leiden tot een
de 15% komt. De minister vindt dat absurd. Ze stelde gezonder leefklimaat. Of elektrische auto’s ook in het
zelfs de retorische vraag waarom ze een bedrijf zou algemeen bijdragen aan een schonere lucht hangt sterk
steunen met extra subsidie als het rendement op af van het moment waarop de accu wordt opgeladen.
bijvoorbeeld 13% blijft steken. Pas als het langjarig Als de accu wordt opgeladen tijdens de absolute dal
gemiddelde rendement beneden de 7% dreigt uit te uren, dan rijdt de auto waarschijnlijk nagenoeg CO2 vrij.
komen, zou enige hulp te overwegen zijn. Als het opladen bijdraagt aan het verhogen van de
Helaas werden tijdens het debat de SDE subsidies en 5
ECN en Kema hebben de berekening van de basisbedragen o.a.
het WKK-vangnet als gescheiden onderwerpen gebaseerd op 15% return on equity bij 75 tot 80% externe financiering
behandeld. Zo had minimaal de vraag gesteld moeten tegen 5% (bij groenfinanciering) of 6% rente en een restwaarde van
de installatie na afloop van de subsidie van nul EUR. Zie ECN rapport
worden waarom investeerders in duurzame energie wel ECN-E—08-090, pag 42
Alle rechten voorbehouden. © 2009 SLEA BV. Het auteursrecht van deze uitgave berust bij SLEA. Informatie: info@slea.nl; www.slea.nl; tel 033-4690435
Deze publicatie wordt mede mogelijk gemaakt door VOEG. De inhoud hoeft echter niet over een te stemmen met de standpunten van VOEG en/of individuele leden van
VOEG. SLEA BV besteedt uiterste zorg aan de betrouwbaarheid en actualiteit van de gegevens in deze publicatie. Onjuistheden kunnen echter voorkomen. SLEA BV noch
VOEG kunnen op de inhoud van de publicatie worden aangesproken. Verspreiding of doorgeleiding van deze informatie op welke manier dan ook is verboden.

4. VRIJHANDELSOPTIEK
Vijfde Jaargang | Week 22 2009 | 25-05-2009 | Pagina 4
elektriciteitsvraag tijdens de piek, dan valt nog te bezien of er überhaupt sprake is van
energiebesparing. Gelet op de aangekondigde maatregelen om elektrisch rijden te bevorderen, zijn de
voortekenen voor het behalen van energiebesparing niet gunstig.
De Staatssecretaris De Jager heeft aangekondigd de fiscale bijtelling voor elektrische auto’s te
verlagen naar 10%. Deze maatregel is alleen interessant voor zakelijke rijders. Verwacht kan worden
dat werkgevers in voorkomende gevallen ook een oplaadpunt bij kantoor ter beschikking stellen. Dat
maakt waarschijnlijk dat het opladen overwegend overdag zal plaatsvinden. Opladen thuis tijdens de
daluren kost de werknemer namelijk geld, opladen tijdens piekuren bij kantoor daarentegen komt ten
laste van de werkgever. Zo bezien zouden stimuleringsmaatregelen zich juist moeten richten op
particuliere rijders. Aanvullend moeten deze particulieren gestimuleerd worden om tijdens de
goedkoopste uren de accu’s op te laden. In de huidige profielmethodiek is deze stimulans te zwak en
op termijn waarschijnlijk contraproductief. Bij massaal gebruik van particuliere elektrische auto’s kan
namelijk een extreme piekbelasting vlak na 23h00 worden verwacht.
Opvallend is de grote aandacht voor mogelijkheden van technologische hoogstandjes als ‘vehicle to
grid’6: de elektrische auto als steun en toeverlaat voor de systeembalans. Vooralsnog getuigen die
pleidooien van weinig realiteitszin. Accu’s zijn erg duur en slijten door op- en ontladen. Als deze kosten
500 EUR/MWh bedragen en rekening wordt gehouden met 10% energieverlies, dan is een marktprijs
van minimaal 550 EUR/MWh nodig om winstgevend de opslagcapaciteit van de auto te kunnen
benutten. In 2008 had dat alleen via de onbalansmarkt een klein beetje geld kunnen opleveren7. Dit
vereist echter een kostbaar communicatiesysteem dat momenteel voor veel 5 MW WKK installaties nog
niet eens interessant is, laat staan voor een accu van 0,04 MW.
Elektrisch rijden kan een belangrijke bijdrage leveren aan het verbeteren van het lokale leefklimaat,
maar er mag niet worden vergeten dat niet rijden nog beter is dan elektrisch rijden. Bovendien zouden
de overheidsinspanningen zich meer moeten richten op het vervangen van tweetakt motoren zoals
toegepast in brom- en snorfietsen. Deze dragen namelijk relatief veel bij aan de lokale luchtvervuiling.
6
Zie bijvoorbeeld het interview van prof. Ockels in TenneT’s jaarverslag 2008
7
In 2008 kwam tijdens 16 uren een gemiddelde prijs van 660 EUR/MWh voor. Als elke gelegenheid volledig was benut met 40
kWh, dan was de maximale opbrengst 100 EUR geweest, exclusief kosten voor administratie en communicatie!
Alle rechten voorbehouden. © 2009 SLEA BV. Het auteursrecht van deze uitgave berust bij SLEA. Informatie: info@slea.nl; www.slea.nl; tel 033-
4690435
Deze publicatie wordt mede mogelijk gemaakt door VOEG. De inhoud hoeft echter niet over een te stemmen met de standpunten van VOEG
en/of individuele leden van VOEG. SLEA BV besteedt uiterste zorg aan de betrouwbaarheid en actualiteit van de gegevens in deze publicatie.
Onjuistheden kunnen echter voorkomen. SLEA BV noch VOEG kunnen op de inhoud van de publicatie worden aangesproken. Verspreiding of
doorgeleiding van deze informatie op welke manier dan ook is verboden.

5. VRIJHANDELSOPTIEK
Vijfde Jaargang | Week 22 2009 | 25-05-2009 | Pagina 5
Wenst u de Vrijhandelsoptiek elke twee weken te
ontvangen? Dat kan dat door een abonnement te nemen:
Bestelformulier: Vrijhandelsoptiek
___________________________________________________________________
Hierbij abonneer ik mij, met onmiddellijke ingang en tot wederopzegging, op de tweewekelijkse
publicatie Vrijhandelsoptiek. Ik/wij zullen de publicatie per e-mail ontvangen. Het verschuldigde bedrag
zal ik voldoen na ontvangst van de factuur.
De kosten bedragen per kwartaal: 245 EUR voor de eerste lezer plus 19,75 EUR voor iedere extra
lezer. Bij betaling eens per jaar, is het verschuldigde bedrag 950 EUR plus 75 EUR voor iedere extra
lezer. Alle genoemde bedragen zijn excl. BTW.
Ik accepteer dat SLEA’s Algemene voorwaarden voor levering van publicaties op deze overeenkomst
van toepassing zijn. Ik zal de e-mail adressen van de extra lezers actueel houden en doorgeven via
info@slea.nl
Ik wens eens per jaar/kwartaal te betalen. (doorhalen wat niet van toepassing is.)
Aantal lezers:
Voornaam of voorletters:
Achternaam:
Telefoon:
E-mail adres:
Naam organisatie
Adres:
Factuuradres (indien afwijkend):
t.a.v.:
Handtekening/plaats en dagtekening:
Gaarne dit formulier per fax toezenden aan: 033 469 1931
Of gescand naar info@slea.nl
Alle rechten voorbehouden. © 2009 SLEA BV. Het auteursrecht van deze uitgave berust bij SLEA. Informatie: info@slea.nl; www.slea.nl; tel 033-
4690435
Deze publicatie wordt mede mogelijk gemaakt door VOEG. De inhoud hoeft echter niet over een te stemmen met de standpunten van VOEG
en/of individuele leden van VOEG. SLEA BV besteedt uiterste zorg aan de betrouwbaarheid en actualiteit van de gegevens in deze publicatie.
Onjuistheden kunnen echter voorkomen. SLEA BV noch VOEG kunnen op de inhoud van de publicatie worden aangesproken. Verspreiding of
doorgeleiding van deze informatie op welke manier dan ook is verboden.