kobaca Dhaqaalaha Dalku waxa uu ku tiirsan yahay

1. Kobaca Dhagaalaha Dalka
By: Daud Dahir

2. Kobaca Dhagaalaha Dalka
Waxyaabaha lagama maarmaanka u ah in dhaqaalaha wadanku kor ukaco waxaa
kamid ah:

3. Cududa iyo Khayraadka Aadmiga (Human
Resource)
Waa mid kamid ah Qoddobada ugu muhiimsan eego’aamiya heerka koboca dhaqaalaha
dalka,
Tirada, tayada iyo sidoo kale Aqoonta xirfada iyo Waayo aragnimada ay leeyihiin Dadka
dalka ayaa qayb wayn ka ah Kobaca dhaqaalaha.
Hadii dadka dalkaas ay yihin kuwo u saaxiib ah Tayo ,Aqoon, Xirfad iyo Waayo
aragnimo waxa ay sahlaysaa in dalkaas dhaqaalihiisu kor ukaco. Si lamid ah sidaas hadii
dalka dadka ku dhaqan aysan lahayn tayo wacan, tiro badan, Aqoon iyo xirfad fiican
waxa ay sabab unoqonaysaa in dalkaas dhaqaalihiisu hoos udhaco.

4. Khayraadka Rabbaaniga ah (Natural
Resources)
Khayraadka Rabbaaniga ah waxaa kamid ah Baddaha, Nooca
dhul; hadii uu yahay mid ku haboon beerasho, xoolo Daaqeen,
Deegaan, Buuralay, Wabiyada, Biyaha iyo Macaadinta kale ee
dhul laga helo sidoo kale cimilada dalku waa Khayraad
Rabbaani ah, iyo Muhiimada koowaad oo ah halka uu ku yaal
dalku.
Wadanba wadanka uu kaga fiican yahay dhanka khayraadka
rabbaaniga ah waa ka dhaqaale fiican yahay

5. Tusaale ahaan Soomaaliya waxa ay ku taal Meel
muhiim u ah Aduunka oo idil Marka laga fiiriyo
Dhanka Gacansiga Caalamiga, Marin biyoodka ay
dhacdo, Istiraatiijida Ciidan, Isdhex galka iyo
Kulanka Diimaha ee geeska Africa Waxaa la oron
karaa Waxay dhacdaa meel Muhiim ah waxa ayna
leedahay Khayraad Rabbaaani ah sida Bado, Wabiyo,
Togog, Dhul beereed, Xeebta labbaad ee Africa ugu
dheer, dhul buuralay ah oo macaadin ka buuxdo,
shidaal iyo Naafto, Xoolo kale Duwan, iyo inkale oo
ka badan
Wadanba wadanka uu kaga fiican yahay dhanka
khayraadka rabbaaniga ah waa ka dhaqaale fiican
yahay

6. Hantida Dalka (Capital):
Tan Macnaheedu waxa weeyaan xaddiga uu gaarsiisan yahay kaabayaasha dhaqaale ee dalku sida
Wadooyinka, Dhul ku haboon Ganacsiga, Isgaarsiinta, Tamarta, iyo Dhamaan qalabka la
isticmaalo ee ah kan bini aadmigu sameeyey (Manmade Resources).
Wax soo saarka iyo kobaca dhaqaale ee wadanku waxa uu ku xiran yahay xaddiga uu gaarsiisan
yahay Kaabayaasha dhaqaaluhu sababtoo ah wadanba kan uu kaga horeeyo xaga isgaarsiinta
ama wadooyinka waxa uu kaga horeeya dhaqaalaha
Tusaale ahaan Wadanka Germany waxa uu ka horeeyaan dhaqaale ahaan Dalka Ethiopia oo ka
dhul wayn kana dad badan dhanka Khyraadka Rabbaaniga ahna kaga horeeya, sababtuna waxa
ay tahay Dalka Germany waxa uu Ethiopia kaga horeeya Kaabeyaasha Dhaqaalaha

7. Aalada tiknoloyida (Technology):
Aalada Technologiyada ayaa ah aalad loo isticmaalo hawl fududays, Waxayna kor
uqaadaa wax soo saarka iyo iyada oo si wacan uga faaiidaynaysa khayraadki lahaystay.
Aaladaan ayaa ka caawisa wadamada ku horeeyaa inay kor uqaado wax soo saarkood,
Yarayso Dayac ku imaan lahaa Hantida iyo khayraadka lahaysto sidoo kale ka kaafida
kharashaad badan oo ku bixi lahaa shaqaale si lamid ah sidaas aaladaani waxay meesha
ka saarta daahitaanki ku imaan lahaa wax soo saarka iyo shaqada.
Si kooban wadanba kan uu uga horeeyo isticmaalka aaladaan waxa uu kaga dheereeyaa
tartanka kobaca dhaqaale ee dunida ka jira.

8. Xaalada Bulsho iyo Siyaasadeed ee dalku
ku jiro (Political and social Factor)
Labadaani waxay door muhiim ah ka qaataan kobaca dhaqaale ee wadanka,
Xaaladaha bulsho ahaaneed waxaan ula jeedna Dhaqanka, hidaha, Qiyamka iyo
Wax yaabaha dadkaasi aaminsan yihiin taas oo door muhiim ah ka dheesha
Kobaca dhaqaale ee dalka.
Dhanka kale Xaalada daganaansho ee dalku uu jiro waxa ay kor uqaada
dhaqaalaha dalka iyadoo u furta dhaqdhaqaaqa gacansiga caalamiga ah iyo
maalgashiga shisheeye iyo in wadanku uu awood uyeesho saxiixa heshiisyo
ganacsi caalami ah.

9. Gunti iyo Gunaanadki
Hadaba Akhriste markaas intaas oo dhan akhrisid ka dib waxaad hoosta ka xariiqdaa:
Maxaan Maanta Haysanaa?
Maxaa naga dhiman?
Seen ku gaari karnaa?
Iyo yaan tusaale ka dhiganaa oo Tubtii ay mareen marnaa si dhaqaalaheenu kor ugu kaco?
W/Q: Daud D Hassan
Email: Daud.d.hassan@gmail.com