1. Νερό
ο νερό ( δωρ στην αρχαία ελληνική και στηνὕ
καθαρεύουσα, water στα αγγλικά)[1], ή οξιδάνιο κατά
χημική ονοματολογία, είναι η περισσότερο διαδεδομένη
ανόργανη χημική ένωση στην επιφάνεια της Γης, αφού
καλύπτει το 70,9% του πλανήτη μας[2], στη φύση του
οποίου, το νερό υπάρχει στην αέρια κατάσταση (οπότε
ονομάζεται υδρατμός), στην υγρή κατάσταση και στη
στερεή κατάσταση (οπότε ονομάζεται πάγος). Το νερό
έχει βρεθεί και στην κατάσταση υγρού κρυστάλλου,
κοντά σε υδρόφιλες επιφάνειες. Το (χημικά καθαρό)
νερό, στις «συνηθισμένες συνθήκες» (δηλαδή σε
θερμοκρασία 25°C και υπό πίεση 1 atm), βρίσκεται σε
μια δυναμική ισορροπία υγρού - αερίου, με κύρια φάση
την υγρή.

2. ● Είναι άγευστο και άοσμο, σχεδόν άχρωμο και διαυγές,
αλλά εμφανίζει μια γαλάζια χροιά όταν βρίσκεται σε βαθιά
στρώματα. Πολλές ουσίες διαλύονται στο νερό και γι' αυτό
επονομάστηκε «παγκόσμιος διαλύτης» (universal solvent).
Εξαιτίας αυτής της τεράστιας ικανότητηας διάλυσης που
διαθέτει εξαιρετικά σπάνια βρίσκεται στη φύση σε χημικά
καθαρή μορφή και κάποιες ιδιότητες των διαλυμάτων του
δεν ταυτίζονται με τις αντίστοιχες της ίδιας της χημικά
καθαρής ένωσης. Ωστόσο, υπάρχουν και ουσίες που είναι
δυσδυάλιτες, αν όχι τελείως αδιάλυτες στο νερό. Το νερό
είναι η μόνη συνηθισμένη ουσία που βρίσκεται με φυσικό
τρόπο και στις τρεις συνηθισμένες καταστάσεις της ύλης
και Είναι απαραίτητο σε όλες τις γνωστές μορφές ζωής[3]
[4] στον πλανήτη μας. Οι άνθρωποι και τα ζώα έχουν στο
σώμα τους 55-78% νερό (κατά βάρος)[5], ενώ φθάνει
μέχρι και το 90% εκείνου των κυττάρων[6].

4. Το νερό αποτελείται:
● Το μόριο του νερού αποτελείται από δύο άτομα
υδρογόνου (Η) και ένα άτομο οξυγόνου (Ο),
που συνδέονται μεταξύ τους με (πολωμένους)
ομοιοπολικούς δεσμούς τύπου σ. Έχει μοριακό
τύπο H2O, αλλά σε μερικές περιπτώσεις
χρησιμοποιούνται επίσης και οι τύποι ΗΟΗ και
ΟΗ2 (σπανιότερα). Η σχετική αναλογία μαζών
του υδρογόνου και του οξυγόνου είναι
2.016:16.000, δηλαδή περίπου 1:8

5. Η προέλευση του
● To δημώδες όνομα νερό προέρχεται από τη
βυζαντινή φράση νεαρόν δωρ το οποίο σήμαινεὕ
τρεχούμενο νερό (= νερό που μόλις βγήκε από
την πηγή), η οποία με τη σειρά της προέρχεται
από την αρχαία ελληνική (και καθαρεύουσα)
φράση ν ρον δωρ για το νερό. Από την αρχαίαῆ ὕ
ονομασία δωρ έχουν προκύψει όλοι οι σχετικοίὕ
επιστημονικοί (και μη) όροι, μεταξύ των οποίων
και χημικοί, που χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα,

6. ● Είναι τυχαίο το γεγονός ότι πολλοί αρχαίοι πολιτισμοί,
ανάμεσά τους και ο ελληνικός, συμπεριλάμβαναν το
νερό στα 4 στοιχεία της φύσης; Μάλλον όχι, αφού
περίπου τα 2/3 του σώματός μας αποτελούνται από
αυτό. Για την ακρίβεια, στους άνδρες το ποσοστό
νερού φτάνει το 60-65%, στις γυναίκες το 50-60%,
ενώ στα μικρά παιδιά (5-8 χρονών) μέχρι και το 70%!
Γι’ αυτό αντέχουμε αρκετές εβδομάδες χωρίς τροφή,
ενώ μόλις λίγες ημέρες χωρίς νερό. Πώς, όμως,
βοηθάει το νερό το σώμα μας;

8. Το ποσοστό(%)
του στο ανθρώπινο σώμα
● Στο ανθρώπινο σώμα το νερό περιέχεται σε
ποσότητα 70% και στο αίμα 90 %. Μερικές φορές
προσκολλάται σε διάφορες χημικές ουσίες και
σχηματίζει μ' αυτές ένυδρες ενώσεις, συνήθως
κρυσταλλικές, όπως είναι ο ένυδρος θειικός
χαλκός, ο γύψος, το θειικό ασβέστιο κ.ά. Το νερό
αυτό ονομάζεται «κρυσταλλικό νερό». Άλλοτε πάλι
το νερό ενώνεται σταθερά με τα μόρια των
χημικών ενώσεων και σχηματίζεται νέα χημική
ένωση.

9. Ο Κύκλος του νερού
● Το νερό στη Γη κινείται συνεχόμενα μέσω του «κύκλου
του νερού» (μια φυσική ανακύκλωση) που
περιλαμβάνει την εξάτμιση (κυρίως των θαλασσών), τη
μεταφορά της υγρασίας, τη συμπύκνωση, την
κατακρήμνιση (με βροχή, χιόνι, χαλάζι, κ.ά. Δείτε
λεπτομέρειες παρακάτω) και την αποστράγγιση με την
οποία το μεγαλύτερο ποσοστό επιστρέφει στις
θάλασσες. Η εξάτμιση και η μεταφορά υγρασίας
συνεισφέρουν στις κατακρημνίσεις πάνω από την ξηρά.

11. Υγεία
● Το νερό μας ξεδιψάει και κάνει το δέρμα μας να
φαίνεται πιο φρέσκο. Η αξία του νερού, όμως,
για τον ανθρώπινο οργανισμό είναι πολύ
μεγαλύτερη, αφού συμμετέχει σε πολλές
λειτουργίες του.

12. Στα κύτταρα
● Στα κύτταρα
● Το νερό συμβάλλει σημαντικά στη ζωή και την
αναπαραγωγή των κυττάρων. Αποτελεί το κύριο
μέσο μεταφοράς θρεπτικών συστατικών
(υδατάνθρακες, αμινοξέα, βιταμίνες, μέταλλα,
ιχνοστοιχεία) στα κύτταρα και κατ’ επέκταση στα
όργανα του σώματος. Ταυτόχρονα, όμως,
αποτελεί και μέσο απομάκρυνσης τοξικών και
άχρηστων ουσιών.
●

13. Στο αίμα
● Στο αίμα
● Το νερό αποτελεί βασικό συστατικό του αίματος,
το οποίο μεταφέρει το οξυγόνο και τις θρεπτικές
ουσίες, ενώ ταυτόχρονα συμβάλλει στην
αποβολή των βλαβερών και άχρηστων ουσιών
από το σώμα μας.
●

14. Στους Ιστούς
● Στους ιστούς
● Παίζει το ρόλο φυσικού λιπαντικού,
συμβάλλοντας στην καλή λειτουργία των μυών
και των αρθρώσεων. Επιπλέον, εξασφαλίζει την
απορρόφηση των κραδασμών, για παράδειγμα
από πτώσεις ή ακόμη και από τις απλές
καθημερινές δραστηριότητες (π.χ. περπάτημα),
προστατεύοντας ευαίσθητες περιοχές όπως ο
εγκέφαλος και τα μάτια.
●

15. Στον εγκέφαλο
● Στον εγκέφαλο
● Ακόμα και ένα μικρό ποσοστό αφυδάτωσης,
π.χ. της τάξης του 2%, αυξάνει το αίσθημα
κόπωσης και επηρεάζει αρνητικά τη διάθεση και
την ικανότητα συγκέντρωσής μας.

16. Στα νεφρά
● Στα νεφρά
● Είναι σημαντικό για τη λειτουργία των νεφρών,
αφού χωρίς αυτό τα νεφρά δεν μπορούν να
«κάνουν τη δουλειά» τους, δηλαδή να
βοηθήσουν στην αποβολή των τοξινών και των
άχρηστων ουσιών που προκύπτουν από τη
διαδικασία του μεταβολισμού.
●

17. Στο πεπτικό
● Στο πεπτικό
● Το νερό είναι κύριο συστατικό των πεπτικών
υγρών, επομένως βοηθάει στη λειτουργία της
πέψης των τροφών. Διευκολύνει τη διέλευση
της τροφής από το γαστρεντερικό σωλήνα και
συμβάλλει στην καλύτερη απορρόφηση των
θρεπτικών συστατικών. Τέλος, βοηθάει στην
απέκκριση των άπεπτων ουσιών από το παχύ
έντερο.

18. Στο δέρμα
● Στο δέρμα
● Συνήθως, όταν ακούμε τις λέξεις νερό και
ενυδάτωση, το πρώτο πράγμα που μας έρχεται
στο μυαλό είναι ένα λαμπερό δέρμα. Χάρη στο
νερό που πίνουμε, η επιδερμίδα μας διατηρείται
ελαστική και υγιής.
●

19. Στη διατήρηση της θερμοκρασίας
● Στη διατήρηση της θερμοκρασίας
●
Το νερό αποτελεί το βασικό μέσο του σώματός μας προκειμένου να
διατηρεί τη θερμοκρασία του σταθερή, ανεξάρτητα από το εξωτερικό
περιβάλλον. Ο ιδρώτας, που αποτελείται κυρίως από νερό και που
τόσο πολύ απεχθανόμαστε, συμβάλλει στη μείωση της
θερμοκρασίας του σώματός μας, ειδικά τις θερμές ημέρες του
χρόνου ή όταν καταπονούμε το σώμα μας λόγω άσκησης ή
εργασίας. Είναι, λοιπόν, σημαντικό στις περιπτώσεις αυτές να
αναπληρώνουμε τις επιπλέον απώλειες μας σε υγρά.
●

20. Στην εγκυμοσύνη και το θηλασμό
● Στην εγκυμοσύνη και το θηλασμό
● Οι ανάγκες σε νερό κατά τη διάρκεια της
εγκυμοσύνης αυξάνονται σημαντικά, κυρίως
λόγω της αυξημένης απώλειας, αλλά και της
αλλαγής της σύστασης του σώματος της
γυναίκας (π.χ. αμνιακό υγρό). Όσον αφορά την
περίοδο του θηλασμού, οι ανάγκες είναι ακόμη
μεγαλύτερες, αφού χρειάζεται να καλυφθούν οι
απώλειες υγρών από την παραγωγή γάλακτος.

21. Στη δίαιτα
● Στη δίαιτα
● Το νερό είναι απαραίτητο στη δίαιτα, αφού κατά
τη διάρκεια του φαγητού προάγει το αίσθημα
κορεσμού. Επιπλέον, η κάλυψη των αναγκών
μας σε υγρά συμβάλλει στην καλύτερη
λειτουργία του μεταβολισμού.
●

22. Για τις λοιμώξεις
● Για τις λοιμώξεις
● Η στέρηση υγρών προδιαθέτει για
ουρολοιμώξεις. H άφθονη λήψη υγρών στη
διάρκεια μιας λοίμωξης του αναπνευστικού
βοηθάει περισσότερο στην απόχρεμψη από ό,τι
η λήψη αποχρεμπτικών.
●

24. Οι ανάγκες ενός ενηλίκου
● Οι ανάγκες ενός ενηλίκου σε υγρά είναι περίπου 2,5-3 λίτρα την ημέρα, οι οποίες καλύπτονται μέσω
της λήψης υγρών (νερό, φρουτοχυμοί, ροφήματα, γάλα, σούπες), αλλά και από τρόφιμα που
περιέχουν νερό, όπως τα φρούτα και τα λαχανικά.
●
* Απώλεια υγρών της τάξης του 1-2% του βάρους μας (δηλαδή 650-1.200 γρ. για μια γυναίκα 65
κιλών) μπορεί να προκαλέσει διαταραχές στη φυσιολογική λειτουργία του σώματος, που εκφράζονται
με πονοκέφαλο, αίσθημα κόπωσης, αδυναμία συγκέντρωσης και ευερεθιστότητα. Σε περίπτωση πιο
σοβαρής αφυδάτωσης, που φτάνει στο 3-5% του συνολικού μας βάρους, τα προβλήματα είναι
σοβαρότερα, όπως θολή όραση, δυσκολία στην κατάποση, ακόμη και μυϊκοί σπασμοί ή παραισθήσεις.
● * Κάθε μέρα ο οργανισμός μας αποβάλλει περίπου 5 ποτήρια νερό από τα νεφρά με τη μορφή ούρων,
2 ποτήρια νερό με τον ιδρώτα και 1 ποτήρι νερό με την αναπνοή.
●