Εκπαιδευτική παρουσίαση για τον Προσανατολισμό στα πλαίσια του μαθήματος της Φυσικής Αγωγής στα σχολεία ΕΑΕΠ και της θεματικής ενότητας "Φυσικές δραστηριότητες - σπορ υγείας και αναψυχής". Συντάκτης: Ιωάννα Τρίγκα (γυμνάστρια)

1. «Προσανατολισμός»

2. Εκπαίδευση στον Προσανατολισμό
Χωρίς όργανα
• Με τον ήλιο
• Με τη Σελήνη
• Με τους αστερισμούς τη
νύχτα
• Με την παρατήρηση
φυσικών σημαδιών
Με όργανα
• Χρήση πυξίδας
• Διάβασμα και χρήση χάρτη
Με τον ήλιο και ένα ρολόι χεριού
Με ένα φυσικό αντικείμενο και ένα όργανο
Πηγή:
Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Μακρινίτσας (2007). Προσανατολισμός στο Φυσικό και στο Δομημένο
Περιβάλλον. Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Website: http://kpe-makrin.mag.sch.gr, e-mail: mail@kpe-makrin.mag.sch.gr

3. Προσανατολισμός με τον Ήλιο
Το πείραμα
Τοποθετούμε κάθετα ένα ξύλο στο έδαφος και σημειώσαμε τη
σκιά του στο έδαφος με ένα σημείο (Α). Περιμένουμε 15΄- 30΄,
να μετακινηθεί αρκετά ο ήλιος, και στη συνέχεια σημειώνουμε
και πάλι τη σκιά του ξύλου στο έδαφος με ένα άλλο σημείο (Β).
Ενώνουμε τα δυο σημεία Α και Β με μια ευθεία, σχηματίζοντας
μπροστά μας τον άξονα Ανατολής - Δύσης, αλλά με αντίθετη
κατεύθυνση. Δηλαδή, το σημείο Α είναι προς τη Δύση και το
σημείο Β προς την Ανατολή.
Γνωρίζοντας ότι στο Βόρειο ημισφαίριο, ο Ήλιος μεταξύ
Ανατολής και Δύσης πραγματοποιεί μια νότια ελλειπτική
τροχιά, μπορούμε με τη βοήθεια ενός πειράματος και ενός
ξύλου να βρίσκουμε εύκολα τον άξονα Ανατολής- Δύσης.

4. Προσανατολισμός με τη Σελήνη
Όταν τη νύχτα δεν υπάρχουν σύννεφα και φαίνεται η Σελήνη, αρκεί
να θυμόμαστε ότι η Σελήνη ακολουθεί την ίδια ακριβώς τροχιά με τον
ήλιο στον ουράνιο θόλο, αλλά με διαφορετική χρονική καθυστέρηση
ανάλογα με τις φάσεις της Σελήνης.
Έχοντας αυτό στο μυαλό μας εντοπίζουμε εύκολα τον άξονα
Ανατολής - Δύσης

5. Προσανατολισμός με τον Πολικό Αστέρα
Για να εντοπίσουμε όμως
σωστά τον Πολικό Αστέρα
πρέπει πρώτα να εντοπίσουμε
τη Μεγάλη Άρκτο, που είναι
ορατή όλο το χρόνο και
αρκετά ευδιάκριτη στο
νυχτερινό ουρανό.
Στη συνέχεια ενώνουμε με μια
νοητή ευθεία τα δυο αστέρια
που βρίσκονται στη βάση του
τετραγώνου της Μεγάλης
Άρκτου και προεκτείνουμε την
ευθεία άλλες τέσσερις φορές
προς τα δεξιά.
Κατά τη διάρκεια της νύχτας μπορούμε εύκολα να
προσανατολιστούμε, εάν γνωρίζουμε τη θέση του Πολικού Αστέρα,
ο οποίος δείχνει πάντα το Βορρά.

8. Προσανατολισμός με την παρατήρηση φυσικών
σημαδιών
• Με τα βρύα: Τα βρύα είναι φυτά ιδιαίτερα υδρόφιλα και για αυτό φύονται μόνο σε
σκιερά και υγρά σημεία. Επομένως, εάν δούμε βρύα να φύονται σε σημεία είτε
πάνω στις πέτρινες στέγες είτε πάνω σε κορμούς δέντρων, μπορούμε να
συμπεράνουμε ότι αυτά τα σημεία μας καταδεικνύουν το Βορρά.
• Από τα δέντρα: τα δέντρα γέρνουν προς το Νότο γιατί τα φυσάει δυνατά ο
βοριάς.
• Από τις μυρμηγκοφωλιές: τα μυρμήγκια τοποθετούν το μεγαλύτερο όγκο
χώματος που «εξορύσσουν» προς το Βορρά για να προστατεύουν τη φωλιά τους
από τους δυνατούς και κρύους Βοριάδες.
• Από το Ιερό της Εκκλησίας: Βλέπει πάντα προς την Ανατολή.
• Από το Σταυρό σε κάθε τάφο: ο Σταυρός είναι τοποθετημένος προς τη Δύση.
Επίσης:
• Ο πιο κρύος άνεμος φυσάει από το Βοριά.
• Τα περισσότερα ορεινά χωριά συνήθως είναι προσανατολισμένα στο Νότο.
• Οι πόρτες και τα παράθυρα είναι προσανατολισμένα προς το Νότο.

9. Με τον ήλιο και ένα ρολόι χεριού
• Τοποθετούμε το ρολόι οριζόντια,
με τον ωροδείκτη προς τον ήλιο.
Η διχοτόμος της γωνίας που
σχηματίζει ο ωροδείκτης και η
ευθεία που ενώνει το κέντρο και
τον αριθμό 12, μας υποδεικνύει
το Νότο.
• Όμως, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι
επειδή ζούμε στο Βόρειο
Ημισφαίριο, η διχοτόμος θα μας
δείξει το Νότο, ενώ εάν ζούσαμε
στο Νότιο Ημισφαίριο, η ίδια
διχοτόμος θα μας έδειχνε το
Βορρά.
Να θυμόμαστε ότι το καλοκαίρι γυρίζουμε το ρολόι μας μία ώρα
πίσω για να συντονιστούμε με τον Ηλιακό χρόνο
Πηγή:
Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Μακρινίτσας (2007). Προσανατολισμός στο Φυσικό και
στο Δομημένο Περιβάλλον. Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Website: http://kpe-makrin.mag.sch.gr, e-mail: mail@kpe-makrin.mag.sch.gr