2010 - Nowe regulacje w zakresie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego
•Télécharger en tant que PPT, PDF•
0 j'aime•570 vues
Recommandé
Recommandé
Contenu connexe
Similaire à 2010 - Nowe regulacje w zakresie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego
Similaire à 2010 - Nowe regulacje w zakresie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (16)
Plus de trESS Network
Plus de trESS Network (20)
2010 - Nowe regulacje w zakresie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego
- 1. Nowe regulacje w zakresie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego prof. UW dr hab. Gertruda Uścińska Uniwersytet Warszawski • Ekspert krajowy w programie trESS (Training and reporting on European Social Security) dotyczącym implementacji przepisów wspólnotowych w zakresie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego • Ekspert, kierownik grupy prawnej odpowiedzialnej za przygotowanie ustawodawstwa polskiego do stosowania prawa wspólnotowego • Autor licznych publikacji i ekspertyz w kraju i za granicą z zakresu koordynacji
- 2. Wspólnotowa koordynacja służy realizacji idei europejskiej przestrzeni społecznej w zakresie ochrony i zachowania uprawnień wynikających z krajowych systemów zabezpieczenia społecznego. Pozwala na urzeczywistnienie (urealnienie) swobodnego przepływu osób, w tym pracowników i członków ich rodzin.
- 3. Do podstawowych regulacji należą zasady ustalone w rozporządzeniu (EWG) nr 1408/71, rozporządzeniu wykonawczym (EWG) nr 574/72 oraz rozporządzeniu nr 883/2004 (i wykonawczym nr 987/09) w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, które zastąpi wcześniej wymienione rozporządzenie nr 1408/71.
- 4. Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego doprowadziła do istotnych zmian w ustawodawstwach krajowych państw UE. Prorozwojową funkcję odgrywa w tym obszarze Europejski Trybunał Sprawiedliwości, którego orzecznictwo przyczyniło się do rozszerzenia ochrony skutków zajścia określonych ryzyk społecznych czy wręcz doprecyzowania zakresu tej ochrony.
- 5. Zdecydowanie rozszerzył się w ustawodawstwach krajowych katalog świadczeń związanych z poszczególnymi ryzykami, na co niewątpliwie wpłynęła prorozwojowa funkcja koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
- 6. ZAKRES I CHARAKTER NOWYCH REGULACJI
- 7. Dnia 29 kwietnia 2004 r. zostało uchwalone rozporządzenie nr 883/2004 (Parlamentu Europejskiego i Rady) w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Od 1 maja 2010 r. wejdzie w życie.
- 8. W preambule do nowego rozporządzenia podkreśla się, że rozporządzenie nr 1408/71 uległo wielokrotnym zmianom z jednej strony z powodu orzeczeń Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, z drugiej zaś rozwoju i zmian ustawodawstw krajowych. Obecne zasady koordynacji wspólnotowej są złożone i niezmiernie rozbudowane; wymagają uproszczenia i dostosowania do rzeczywistości.
- 9. Rozporządzenie nr 883/2004 wprowadza wiele zmian w zabezpieczeniu społecznym korzystających ze swobody przemieszczania się.
- 10. Do najważniejszych należą: – rozszerzenie zakresu osobowego do obywateli UE, którzy byli lub są objęci systemem zabezpieczenia społecznego państwa członkowskiego, mianowicie: rozporządzenie stosuje się do obywateli państwa członkowskiego, bezpaństwowców i uchodźców mieszkających w państwie członkowskim, którzy podlegają lub podlegali ustawodawstwu jednego lub kilku państw członkowskich oraz do członków ich rodzin i osób pozostałych przy życiu (art. 2 rozporządzenia nr 883/2004);
- 11. – wzakresie przedmiotowym uwzględnienie rozwoju i zmian w krajowych ustawodawstwach, w tym np. zrównanie uprawnienia ojców w okresie macierzyństwa czy uproszczenie regulacji dotyczących świadczeń rodzinnych; – w zakresie ustawodawstwa właściwego zmiany polegającej m.in. na ustaleniu zasady stosowania ustawodawstwa miejsca zamieszkania, jeżeli znaczna część działalności jest prowadzona w tym kraju;
- 12. – nadanie uprawnionym indywidualnego prawa wynikającego z regulacji koordynacyjnych poprzez wprowadzenie elektronicznej wymiany informacji dotyczących zabezpieczenia społecznego (EESSI – Electronic Exchange of Social Security Information). Instytucje właściwe państw członkowskich będą musiały stosować elektroniczną wymianę informacji dotyczących pozycji prawnej uprawnionych. Forma papierowa zostanie wycofana. Trwają prace nad systemem elektronicznej wymiany informacji, który będzie obejmował ustalenie prawa, obliczanie i wypłatę świadczeń. W celu zakończenia prac nad tym systemem przewiduje się dwuletni okres przejściowy. Od maja 2012 r. wszystkie państwa członkowskie będą musiały stosować elektroniczną wymianę informacji w zakresie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego;
- 13. – przewiduje się także 10-letni okres przejściowy w zakresie ustawodawstwa właściwego, jeżeli jest stosowany tytuł II rozporządzenia nr 1408/71, to może on być nadal stosowany w okresie przejściowym, chyba że zostanie uchwalone zastosowanie zasad wynikających z nowego rozporządzenia nr 883/2004; – w zakresie stosunków z państwami trzecimi nadal będzie stosowane rozporządzenie nr 1408/71, chyba że państwa członkowskie ustalą inaczej;
- 14. – w zakresie stosunków z Norwegią, Islandią, Lichtensteinem oraz Szwajcarią nadal będzie stosowane rozporządzenie nr 1408/71 do czasu zawarcia umów o stosowaniu rozporządzenia nr 883/2004; – inną innowacją jest czasowa afiliacja do ustawodawstwa państwa członkowskiego łącznie z wypłatą świadczeń. W okresie takim uprawniony będzie posiadał uprawnienia do świadczeń związanych z chorobą.
- 15. Rozporządzenie nr 883/20 opiera się na takich zasadach, jakich: ● zasada równego traktowania na podstawie różnych ustawodawstw krajowych, ● zasada stosowania ustawodawstwa jednego państwa członkowskiego, ● zasada sumowania okresów zatrudnienia, zamieszkana, ubezpieczenia, ● zasada zachowania praw nabytych lub będących w trakcie nabywania.
- 16. ZAKRES PRZEDMIOTOWY W ROZPORZĄDZENIU NR 883/2004
- 17. Działy zabezpieczenia społecznego W rozporządzeniu nr 883/2004 nie dokonuje się wprawdzie enumeracji rodzajów ryzyka, lecz ich wyodrębnienia można dokonać implicite na podstawie nazw i rodzajów świadczeń ustalonych w art. 3 ust. 1.
- 18. Na podstawie art. 3 ust. 1, zgodnie z którym rozporządzenie stosuje się do wszystkich ustawodawstw odnoszących się do zabezpieczenia społecznego obejmującego: a) świadczenia z tytułu choroby (choroba), b) świadczenia z tytułu macierzyństwa, zrównane świadczenia ojcowskie (w języku angielskim – maternity and equivalent paternity benefits , a w języku francuskim – les prestations de maternité et de paternité assimilées ) (macierzyństwo), c) świadczenia z tytułu inwalidztwa (inwalidztwo), d) świadczenia emerytalne (starość),
- 19. e) świadczenia dla osób pozostających przy życiu (śmierć żywiciela), f) świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i choroby zawodowej (wypadki przy pracy i choroby zawodowe), g) zasiłki pogrzebowe (śmierć), h) świadczenia w razie bezrobocia (bezrobocie), i) świadczenia przedemerytalne (ograniczenie lub zaprzestanie aktywności zawodowej w wieku przedemerytalnym),
- 20. KATALOG RODZAJU RYZYKA SOCJALNEGO
- 21. rozporządzeniem należy zwrócić uwagę na następujące modyfikacje. Po pierwsze, wyodrębniono ryzyko choroby i macierzyństwa, w stosunku do tego ostatniego rozszerzono przedmiot ochrony prawnej na ojców. Uwzględniono tym samym fakt, że ze świadczeń związanych z macierzyństwem może obecnie w ustawodawstwie wielu krajów europejskich korzystać zarówno matka, jak i ojciec. Chodzi o świadczenia macierzyńskie sensu stricto , przyznawane w okresie pierwszych miesięcy życia noworodka (nie o świadczenia wychowawcze – rodzicielskie – udzielane w późniejszym okresie życia dziecka). Podobne uprawnienia dla ojca występują w polskim
- 22. Istotne uporządkowanie nastąpiło także w zakresie świadczeń rodzinnych. Dotyczące ich regulacje zawarto w jednym rozdziale (rozdział 8 pt. „Świadczenia rodzinne”) z zaniechaniem dotychczasowego zróżnicowania na świadczenia na rzecz dzieci osób aktywnych zawodowo i na rzecz dzieci pozostających na utrzymaniu emerytów lub rencistów oraz dla sierot.
- 23. Pojęcie świadczeń rodzinnych ( family benefits , prestations familiales ), ustalone w art. 1 lit. z rozporządzenia nr 883/2004, obejmuje wszelkie świadczenia rzeczowe lub pieniężne przeznaczone na pokrycie kosztów utrzymania rodziny, z wyłączeniem świadczeń alimentacyjnych oraz specjalnych zasiłków z tytułu urodzenia dziecka lub adopcji, wymienionych w załączniku I
- 24. Nowym podejściem jest włączenie w zakres przedmiotowy omawianego rozporządzenia świadczeń przedemerytalnych (art. 3 ust. 1 lit. i). Dotychczas nie były one objęte koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego.
- 25. Nowym rozporządzeniem objęto systemy prawne dotyczące świadczeń przedemerytalnych w celu zagwarantowania równego traktowania i możliwości przekazywania (transferu) świadczeń przedemerytalnych osobom do nich uprawnionych i zagwarantowania im odpowiedniej ochrony.
- 26. Ta odpowiednia ochrona miałaby obejmować m.in. przyznanie zasiłków rodzinnych i świadczeń zdrowotnych. Ze względu na fakt, że świadczenia przedemerytalne istnieją tylko w niektórych państwach, postanowiono nie stosować do nich zasady (sumowania) okresów ubezpieczenia, zatrudnienia czy innych, a ograniczyć się tylko do transferu tych świadczeń. Sumowanie okresów ubezpieczenia lub zamieszkania jest jedną z podstawowych zasad koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
- 27. W rozporządzeniu nr 883/2004 wyraźnie rozróżnia się uprawnienia do świadczeń z tytułu bezrobocia oraz na starość. Świadczenie przedemerytalne nie jest zaliczane do żadnego z nich. W związku z takim podejściem można przyjąć, że jest ono związane z ryzykiem ograniczenia lub zaprzestania aktywności zawodowej w wieku przedemerytalnym. Świadczenie to pozostaje także
- 28. określony na mocy rozporządzenia nr 883/2004 uwzględnia nowe trendy w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, które pojawiły się w ustawodawstwie państw członkowskich, a także kwalifikację określonych świadczeń przyjmowaną w orzecznictwie Europejskiego
- 29. UWAGI KOŃCOWE
- 30. Z przeprowadzonych ustaleń wynika, że w regulacjach wspólnotowych zachodzą pewne modyfikacje w ustalonym dotychczas katalogu rodzajów ryzyka społecznego. Następuje istotne ich rozszerzenie i objęcie ochroną innych sytuacji związanych z określonym zdarzeniem, ale nie wprowadza się nowych rodzajów ryzyka socjalnego.
- 31. Uwaga ta dotyczy świadczeń przedemerytalnych i wyodrębnionego ryzyka ograniczenia lub zaprzestania aktywności zawodowej w wieku przedemerytalnym, ryzyka choroby oraz macierzyństwa oraz daleko idące rozszerzenie przedmiotu ochrony prawnej w razie macierzyństwa oraz warunków korzystania ze świadczeń rodzinnych.
- 32. Zasadniczym problemem stają się nowe świadczenia nienależące do katalogu rodzajów ryzyka ustalonego rozporządzeniem nr 1408/71, a także rozporządzeniem nr 883/2004, jak również klasyfikacja zasiłków, która często przysparza wiele trudności.
- 33. Szczególnym przypadkiem są świadczenia z tytułu opieki długoterminowej. Orzecznictwo ETS, klasyfikujące świadczenia z tego tytułu do świadczeń chorobowych, włącza system związany z ryzykiem opieki długoterminowej do systemu ubezpieczenia chorobowego. Podobnie czyni to rozporządzenie nr 883/2004.
- 34. Pojawiają się takie stanowiska, że w niektórych przypadkach świadczenia te powinny być uznane za specjalne bezskładkowe, jako lokujące się gdzieś między zabezpieczeniem społecznym a pomocą społeczną. Prawdopodobne jest więc, że w przyszłości powstanie nowy rozdział w ramach rozporządzeń koordynacyjnych, dotyczący świadczeń z tytułu opieki
- 35. Nowe problemy pojawią się także w związku z koniecznością dostosowania regulacji wspólnotowych z zakresu koordynacji do uprawnień wynikających z obywatelstwa UE, a zwłaszcza gwarantujących swobodę przepływu pracowników oraz obywateli UE. Potwierdzeniem tego są ostatnie orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości szeroko interpretujące zakres tych uprawnień (np. orzeczenia C–499/06 Nerkowska, C–544/07 Uwe Rüffler).
- 36. Istnieje także konieczność dostosowania regulacji wspólnotowych z zakresu koordynacji do dyrektywy 2004/38 dotyczącej zasad pobytu na terytorium innego państwa UE oraz nowej dyrektywy (obecnie projekt) w sprawie stosowania praw pacjenta w transgranicznej opiece zdrowotnej (2008/0142 (COD))
- 37. Regulacje zawarte w nowym rozporządzeniu nr 883/2004 oraz rozporządzeniu wykonawczym nr 987/2009 będą wymagały wielu analiz prawnych, a ich stosowanie przez instytucje poprzedzone przygotowaniem merytorycznym (szkolenia, seminaria, wykłady i inne formy).
- 38. Statystyki Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego - zagadnienia prawne prof. Uw dr hab. Gertruda Uścińska Uniwersytet Warszawski • Ekspert krajowy w programie trESS (Training and reporting on European Social Security) dotyczącym implementacji przepisów wspólnotowych w zakresie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego • Ekspert, kierownik grupy prawnej odpowiedzialnej za przygotowanie ustawodawstwa polskiego do stosowania prawa wspólnotowego • Autor licznych publikacji i ekspertyz w kraju i za granicą z zakresu koordynacji
- 39. NSPEKT WYKŁAD KONSPEKT WYKŁADU Prezentacja danych statystycznych dotyczących: Studia Podyplomowe Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zakresu podmiotowego objętych Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet Warszawski ul. Krakowskie Przedmieście koordynacją 00-927 KONSPEKT WYKŁADU Warszawa świadczeń, do których prawo ustalono Przedmiot: Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego Adresat: sędziowie sądów polskich na podstawie tych przepisów, ze szczególnym uwzględnieniem świadczeń: emerytalnych, rentowych, rodzinnych oraz zdrowotnych
- 40. Koordynacja w zakresie zasad ubezpieczenia społecznego i składek Formularze z serii E 400 2008 r. świadczenia rodzinne i świadczenia z funduszu alimentacyjnego liczba formularzy: świadczenia wypłacane w Polsce - 7160 liczba formularzy: na potrzeby instytucji zagranicznych – 118 620 2009 r. świadczenia rodzinne i świadczenia z funduszu alimentacyjnego liczba formularzy: świadczenia wypłacane w Polsce - 9273 liczba formularzy: na potrzeby instytucji zagranicznych – 101 901
- 41. Koordynacja w zakresie zasad ubezpieczenia społecznego i składek Formularze z serii E 301 2008 r. świadczenia z tytułu bezrobocia liczba formularzy: świadczenia wypłacane w Polsce - 10 650 liczba formularzy: na potrzeby instytucji zagranicznych – 2 250 2009 r. świadczenia z tytułu bezrobocia liczba formularzy: świadczenia wypłacane w Polsce - 19 126 liczba formularzy: na potrzeby instytucji zagranicznych – 4 723
- 42. Liczba wydanych Europejskich Kart Ubezpieczenia Zdrowotnego oraz Certyfikatów Tymczasowo Zastępujących EKUZ w latach 2004-2009 6 327 820 (łącznie)
- 43. Koordynacja w zakresie zasad ubezpieczenia społecznego i składek Oddelegowanie Liczba formularzy E-101 V – XII 2004 r. 69 874 I – XII 2005 r. 136 903 I – XII 2006 r. 192 360 I – XII 2007 r. 242 244 I – XII 2008 r. 231 757
- 44. Koordynacja w zakresie zasad ubezpieczenia społecznego i składek Emerytury i renty na podstawie koordynacji 2004 2005 2006 2007 Ogółem 28 111 30 811 34 451 39 068 Wypłacone w Polsce 13 111 15 006 17 364 20 333 Wypłacone do 15 000 15 805 17 087 18 735 kraju UE/EOG
- 45. Koordynacja w zakresie zasad ubezpieczenia społecznego i składek Emerytury i renty na podstawie koordynacji 2008 2009 Ogółem 43 800 46 500 Wypłacone w Polsce 23 600 85 000 Wypłacone do 20 200 21 500 kraju UE/EOG