1. Òºñëèéí ìåíåæìåíò
1
Та үйлдвэрлэл эрхлэгч ìºí ¿¿ ?
Хэрэв та өөрийн гэсэн ажил үүсгэх талаар санаа тавьж эхэлсний
зэрэгцээ үйл ажилагааны чухам ямар төрлийг эрхлэх талаар төсөөлөл
байгаа бол үүнд өөрийгөө хэрхэн бэлтгэгдсэн болон хэр зэрэг
туршлага хуримтлуулсан бэ? гэдэг асуултыг өөртөө тавих хэрэгтэй.
Үйлдвэрлэл эрхлэгчийн тодорхойлолт
Шинэ ажил хэрэгт үйлдвэрлэл эрхлэгч та хамгийн гол хүн, учир
нь та өөрийн ажил хэргийг удирдан, явуулж амжилтыг хариуцана. Энэ
хариуцлага нь гадны болон үйлдвэрлэлийн дотоод дахь даралт
шахалтыг өөр дээрээ хүлээж авахад бэлэн байхыг шаарддаг боловч
ихээхэн эрх чөлөөтэй ажиллах боломж юм. Өөрийн үйлдвэрлэлийг
эхлүүлэх нь том алхам бөгөөд энэ нь таны амьдралыг ч бүхэлд нь
өөрчилж болох юм . Иймд та маш их шаргуу ажиллах хэрэгтэй болох
бөгөөд тэгснээр таны сэтгэл ханамж, орлого чинь нэмэгдэнэ.
Ажил хэргийн амжилт нь таны хувийн шинж чанар, нөхцөл
байдал, дадлага чадвараас хамаарна. Үйлдвэрлэл áèçìåñ эрхлэхийг
сонирхогчийн шинж чанар, дадлага чадвар хэдийн хэр их байна тэр
хэмжээгээр амжилтанд хүрэх магадлалтай. Шинж чанарын ба дадлага
чадварын онцлог нь ямар маягийн үйлдвэрлэл эрхлэхээс хамаарна.
Магадгүй та шаардлага хангах шинж чанар, дадлага чадварыг
тэгш эзэмшчихсэн байж болох юм. Хэрвээ тодорхой дадлага, чадвар
дутагдалтай байгаа бол хичээл, дасгал сургуулийн туслалцаатайгаар
эзэмшиж болно. Мөн түүнчлэн та энэ чиглэлийн дадлага туршлагатай
хүмүүсийг авч ажиллуулах буюу зөвлөгөө авах замаар нөхөж болох
юм.
Үйлдвэрлэл эрхлэгчийн сорилго
Үйлдвэрлэл áèçìåñ эрхлэх ажлаа эхлэх, төслөө бичихийн өмнө та
шаардлагатай шинж чанар, дадлага туршлагатай эсэхдээ дүгнэлт хийх
хэрэгтэй. Дараахи шинж чанар, дадлага чадварын аль нь үйлдвэрлэл
явуулахад нөлөөтэй сул ба хүчтэй тал болохыг тодорхойлохыг бод.
Жишээ нь та бизнесийн салбарт нэлээд мэдлэгтэй бол нэмэх, харин та
шийдвэр гаргахдаа зөвхөн бусдыг дагадаг бол хасах гэх мэт.
Доор дурьдсан зүйлүүд танд үйлдвэрлэл эрхлэхэд ямар дадлага
чадвараа хөгжүүлэх шаардлагатай, хэрхэн алдаа гаргахгүй байх
зэргийг тодорхойлоход тусална. Та зах зээл, өрсөлдөөн, хангалт гэж
юу байдгийг мэдэж авна.
Дадлага чадвар
Техникийн дадлага чадвар
Үүнд бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, үйлчилгээ үзүүлэхэд зайлшгүй
шаардлагатай практик ур чадварууд хамаарна. Жишээ нь: Хэрэв та
оѐдлын үйлдвэр эрхлэх гэж байгаа бол оѐдог, эсгэдэг, байх, засварын

2. Òºñëèéí ìåíåæìåíò
2
газар нээхийн тулд хөдөлгүүр засдаг байх хэрэгтэй. Хэрэв эдгээр
дадлага байхгүй бол ―хасах‖-аар дүгнэх
Нэмэх Хасах
Бизнесийн удирдлагын дадлага
Ажил хэргийг үр ашигтайгаар удирдан явуулахад чухал шаардлагтай
ур чадварууд. Зах зээлийн судалгаа мэдээж чухал, гэхдээ бизнесийн
удирдлагын бусад асуудлууд ч ажил хэргийн амжилтанд амин чухал
шаардлагтай. Тухайлбал зардал тодорхойлох болон бүртгэл хөтлөх.
Нэмэх Хасах
Үйл ажиллагааны хүрээний мэдлэг
Зарим нэг үйл ажиллагааны хүрээнд мэргэшсэн байх шаардлага
байдаг ба үйл ажиллагааны хүрээ бүрт ийм шаардлага шийдвэрлэх ач
холбогдолтой гэж тавьдаггүй ч танд мэдлэг ямагт тус нэмэртэй. Та зах
зээл, өрсөлдөөн, нийлүүлэлтийн талаар мэдлэгтэй бол алдаа
гаргахгүй.
Нэмэх Хасах
Хувийн шинж чанартай тодорхойлолт
Үнэнч байдал
Хэрэв та өөрийн ажилдаа амжилт гаргахыг хүсч байгаа бол түүндээ
үнэнч байж бусад бүх юмнаас дээгүүр тавихад бэлэн байх ѐстой. Энэ
нь та урт удаан хугацааг энэ ажилдаа зарцуулж, мөнгөөрөө аз
туршихад бэлэн гэдгийг харуулна.
Нэмэх Хасах
Учир шалтгаан
Яагаад өөрийнхөө ажлыг эхлүүлэх болов? Та өөрийн санааг туршиж,
хэрэгжүүлж, хэнээс ч хамааралгүй өөрийн ажилтай болохыг хүсч
байгаа бол амжилтанд хүрнэ. Хэрэв та өөр хийх ажилгүйгээс болж энэ
ажлыг хийх болсон бол амжилтанд хүрэх горьдлого их биш.
Нэмэх Хасах

3. Òºñëèéí ìåíåæìåíò
3
Аз турших чадвар
Ажил хэргийн туйлын эрсдэлгүй санаа гэж байхгүй. Та цаг мөч бүрийд
өөрийн ажилдаа аз туршиж, осолдох болно. Гагцхүү энэ бүхнийг үл
харгалзан үйлдвэрлэл эрхлэгч та азаа туршихад бэлэн, гэхдээ
ухаалгаар турших хэрэгтэй.
Нэмэх Хасах
Шийдвэр гаргах
Өөрийн ажлыг эхлүүлэхийн өмнө та чухал шийдвэр гаргах
шаардлагатай тулгарна. Асуудлыг шийдвэрлэхийг өөр хүмүүст даатгаж
болно. Ерөөсөө ч шийдвэрлэхгүй байж болно. Ноцтой үр дагавартай
шийдвэрийг гаргахад чадвар маш чухал.
Нэмэх Хасах
Гэр бүлийн уур амьсгал
Таны ажил маш их цаг авна. Энэ үед таны ажил эхлэх төлөвлөгөөг
зөвшилцсөн танай гэр бүлийн дэмжлэг их чухал. Ажилд тэдний
оролцоо, дэмжлэг ч боломжтой байж болно. Гэр бүлийн зүгээс
дэмжлэгтэй байх нь ―нэмэх‖ үзүүлэлт юм. Хэрвээ ийм дэмжлэгггүй бол
―хасах‖ байна.
Нэмэх Хасах
Санхүүгийн байдал
Хэрэв энэ ажилд оруулах хөрөнгө танд байгаа бол бүтэмжгүй болсон ч
санхүүгийн хувьд осолд орохгүй. Хэрвээ өөрийн хөрөнгө байхгүй бол
та зөвхөн ажлын амжилтаас хамааралтай байна. Олонхи төсөл
хөтөлбөр нь санхүүгийн тодорхой хэсгийг нь гүйцэтгэгчээс
гаргуулахаар тусгагдсан байдаг.
Нэмэх Хасах
Нэмэх үзүүлэлтийн тоо Хасах үзүүлэлтийн тоо
Нэмэх, хасах үзүүлэлтүүдийг тооцоод тэмдэглээрэй
Сонгосон ажилд үнэлэлт өгсөн нэмэх хасахуудын тоог
шинжээрэй. Тэгэхдээ зөвхөн нэмэх, хасахуудын тоог бүү тооц. Өөрийн
санаачлагчын хүчтэй ба хүчгүйг олон талаас нь харьцуулан бодоод

4. Òºñëèéí ìåíåæìåíò
4
ямар нь зөв, хүчтэй бөгөөд хамгаас илүү чухал, ямар нь буруу бөгөөд
шийдвэрлэх шаардлагатай үзүүлэлт болохыг тодорхойлох хэрэгтэй
Үйлдвэрлэл эрхлэгч өөрийгөө хөгжүүлэх
Олонхи үйлдвэрлэл эрхлэгчид болон
нийгмийн сайн сайхны төлөө ажиллагчид
өөрийн ажил хэргээ явуулах хангалттай буюу
шаардлагтай дадлага эзэмшээгүй байдаг.
Гагцхүү дадлагыг бол эзэмшиж, харин байгаа
шинж чанарыг хөгжүүлж болно. Та өөрийнхөө
сул тал дээрээ ажиллаад түүнийг хүчтэй болгож
эргүүлж болно. Доор үйлдвэрлэл эрхлэгчийн дадлага, туршлагыг
дээшлүүлэх арвижуулах хэд хэдэн зөвлөмжүүдийг оруулав.
Бусад хүмүүсээс тусламж авахыг эрмэлз.
Энэ асуудлыг нөхөдтэйгээ, хамтран ажиллагчид, бусад үйлдвэр
эрхлэгч нартай хэлэлцээрэй
Сургалт дамжаанд явах
Танд ямар асуудал тавигдаж байна тэр
чиглэлээр суралцаарай. Жишээ нь тайлан
гаргах, ня-бо бүртгэлийн дамжаанд суралцах гэх
мэт.
Тэргүүний үйлдвэр эрхлэгчдийн
бүтээлийг байнга анхаарч ажиглаж бай.
Тэд яаж ажиллаж их амжилт
гаргахад юу тэдэнд тусалж байгаа
тухай бодоорой
Ном уншаарай.
Өөрийн сонирхож байгаа сэдвийн дагуу ном сонгоорой
Өөрийн дадлага, шинж чанар тодорхойлсны дараа хасах
багананд орсоныг жагсаагаарай.
Тэдгээрийг тус бүрийн хувьд хэрхэн хандахыг сайтар бодоорой.
Жишээ нь:
Хэрэв таны техникийн дадлага, туршлага ―хасах‖ байвал мэргэжлийн
хүмүүсээс суралцах буюу тэр чиглэлээр мэргэшсэн хүнийг хөлсөөр

5. Òºñëèéí ìåíåæìåíò
5
ажиллуулах зэргээр дадлага туршлагатай болох төлөвлөгөөтэй
ажиллах ѐстой.
Хэрэв таны сул тал бизнесийн удирдлага байгаа бол та энэ талын
нэмэгдэл мэдлэгийг олж авч болно. Тухайлбал ―Маркетинг,
Менежмент, Удирдах арга ухаан, Бизнесийн үндэс гэх зэрэг ном
зохиолыг уншиж болох юм.
Хэрэв үйл ажиллагааны хүрээний тухай таны мэдлэг хангалтгүй байгаа
бол та хамтран ажиллагчийг хайгаарай
Та өөрийн дадлага туршлагаа арвижуулж, сул талаа хөгжүүлж чадаад
ажил хэргийг эхлэхийг хүсч байгаа бол дараагийн бүлгийг лекцийг
сайтар уншиж ойлгох хэрэгтэй.
Àæèë õýðãèéí ñàíàà
Õ¿ì¿¿ñò ÿìàð íýãýí àæèë õýðãèéí ñàíàà çóíû ÿëàà àäèë îëîí áàéäàã ÷
ò¿¿íýýñ áîäèòîé àæèë õýðýã áîëäîã íü öººõºí áàéäàã áºãººä îëîíõè íü ìºðººäºë
áîëîí ºíãºðäºã.
Èéìä òà õýðâýý ººðèéí àìüäðàë àõóéãàà äýýøë¿¿ëýõ, íèéãìèéí õºãæèëä
òîäîðõîé õóâü íýìýð îðóóëàõ, çîõèîë á¿òýýë òóóðâèõ, áàéãàë îð÷íîî
õàìãààëàõ çýðýã îëîí îëîí àñóóäëóóäûã øèéäýõèéã õ¿ñ÷ áàéãàà ÷ õýðõýí
ÿàæ õèéõ òóõàéãàà áîäñîîð áàéæ áîëîõ þì.
Òýãâýë òà ººðèéí õ¿ñýë ìºðººä뺺 áèåë¿¿ëýõ àæèë õýðãèéí ñàíààã õààíààñ
îëæ àâ÷ áîëîõ âý ?:
Öîî øèíý ñàíàà
Ýíý íü õýí íýãýí óðüä ºìíº íü õèéæ áàéãààã¿é õýíèé ÷ òºñººëæ áîäîîã¿é òýð
ç¿éëèéã ë õýëíý. Ãýâ÷ ýíý òºðëèéí ñàíàà íü îëîíõè õ¿ì¿¿ñèéí õóâüä ìºðººäºë
ìýò ñîíñîãääîã ÷ àìüäðàëûí ÿâöàä áîäèòîéãîîð áèåëýëýý îëñîí áàéõ íü öººíã¿é
áàéäàã. Òóõàéëáàë: Ñàíñàðûí àÿëàë æóóë÷ëàë ãýäýã ñàíààã àíõ ãàðãàæ
áàéõàä õ¿ì¿¿ñèéí õóâüä ìºðººäºë ìýò ñîíñîãäîæ áàéñàí ÷ ýíý íü ºíººäºð íýãýíò
áèåëýëýý îë÷èõñîí õ¿í õýðâýý õ¿ñâýë ñàíñàðò àÿëàõ áîëîìæ áèé áîëñîí áàéõ
æèøýýòýé. Èéìä îãò á¿òýõã¿é ç¿éë ãýæ ¿ã¿é ãàãöõ¿¿ ¿¿íä öàã õóãàöàà ë
õýðýãòýé.
Áîäèò áàéäàë äýýð öîî øèíý ñàíàà íü õýí íýãíýýñ äýìæëýã àâàõ òàë äýýð ó÷èð
äóòàãäàëòàé áàéäàã áºãººä ýíý íü òàíû äýìæëýã õ¿ñ÷ áàéãàà õ¿í òóõàéí
ç¿éëèéí òàëààð îéëãîëò ìóóòàé áàéãàà íü äýýð óðüä ºìíº íü õýí íýãýí íü ýíý
òºðëèéí ç¿éëèéã õèéæ áàéãààã¿é ó÷ðààñ ýðñäýëòýé ìýò ñàíàãäàõ íü áèé.
Ãýñýí õýäèé áîëîâ÷ òàíû õ¿ñýæ ìºðººäºæ áàéãàà òýð ñàíààã ºíººäºð áèø þìàà
ãýõýä ìàðãààø õýí íýãýí õ¿í îéëãîæ äýìæèíý ãýäýãò èòãýëòýé áàéõ
õýðýãòýé.
Ýêñïîðòûí ñàíàà:
Ýíý íü òàíû àìüäàð÷ áàéãàà óëñ îðîí, ãàçàð íóòàãòààñ ººð ãàçàð îðîíä
õýðýãæèæ áîäèòîéãîîð áèé áîëñîí òýð ç¿éëèéã ë õýëíý.
Òà ÿìàð íýãýí áèçíåñ ýðõëýõýýð øèéäýýä øèíý ñàíàà õàéæ òîëãîéãîî
ãàøèëãàæ ÿâàõûí îðîíä õýí íýãíèé áèé áîëãîñîí ç¿éëèéã ººðèéí îðîí íóòãèéí
îíöëîãò òîõèðóóëàí áàãà çýðýã ººð÷ëºõ çàìààð õýðýãæ¿¿ëæ áîëíî. Ýíý íü
òàíüä çàðèì òàëààð äàâóó òàëûã áèé áîëãîõ áºãººä òóõàé õýðýãæ¿¿ëýõýýð

6. Òºñëèéí ìåíåæìåíò
6
ýêïîðòîëñîí ñàíààíûõàà äàâóó áîëîí ñóë òàë, àëäàà îíîîã ñóäàëæ äýíñýëæ
¿çýõýä èë¿¿ õÿëáàð áàñ áîäèòîé áîëæ ºãíº ãýñýí ¿ã.
Òóõàéëáàë: ―Çî÷èä áóóäëûì ýçýì‖ ãýäýã êèìîã ãàðñìààñ õîéø ýìý òºðëèéì
áèçíåñ ýðõëýã÷èä ìàø îëîí ñàíààã òóõàéí êèíîíîîñ àâ÷ ººðèéí áèçíåñòýý
àìæèëòòàé õýðýãæ¿¿ëñýí áàéäàã.
̺í Ñîëîíãîñ áîëîí ç¿¿í ºìíºä àçèéí îðíóóäàä íýãýíò áèé áîëñîí òºâ ñóóðèí ãàçàðò
ìîä áóòûã òàðèõäàà óðãàà ìîäûã øèëæ¿¿ëýí ñóóëãàõ òåõíîëîãèéã ºðãºí
àøèãëàäàãûã ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä Ìîíãîë÷óóä ººðèéí îðîíäîî àìæèëòòàé
íýâòð¿¿ëæ áàéãàà çýðýã îëîí æèøýýã äóðüäàæ áîëîõ þì.
Òýãâýë òà ýíý ñàíààã õààíààñ îëæ àâàõ âý ?
Ýêñïîðòûí ñàíàà íü äàí ãàíö ãàäààä óëñ îðíîîñ áóñ òà ººðèéí àéìàã îðîí
íóòàãòàà áóñàä õîò, àéìàã, îðîí íóòàãò àìæèëòòàé õýðýãæèæ áàéãàà áîëîí
áèé áîëñîí ç¿éëèéã õýðýãæ¿¿ëæ áîëîõ þì. Òóõàéëáàë: Òºâ àéìãèéí
Áàÿíäýëãýð ñóìàíä îëîí æèëèéí òóðø áàìáàãàð öàãààí õýìýýí íýðëýãäýõ áîëñîí
öàãààí ýñãèéí ãóòëûã ¿éëäâýðëýñýýð èðñýí. Ãýõäýý ýíý ñóì óëñ îðíû
õýðýãöýýã á¿õýëä íü õàíãàæ ÷àäàõã¿é áàéãàà. Èéìä òà õýðâýý áàðóóí
àéìàãò àìüäàðäàã áîë ýíý òºðëèéí ¿éëäâýðèéã ººðèéí ñóì îðîí íóòàãò
áàéãóóëàí õ¿ì¿¿ñèéã õýðýãöýýã õàíãàõ á¿ðýí áîëîìæòîé ë ãýñýí ¿ã Ó÷èð íü
òàíàéä ò¿¿õèé ýä íü áàéíà, õýðýãöýý øààðäëàãà íü áàéíà., àæèëëàõ õ¿÷ íü
áàéíà. ãàãöõ¿¿ òà ¿éëäâýðëýëèéí òåõíîëîãè àðãà áàðèëûã íü ñóäëàõ,
ñóðàëöàõ øààðäëàãàòàé.
Ýöýñò íü ýêñïîðòûí ñàíàà ãýäýã íü õýí íýãíèé õèéæ á¿òýýñýí ç¿éëèéí
íýð, õàÿã, øîøãî, ñàâ áàãëàà áîîäîë, õýëáýð õèéö, ºí㺠çàãâàðûã íü òýð
Ýêñïîðòûí ñàíààíû ýõ ñóðâàëæ:
Òåëåâèç:
- Êèíî
-Öýíãýýíò
íýâòð¿¿ëýã
-Òàíèí ìýäýõ¿éí
íýâòð¿¿ëýã
-Àÿëëûí
íýâòð¿¿ëýã
- Áóñàä
Àÿëàë:
-Ãàäààä àÿëëààð
ÿâæ áàéõäàà
-Ãàäààäàä
àæèëëàæ áàéõäàà
-Ãàäààäûí
àÿëàã÷
æóóë÷äààñ
Èíòåðíýò:
-Ìýäýýëëèéí
ñàéòóóäààñ
-Áóñàä îðíû
òóðøëàãûã
ñóäëàõ çàìààð
-
Ñîíèí, ñýòã¿¿ë:
-Ðåêëàìíû
òºðºëæñºí
ñýòã¿¿ë
-Òàíèí ìýäõ¿éí
ñýòã¿¿ë
- Ãàäààä ñîíèí
õýâëýëýýñ

7. Òºñëèéí ìåíåæìåíò
7
÷èãýýð íü õóóëáàðëàõûã õýëýýã¿é ãàãöõ¿¿ òýäíýýñ ÿìàð íýãýí ñàíàà îëæ
àâàõûã õýëæ áàéãàà þì ø¿¿ ãýäãèéã ë îéëãîõ õýðýãòýé.
ͺ㺺 òàëààð ýíý òºðëèéí ñàíàà õýí íýãíýýñ äýìæëýã àâàõäàà çàðèì òàëààð
õÿëáàðõàí áàéäàã áºãººä ó÷èð íü òóõàéí äýìæèæ áóé ýòãýýä òàíû äýìæëýã
àâàõààð îðóóëæ áóé ñàíààíû òàëààð òîäîðõîé ìýäëýã ìýäýýëýëòýé
áàéäàãòàé õîëáîîòîé áàéäàã.
¯ðãýëæèëýõ ñàíàà:
Ýíý íü óðüä ºìíº íü õýí íýãíèé ìàø àìæèëòòàé ñàéí õèéæ á¿òýýñýí ç¿éëèéí
¿ðãýëæëýë áîëîí õýðýãæèõ ç¿éëèéã ë õýëíý. Èíãýõäýý ýíý òºðëèéí áèçíåñèéí
ñàíààíû ýõ ñóðâàëæ íü òóõàéí öàã ¿åäýý îëíû òàíèë áðýíä áîëñîí ç¿éë áàéõ
ìü áàéäàã. Òóõàéëáàë: Ìîìãîëûì óðàì ñàéõìû ―Áè ×àíä Õàéðòàé‖ êèìî ãàðñàì
öàãààñàà ºíºº õ¿ðòýë õ¿ì¿¿ñèéí ¿çýõ äóðòàé êèíî áàéñààð áàéãàà. Òýãâýë
ñàÿõàì ýìý êèìîìû ¿ðãýëæëýë áîëîõ ―Áè ×àíä Õàéðòàé 2 ―êèìîã õèéñýì ÿâäàë
íü îëîí ìÿíãàí ¿çýã÷äèéí àíõààðëûã òàòàæ ÷àäñàí áºãººä ¿¿íèéã ë áèçíåñèéí
¿ðãýëæèëýõ ñàíàà õýìýýæ áàéãàà þì. Èéìýýñ õ¿ì¿¿ñ Õàððè Ôîòåð, Æåéìñ
Áîíä, Òåðìèíàòîð ãýõ çýðýã äýëõèé äàõèíä áðýíä áîëñîí îëîí îëîí êèíîíóóäûí
¿ðãýëæëýë àíãèóäûã õèéñýýð áàéãàà þì. Õýðâýý äýýðõ êèíîíóóäûí
íýãä¿ãýýð àíãè íü ¿çýã÷äèéí äóð ñîíèðõîëûã òàòàæ ÷àäààã¿é áîë äàðàà
äàðààãèéí àíãèóäûã õèéõ õ¿ñýë ñîíèðõîë õýíä ÷ òºðºõã¿é íü îéëãîìæòîé þì.
Ãýõäýý ýíý òºðëèéí ñàíààã îëæ àâàõäàà òóõàéí ç¿éë öààøèä àìüäðàõ,
¿ðãýëæëýõ áîëîìæòîé ýñýõèéã ìàø ñàéí òóíãààõ ¸ñòîé. Õýðâýý òà òóõàéí
ç¿éë óðüä íü îëíû òàíèë áîëñîí ¿çýõ, õýðýãëýõ äóðòàé ç¿éë íü áàéñàí õýìýýí
ºíãºö îéëãîæ ÿìàð íýãýí ç¿éëèéã õèéâýë òýð íü òàíûã àìæèëòàíä áóñ õàðèí
àëäàãäàë, äàìïóóðàëä îðóóëàõ àþóëòàé ãýäãèéã ìàðòàæ áîëîõã¿é.
Òóõàéëáàë: Òèòàíèê êèíî äýëõèé äàõèíûã áàéëäàí äàãóóëñàí êèíî áîëæ
÷àäñàí. Ãýñýí õýäèé áîëîâ÷ óã êèíî öààøèä ¿ðãýëæèëýõ áîëîìæã¿é áºãººä
ó÷èð íü ýíý íü òîäîðõîé íýã ò¿¿õýí ¿éë ÿâäàëä òóëãóóðëàí õèéãäñýíû äýýð
óã êèíîíû ãîë àìèí ñ¿íñ íü òýð óñàí îíãîö ñ¿éð÷ áàéãàà ÿâäàë ë þì.
Àëèâàà òºñëèéí ¿ðãýëæèëýõ ñàíàà íü õ¿ì¿¿ñýýñ äýìæëýã àâàõ íü èõýýõýí
ºíäºð áàéäàã áºãººä ýíý íü òóõàé õèéõýýð òºëºâëºæ áàéãàà ç¿éëèéí óðüäàõ
õóâèëáàð íü àëü õýäèéíýý îëíû õ¿ðòýýë òàíèë áîëñîí ç¿éë áàéäàã òºäèéã¿é
òóõàéí ç¿éë äýýð õàìòàð÷ àæèëëàõ ñîíèðõîë õ¿ì¿¿ñò èõýýõýí ºíäºð
áàéäàãòàé õîëáîîòîé þì.
Õàìààðàëòàé ñàíàà:
Ýíý íü áîäèòîéãîîð õýðýãæèæ áàéãàà áîëîí õýðýãæèõýýð òºëºâëºãäºæ áàéãàà
ç¿éëòýé õîëáîîòîéãîîð áèé áîëñîí ñàíààã õýëíý.
Òóõàéëáàë: ÅÁÑ ñóðàã÷äûí ¿äèéí öàé õºòºëáºð õýðýãæèæ
ýõýëñýíòýé õîëáîîòîéãîîð æèæèã õýìæýýòýé ñàâàëãààòàé çºâõºí ñóðãóóëèéí
õ¿¿õä¿¿äýä çîðèóëàãäñàí õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿í¿¿ä îëíîîðîî ãàðàõ áîëñîí. ̺í
40 ìÿíãàí àéëûí îðîí ñóóö õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëñýíòýé õîëáîîòîéãîîð
áàðèëãûí ìàòåðèàë èìïîðòëîã÷èä áîëîí ¿éëäâýðëýã÷äèéí òîî ºññºí çýðýã îëîí îëîí
æèøýýã äóðüäàæ áîëíî.
Àëü íýã òºñºë õºòºëáºðòýé õîëáîîòîéãîîð áèé áîëæ áóé ñàíààíû õóâüä
õýðýãæèõ áîëîí äýìæëýã àâàõ ìàãàäëàë ºíäºð áàéäàã òºäèéã¿é çàõ çýýëèéí
ýðýëò õýðýãöýý áîëîí çîðèëòîä çàõ çýýë íü íýãýíò òîäîðõîéëîãäñîí

8. Òºñëèéí ìåíåæìåíò
8
áàéäãààðàà áóñàä òºðëèéí ñàíààíààñ èõýýõýí äàâóó òàëòàé áàéõ ÿâäàë
áèé.
Àæèë õýðãèéí ñàíààã ¿íýëýõ
Òà ººðèéí óðüä ºìíº íü áîäîæ áàéñàí áîëîí øèíýýð îðæ èðñýí á¿õèé ë
ñàíààãàà íýã äýâòýðò ýõíýýñ íü æàãñààãààä áè÷ýýä ¿ç. Èíãýõäýý õýòýðõèé
îëîí áîë÷èõëäîî ãýæ áîäîõ õýðýãã¿é áîäîæ ÿâäàã ñàíààãàà á¿ãäèéã íü áè÷
õýäýí àðâàí ìºð ÷ áîëæ áîëíî.
Äàðàà òà äýýðõ ñàíààíóóä äîòðîîñîî àëü ñàíàà íü èë¿¿ èõ õýðýãæèõ
ìàãàäëàëòàé òºäèéã¿é ¿ð àøãèéí õóâüä áóñäààñàà èë¿¿ ºíäºð áàéíà âý
ãýäãèéã íü ¿íýëýõ õýðýãòýé.
Õóâèëáàð ¹1
Íýãä¿ãýýðò:
Òà òóõàéí ñàíààíûõàà òàëààð õýð çýðýã ìýäëýãòýé âý ?
Òàíû áîäîë äîòîð áàéãàà îëîí îëîí ñàíààíóóäûí çàðèì íü òàíû àæèë ìýðãýæèëòýé
õîëáîîòîé, çàðèì íü òàíû íàéç íºõäèéí çºâëºñºí, çàðèì íü òà ÿìàð íýãýí
ìýäýýëëèéí õýðýãñýëýýñ àâñàí ãýýä ë ìýäýõ ìýäýõã¿é îëîí ñàíààíóóä áèé.
Èéìä òà ººðèéíõºº õàìãèéí ñàéí ìýääýã ñàíààãàà ñîíãîæ àâàõ íü òàíûã
ÿìàð íýãýí ýðñäýëýýñ ººðèé㺺 õàìãààëàõàä èõýýõýí à÷ õîëáîãäîëòîéí äýýð òà
óã ñàíààã ÿìàð àðãà çàìààð õýðýãæ¿¿ëýõ âý ãýäãèéã ÷ èë¿¿ ñàéí ìýäýæ
áàéíà ãýñýí ¿ã þì Õàðèí òàíû îãò ìýäýõã¿é ñàíààã õýðýãæ¿¿ëýõýä
ýðñäýëèéã áîäèòîéãîîð òîîöîîëæ ÷àäàõã¿éí äýýð òàíèàñ ìàø èõ ñóäàëãàà ìºí
öàã õóãàöàà øààðäàõ áîëíî.
Ãýõäýý áè ýíý ñàíààíû òàëààð þó ÷ ìýäýõã¿é ãýæ ñýòãýëýýð óíàõ
øààðäëàãàã¿é õýðâýý òàíû ìýäýõã¿é òýð ñàíàà õàìãèéí ñàéí ìýääýã
ñàíààíààñ ÷èíü èë¿¿ ¿ð àøèãòàé ãýæ ¿çâýë òàíüä óã ç¿éëèéíõýý òàëààð
ñóäàëæ ñóðàëöàõûã çºâëºæ áàéíà.
Õàðèí çàðèì òîõèîëäîëä òàíû õàìãèéí ñàéí ìýääýã ç¿éë õàìãèéí ¿ð àøèãã¿é
áàéõ ÿâäàë áèé ãýäãèéã ñàíàõ õýýðýãòýé
Õî¸ðäóãààðò:
Òàíû áîäîæ áàéãàà ñàíààòàé èæèë òºðëèéí ñàíàà óðüä ºìíº íü õýðýãæèæ
áàéñàí ýñýõ?
Õýðâýý òàíû áîäîæ áàéãàà ñàíàà óðüä ºìíº íü õýðýãæèæ áàéãààã¿é áîë òà
àíõäàã÷ áîëíî ãýñýí ¿ã. ͺ㺺 òàëààð ýíý íü òàíûã ººðèéí ñàíààòàé õîëáîîòîé
èë¿¿ èõ ç¿éëèéã ìýäýõ ñóäëàõ øààðäëàãàòàé ãýäãèéã õàðóóëæ áàéíà. Çàõ
çýýëä àíõäàã÷ áàéíà. ãýäýã íü çàðèì òàëààð ýðñäýëèéã ººðòºº äàãóóëæ
áàéäàã ÷ îëîí îëîí äàâóó òàëûã ìºí ººðòºº àãóóëæ áàéäàã ãýäãèéã ìàðòàæ
áîëîõã¿é
Õýðâýý òàíû áîäîæ áàéãàà ñàíààòàé èæèë òºñòýé ç¿éë óðüä ºìíº íü
õýðýãæèæ áàéñàí áîëîí îäîî õýðýãæèæè áàéãàà áîë òýð íü òàíüä áîäèòîé

9. Òºñëèéí ìåíåæìåíò
9
æèøýý áîëæ ºãºõ òºäèéã¿é òà òóõàéí ñàíààã õýðýãæ¿¿ëýõýä õàíãàëòòàé
çàõ çýýë, îðîí çàé áàéãàà ýñýõèéã òàíüä èë¿¿ áîäèòîéãîîð õàðóóëàõ áîëíî.
ͺ㺺 òàëààð õýðâýý òàíüä çàõ çýýë îðîí çàé áàéíà ãýæ ¿çâýë òóõàéí ñàíààã
ÿìàð òºðëèéí ìàðêåòèíã, áèçíåñèéí ñòðàòåãèéã ñîíãîæ, áóñäààñ ÿëãàð÷ áîëîõ
âý ãýäýã òàíü õýëæ ºãºõºä èõýýõýí à÷ õîëáîãäîëòîé.
Ãóðàâäóãààðò:
Äýìæëýã àâàõ áîëîìæòîé ýñýõ ?
ßìàð íýãýí ñàíààã ñîíãîæ àâàõäàà òà õàìãèéí ò¿ð¿¿íä òýð ñàíàà òàíü
õýð çýðýã äýìæëýã àâàõ áîëîìæòîé âý ãýäãèéã ¿íýëýõ õýðýãòýé.
Òóõàéëáàë: Òºðººñ ÿìàð íýãýí òºñºë õºòºëáºðèéã çàðëàí ñàíõ¿¿ãèéí áîëîí ¿éë
àæèëëàãààíû äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõýýð áîëñîí áîë òóõàéí õºòºëáºðòýé óÿëäñàí
ñàíààã ñîíãîæ àâàõ õýðýãòýé. ̺í äàí ãàíö òºð áóñ îëîí óëñûí áàéãóóëëàãà,
îðîí íóòãèéí óäèðäëàãûí ìºðèéí õºòºëáºðòýé õîëáîîòîé ñàíààã÷ ñîíãîæ áîëíî.
Ýíý íü ýöñèéí ä¿íä òàíû ñàíàà õýðýãæèõýä äºõºì áîëíî ãýñýí ¿ã.
ĺðºâä¿ãýýðò:
Ýäèéí çàñãèéí ¿ð àøèãòàé ýñýõ ?
Àæèë õýðãèéí ñàíààã ñîíãîæ àâàõäàà îëîíõè õ¿ì¿¿ñ ººðèéí õàìãèéí ñàéí
ìýääýã ñàíààã ñîíãîõ íü áèé. Ãýñýí õýäèé áîëîâ÷ ýíý óäàà òà á¿õýíä õàìãèéí
áàãà çàðäëààð õàìãèéí ºíäºð ¿ð àøèãòàé áàéæ áîëîõ ñàíààã ñîíãîõûã çºâëºæ
áàéíà.
¯¿íèé òóëä òà öàã õóãàöààíû õàìààðëûã ñàéí òîîöîõ õýðýãòýé. Ó÷èð íü òà
áîäîæ áàéãàà ñàíààãàà õýðýãæ¿¿ëýõýä ÿìàð õóãàöààíû äàðàà çàðäëàà
íºõºæ ¿ð àøãàà ºãºõ âý ãýäãèéã óðüä÷èëàí òîîöîõ íü ÷óõàë. Èíãýõäýý òàíû
ñàíààíû öàð õýìæýýíýýñ õàìààð÷ öàã õóãàöàà ¿ð àøãèéí õýìæýý ººð ººð
ãàðíà ãýäãèéã ìàðòàæ áîëîõã¿é ªºðººð õýëáýë òàíû ñàíààã õýðýãæ¿¿ëýõýä
õýäýí çóóí ñàÿ òºãðºãèéí ñàíõ¿¿æèëò á¿òýýí áàéãóóëàëò øààðäëàãàòàé
áîë ìýäýýæ òºäèé õýìæýýãýýð öàã õóãàöàà øààðäàõûí çýðýãöýý ¿ð àøèã ìºí
ýðñäýë íü ºíäºð áàéõ áîëíî.
Òàâäóãààðò:
Ýðñäýëòýé ýñýõ ?
Àëèâàà ñàíàà ÿìàð ÷ ýðñäýëã¿é áàéíà ãýæ áàéõã¿é. Ãàãöõ¿¿ ýðñäýëèéí
öàð õ¿ðýý, ¿ð íºëººí ÿìàð âý ãýäãýýñ ë á¿õ ç¿éë õàìààðíà ãýñýí ¿ã. ¯¿íèé
òóëä òà ººðèéí ñàíààòàé èæèë òºðëèéí óðüä ºìíº íü õýðýãæèæ áàéñàí áîëîí
îäîî õýðýãæèæ áàéãàà ñàíààíä ÿìàð ÿìàð ýðñäýë õ¿íäðýë ó÷èð÷ áàéñíûã
õýðýâ öîî øèíý ñàíàà áîë ó÷èð÷ áîëîõ á¿õ ýðñäýëèéã òîîöîæ ¿çýõ õýðýãòýé.
Èíãýõäýý äàâàãäàøã¿é õ¿÷èí ç¿éëèéí ýðñäýë, îð÷íû ýðñäýë, ¿éë
àæèëëàãààíû ýðñäýë, õóóëü ýðõ ç¿éí ýðñäýë, ñàíõ¿¿ãèéí ýðñäýë çýðãèéí
çàéëøã¿é òîîöîõ øààðäëàãàòàé
Ýöýñò íü ýðñäýëýýñ áîëîîä á¿õ ç¿éëýý îðõè ãýñýí ¿ã áèø ãàãöõ¿¿ ò¿¿íýýñ
ãàðàõ àðãà çàì õóâèëáàð áàéãàà ýñýõèéã ë òîîö ãýñýí ¿ã þì.
¯íýëãýý
Ìýäëýã
¹ Àæèë õýðãèéí ñàíàà Ìàø ñàéí Ñàéí Áàãà
çýðýã
Îãò
ìýäýõã¿é
1 +
2 +

10. Òºñëèéí ìåíåæìåíò
10
3 +
Òàíû áîäîæ áàéãàà ñàíàà òàíü õèéæ áàéãàà àæèë áîëîí ìýðãýæèëòýé ÷èíü
õîëáîîòîé áîë ìàø ñàéí
Óðüä ºìíº íü áîëîí îäîî õýðýãæèæ áàéãàà
¹ Àæèë õýðãèéí
ñàíàà
Õýðýãæèæ
áàéãààã¿é
Õýðýãæèæ áàéñàí Îäîî
õýðýãæèæ
áàéãàà
ñàéí äóíä ìóó
1
2
3
Äýìæëýã àâàõ áîëìæòîé ýñýõ
¹ Àæèë õýðãèéí
ñàíàà
Òºðººñ Áèçíåñèéí
áàéãóóëëàãààñ
Íàéç
íºõ人ñºº
Äýìæëýã àâàõ
áîëîìæ ìóó
1 +
2 +
3 +
Ýäèéí çàñãèéí ¿ð àøèãòàé ýñýõ
¹ Àæèë õýðãèéí ñàíàà Ìàø èõ Èõ Áàãà
çýðýã
Îãò
ìýäýõã¿é
1 +
2 +
3 +
- Òàíû àæèë õýðãèéí ñàíàà
Ýðñäýëòýé ýñýõ
¹ Àæèë õýðãèéí ñàíàà Ìàø ñàéí Èõ Áàãà
çýðýã
Îãò
ìýäýõã¿é
1 +
2 +
3 +
Õóâèëáàð ¹2
Өөрийнхөө концепцийг шинжиж үз
Өөрийнхөө санааг бодож төлөвлөөд шинжих 2 äàõü àðãà áîë
SWOT øèíæèëãýýíèéû àðãà þì. Ýíý íü ìàø ýíãèéí àðãà áºãººä ººðèéí

11. Òºñëèéí ìåíåæìåíò
11
ñàíààíûõàà äàâóó òàë ñóë òàë áîëîí àþóë áîëîìæèéã íýã äëð íýãòãýí ä¿ãíýõýä
õàìãèéí èõ ¿ð íºëººòýé àðãà þì.
SWOT шинжилгээ гэж юу вэ?
Аливаа байгууллага хувь хүн өөрийн үйл ажиллагаанд нөлөөлж байдаг
гадаад, дотоод орчны хүчин зүйлүүдээ үнэлэн одоогийн нөхцөл
байдал, ирээдүйд учирч болох зүйлүүдийг шинжлэх аргыг SWOT
шинжилгээ гэдэг.
S- Strengths буюу давуу талууд
W-Weaknesses буюу сулд талууд
O-Opportunities буюу боломжууд
T-Threats буюу аюул заналууд
Өөрийн санааны давуу ба сул талууд, болзошгүй тулгарах аюул юу
байгааг задлан шинжих хэрэгтэй.
Өөрийн санааны ажил хэргийн дотроос нь давуу хүчтэй ба сул
талуудыг задлан шинжëээд юунд нөлөөлж чадах вэ гэдгийг хайж олох
ѐстой.
Äàâóó талуудад аль илүү болж байгаа зүйлүүд орно. Тухайлбал Танай
бүтээгдэхүүн бусад өрсөлдөгчийнхөөс илүү, дэлгүүр чинь арай
эвтэйхэн газар байрласан, ажилтнууд чинь их өндөр мэргэжилтэй гэх
мэт.
Сул талуудад дутагдалтай байгаа талуудыг илрүүлж гарган тавих
хэрэгтэй. Жишээ нь танай бүтээгдэхүүн бусдынхаас илүү үнэтэй, зар
сурталчилгааны хэрэгсэл хангалтгүй, эсвэл та өрсөлдөгч шигээ өргөн
хүрээг хамарч үйлчилж чадахгүй байгаа гэх мэт.
Өөрийн санааны ажил хэргийн хүрээний гаднаас боломж, болзошгүй
тулгарах аюул юу байгааг задлан шинжиж юунд нөлөөлж чадахгүй вэ
гэдгийг тодорхойлох хэрэгтэй.
Боломж нь танай дүүрэгт, танд ойрхон ажил хэрэгт тустай юу байна.
Жишээ нь: танай бүтээгдэхүүн нэр хүндтэй болж дүүрэгт танайхаас
өөр дэлгүүр баригдаагүй буюу таны үйлчлүүлэгч пүүсүүд илүү олон
болж хүч чадал, хөрөнгө санхүүгийн боломжтой болж гэх мэт.
Аюул гэдэгт эргэн тойронд таны бизнесийн хөгжилд саад болж байгаа
зүйлүүд. Жишээ нь танай нэгэн адил бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг
пүүсүүд ойр орчимд байгаа, худалдааны татвар нэмэгдэх
хандлагтайгаас бүтээгдэхүүний үнэ нэмэгдэж хэзээ өргөн хэрэгцээтэй
болох юм гэдгийг мэдэхгүй байгаа гэх мэт.
SWOT шинжилгээ хийж дуусаад та өөрийн бинестээ үнэлгээ өгч
дараахи шийдвэр гаргаж чадна. Үүнд:
Та өрийн санааг хөгжүүлж техник-эдийн засгийн бүрэн үндэслэл
боловсруулж чадах эсэх:
өөрийнхөө санааг өөрчлөн сайжруулах нэмэлт хийх:
өөрийн шилдэг санаанаасаа бүр мөсөн татгалзах:
Бизнесийнхээ тогтолцоог үнэлэхийн тулд доор дурьдсаныг
гүйцэтгээрэй.
SWOT шинжилгээний хүснэгтийг бөглөх

12. Òºñëèéí ìåíåæìåíò
12
Давуу ба сул тал, боломж ба эрсдэлээ нэн чухал, чухал бусаар нь
ангил
Өөрийн бизнесийн концепцид үнэлгээ өг
Энэ ажлыг хийх эсэх талаар шийдвэр гарга
SWOT шинжилгээ
Àæèë õýðãèéí ñàíàà
Давуу тал Сул тал
Бизнесийн гадаад орчин
Боломж Аюул
SWOT шинжилгээ хийсний дараа үнэлгээ өгч улмаар бизнесийн
санаагаа гүйцэлдүүлэх талаар эцсийн шийдвэрийг гаргаарай.
Òºñºë ÿàãààä òàíüä õýðýãòýé âý ?
Õ¿í ººðèéí àæ àìüäðàëàà õýðõýí äýýøë¿¿ëýõ, ýðõëýæ áóé àæëàà
ÿàâàë ñàéæðóóëàõ, îëîí àðâàí æèë áîëñîí ìºðººä뺺 ÿàæ áèåë¿¿ëýõ, áîäîæ
áóé ñàíààãàà õýðõýí õýðýãæ¿¿ëýõ òàëààð öàã ìº÷ òóòàìä áîäñîîð áàéäàã
áºãººä ¿¿íèéã áîäèò ç¿éë áîëãîõ õàìãèéí ñàéí àðãà çàì áîë òà òºñºë õºòºëáºð
áîëîâñðóóëæ ñóðàõ ÿâäàë þì.
Îëîíõè õ¿ì¿¿ñèéí õóâüä òºñºë òºëºâëºãºº õî¸ð þóãààðàà ÿëãààòàé þì
áý? ãýæ àñóóõ íü áèé. Ýíý íü çàð÷ìûí õóâüä òºäèéëºí ÿëãààòàé ç¿éë
áàéõã¿é
Áèçíåñ òºëâºë㺺 ãýæ þó âý ?
Àëèâàà áàéãóóëàãà, õóâü õ¿í íü áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààãàà àìæèëòòàé
óäèðäàí çîõèîí áàéãóóëàõûí òóëä øààðäëàãàòàé á¿õ ç¿éëñèéã òóõàéëáàë áèçíåñèéí
çîðèëãî, çîðèëò, ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºëò, çàõ çýýëèéí ñóäàëãàà ìàðêåòèíã, ìåíåæìåíò,
õºðºí㺠ñàíõ¿¿ãèéí òîîöîî, òºëºâëºãºº, õóóëü ýðõ ç¿éí çîõèöóóëàëò çýðýã á¿õèé ë
ç¿éëèéã ººð õîîðîíä íü óÿëäóóëàí òîäîðõîé öàã õóãàöààíû øàëãóóðòàéãààð òºëºâëºí
öààñàí äýýð áóóëãàí ººðèéí àæèë õýðýãòýý ìºðäëºã áîëãîæ áóé òýð ç¿éëèéã ë õýëíý.

13. Òºñëèéí ìåíåæìåíò
13
Òýãâýë òºñºë ãýæ þóã õýëýõ âý?
Òºñºë õýðýãæ¿¿ëýã÷èä ÿìàð äýìæëýã õýðýãòýé âý ?
Õýðâýý òàíüä ººðèéí áèçíåñèéí ñàíààãàà õýðýãæ¿¿ëýõýä øààðäàãäàõ
õºðºí㺠ñàíõ¿¿, ¿éë àæèëëàãàà, ýðõ ç¿éí ÿìàð íýãýí äýìæëýã õýðýãã¿é ãýæ
¿çâýë òà ººðºº áèçíåñ òºëºâëºãººãºº áîëîâñðóóëàí ò¿¿íèéãýý òºëºâëºñºíû
äàãóó óäèðäàí çîõèîí áàéãóóëàõàä ë áîëíî.
Õàðèí äýýðõ ãóðâàí ç¿éë
Õºðºí㺠ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýã
¯éë àæèëëàãààíû äýìæëýã
Ýðõ ç¿éí äýìæëýã¿¿ä àëü íýã íü áîëîí á¿ãäýýðýý òàíüä øààðäëàãàòàé ãýæ
¿çâýë òà äýìæèæ áîëîõ òýð áàéãóóëëàãà, õóâü õ¿íä ººðèéí òºñºë õºòºëáºðºº
áîëîâñðóóëàí òàíèëöóóëàõ çàìààð àñóóäëûã øèéäýõ õýðýãòýé áîëíî.
Èíãýõäýý òàíüä õýðâýý ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýã òóñëàëöàà õýðýãòýé áîë òà
ººðèéí òºñëèéã áîëîâñðóóëàõäàà:
Ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ ìàãàäëàëòàé òºðèéí áîëîí ñàíõ¿¿ãèéí
áàéãóóëëàãà, õóâü õ¿íèé øààðäëàãàä íèéö¿¿ëýí òºñ뺺 áîëîâñðóóëàõ,
Òºñëèéí ÷èíü ñàíõ¿¿ãèéí òîîöîî, ýäèéí çàñãèéí ¿ð àøèã íü òàíüä áîëîí òàíûã
äýìæèæ áóé ýòãýýäýä õàìààðàëòàé áàéõ,
Òºñºë òàíü àìæèëòòàé õýðýãæèõ á¿ðýí áîëîìæòîé ãýäãèéã á¿õèé ë òàëààð
íîòîëñîí áàéõ øààðäëàãàòàé.
Äýýðõ 3 øààðäëàãûã òà òºñºë òºëºâëºãººãºº áîëîâñðóóëàõäàà çàéëøã¿é
àíõààðàõ øààðäëàãàòàé áºãººä ýíý íü òàíû àæèë õýðãèéí ñàíàà àìæèëòòàé
õýðýãæèõ óðüäà÷ íºõöºë áîë ºãíº. Æèøýý íü:
Õàðèí òàíüä ¿éë àæèëëàãààíû äýìæëýã õýðýãòýé áîë òà ººðèéí òºñëèéã
áîëîâñðóóëàõäàà:
Òºðººñ õºãæëèéí ¿éë ÿâöòàé õîëáîîòîé õýðýãæ¿¿ëæ áóé òºñºë õºòºëáºðòýé
óÿëäóóëàí ¿éë àæèëëàãààãàà òºëºâëºõ,
Òºñºë íü ¿íäñýí çàð÷ìûí õóâüä áèçíåñèéí òºëºâëºãººòýé àäèë áîëîâ÷ ýöñèéí
çîðèëãî íü õýí íýãíýýñ äýìæëýã àâàõàä ÷èãëýãäñýí áàéäàã áºãººä ¿¿ãýýðýý ¿ð ä¿í, à÷
õîëáîãäîë íü äàí ãàíö òóõàéí áè÷èæ õýðýãæ¿¿ëýõ ãýæ áàéãàà áàéãóóëëàãà õóâü õ¿íä
õàìààòàé áóñ äýìæèæ õàìòðàí îðîëöîæ áóé ñóáüåêòóóäàä õàìààðàëòàé õýëáýðýýð
áè÷èãäýæ òºëºâëºãäñºí áàéäãààðàà ë ÿëãààòàé áàéäàã. ªºðººð õýëáýë òàíû õýðýãæ¿¿ëýõ
ãýæ áóé ñàíàà òàíü 1-ðò òàíüä, 2-ðò äýìæèæ áóé ýòãýýäýä, 3-ðò íèéãýìä ¿ð àøãàà
ºãºõººð òºëºâëºãäñºí áàéäàã ãýñýí ¿ã
Èðãýí Ä. Äîðæ îðîí íóòãèéí ÿäóóðëûã áóóðóóëàõ òºñ뺺ñ 3 ñàÿ òºãðºãèéí
çýýëèéã 1 æèëèéí õóãàöààòàé àâ÷ ýñãèéíèé ¿éëäâýð áàéãóóëàí àæèëóóëñíàà𠺺ðèéí
àìüæèðãààíû ò¿âøèíã äýýøë¿¿ëýæ ÷àäæýý. Èíãýõäýý òýðýýð îðîí íóòãèéí ÿäóóðëûã
áóóðóóëàõ ñàíãààñ òàâüäàã åðºíõèé øààðäëàãà áîëîõ òºñëèéí ñàíõ¿¿æèëòèéí äýýä
õýèæýý, õýðýãæèõ õóãàöàà, îðîí íóòàãò îðóóëàõ õóâü íýìýð, ýðãýí òºëºõ íºõöºë, ýäèéí
çàñãèéí ¿ð àøèã çýðýã åðºíõèé øààðäëàãûã á¿ðýí õàíãàñàí òºñºë õºòºëáºð
áîëîâñðóóëñàíû ¿ð ä¿íä çýýë àâ÷ ººðèéí áèçíåñèéã àìæèëòòàé ýõë¿¿ëæ ÷àäñàí áàéíà.
Õýðýâ òýðýýð çýýëèéí äýýä õýìæýýíýýñ õýòýðñýí ìºíãº, ýðãýí òºëºõ õóãàöààíààñ
õýòð¿¿ëýí òºñ뺺 áîëîâñðóóëñàí áîë äýìæëýã àâàõ ÿìàð ÷ áîëîìæã¿é áîëîõ þì.

14. Òºñëèéí ìåíåæìåíò
14
Òóõàéí õîò, ä¿¿ðýã, îðîí íóòãèéí çàñàã äàðãûí ìºðèéí õºòºëáºðòýé õîëáîí
òºëºâëºõ,
Àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãà, õóâü õ¿ì¿¿ñòýé õàðèëöàí àøèãòàé íºõöºëººð
õàìòðàí àæèëëàõ õýëáýðýýð òºñºë òºëºâëºãººãºº áîëîâñðóóëàõ
øààðäëàãàòàé
Æèøýý íü:
Òºñëèéí ýðõ ç¿éí äýìæëýã íü äàí ãàíö òîìîîõîí òºñºë õºòºëáºðèéã
õýðýãæ¿¿ëýõýä áóñ æèæèã äóíä áèçíåñ ýðõëýõýä ÷ çàéëøã¿é õýðýãòýé
áàéõ ÿâäàë áèé. Ýíý íü òýäíèéã àëèâàà ýðñäëýýñ õàìãààëàõàä õàìãèéí òîì
äýìæëýã áîëæ ºãäºãòýé õîëáîîòîé þì.
Ýíý òºðëèéí äýìæëýã íü
Õóóëü ýðõ ç¿éí ººð÷ëºëò
Òîãòâîðòîé áàéäëûí ãýðýý
Àæ àõóéí íýãæèéí òóñãàé çºâøººðºë
Ä¿ðýì æóðàìààð äàìæèí õýðýãæèõ íü áèé
Æèøýý íü:
Ñàéí òºñºë õýíä õýðýãòýé âý ?
Ñàéí òºñºë õýíä õýðýãòýé âý ?
Ñàéí òºñºë íü øóóä óòãààðàà:
Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí Ãàçðààñ õýðýãæ¿¿ëæ áóé “Àòðûí 3-ð àÿíû” õ¿ðýýíä
ãàçàð òàðèàëàíãèéí ñàëáàðò áèçíåñ ýðõëýã÷èä íü ÕÀÀ íü òîíîã òºõººðºìæèéã ãàäíààñ
îðóóëæ èðýõýä ãààëèéí òàòâàðààñ ÷ºëººëºãäñºíû äýýð òºðººñ ¿ðèéí áóäààã çýýëýýð
îëãîõ, íàìðûí óðãàö õóðààëòûí ¿åä øàòàõóóíû çàðäëûã ìºí çýýëýýð îëãîõ çýðýã ìàø îëîí
äýìæëýã¿¿äèéã ¿ç¿¿ëñýí Ýíý íü “Àòðûí 3-ð àÿí”-òàé õîëáîîòîéãîîð ãàçàð òàðèàëàíãèéí
ñàëáàðò òºñºë õºòºëáºð õýðýãæ¿¿ëñýí àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãà íü ¿éë àæèëëàãààíû
ìàø òîì äýìæëýãèéã àâ÷ ¿¿íèé ¿ð ä¿íä òºñºë òºëºâëºãºº íü àìæèëòòàé õýðýãæñýí áàéõ
æèøýýòýé
Àéíõîó Ìàéíç êîìïàíèä Ìîíãîë îðîíä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõàä õºðºí㺠ñàíõ¿¿ãèéí
áîëîí ¿éë àæèëëàãààíû äýìæëýã áóñ õàðèí ýðõ ç¿éí äýìæëýã ë õýðýãòýé áàéñàí. Èéìä
òýä “Îþó òîëãîé” òºñëèéã áîëîâñðóóëàí Ìîíãîë óëñûí Çàñãèéí Ãàçàðò òàíèëöóóëæ
òýäíýýñ ýðõ ç¿éí òàëûí ìàø òîì äýìæëýãèéã àâ÷ ÷àäñàí.
Ñàéí òºñºë íü
Òàíüä Õàìòðàí àæèëëàã÷
àæèëëàã÷
Íèéãýìä

15. Òºñëèéí ìåíåæìåíò
15
Òà ñàéí òºñºë õºòºëáºð áîëîâñðóóëæ õýí íýãíýýñ äýìæëýã àâ÷ ÷àäñàíààðàà
ººðèéí îëîí æèëèéí ìºðººäºë, õýðýãæ¿¿ëýõýýð áîäîæ áàéñàí ñàíààãàà
áîäèòîéãîîð áèé áîëãîõ á¿ðýí áîëîìæòîé áîëæ óëìààð ¿¿íèé ¿ð ä¿íä àìüäðàë
àõóéãàà ñàéæðóóëàõ, áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààãàà ºðãºæ¿¿ëýõ,
Òàíû ñàéí òºñºë õºòºëáºð àìæèëòòàé õýðýãæ¿¿ëñýíýýð îëîí àðâàí õ¿íèéã
àæëûí áàéðòàé áîëãîæ òýäíèé àìüæèðãààíä ÷óõàë íºëººã ¿ç¿¿ëýõ,
Ñàéí òºñºë õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä õàìòûí àæèëëàãààíû îëîí îëîí õýëáýð¿¿ä áèé
áîëæ ò¿íøëýëèéí ñ¿ëæýý ¿¿ñýõ ,
Ñàéí òºñºë õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä øèíý á¿òýýë òóóðâèë ãàðàõ, øèíý øèíý
á¿òýýí áàéãóóëàëòûã áèé áîëãîñíîîðîî óëñ îðíû õºãæèë äýâøèëä òîìîîõîí íºëººã
¿ç¿¿ëæ ¿¿íèé ¿ð ä¿íã ìÿíãà ìÿíãàí õ¿í õ¿ðòýõ,
Ñàéí òºñºë íü øóóä áóñ óòãààðàà:
Ñàéí òºñºë õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä áèé áîëñîí áèçíåñ, ¿éëäâýð, ¿éë÷èëãýýíèé
ñàëáàðààñ îëñîí òàòâàðûí îðëîãî íü óëñ îðíû áîëîâñðîë, ýð¿¿ë ìýíä íèéãìèéí
õºãæèëä áîäèòîé íºëºº ¿ç¿¿ëýõ,
Ñàéí òºñºë õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä áèé áîëñîí á¿òýýë òóóðâèë íü õ¿ì¿¿ñèéí îþóí
ñýòãýëãýýíèé õºãæèëä ¿íýëæ áàðøã¿é õóâü íýìýð îðóóëàõ,
Ñàéí òºñºë õºòºëáºð íü èðýýä¿éí øèíæëýõ óõààíû îëîëò àìæèëò, áàéãàë,
íèéãìýýñ õ¿í òºðºëõòºíä ¿ç¿¿ëýõ ñºðºã íºëººëëèéã áàãàñãàõ
ͺ㺺 òàëààð àìæèëòòàé õýðýãæèæ ¿ð ä¿íãýý áîäèòîéãîîð ºãºõ íü á¿õèé ë
òàëààð íîòëîãäñîí ñàéí òºñºë õºòºëáºðò ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýã ¿ç¿¿ëæ, õºðºíãº
îðóóëàëò õèéñíýýðýý òóõàéí ýòãýýä ººðèéí ìºíãèéã áàòàëãààòàé ºñãºõ, ìºí
õàìòðàí àæèëëàõ çàìààð áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààãàà ºðãºæ¿¿ëýõýä à÷
òóñòàé
̺í òàíû òºñëèéã õýðýãæèõýä øààðäàãäàõ ¿éë àæèëëàãààíû äýìæëýãèéí õýí
íýãýí ýòãýýä òàíüä ¿ç¿¿ëñýíýýðýý íèéãýìä õóðèìòëàãäñàí øèéäâýðëýæ
÷àäààã¿é áàéãàà òóõàéí àñóóäëàà øèéäâýðëýõèéí çýðýãöýý öààøèä
øèéäýæ áîëîõ îëîí îëîí àñóóäëóóäûã õàìòðàí øèéäýõ ò¿íø îëæ àâàõàä èõýýõýí
¿ð ä¿íòýé áîëíî.
Ýöýñò íü æèðèéí îëîí ò¿ìýí ¿ð àæëûí áàéðòàé áîëîõ
Сургалтын зорилтууд:
Маркетинг, менежментийн талаархи үндсэн ойлголтонд тулгуурлан
төслийн менежментийн хэрхэн зөв зохистой үр дүнтэй хийх талаархи
мэдлэгийг дээшлүүлэх
Нийгэм болон бизнесийн салбарын эрэлт хэрэгцээг зөв тодорхойлж
үнэлэлт дүгнэлт хийх чадварыг сайжруулах
Төслийн зорилтот бүлгүүдийн бие даан ажиллах чадварыг дээшлүүлэх
Нийгмийн болон бизнесийн хөгжлийн төсөл хөтөлбөрийг бие даан
гүйцэтгэх дадал чадварыг нэмэгдүүлэх
Хамтран ажиллагч болон санхүүжүүлэгч байгууллагуудад өөрийн
төсөл хөтөлбөрийг үр ашигтай талыг үнэн зөвөөр ойлгуулах дадал
чадварыг эзэмшүүлэх

16. Òºñëèéí ìåíåæìåíò
16
Òºñëèéí á¿òýö
Òºñëèéí áàðèìò áè÷èã íü äîð äóðüäñàí åðºíõèé á¿òýöòýé áàéõûí çýðýãöýý
¿íäñýí áîëîí äýä á¿ëã¿¿äèéí õîîðîíäûí óÿëäàà, àãóóëãûí äýñ äàðëààëàë
çýðãèéã íàðèéí áàðèìòëàí áè÷èõ øààðäëàãàòàé.
¯¿íèé òóëä òà
1.-ð çîðèëãîî òîäîðõîéëîõ øààðäëàãàòàé áºãººä ¿¿íèé òóëä äàðààõè
ç¿éë¿¿äèéã àíõààðàõ õýðýãòýé.
Çîðèëãî íü:
1-ðò òîâ÷ òîäîðõîé áàéõ Òºñëèéí çîðèëãûã íý㠺㿿ëáýðò áàãòààí ¿íäñýí
ñàíààãàà òîäîðõîé áè÷èõ õýðýãòýé. Èíãýõäýý õýòýðõèé õóðààíãóéëæ
åðºíõèé áàéäëààð áè÷èæ áîëîõã¿é
Æèøýý íü պ人ãèéí èðãýäýä çîðèóëñàí 7 õîíîãèéí ñóðãàëò ÿâóóëàõàä óã
òºñëèéí çîðèëãî îðøèíî. ãýæ åðºíõèé õýëáýðýýð áè÷èõ íü áèé. Ýíý íü ÷óõàì
ÿìàð òºðëèéí ñóðãàëòûã ÿàõ ãýæ çîõèîí áàéãóóëæ áàéãàà þì áý ãýäýã íü
òîäîðõîé áèø áîëæ áàéíà.
Òýãâýë: պ人ãèéí èðãýäèéí àìüæèðãààíû ÷àäàâõèéã äýýøë¿¿ëýõ ¿¿äíýýñ
æèæèã äóíä ¿éëäâýðëýëèéí ñóðãàëòûã îðîí íóòàãò çîõèîí áàéãóóëàõàä óã
òºñëèéí çîðèëãî îðøèíî. ãýæ òîäîðõîéëæ áîëíî Èíãýõäýý çîðèëãî äýýð çààâàë
õóãàöàà òàâèõ øààðäëàãàã¿é. Ó÷èð íü òºñºë õýðýãæèõ õóãàöààã òóñàä íü
àâ÷ ¿çäýã

17. Òºñëèéí ìåíåæìåíò
17
2-ðò äýìæèã÷ ýòãýýäýä õàíäñàí áàéõ. Ýíý íü òà ººðèéí ñàíààãàà
õýðýãæ¿¿ëýõýýð õýí íýãýíä õàíäàæ áàéãàà áîë òóõàéí ýòãýýäèéí ¿éë
àæèëëàãààíû çîðèëãî çîðèëòûã ñóäëàí ¿çýæ óã çîðèëãî çîðèëòòîé
óÿëäóóëàõ õýëáýðýýð çîðèëãîî òîäîðõîéëæ áîëíî.
Òóõàéëáàë: Òà Çàñãèéí Ãàçàð áîëîí îðîí íóòãèéí òºðèéí áàéãóóëëàãààñ
äýìæëýã àâàõààð òºëºâëºæ áàéãàà áîë ìºðèéí õºòºëáºð áîëîí òóõàéí æèëèéí
çîðèëòûí õ¿ðýýíä çîðèëãîî òîäîðõîéëîõ íü òýäíýýñ äýìæëýã àâàõ ìàãàäëàëûã
òàíü íýìýãä¿¿ëíý ãýñýí ¿ã.
Æèøýý íü: 40 ìÿíãàí àéë îðîí ñóóöíû õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä èðãýäèéí òàâ
òóõòàé àìüäðàõ îð÷èí íºõöºëèéã õàíãàñàí ÷àíàðòàé õÿìä îðîí ñóóöààð Íàëàéõ
ä¿¿ðãèéí èðãýäèéã õàíãàõàä óã òºñëèéí çîðèëãî îðøèíî. ã.ì
3-ðò òºñëèéí õýëáýðèéã òîäîðõîéëñîí áàéõ: Ýíý òàíû õýðýãæ¿¿ëýõ ãýæ áóé
ñàíàà òàíü ñóðãàëòûí, ¿éëäâýðëýëèéí, õºãæëèéí, áèçíåñèéí, íèéãìèéí, ýðäýì
øèíæèëãýýíèé çýðýã ÷èãëýë¿¿äèéí àëü íü áîëîõûã èëýðõèéñýí áàéõ.
Æèøýý íü: Ìîíãîë îðîíä ãàçàð òàðèàëàíãèéí ñàëáàð ýð÷èìòýé õºãæèæ
áàéãààòàé õîëáîîòîéãîîð ÷àíàðòàé õÿìä ÕÀÀ òîíîã òºõººðºìæèéã íèéë¿¿ëýõ
çàìàà𠺺ðèéí áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààã ºðãºæ¿¿ëýõýä óã òºñëèéí çîðèëãî
îðøèíî. õýìýýí áèçíåñèéí øèíæ ÷àíàðòàé áîëîõîî òîäîðõîéëæ áîëíî.
̺í Òºìñ õ¿íñíèé íîãîî òàðèàëàõ çàìààð îðîí íóòãèéí èðãýäèéã àþóëã¿é ýð¿¿ë
õÿìä õ¿íñíèé íîãîîãîîð õàíãàõàä óã òºñëèéí çîðèëãî îðøèíî. õýìýýí òàðèàëàõ
ãýäýã óòãààð ¿éëäâýðëýëèéí øèíæ ÷àíàðòàé áîëîõûã òîäîòãîæ áàéíà.
Èéíõ¿¿ òà ººðèéí òºñëèéí çîðèëãîî õýð çýðýã îíîâ÷òîé òîäîðõîéëñîíîîñ
òàíû òºñºë äýìæëýã àâàõ ýñýõ íü øèéäýãäýõ áîëíî.
Ó÷èð íü òàíû òºñºëòýé òàíèëöàæ áóé ýòãýýä íýí ò¿ð¿¿íä òàíû áèçíåñ, àæèë
õýðãèéí ñàíààíû çîðèëãîòîé òàíèëöàæ ¿¿íýýñ óëáààëàí öààøèä òàíû
òºñºëòýé, òàíèëöàõ óó, äýìæèõ ¿¿ ãýäãýý øèéäýõ áîëíî.
2-ðò: çîðèëãîî òîäîðõîéëñîíû äàðàà çîðèëòóóäàà òîäîðõîéëîõ øààðäëàãàòàé.
Çîðèëò íü:
Çîðèëò áîë òàíû çîðèëãîäîî õ¿ðýõ àðãà çàìûã òîäîðõîéëæ ºãäºã. Èíãýõäýý
çîðèëò íü:
Òºñëèéí õàìðàõ õ¿ðýý
Õýðýãæèõ õóãàöàà
ªºð÷ëºëò øèíý÷ëýëò
¯ð ä¿í ãýñýí ÷èãëýëýýð òîäîðõîéëîãääîã.
Òóõàéëáàë: Óóë óóðõàéí ñàëáàðûí ºðñºëäºõ ÷àäâàðûã íýìýãä¿¿ëýõ
çîðèëãîîð ìýðãýæèëòýé àæèëòàí áýëòãýõ ñóðãàëòûí òºâèéã îðîí íóòàãò
áàéãóóëàõàä óã òºñëèéí çîðèëãî îðøèíî.
Çîðèëò:
Ñóðãàëòûí òºâèéí áàðèëãà áàéãóóëàìæèéã áàðèõ, çàìààð ñóðàëöàãñàäûí
ñóðàõ îð÷èí íºõöºëèéã á¿ðä¿¿ëýõ
Ñóðãàëòûí òºâèéí àíãè òàíõèì, íîìûí ñàí òåõíèê õýðýãñýëèéã îð÷èí ¿åèéí
òåõíèê òîíîã òºõººðºì溺ð õàíãàõ

18. Òºñëèéí ìåíåæìåíò
18
Ñóðãàëòûí õºòºëáºð àãóóëãûã ìýðãýæëèéí áàéãóóëàãààð áàòëóóëàõ,
ìýðãýøñýí áàãø ìýðãýæèëòí¿¿äýýð ñóðãàëòûí óäèðäàí ÿâóóëàõ
Ãîâèéí á¿ñèéí àéìãóóäûí èðãýäèéí ñóð÷ áîëîâñðîõ áîëîìæèéã á¿ðä¿¿ëýõ
Òºãññºí ìýðãýæèëòí¿¿äèéã óóë óóðõàéí ñàëáàð äàõü àæëûí áàéðàààð
õàíãàõ
……………………
Төслийн техник эдийн засгийн үндэслэл боловсруулах
Техник эдийн засгийн үндэслэл төслийг эхлэхэд хэрхэн тус болох вэ.
Ажил хэргээ эхлэхийн өмнө та азаа сорихын оронд үйл хэргийг
ашигтайгаар явуулах тодорхой мэдээллүүдийг цуглуулж
төлөвлөгөөгөө боловсруулна. Бизнес эхлэн эрхлэгчдийн дотор алдаа
гаргагчдын үндсэн шалтгаан нь сайтар бодож тунгаагаагүй төлөвлөлт
болон бэлтгэл байдаг.
Өөрийн чинь санаа бодол, цуглуулсан бүх мэдээллүүд чинь техник
эдийн засгийн үндэслэл болж танд тус болно. Үүнд:
өөрийн ажил хэргээ эхлэх эсэхээ шийдэхэд:
өөрийн санааг хэрэгжүүлэх ажлыг хамгийн дээд зэргээр зохион
байгуулж эхлүүлэн явуулахад:
та өөрийн төслөө санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх банкны байгууллага
болон хөрөнгө оруулагчдад зээл авахын тулд тангилцуулах:
Техник-эдийн засгийн үндэслэл боловсруулах үед таны ажил хэргийн
санаа хэр зэрэг амьдрах чадвартай, зөв болохыг үнэлэх чадвартай
байх хэрэгтэй. Хэрэв та цаашаа явахыг хүсч байвал танд санаагаа
хэрэгжүүлэх төлөвлөгөө бэлэн байх болно.
Та техник-эдийн засгийн үндэслэлийг хэд хэдэн удаа өөрчлөн хийж ч
магадгүй. Мэдээлэл хайх үедээ хэтэрхий яарах хэрэгггүй, өөрийн
санааг сайтар үндэслэлтэй болгох хэрэгтэй. Дурын мөчид эргэн буцан,
техник-эдийн засгийн үндэслэлийн үе шат бүрт өөрчлөлтүүдийг хийж
болно.
Техник эдийн засгийн үндэслэлийн агуулга
Техник эдийн засгийн үндэслэл нь тухайн ажил хэргийн гол
асуудлууд, шаардлагыг бүрэн хангасан байх ѐстой. Энэ нь өөрийн
санааг, хэрэгжүүлэх бэлтгэл хангах ажил нэг бүрийг гүйцэтгэх
удирдамж болох тул бүх ажлуудыг оруулсан хөтөлбөр юм. Хэрэв
хөрөнгө оруулагч болон санхүүжүүлэгч байгууллага техник эдийн
засгийн талаар тодорхой шалгуур үзүүлэлтүүдийг гарган тавьсан бол
өөрийн санааг тухайн үзүүлэлтүүдтэй уялдуулан гүйцэтгэх нь чухал.
Дараахи хэсгийг судалж үзсэны эцэст та өөрөө техник эдийн засгийн
үндэслэлээ боловсруулж чаддаг болно.
Ерөнхий хэсэг
Ерөнхий хэсэг таны бизнесийн санааны товч тайлбар, техник-эдийн
засгийн үндэслэлийн бусад хэсгийн зарим нэг чухал мэдээллүүд байх

19. Òºñëèéí ìåíåæìåíò
19
болно. Бусад хэсгүүд нь ерөнхий хэсгийг бэлтгэмэгц аяндаа
таглагдана. Ерөнхий хэсэг нь түүнийг уншсан хүнд таны санаачлагын
тухай анхны сэтгэгдэл төрүүлэх тулд маш тодорхой, нягт нямбай
хийгдвэл зохино.
Таны ажил хэргийн санаа
Ямар ч ажлын үндэс нь санаа байна. Өөрийнхөө санааг товч
тайлбарлаад ямар бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, ямар үйлчилгээ үзүүлэх
буюу ямар бараа худалдах, хаана, хэнд яаж хандах тухайгаа дурьдана.
Хэрэв та банк болон санхүүгийн байгууллагаас бус хөгжлийн сан,
хандивлагч, хөрөнгө оруулагчдаас санхүүгийн дэмжлэг авах
зорилготой байгаа бол таны санаа тухайн байгууллагын үйл
ажиллагааны үндсэн чиглэлтэй уялдаж байх нь нэн чухал. 4-р бүлэг
ажил хэргийн санаагаа бодож боловсруулж түүнийг техник-эдийн
засгийн үндэслэлийн эхний хэсэгт тусгахад тусална.
Маркетингийн төлөвлөгөө
Өөрийн ажил хэргийн санаагаа хөгжүүлсний дараа та бараа, гүйлгээг
хэрхэн явуулах тухай сайтар бодох хэрэгтэй. Маркетинг бол таны юуг
хэнд зориулж хийх, хэн таны үйлчлүүлэгч болох, тэрэнд юу хэрэгтэй,
тэр юу хүсч байгааг тодорхойлох үйл ажил юм. Таны үүрэг бол
үйлчлүүлэгчийн шаардлагыг хангах, тэгснээрээ ашиг олох явдал юм.
Маркетингийн төлөвлөгөөнд та ямар бүтээгдэхүүн, ажил, үйлчилгээг
ямар үнээр худалдах, үйлдвэрлэл, үйлчилгээгээ хаана явуулах,
борлуулалтын ямар арга ашиглах, өөрийн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээгээ,
бизнесээ хэрхэн хөгжүүлэхээ дэлгэрэнгүй тусгана. 5-р бүлэг техник-
эдийн засгийн үндэслэлд маркетингийн төлөвлөгөө боловсруудахд
тусална.
Үйлдвэрлэл эрхлэх үйл ажиллагааны хэлбэр
Үйлдвэрлэл эрхлэх үйл ажиллагаа нь хууль ѐсны төрөл бүрийн
хэлбэрийн аль нэгийг өөрийн ажилдаа сонгож авч болно. Тэдгээр нь
тус бүрийн давуу болон дутагдалтай талуудтай байдаг. Тиймээс та
өөрийн бизнесийн онцлогийг харгалзан аль тохиромжтойг нь
сонгоорой. Гэрчилгээ, патентын эрхээрээ хувиараа эрхлэх аж ахуй,
хувьцаат компани, нөхөрлөл, хоршоо, хязгаарлагдмал хариуцлагатай
компани зэргийн алиныг ч сонгож болно. 6-р бүлэгт төрөл бүрийн аж
ахуйн-үйлдвэрлэл эрхлэх хэлбэрүүдийн тайлбар байгаа. Та бүхэн ямар
хэлбэр нь таны үйлдвэрлэлд илүү тохиромжтойг тодорхойлоход
тусална.
Ажиллах хүчин
Ямар ажиллах хүчин танд шаардлагатайг бодох хэрэгтэй Хичнээн
ажилтан танд хэрэгтэй, тэд ямар дадлага, туршлагатай байхыг
тодорхойлох шаардлага гарна. 7-р бүлэг хүний нөөцийг тогтоох
асуудлыг шийдвэрлэхэд тусална.
Хуулийн хариуцлага

20. Òºñëèéí ìåíåæìåíò
20
Та өөрийн төслийг хэрэгжүүлэхэд хуулийн хариуцлага хүлээнэ. Ямар
хуулийн нормативууд таны төсөлд нөлөөлөх, санхүүгийн аюулгүй
байдлын ямар даатгал төрөл бүрийн эрсдлээс хэрхэн хамгаалах тухай
мэдэхэд 8- бүлэг танд тусална.
Зайлшгүй шаардлагатай гарааны хөрөнгө
Гарааны хөрөнгө гэдэг нь үйлдвэрлэлийг эхлэхэд шаардлагатай мөнгө
юм. Мөнгө нь тоног төхөөрөмж, материал худалдан авах, түрээсийн
төлбөр төлөх, цалин гэх мэт олон зүйлд хэрэгтэй. 9-р бүлэг гарааны
хөрөнгийн хэмжээг тодорхойлоход тусална.
Гарааны хөрөнгийн эх үүсвэр
Гарааны хөрөнгийн хэмжээг тодорхойлсоны дараа та түүнийг
эргүүлээд олно гэдэгтээ итгэлтэй байх болно. 10-р бүлэгт гарааны
хөрөнгийг өөрийн хөрөнгөөр, зээлээр, лизинг, бусад баталгаатйагаар
олох тухай дурьдсан
Өртгийн калькуляц
Бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээний үнийг зөв тогтоох, техник-эдийн
засгийн үндэслэлийг боловсруулахад бүтээгдэхүүн, ажил
үйлчилгээний зардлыг тооцох ѐстой. 11-р бүлэгт үнэ бүрдүүлэх
аргачлалыг тайлбарлана.
Бүртгэл хөтлөлт ба санхүүгийн төлөвлөлт
Ямар ч бизнест бүртгэл хөтлөлт ба санхүүгийн төлөвлөлт
шаардагдана. 12-р бүлэгт танд тохиромжтой бүртгэл, тайлангийн
хэлбэрийг сонгох, ашиг ба бэлэн мөнгөний хөдөлгөөнийг төлөвлөх
тухай дурьдсан.
Техник эдийн засгийн үндэслэлийн мэдээллийг хаанаас олж болох вэ
?
Техник-эдийн засгийн үндэслэлийн боловсруулахын тулд ихээхн
мэдээлэл цуглуулж, үнэлгээ, тооцоо хийнэ. Хэсэг мэдээллийг та өөрөө
олно. Гагцхүү техник-эдийн засгийн үндэслэлийг боловсруулахад
зарим үед танд мэргэжилтний тусламж хэрэгтэй, учир нь зөвхөн
мэргэжлийн хүн л танд илүү үнэтэй зөвлөгөө өгч чадна.
Доор техник-эдийн засгийн үндэслэлийг боловсруулахад хэрэгтэй эх
үүсвэрүүдийн жагсаалтыг гаргав.
Та ажил хэрэг эрхлэгчдэд туслах төрийн байгууллагад хандаж болно.
Техник-эдийн засгийн үндэслэлийн зарим хэсгийг боловсруулахад
бизнесийн салбарын нягтлан бодогч, хуульч ба зөвлөгчдийн тусламж
хэрэгтэй болно.
Бүр нарийн асуудлуудаар тухайн төслийн үндсэн чиглэлтэй холбоотой
салбарт, тухайлбал танай бизнесийн салбарт туршлагатай хүнээс
зөвлөгөө авч болно.
Зээл авахаар хандсан үйлдвэрлэл эрхлэгчдэд банк заримдаа дэмжлэг
үзүүлдэг
Холбоод / худалдааны танхим, ажил олгогчдын байгууллага / зарим
тохиолдолд жижиг бизнес эрхлэгчдийн хэлтэс нийгмийн сайн сайхны
төлөөх төрийн бус байгууллага зэрэг нь үйлдвэрлэл эрхлэгч нэрт
тусламж үзүүлдэг.

21. Òºñëèéí ìåíåæìåíò
21
Төслийн õýëáýð
Бизнесийн концепци гэж юу вэ ?
Аливаа бизнес ямар нэг санаанаас үүдэлтэй байдаг. Бизнесийг
тодорхой бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээг хүмүүс хүссэнийг мэдэж
байгаа эмэгтэй, эрэгтэй хэн ч эрхлэж болно. Шинэ боломжийн тухай
санаа үүсэнгүүт түүнийг онолын үндэслэл, тогтолцоо болгон
хөгжүүлэх хэрэгтэй. Бизнесийн тогтолцоо нь үндсэн үйлдлүүдийн товч
тодорхойлолт юм. Түүний дотор дараахи асуудлыг задлаж үздэг.
Ямар бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээг зарах, үзүүлэх вэ ?
Хэнд хэдийг өгөх ?
Ажил үйлчилгээгээ, бүтээгдэхүүнээ хэрхэн зарах вэ ?
Үйлчлүүлэгчийн ямар шаардлагыг хангах вэ ?
Юу ?
Таны бизнес ямар бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээг зарах вэ ?
Үндэслэл нь таных хамгийн сайн болж байгаад оршино. Магадгүй та
тодорхой туршлага хуримтлуулсан эсвэл сургууль, дамжаа хийсэн
тэгээд нэлээд дадлагатай болсон байж болох юм. Таны бинесийн
тогтолцоо юугаар илүү ажиллахыг тодотгоно.
Хэнд ?
Хэн таны бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээг авах вэ ?
Үйлчлүүлэгчээр хувь хүн буюу бусад үйлдвэр байж болно. Тэдгээр нь
нэг жижиг газар, эсвэл том хэмжээний нутаг дэвсгэр бүр цаашилбал
бүхэл бүтэн улсыг хамаруулж төлөөлсөн байж болох юм. Та зөвхөн
тодорхой үйлчилгээний хүрээний буюу бүх үйлчлүүэгчтэй харьцах уу,
чухам хэнд өгөх гэдэг тухайд тодорхой төсөөлөлтэй байх нь маш
чухал.
Яаж ?
Бүтээгдэхүүн, үйлчилгээгээ яаж худалдах вэ ? Хэрэв дэлгүүр
нээх бол ойлгомжтой, гэтэл үйлдвэрлэгч ба үйлчилгээний ажилтнууд
өөр өөр маягаар худалдаа хийж болно. Үйлдвэрлэгч жишээ нь зөвхөн
шууд хэрэглэгчид, эсвэл жижиглэнгийн худалдаанд өгдөг байж болно.
Ямар ?
Үйлчлүүлэгчийн ямар хэрэгцээг танай бүтээгдэхүүн, ажил
үйлчилгээ хангах вэ ? Бизнесийн тогтолцоо нь үйлчлүүлэгчийн
бэрхшээл, шаардлагыг байнга тусгаж байх ѐстой. Тогтолцоог
тодорхойлох үед хамгийн боломжтой үйлчлүүлэгч юуг хүсдэг, зах
зээлийн үнэ ханшийн хэтийн чиглэл ямар байгааг тодруулахнь маш
чухал.
Төслийн маркетингийн төлөвлөгөө зохиох
Маркетинг гэж юу вэ ?

22. Òºñëèéí ìåíåæìåíò
22
Маркетинг гэдэг нь боломжит хэрэглэгчид болон таны хангаж
чадах тэдний хэрэгцээг тодруулахын тулд хийгдэж байгаа бүхнийг
хэлэх бөгөөд ингэхдээ дараах замаар ашиг олох явдал юм. Үүнд:
хэрэглэгчдийг тэдэнд дутагдаж байгаа бүтээгдэхүүн, ажил
үйлчилгээгээр хангах:
тэдний төлөхөд бэлэн байгаа үнийг тогтоох:
хэрэглэгчидэд бараа, ажил үйлчилгээг хүргэх:
хэрэглэгчидэд бараа, ажил үйлчилгээг борлуулахын тулд мэдээлэл
хүргэх, өөртөө татах
Маркетинг нь аливаа төсөл хөтөлбөр, бизнесийн ажил эхлүүлэн
явуулахад хамгийн чухал бөгөөд түвэгтэй хэсэг юм . Та өөрийн төсөл
хөтөлбөрийг санхүүжүүлэгч байгууллагад танилцуулахаасаа өмнө
маркетингийн төлөвлөлтийг сайтар хийсэн эсэхээ эргэн нэг харах
шаардлагтай. Таны бараа, ажил үйлчилгээ нэлээд сайн ч гэсэн зах
зээлд борлуулахын тулд зөв гаргахгүй бол хэн ч авахгүй.
Маркетингийн үе шат
Маркетинг үйлчлүүлэгчийн хэрэгцээ, таашаал дээр үндэслэлсэн
бизнесийн тогтолцооноос эхлэнэ
Бизнесийн тогтолцоогоо үндэслэн зах зээлийг судална.
Зах зээлийн судалгааг үндэслэн маркетингийн төлөвлөгөөг
боловсруулна.
Зах зээлийн байнга судална. Өөрийн ажлыг явуулахдаа
үйлчлүүлэгчийн хүсэлтийг сонсч, тэдэнд чанартай байраа худалдаж,
үйлчилгээг хүргэх ѐстой.
Зах зээлийг судлаарай
Төслийн хамгийн гол хэсэг бол зах зээлийг судлах явдал юм. Та
зах зээлийг судалснаар өөрийн үйлчлүүлэгчийнболон өрсөлдөөний
иалаар ихийг мэдэх шаардлага гарна. Магадгүй таны хувийн болон
бизнесийн тогтолцоог боловсруулсан туршлагаас нэлээд зүйлүүд танд
тодорхой ч байж болох юм. Гэсэн ч хэдий чинээ их мэдээлэтэй байна
төдий чинээ сайн. Бусад эх сурвалжаас мэдээлэл авахад зарцуулах
цагт харамсах хэрэгггүй.
Доор үйлчлүүлэгч ба өрсөлдөгчийн тухай нэмэгдэл мэдээлэл
олох аргуудыг дурьдав.
Бололцоотой хэрэглэгчтэйгээ ярилцаарай. Тэднээс, жишээ нь:
ямар бараа, ажил үйлчилгээг хүсдэг
тэд таны өрсөлдөгчийн талаар ямар бодолтой байдаг зэргийг мэдэж
болно.
Өрсөлдөгчийгөө судлаарай. Дараах мэдээллийг магадлаарай:
бүтээгдэхүүн ба ажил үйлчилгээний талаар тухайлбал, чанар,
үзэмжийн тухай
ямар үнэ тогтоож байгаа
тэд үйлчлүүлэгчийг хэрхэн татдаг
Бараа нийлүүлэгч, бизнесийн түншүүдээсээ асуугаарай:

23. Òºñëèéí ìåíåæìåíò
23
хэний бараа тэдний бизнест илүү гүйлгээтэй байгаа
тэд таны бизнесийн тогтолцоог юу гэж бодддог тухай
тэд таны өрсөлдөгчийн барааны талаархи бодол зэргийг мэдэх
Шинэ бараа, ажил үйлчилгээний талаар мэдээлэл олохын тулд
мэрэгжлийн сонин, сэтгүүл уншиж байгаарай.
Зах зээлийг судлах үедээ цуглуулсан мэдээнүүдийг ашиглаад
доорхи хүснэгтийг бөглөөрэй.
1-р багананд хийх гэж байгаа бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээг бичээрэй.
Жижиглэн, бөөний худалдаа эрхлэгчид ижил барааны бүлэг тус бүрээр
нь бичнэ.
2-р багананд бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээ бүрийг хэзээ ч үнийг нь
төлөөд авах боломжтой харилцагчийг тодорхойлно.
3-р багананд хэрэглэгчийн шаардлагыг хангасан бүтээгдэхүүн, ажил
үйлчилгээг жагсаах. Эдгээр бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээг
хэрэглэгчийн илүүд үздэг талууд, эсвэл тэд хэдийд юуг яаж худалдан
авах, төлбөрийг бэлэн хийх зэргийн жагсаалт хийх.
4-р багананд өөрийн өрсөлдөгчийн талаар тодоруулсан чухал
мэдээнүүдийг тайлбарлан бичнэ.
1 2 3 4
Миний
бүтээгдэхүүн
буюу үйлчилгээ
Миний
хэрэглэгчид
Миний
боломжтой
хэрэглэгчдийн
хэрэгцээ,
шаардлага
Өрсөлдөгчид
Маркетингийн төлөвлөгөө зохиогоорой
Маркетингийн төлөвлөгөөг зохиохдоо өөрийн бүтээгдэхүүн,
ажил үйлчилгээг хэрхэн худалдах тухай бодох хэрэгтэй. Маркетингийн
төлөвлөгөөг зохиохдоо маркетингийн дөрвөн гол дүрмийг баримтлах
нь илүү зохимжтой:
бүтээгдэхүүн- хэрэглэгчид худалдах зориулалттай бүтээгдэхүүн, ажил
үйлчилгээ
Үнэ- өөрийн бүтээгдэхүүнд тогтоож байгаа үнэ
Оршин байгаа газар нь яаж, хаана хэрэглэгчдэд хүрч чадах газар юм.
Гаргалт буюу борлуулалт- өөрийн үйлчлүүлэгчдээ бараа, ажил
үйлчилгээний талаархи мэдээг хэрхэн хүргэх, тэдгээрийг худалдан
авах сонирхолыг яаж татахыг хэлнэ.
Бүтээгдэхүүн
Бүтээгдэхүүн гэдэг нь өөрийн хэрэглэгчдэд эхлээд санал болгох
бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээ юм. Та бүтээгдэхүүн ажил
үйлчилгээнийхээ хэлбэр, чанар, өнгө, хэмжээ гэх мэтийг шийдсэн байх
ѐстой.

24. Òºñëèéí ìåíåæìåíò
24
Бүтээгдэхүүн гэсэн ойлголтонд / үйлдвэрлэгчид ба
үйлчилгээний хүрээний ажилтнуудын хувьд / зөвхөн бүтээгдэхүүн,
ажил үйлчилгээ өөрөө ороод зогсохгүй тэдгээрийн бүх нэр төрөл
санал тавьж байгаа бүгд орно. Энэ ойлголтонд мөн сав баглаа,
ашиглалтын заавар, зарагдах бараанд хэрэглэгдэх дэлгүүрт байгаа
сэлбэгүүд, үзүүлэх боломжтой гэж санал тавьж байгаа үйлчилгээ,
засвар зэрэг бүгд орно. Мөн түүнчлэн таны бизнесийг бусдаас
ялгаруулахуйц онцгой шинж чанарууд бас орж болно. Эдгээр нь
бүтээгдэхүүн гэсэн ойлголтонд орно.
Техник-эдийн засгийн үндэслэлд бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээ
бүрийн барааны нэр төрөл, бөөний болон жижиглэнгийн худалдаа
эрхлэх зэргийг тайлбарласан байвал зохино.
Маркетингийн төлөвлөгөө бүтээгдэхүүн
Бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээ буюу барааны нэр төрөл
Талх Булочкон талх
Чанар Эх орны буудайн
гурилаар хийсэн
шинэхэн талх
Буудайн гурилаар хийсэн
шинэ талх
Өнгө Ердийн Ердийн
Хэмжээ Ердийн хэмжээтэй,
―Амтат талх‖ зэрэг
бусад дэлгүүрүүдийн
адил хэмжээтэй
―Амтат талх‖ зэрэг
стандартын хэмжээ
Савлалт Гялгар уутанд хийх Их дэлгүүр, нийтийн хоолны
газруудад цаасан болон
гялгар уутанд хийж хүргэх
Сэлбэг Заагдахгүй Заагдахгүй
Засвар Заагдахгүй Заагдахгүй
Үнэ
Үнэ гэдэг нь таны бүтээгдэхүүн ажил үйлчилгээний нэрлэсэн
өртөг юм. Үүнд бараагаа бэлэн мөнгөөр эсвэл зээлээр өгөх зэргийг
бодож тооцох шаардлагатай. Үнийг тодорхойлохын тулд:
өөрийн зардлуудыг мэдэх
хэрэглэгчид хэдийг төлөхөд бэлэн
өрсөлдөгчийн үнийг мэдэх
Үнэ тогтоохын тулд юуны өмнө өөрийн зардлыг тооцох хэрэгтэй.
Магадгүй та / Санхүүгийн төлөвлөлт / гэсэн лекцийг уншихгүйгээр
үнийг тооцож чадахгүй ч байж болох юм. Тэгвэл энэ шатанд бүх
мэдээллүүдийг цуглуулж ойролцоо үнэ тогтоогоорой. Дараа нь эргэж
нарийвчилж болно.
Техник-эдийн засгийн үндэслэлдээ ямар үнэ тогтоохоо тэмдэглээрэй.
Үнэ тогтоосны дараа ямар хөнгөлөлт үзүүлж чадах, бараагаа зээлээр
өгөх эсэх зэргийг тодорхойлно.

25. Òºñëèéí ìåíåæìåíò
25
Маркетингийн төлөвлөгөө үнэ
Бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээ буюу барааны нэр төрөл
Талх Булочкон талх
Өөрийн өртөг 168 төг 89 төг
Хэрэглэгчид
хэдийг бэлнээр
төлж чадах
Томоохон дэлгүүрүүд,
нийтийн хоолны газар 198
төг, зарим нэг хэрэглэгчид
200 төг
Томоохон дэлгүүрүүд,
нийтийн хоолны газрууд 98
төг, зарим нэг хэрэглэгчид
100 төг
Өрсөлдөгчийн
үнэ
Томоохон дэлгүүрүүд,
нийтийн хоолны газруудад
198 төг, ердийн
хэрэглэгчдэд 200 төг-өөр
борлуулдаг
Томоохон дэлгүүрүүд,
нийтийн хоолны газруудад
98 төг, ердийн хэрэглэгчдэд
100 төг-өөр борлуулдаг
Миний өөрийн
үнэ /НӨТ-тэй/
198 төг-өөр бөөний дэлгүүр,
нийтийн хоолны газруудад,
199 төг-өөр ойр хавийн
хэрэглэгчдэд
98 төг-өр бөөний дэлгүүр,
нийтийн хоолны газруудад
100 төг-өөр ойр хавийн
хэрэглэгчдэд
Энэ үнийг
тогтоосон
шалтаан
Томоохон дэлгүүр, нийтийн
хоолны газруудад бага үнэ
их чухал, тиймээс өөрийн
өртөг хямд байгаа тул бага
үнийг баримтлах нь чухал
гэж шийдвэрлэв
Томоохон дэлгүүр, нийтийн
хоолны газруудад бага үнэ
их чухал, тиймээс өөрийн
өртөг хямд байгаа тул бага
үнийг баримтлах нь чухал
гэж шийдвэрлэв
Хөнгөлөлт
тогтоох
хэрэглэгчид
Хөнгөлөлт тогтоогоогүй Хөнгөлөлт тогтоогоогүй
Зээлээр өгөх
хэрэглэгчид
Зээлээр томоохон дэлгүүр,
нийтийн хоолны газруудад
өгнө
Зээлээр томоохон дэлгүүр,
нийтийн хоолны газруудад
өгнө
Зээлээр өгөх
үндэслэл
Томоохон дэлгүүр, нийтийн
хоолны газруудад их
хэмжээгээр байнга авдаг
тул байнгын үйлчлүүлэгчид
найдвартайгийн дээр
тэдэнд үйлчилсэнээр
хэрэглэгчдийн тоо улам их
өсдөг байна.
Томоохон дэлгүүр, нийтийн
хоолны газруудад их
хэмжээгээр байнга авдаг тул
байнгын үйлчлүүлэгчид
найдвартайгийн дээр тэдэнд
үйлчилсэнээр хэрэглэгчдийн
тоо улам их өсдөг байна.
Байрлал
Байрлал гэдэг нь танай бизнес хаана явагдаж байгааг хэлэх
бөгөөд бөөний болон жижиглэнгийн худалдаанд мөн үйлчилгээний
хүрээнд ажиллагчдад их чухал ач холбогдолтой. Тэдний бизнес нь
хэрэглэгчдэд ойр байх нь чухал. Ажлын байрын сонголт бол барааны
хуваарилалтын ямар аргыг сонгосноос хамаарна.
Маркетингийн төлөвлөгөө байрлал
Байршил:
Бизнесээ хаана байрлуулахаар төлөвлөж байгаагаа тайлбарлааарай
Жишээ нь: Би Чингэлтэй дүүргийн 15 дугаар хорооны гол гудамжинд байгаа
байшинг түрээслэн авхаар төлөвлөж байна. Тэр байшин “Нарлаг” гуанзны эсрэг талд,
хүнсний томоохон дэлгүүрйн ойрхон байдаг. Түүнээс гадна автобусны буудал

26. Òºñëèéí ìåíåæìåíò
26
Барааг идэвхжүүлэх
Барааг идэвхжүүлэх нь хэрэглэгчдэд мэдээлэл өгч тэднийг
өөрийн бүтэгдэхүүн, ажил үйлчилгээндээ татах ажиллагаа юм. Та зар,
сурталчилгаа ашиглах буюу бараа, бүтээгдэхүүнээ урамшуулалтайгаар
худалдаж болно. Зар сурталчилгаа нь танай бараа, ажил үйлчилгээг
ашиглах боломжтой хэрэглэгчдэд мэдээлэл өгнө. Бараа худалдааны
урамшуулал нь худалдан авагч зөвхөн танаас бараа ихээр, байнга авах
холбоо тогтоох зориулалттай байвал зохино.
Барааг гаргах аргын сонголт нь ямар барааг зарахаас ихээхэн
хамаарна. Энэ үед зардлын талын асуудлыг анхаарах нь чухал..
Техник-эдийн засгийн үндэслэлдээ барааг зах зээлд гаргах зар
сурталчилгааны арга төлөвлөх ба үүнд хэдий хэмжээний зардал
гаргахыг тооцох хэрэгтэй
Маркетингийн төлөвлөгөө барааг идэвхжүүлэх
Зар сурталчилгааны
хэлбэрүүд
Тэдгээрийг хэрхэн
ашиглахаа
тайлбарлаарай
Зардал
Байшин дээрээ нэр
хаяг хийх
Нэр хаяг нь ―Нарийн
боовны цех‖ гэж томоор

27. Òºñëèéí ìåíåæìåíò
27
бичсэн байх ба энэ
байшинд дэлгүүр байдаг
нь хараад мэдэгдэхээр
байвал зохино
Орон нутгийн сонинд
зар сурталчилгаа
хэвлүүлэх
Дэлгүүрээ нээх үед орон
нутгийн сонинд
өөрсдийн худалдан
авагчдыг урьсан
зарлалыг 5 удаа
хэвлүүлнэ
Танилцуулгын хуудас
хэвлүүлэх
Худалдааны чиглэлээр
үйлажиллагаа явуулж
байгаа бизнесмэнүүдэд
өөрийн танилцуулгыг
тараах
Борлуулалтыг
урамшуулах арга
Түүнийг яаж ашиглахаа
тайлбарлаарай
Зардал
Үзүүлэн таниулах Өөрийн шинэ барааг бүх
худалдан авагч нартаа
үзүүлж сурталчилна.
Төслийн бизнесийн хэлбэрүүд
Өөрийн ажил хэргийг эхлэхдээ та хуулийн хэлбэрийг сонгох
ѐстой. Хуулийн хэлбэрийг сонгох нь маш чухал бөгөөд олонхи төсөл
хөтөлбөр нь хувь хүмүүсээр бус тодорхой байгууллага, аж ахуйн
нэгжээр дамжин хэрэгждэг гэдгийг мартаж болохгүй бөгөөд энэ нь
дараахи зүйлүүдэд нөлөөлнө. Үүнд:
бизнесийн бүртгэл, эхлэл, зардалд
нээлтийн үйл ажиллагааг хөнгөвчлөхөд
санхүүгийн эрсдэлд
хамтрагчтай болох боломжид
шийдвэр гаргах аргад
татвар ба орлогод зэрэг болно.
Бизнес явуулах эрх зүйн зохион байгуулалтын олон хэлбэрүүд байдаг.
Тэдгээр нь тус бүр өөрийн дутагдал, давуу талуудтай. Ямар тал нь
таны хувь илүү чухал гэдэгтэй зохицуулан бизнесийнхээ хэлбэрийг
сонгохоо бодох хэрэгтэй. Бизнесийн хэлбэрийг сонгох, түүнийг
бүртгүүлэх талаар туслалцаа авч болно. Үүнд жижиг бизнесийг дэмжих
төрийн болон, төрийн бус байгууллагууд цаг үргэлж дэмжлэг үзүүлж
болох юм. Хэрэв томоохон бизнес эрхлэх зорилготой бол танд
хуульчийн тусламж хэрэгэй болно. Заримдаа зөвлөгөө авахаар
банкинд хандаж болох юм.
Манай улсын хуулиар:

28. Òºñëèéí ìåíåæìåíò
28
хувьцаат компани
хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани
хоршоо
хувиараа эрхлэх аж ахуй
нөхөрлөл
төрийн бус байгууллага
Бизнесийн төрөл бүрийн хэлбэр
Хувиараа аж ахуй эрхлэх
Хувиараа аж ахуй эрхлэх нь хувь хүний санаачилга, өөрийн
хөрөнгөөрөө хариуцлага хүлээж үйлдвэрлэлийнүйл ажиллага явуулж
ашиг олох гэсэн хэлбэр юм. Хувийн үйлдвэрлэл нь нэг хүний ба
хамтын гэсэн хэлбэртэй байдаг. Хувиараа аж ахуй эрхлэх нь хуульд
өөрөөр заагаагүй бол төрөл бүрийн үйл ажилагаа эрхэлж болно.
Хувийн үйлдвэрлэл эрхлэгчийн бүртгэлийг татварын хуулиар заасны
дагуу татвар төлөгчийн хувьд татварын байгууллага гүйцэтгэнэ.
Хоршоо, түүний үйл ажиллагааны төрөл
Эдийн засгийн болон нийгэм, соѐлын нийтлэг хэрэгцээгээ
хангах зорилгоор хэд хэдэн этгээд сайн дураараа нэгдсэн, ардчилсан
хамтын, хамтын удирдлага, хяналт бүхий, дундын эд хөрөнгө дээр
үндэслэсэн үйл ажиллагаа явуулахаар хамтран байгуулсан хуулийн
этгээдийг хоршоо гэнэ.
Хоршоо нь дараахи төрлийн үйл ажиллагаа эрхэлж болно.
түүхий эд боловсруулалтын
үйлдвэрлэлийн
хадгаламж зээлийн
борлуулалт, хангамж, бэлтгэн нийлүүлэлтийн
үйлчилгээний
орон сууц барих зориулалтын
эд хэрэглэгчдийн
дүрэмд заасан үйл ажиллагаа
Хоршооны эд хөрөнгө дараахь эх үүсвэрээс бүрдэнэ.
гишүүний нийлүүлсэн хувь хөрөнгө
дүрэмд заасан бол гишүүний элсэлтийн татвар
хоршооны үйл ажиллагааны орлогоос хоршооны болзошгүй
алдагдалын нөөц санд хуваарилсан хөрөнгө
бэлэглэсэн, хандивласан хөрөнгө
хоршооны өмчлөл дэх бусад хөрөнгө
Аж ахуйн нөхөрлөл
Аж ахуйн нөхөрлөл нь санаачлагчдын хувь оролцож бүрдүүлсэн
дүрийн фондтой худалдааны байгууллага юм. Аж ахуйн нөхөрлөл бол
өмчлөгч хуулийн этгээдүүд /санаачлагч хувь нийлүүлэгчид/-ийн
байгууллага юм. Тэдгээр нь өөрийн тогтоосон тусгай нэрийн өмнөөсѐ