Ocde web bookmarks[1]

Estudios de la OCDE
sobre innovación regional

PAÍS VASCO, ESPAÑA

ORGANIZACIÓN PARA LA COOPERACIÓN
Y EL DESARROLLO ECONÓMICOS
La OCDE constituye un foro único en su género, donde los gobiernos trabajan conjun-
tamente para afrontar los retos económicos, sociales y medioambientales que plantea la
globalización. La OCDE está a la vanguardia de los esfuerzos emprendidos para ayudar a los
gobiernos a entender y responder a los cambios y preocupaciones del mundo actual, como
el gobierno corporativo, la economía de la información y los retos que genera el envejeci-
miento de la población. La Organización ofrece a los gobiernos un marco en el que pueden
comparar sus experiencias políticas, buscar respuestas a problemas comunes, identificar
buenas prácticas y trabajar en la coordinación de políticas nacionales e internacionales.

Los países miembros de la OCDE son: Alemania, Australia, Austria, Bélgica, Canadá,
Chile, Corea, Dinamarca, Eslovenia, España, Estados Unidos de América, Estonia, Finlandia,
Francia, Grecia, Hungría, Irlanda, Islandia, Israel, Italia, Japón, Luxemburgo, México, Norue-
ga, Nueva Zelanda, Países Bajos, Polonia, Portugal, Reino Unido, República Checa, República
Eslovaca, Suecia, Suiza y Turquía. La Comisión Europea participa en el trabajo de la OCDE.

Las publicaciones de la OCDE aseguran una amplia difusión de los trabajos de la Or-
ganización. Estos incluyen los resultados de la compilación de estadísticas, los trabajos de
investigación sobre temas económicos, sociales y medioambientales, así como las conven-
ciones, directrices y los modelos desarrollados por los países miembros.

Este trabajo se publica bajo la responsabilidad del Secretario General. Las opiniones e interpretaciones
que figuran en esta publicación no reflejan necesariamente el parecer oficial de la OCDE o de los gobier-
nos de sus países miembros.

El Gobierno Vasco a través del Departamento de Industria, Innovación, Comercio y Turismo ha acordado
la puesta en marcha, desarrollo y financiación de este estudio.

Editado originalmente por la OECD en inglés con el título:
“OECD Reviews of Regional Innovation: Basque Country, Spain 2011”
© 2011 OCDE
Todos los derechos reservados.

© 2011 Innobasque para esta edición en español
Publicado en acuerdo con la OECD, Paris.
La calidad de la traducción al español y su coherencia con el texto original es responsabilidad
de Innobasque.

Innobasque
Agencia Vasca de la Innovación, Parque Tecnológico de Bizkaia, Laida Bidea 203, 48170 Zamudio

Depósito Legal: BI-770-2011

Maqueta: Doble Sentido, Impresión: Tecnigraf

PRÓLOGO
–

Prólogo

La existencia de unas dinámicas fuertes de innovación regional es clave para poder
alcanzar los objetivos definidos en las políticas de innovación de los países. A su vez,
el desempeño innovador puede contribuir a la mejora de la competitividad económica
general de las propias regiones. De ahí que tanto los agentes involucrados en las políticas
científica, tecnológica y regional a nivel nacional, como las propias regiones, tengan
interés en disponer de recomendaciones para la elaboración de sus políticas.

Sin embargo, los países miembros de la OCDE y sus regiones están esforzándose
por encontrar las mejores formas de promover la innovación regional. ¿De qué manera
deberían las políticas nacionales de innovación tener en cuenta esta dimensión regional
(es decir, la importancia del “lugar”)?. ¿Cómo pueden los agentes regionales promover
una innovación que sea relevante para su contexto regional específico? Este reparto de
papeles en un contexto de gobernanza multinivel de la innovación constituye una nueva
área para los países miembros de la OCDE.

En 2007, la OCDE lanzó la serie Estudios de la OCDE sobre Innovación Regional
con el fin de responder a esta demanda de los gobiernos nacionales y regionales de
una mayor claridad sobre cómo reforzar la capacidad innovadora de las regiones.
Estos estudios forman parte de un proyecto más amplio sobre regiones competitivas
e innovadoras a través del Comité de Política de Desarrollo Territorial de la OCDE.
Este trabajo también respalda la Estrategia de Innovación de la OCDE. La serie incluye
tanto informes temáticos como estudios de regiones específicas.

ESTUDIOS DE LA OCDE SOBRE INNOVACIÓN REGIONAL: PAÍS VASCO, ESPAÑA © INNOBASQUE 2011

AGRADECIMIENTOS
–

Agradecimientos

Son numerosos los grupos de interés, tanto nacionales como regionales,
que nos han aportado perspectivas valiosas en el transcurso de nuestras
misiones de recogida de información. La OCDE desea expresar su
agradecimiento en particular a los coordinadores principales así como a
otros activos interlocutores locales por sus aportaciones a este estudio: en
Innobasque, a Guillermo Ulacia (Presidente), José María Villate (Director
General), Paul Ortega (Director de Programas, Internacionalización), y a
Carlos Peña (Director de Programas, Transformación Empresarial); a Mikel
Navarro, Investigador Sénior de Orkestra - Instituto Vasco de Competitividad;
a Joseba Jauregizar, Director General de Tecnalia; a Guillermo Dorronsoro,
Vicepresidente Ejecutivo de IK4 Research Alliance; a Juan Castro (Director
de Innovación, Tecnología y Sociedad de la Información) así como a Cristina
Oyón (Responsable de Iniciativas Estratégicas) de la SPRI (Sociedad para la
Transformación Competitiva); a Juan Goicolea (Viceconsejero de Innovación
y Tecnología) y Xabier Sabalza (Director de Innovación y Sociedad de la
Información) del Departamento de Industria, Comercio y Turismo del
Gobierno Vasco; a Manu Salinero, Secretario General de la Presidencia del
Gobierno Vasco; y a Juan Tomás Hernani, Secretario General de Innovación
del Gobierno de España.

La presente publicación ha sido redactada por Karen Maguire (OCDE)
y Daniel Malkin (Consultor de la OCDE), y ha contado con la contribución
de Annalisa Primi y de Claire Nauwelaers de la OCDE que han redactado
documentos adicionales. Daniel Sánchez-Serra y Giulia Ajmone Marsan
han aportado apoyo estadístico. Desde Francia y Alemania participaron
en el proceso de revisión por pares Günter Clar (Director de Innovación y
Estrategias Regionales, Steinbeis-Europa-Zentrum) de Baden-Württemberg,
Alemania, y Mickael Vaillant (Director de Proyecto para el Marco Estratégico
Nacional de Referencia y las Estrategias Regionales de Innovación de la UE,
DATAR— Delegación Interministerial para la Ordenación del Territorio y
la Atractividad Regional), Francia. El estudio ha sido coordinado por Karen
Maguire. La supervisión del proceso de publicación ha corrido a cargo de
Erin Byrne.


ÍNDICE
–

Índice
Prólogo...........................................................................................3
Agradecimientos...........................................................................................5

Acrónimos y abreviaturas ...................................................................................11

Ebaluazioa eta gomendioak...............................................................................1
Azterketaren testuingurua.................................................................................13
Berrikuntza sistemaren diagnostikoa...............................................................14
ZTB politikaren joerak....................................................................................21
Euskadiko ZTB politika maila askotako
gobernantzaren testuinguruan...........................................................................30

Evaluación y recomendaciones...........................................................................
Contexto del estudio..........................................................................................37
Diagnóstico del sistema de innovación............................................................38
Tendencias de la política de CTI......................................................................45
La Política de CTI del País Vasco en un contexto de gobernanza
multinivel..................................................................................................54
Introducción..............................................................................................61
Las dinámicas de innovación están evolucionando............................................61
…lo que conlleva varios desafíos para las políticas............................................63
…entre los que está el contexto de la actual crisis............................................65
Conclusión................................................................................................67
Notas.............................................................................................................67
Bibliografía..................................................................................................68

Capítulo 1 Innovación y economía vasca..............................................................69

Introducción.....................................................................................................70
País Vasco: tendencias económicas y demográficas generales...........................73
Estructura industrial y vínculos internacionales................................................80
Sistema de innovación y desempeño...............................................................90
Agentes del sistema vasco de innovación......................................................113
Notas.............................................................................................................125
Bibliografía..................................................................................................129

Anexo 1.A1...........................................................................................................12


– ÍNDICE

Capítulo 2 La política de CTI en el País Vasco..................................................1

Introducción...................................................................................................138
Primeras etapas de la política de CTI del País Vasco...................................140
El PCTI 2010: hacia un enfoque integral de la política de CTI..................150
Mix de políticas vascas de CTI........................................................................164
Conclusión......................................................................................................204
Notas.............................................................................................................207
Bibliografía..................................................................................................213

Anexo 2.A1...........................................................................................................219

Capítulo 3 Gobernanza multinivel de la política de CTI del País Vasco.......20

Introducción...................................................................................................231
Contexto español.............................................................................................232
Unión Europea: agendas y financiación............................................................244
Coordinación dentro del País Vasco................................................................246
Conclusión......................................................................................................267
Notas.............................................................................................................269
Bibliografía..................................................................................................273

Tablas

0.1. taula Berrikuntzaren Euskal Sistemaren
DAFO azterketa..........................................................................15
Tabla 0.1. Análisis DAFO del Sistema
Vasco de Innovación....................................................................39
Tabla 1.1 Empleo por tamaño de instalaciones..........................................81
Tabla 1.2. Personal dedicado a I+D por tipo
de entidad contratante.................................................................94
Tabla 1.3. Fondos de capital riesgo públicos en el País Vasco...................102
Tabla 1.4. Certificaciones ISO: 1997-2005................................................105
Tabla 1.5. Patentes del Tratado de Cooperación en materia
de Patentes, por tipo de agente.................................................108
Tabla 1.6. Tipología de los perfiles de innovación:
comarcas vascas........................................................................112
Tabla 1.7. Universidades del País Vasco....................................................117
Tabla 1.8. Centros de investigación básica y de excelencia.......................119
Tabla 1.9 Centros de investigación cooperativa.......................................120
Tabla 1.10. Redes de centros tecnológicos Tecnalia e IK4..........................121


ÍNDICE
–9

Tabla 1.11. Asociaciones clúster del País Vasco..........................................123
Tabla 1.A1.1. Factores impulsores del crecimiento
del PIB per cápita.................................................................... 132
Tabla 1.A1.2. Dinámicas sectoriales por nivel tecnológico:
País Vasco y España..................................................................134
Tabla 1.A1.3. Fuentes de crecimiento de la producción 1986-2006................135
Tabla 1.A1.4. Personal de I+D e investigadores.............................................136
Tabla 1.A1.5. Estadísticas clave de innovación por rama
de actividad...............................................................................136
Tabla 2.1. Presupuesto del PCTI 2001-2004 por
tipo de actuación........................................................................147
Tabla 2.2. Crecimiento previsto de los recursos destinados
a I+D+i en el PCTI 2010..........................................................161
Tabla 2.3. Departamento de Industria - Programas de apoyo a la
CTI (2008-10) .......................................................................... 166
Tabla 2.3. Departamento de Industria - Programas de apoyo a la
CTI (2008-10) (cont.).................................................................167
Tabla 2.4. Taxonomía de los programas de apoyo del
Departamento de Industria.......................................................168
Tabla 2.5. Centros tecnológicos: fuentes de financiación
y comparación internacional.....................................................170
Tabla 2.6. Departamento de Educación, Universidades
e Investigación: principales políticas científicas......................174
Tabla 2.6. Departamento de Educación, Universidades e
Investigación: principales políticas científicas (cont.)..............175
Tabla 2.7. Estructura de la financiación de la innovación por origen
de los fondos en 2007 - Regiones seleccionadas......................179
Tabla 2.8. Principales instrumentos de la política de innovación en
la vertiente de la demanda: características clave.......................201
Tabla 2.A1.1. Evolución de los porcentajes del presupuesto asignados a la
política científica y tecnológica (1989-2004)...........................219
Tabla 2.A1.2. Financiación pública del gasto en I+D por categoría
de agente.................................................................................. 220
Tabla 2.A1.3. Gasto en I+D y personal por entidad de ejecución...................221
Tabla 2.A1.4. Datos para el cálculo de la ayuda pública directa e
indirecta a la I+D de las empresas............................................229
Tabla 3.1. Gasto público regional: total y relacionado
con CTI.....................................................................................234
Tabla 3.2. Destino regional de los fondos del Plan Nacional Español,
por categoría.............................................................................239
Tabla 3.3. Funciones del Consejo General para la Ciencia y la
Tecnología................................................................................241
Tabla 3.4. Programa Marco de la UE: País Vasco......................................246


10 – ÍNDICE

Tabla 3.5. Gasto del Gobierno Vasco y de las Diputaciones
Forales en CTI...........................................................................262

Gráficos

0.1. grafikoa Eskualde berrikuntzaren adierazleen laburpena: Euskadi.........19
Gráfico 0.1. Resumen de indicadores de innovación regional: País Vasco......43
Gráfico I.1. Impacto de los ciclos de negocio
sobre la innovación.....................................................................66
Gráfico 1.1. Mapa del País Vasco con sus sectores clave................................73
Gráfico 1.2. Evolución demográfica...............................................................75
Gráfico 1.3. PIB per cápita: nivel y tasa de crecimiento medio anual............77
Gráfico 1.4. Tendencias del PIB por trabajador con relación a la OCDE......78
Gráfico 1.5. Motores de crecimiento económico por periodos de tiempo......80
Gráfico 1.6. Estructura económica del País Vasco...........................................82
Gráfico 1.7. Dinámica sectorial por nivel tecnológico....................................83
Gráfico 1.8. Desempeño de los clústeres del País Vasco.................................85
Gráfico 1.9. Importaciones y exportaciones como porcentaje
del PIB en el País Vasco.............................................................88
Gráfico 1.10. Evolución de la IED 2001-2006..................................................90
Gráfico 1.11. Resumen de indicadores de innovación regional:
País Vasco...................................................................................91
Gráfico 1.12. Personal de I+D por disciplina....................................................94
Gráfico 1.13. Evolución del gasto en I+D: 1996-2008....................................96
Gráfico 1.14. Gasto en I+D por sector de actuació...........................................97
Gráfico 1.15. Porcentaje de inversión en I+D de las Pymes.............................100
Gráfico 1.16. Número de empresas que inician actividades
de I+D.......................................................................................106
Gráfico 1.17. Mapa de las regiones de la OCDE.............................................111
Gráfico 1.18. Agentes de ejecución del sistema vasco de innovación..............114
Gráfico 1.A1.1. Productividad de los sectores manufactureros.........................133
Gráfico 2.1. Línea cronológica de la política de CTI del País Vasco...........151
Gráfico 2.2. I+D empresarial financiada por la Administración Pública -
Regiones y países seleccionados...............................................178
Gráfico 2.3. Financiación pública directa e indirecta de la I+D
empresarial................................................................................180
Gráfico 3.1. Financiación del Plan de CTI 2010 del País Vasco..................231
Gráfico 3.2. Planes gubernamentales 2009-2013, País Vasco......................256


ACRÓNIMOS Y ABREVIATURAS
– 11

Acrónimos y abreviaturas

BERC Centros de Investigación Básica y de Excelencia (País Vasco)
BERD Gasto total interno de las empresas en I+D
[Business enterprise expenditure on RD]
CDTI Centro para el Desarrollo Tecnológico Industrial
CE Comunidad Europea
CEI Consejo Europeo de Investigación
CENIT Consorcios Estratégicos Nacionales en Investigación Técnica
CIC Centro de Investigación Cooperativa (País Vasco)
CICYT Comisión Interministerial de Ciencia y Tecnología (España)
CIP Clasificación Internacional de Patentes
CSIC Consejo Superior de Investigaciones Científicas (España)
CT Centro Tecnológico
CyT/ CTI Ciencia y Tecnología/
Ciencia, Tecnología e Innovación
DPI Derechos de Propiedad Intelectual
DUI Modelo DUI “Hacer, usar, interactuar”
[Doing, using, interacting]
EDP Equivalente a Dedicación Plena
EFQM Fundación Europea para la Gestión de la Calidad
[European Foundation for Quality Management]
ENCYT Estrategia Nacional de Ciencia y Tecnología
EUSTAT Instituto Vasco de Estadística
EVE Ente Vasco de la Energía
FEDER Fondo Europeo de Desarrollo Regional
FSE Fondo Social Europeo
GIBID Gasto Interno Bruto en Investigación y Desarrollo
HRST Recursos Humanos en Ciencia y Tecnología
[Human resources in science and technology]
I+D/ I+D+i Investigación y Desarrollo/
Investigación, Desarrollo e Innovación
IED Inversión Extranjera Directa
IES Institución de Educación Superior
INE Instituto Nacional de Estadística de España
ISO Organización Internacional de Normalización
[International Organization for Standardization]


12 – ACRÓNIMOS Y ABREVIATURAS

KIS Servicios Intensivos en Conocimiento
[Knowledge-intensive services]
KISA Actividades de Servicios Intensivos en Conocimiento
[Knowledge-intensive service activities]
LPS Sistema Productivo Local
[Local production system]
OCDE Organización de Cooperación y Desarrollo Económico
OEP Oficina Europea de Patentes
OPI Organismo Público de Investigación
PCT Tratado de Cooperación en materia de Patentes
[Patent Co-operation Treaty]
PCTI Plan de Ciencia, Tecnología e Innovación
PIB Producto Interior Bruto
PM Programa Marco (UE)
PPA Paridad de Poder Adquisitivo
PPP Partenariado Público-privado
PTF Productividad Total de los Factores
RRHH Recursos Humanos
RVCTI Red Vasca de Ciencia, Tecnología e Innovación
SPRI Sociedad para la Transformación Competitiva
UE Unión Europea
UPV/EHU Universidad del País Vasco
USPTO Oficina de Patentes y Marcas de los Estados Unidos
[United States Patent and Trademark Office]
VAB Valor Añadido Bruto

ELGA Ekonomia Lankidetza eta Garapenerako Antolakundea
[Organización de Cooperación y Desarrollo Económico]


EBALUAZIOA ETA GOMENDIOAK – 1

Ebaluazioa eta gomendioak
Azterketaren testuingurua

Berrikuntzak gizartean duen zereginaren
definizio zabalago baterantz

Berrikuntza gero eta gehiago nabarmentzen ari da ekonomia sendo, garbi
eta justuenen hazkunderako eragile nagusi gisa. Hori nabarmendu dute azken
txosten eta estrategia adierazgarrienek, hala nola OCDE-ELGAren Berrikuntza
Estrategiak eta Europako Berrikuntza Batasunak. Ikuspegi zabalago horrek
berritu egin du berrikuntzaren izaerari eta zertarakoari buruzko gogoeta.
Eta indartu egin du, halaber, berrikuntzak eskualdeetako gobernuen garapen
sozial eta ekonomikoarentzat duen garrantziaren ideia.

Berrikuntzaren dinamika bilakatzen ari da,
eta bilakaera horrek ondorio jakin batzuk
dakartza politikei dagokienez,…

Berrikuntza prozesuaz dugun ikuskera bilakatzen ari da, prozesuak
berak aurrera egin aha la. Bilakaera horrek erakusten duenez, berrikuntza
prozesuentzat gero eta funtsezkoagoa da kanpo ezagutzak eskuratzeko
erraztasuna eta lankidetza, erakunde publikoen eta pribatuen artekoa, batik
bat. Bide horretatik berrikuntza molde zabalagoak sortu dira. Zientzietan
oinarrituriko teknologien presentzia erabatekoak zientziaren eta industriaren
arteko lotura estutzea eskatzen du. Izaera teknologikoaz bestelako izaera
duten berrikuntzak sustatzeko politiken eskaria gero eta handiagoa da
(erakunde eta marketing esparruko berrikuntzari dagokienez, esaterako).
Zerbitzuen sektoreko berrikuntza areagotzen ari da. Sektore arteko eta sektore
barneko loturen eraginez, ekonomiaren esparru guztietara hedatzen ari da
berrikuntza. Kontsumitzailearen eskariak gero eta nagusitasun handiagoa du
berrikuntza jardueren arrakastarako eragile gisa. Langile kualifikatuak izatea
ezinbesteko aurrebaldintza da, berrikuntza jarduerak arrakastaz gauzatzeko.
Giza baliabide kualifikatuen merkatuak gero eta globalagoak dira, sektore
publikoaren eta pribatuaren arteko harreman estuagoa eskatzen dute, eta
bizi osoan zeharreko hezkuntzaren onurez baliatzen dira. Bestalde, finantza
eta ekonomia krisiaren testuinguruan, lehentasuna eman beharko litzaieke
epe luzera begira susperraldia sustatzeko xedea duen berrikuntza jarduera
publikoari, krisiek negozioetan eragin negatiboa izaten baitute oro har.


14 – EBALUAZIOA ETA GOMENDIOAK

… etorkizunean Euskadiren lehiakortasuna
areagotzearren berrikuntzari buruzko
ikuspegia zabaltzeko premia adibidez

Euskadik izan ditu krisiak aurrez ere. 1970eko eta 1980ko
hamarraldietan, ekonomiaren erabateko birmoldaketa gauzatu zen
altzairuaren, ontzigintzaren eta makina-erremintaren sektoreetan,
besteak beste, eta horrek berebiziko langabezia eta emigrazioa sorrarazi
zituen. Lurraldea eredu bilakatu zen, “Lehen Aldaketa Handia”
esan izan zaion horren arrakastari esker, industria birmoldatzen eta
eskualdearen lehiakortasuna areagotzen asmatu baitzuen, neurrira
egokitutako industria politiken bidez, zentro teknologikoen sistemaren
bidez, besteak beste.

Edonola ere, aurreko ereduaren arrakastak ez ditu zertan berez
bermatu etorkizunean arrakasta izateko baldintzak. Azken aldaketaren
oinarriak berrikuntza molde inkrementala eta enpresa lokalen berrikuntza
kostuen murrizketa izan ziren, batik bat. Berrikuntza molde horiek
sustatzeaz gainera, Euskadik ezinbestekoa izango du ezagutzak (zientzia
barne) berrikuntzaren eragile gisa jarduteko baldintzak ezartzea. Joera
berri horretan, funtsezko osagaia da, halaber, berrikuntzaren bidez
helburu eta premia sozialak (hala nola osasuna, ingurumena eta beste
zerbitzu publiko batzuk) sustatzeko aukerak sortzea.

Berrikuntza sistemaren diagnostikoa

Euskadi hiru probintzia biltzen dituen
egitura sozio-politiko berezia da

Euskal Autonomia Erkidegoa Espainia iparraldean dago, eta Euskadi
izena ere ematen zaio egitura horri. Euskal Herria esapideak, berriz,
esanahi zabalagoa du, gaur egungo muga administratiboez haragoko
euskal lurraldea izendatzen baitu, erkidegoa barne. Euskal Autonomia
Erkidegoak Frantziaren hego-mendebaldearekin eta Espainiako beste
lurralde batzuekin du muga. Hiru lurralde historikok (probintziak)
osatzen dute: Araba, Bizkaia eta Gipuzkoa. Probintzia horiek dira,
Nafarroarekin batera, Espainian zerga (foru) erregimen deszentralizatua
duten barruti bakarrak. Hizkuntza ofizialak gaztelania eta euskara dira.



0.1 taula. Berrikuntzaren Euskal Sistemaren DAFO azterketa

Indarguneak Ahulguneak

- Gero eta aberastasun maila altuagoa (per capita - Faktoreen produktibitate osoak, hazkundearen
BPGda), baina Erosteko Ahalmen Parekatuan eragile gisa, behera egin zuen 2000-2004
(EAP), eurotan baino gehiago aldian, nahiz eta 2004tik aurrera eta krisia baino
- Ahalmen handiko industria (industria teknologiko lehen joera positiboagoa izan
ertain-apala eta ertain-altua batik bat) - Enpresa gutxik lantzen dute I+G arloa;
- Gizarte sare sendoa eta nortasun sendokoa berrikuntza gehiago dago kostuak murriztera
(klusterrak, enpresa elkarteak, gizarte esparrua) bideratua, produktu eta zerbitzu berriak
- Industria sare sendoa, aldaketari aurre egiteko gai eskaintzera baino
izan zena, kooperatibek osatua, besteak beste - Zientzia gaitasun mugatua (oinarrizko ikerketa,
- Zentro eta parke teknologikoen azpiegitura argitalpen zientifikoak, ikerketa sistema
- Joera positiboa I+G arloaren intentsitatean publikoa, goi mailako enpresa teknologikoak)
- Lanesku ongi trebatua, ingeniaritza arloan batik bat - Barnera begirako berrikuntza sistema
- Eskola teknikoen sarea, negozio eskola batzuk - Unibertsitateen arteko lotura kaskarra
- Eskualde eta probintzia mailako gobernu aktiboak, - Jarraipen eta ebaluazio egokitua (baina
zerga deszentralizazio handi eta bereiziari esker azterketa ugari)
- Industrian oinarrituriko lehiakortasunarekiko - Berrikuntza sistemako eragile giltzarrien
konpromiso politiko iraunkorra hornidura ardatz duten berrikuntza programen
- Administrazio publikoaren eta sektore pribatuaren nolabaiteko zatiketa
arteko elkarreragin eraginkorra, politiken - Enpresen ezusteko irabazien arriskua (BERD
garapenean gastuaren finantzaketa publiko handia,
- Enpresaburu eta ekintzaileen konpromiso handia zuzenean nahiz zerga arloko pizgarrien bidez)
- Teknologia transferentzia eta hedapena ETE
askotara
- Azpiegitura zientifikoen/ikerketen finantzaketa
eta kudeaketa
- ZTB politiken plangintzarako eta koordinaziorako
sail arteko mekanismoak

Aukerak Mehatxuak

- Ikerketa sistema publikoa eta erdi-publikoa - Biztanleriaren zahartzea (immigrazio mugatua)
sendotzea - Politika publikoekiko mendekotasuna, ZTBn
- IKZ eta BERC berrikuntza eragile berriak baliatzea - Gora egiten ari diren merkatuen ekoizpenaren
(talentua erakartzea, ezagutza berriak sortzea) sofistikazio eta lehia gero eta handiagoa
- Berrikuntza, ikuspegi teknologikotik harago eta - Espainiako eta Batasuneko ikerketarako eta
gizarte premien mesederako (berrikuntza ez- berrikuntzarako funtsak eskuratzeko gero eta
teknologikoa, zerbitzu publikoen berrikuntza, etab.) lehia handiagoa
- Nazioarteko enpresa eta ezagutza sareak (Euskal
Diaspora barne)
- Sormenaren, arriskuaren eta berrikuntzaren kultura
eraikitzea
- Krisitik irteteko Espainiako beste lurralde batzuk
baino egoera hobea (lanpostuei eustea, lanpostuak
suntsitu ordez)
- Kontratazio publikoa eta berrikuntza eskaria
sustatzeko beste tresna batzuk
- Berrikuntza politiketan presentzia gutxien duten
eragileen parte-hartzea areagotzea (ZTBEn ez
daudenena barne)

Oharrak: DAFO = Debilidades, Amenazas, Fortalezas y Oportunidades (Indarguneak, Ahulguneak,
Aukerak eta Mehatxuak), BERC = Basic Excellence Research Centre (Oinarrizko Ikerketa eta Bikaintasun
Zentroa), BERD = Business Expenditure on Research and Development (Enpresek Gauzatutako Ikerketa eta
Garapeneko Gastu Osoa), IKZ = Ikerketa Kooperatiboko Zentroa, EAP = Erosteko Ahalmen Parekatua, ZTB
= Zientzia, Teknologia eta Berrikuntza, ZTBES = Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzako Euskal Sarea.



Hiru probintziek dituzte zeinek bere berezitasunak. Bizkaiak –Bilbo du
hiriburu– eskualdeko biztanleriaren eta ekonomiaren erdia baino gehiago
hartzen ditu. Arabako probintzia askoz ere txikiagoa da: biztanleen %14 eta
ekonomiaren %17 dagozkio. Gainerako bi probintziak baino landatarragoa
da, baina han kokatuta dago Euskadiko hiriburu administratiboa: Vitoria-
Gasteiz. Arabak beste bi probintziek baino per capita BPGd eta langileko
BPGd altuagoak ditu. Gipuzkoak Euskadiko biztanleriaren eta ekonomiaren
herena osatzen du, gutxi gorabehera. Probintzia horren bereizgarrietako bat
kooperatiben ugaritasuna da; han dago, besteak beste Mondragon Corporation,
mundu osoan ezaguna.

Maila ertain-apal eta ertain-altuko manufakturen
industria sendoari esker, hobeto eutsi die
azkenaldiko astinaldiei

1995-2008 bitartean, aldaketa txiki batzuk gertatu ziren eskualdearen
egitura ekonomikoan, eraikuntza sektorearen mesedetan. Sektore horrek
%6tik %10erako hazkundea izan zuen eskualdearen balio erantsi gordinean,
eta beste sektore batzuetan jaitsiera txikiak gertatu ziren: nekazaritzak balio
erantsi gordinean zuen ehunekoa %2tik %1era jaitsi zen, manufakturenak
%27tik %26ra egin zuen behera, eta zerbitzuetan %61etik %60rako jaitsiera
izan zen. Manufaktura industriaren esparruan, enpleguak iraunkor eutsi zion,
edo gora egin zuen azpisektore jakin batzuetan; igoera nabarmena izan da
metalezko produktuen fabrikazioan. Gaur egungo finantza eta ekonomia
krisiari dagokionez, Euskadiko ekonomia Espainiako gainerako lurraldeetakoa
baino indartsuago agertu da sektore guztietan, eta eraikuntzan apalagoa izan
da hauskortasuna. Hala, Espainian 10,2 puntu igo zen langabezia tasaren
ehunekoa, 2007ko 4. hiruhilekotik 2009ko 4. hiruhilekora, eta Euskadin,
berriz, 6 puntukoa izan zen igoera.

Espainian oro har ez bezala, Euskadin
immigrazioak ez du ekarpen bereziki adierazgarria
egin BPGdren hazkundea…

Euskadiren hazkunde eredua Espainiako gainerako eskualde
gehienetakoaren bestelakoa da, zenbait alderditatik. Lurraldeak 2,1 milioi
biztanle inguru eta 68.000 milioi euroko BPGda zuen 2008an (2009an,
65.500 milioira jaitsi zen, krisiaren eraginez); Espainiako biztanleria
guztiaren %4,7 besterik ez du hartzen, eta, aldiz, Espainiako BPGdaren



%6,1-6,3 bitarte osatzen du. Hazkundearen motorra ez da izan demografiaren
joera ez-jasangarria. Espainian, biztanleriaren igoera masiboa gertatu zen
(urteko %1, 1995-2005 bitartean), immigrazioaren eraginez. Euskadin,
nabarmen zahartzen ari da biztanleria (biztanleen %18,6k dituzte 65 urte edo
gehiago), eta %3,5eko igoera garbia izan zuen 1998-2009 bitartean (74.000
biztanle inguru). Atzerrian jaiotako biztanleen kopurua txikia da (120.000 bat
biztanle), baina %0,7tik %5,4ra igo zen, 1998 eta 2008 bitartean.

… baina kapitalaren eta laneskuaren gehikuntzak
hazkundea sustatu zuen 1995-2004 bitartean,
eta berrikuntza eragileek garrantzi handiagoa hartu
dute 2004az gero (krisiaren aurretik)

Eskualdeari buruz egindako hainbat ikerketatan, “euskal lehiakortasunaren
paradoxa” deritzonaren jatorria azaltzen saiatu dira adituak. Per capita
BPGdari eta hazkunde tasari dagokienez, Euskadi aitzindaria da Espainian,
eta OCDE-ELGAko eskualdeen batez bestekoetatik gora dago, eroste
ahalmenaren diferentzialei loturiko abantailei esker, neurri batean. Hala
ere, eskualdeak langileko BPGdan OCDE-ELGAren batez besteko mailari
buruz zuen abantaila erlatiboa murriztu egin da azken 15 urteetan. 1986-1995
aldian, kapitala eta faktoreen produktibitate osoa (FPO) izan dira Balio Erantsi
Gordinaren (BEG) hazkundearen eragile nagusiak, eta laneskuak askoz ere
eragin txikiagoa izan zuen. FPOak teknologiak kapital gastu gisa duen balioaz
gaindiko eta haragoko efektuak jasotzen ditu, ekoizpen prozesuetan eskulana
eta kapitala hobeto uztartzera bideratutako inbertsio ukiezinekin eta isilpeko
ezagutzarekin loturiko aldaketa teknologikoa barne. Aldiz, 1995-2004 epean,
laneskua izan zen BEGaren hazkundearen iturri nagusia, kapitalarekin batera,
eta FPOa ez zen izan erabakigarria. 2004-2006 aldian, FPOak berriro indarra
hartu duela dirudi. Etorkizunera begirako zalantza hauxe da: nola bermatu
I+G arlorako inbertsioek produktibitatearen hazkundea laguntzen jarraitzea
eta nola lortu inbertsio publikoek baliabide pribatuak ez baztertzea?

Espainiako emaitzarik onenak, ekonomiaren
eta berrikuntzaren adierazle askotan

Euskadi eskualde aitzindaria da Espainiaren barruan, ekonomiarekin
eta berrikuntzarekin loturiko hainbat adierazletan (ikus 0.1 grafikoa).
Honako hauetan, adibidez: hirugarren hezkuntza duten langileak, enpresen
I+G jardueren intentsitatea, langileko BPGda eta goi mailako industria



teknologikoetako eta ezagutza zerbitzu intentsiboetako (EZI) enplegu kuota.
Ikerketarako baliabide publikoak eta goi mailako hezkuntzaren ikerketa
ahalmena murritzagoak direla kontuan hartuta, administrazioaren eta goi
mailako hezkuntzaren I+G jarduerak Espainiaren eta OCDE-ELGAren batez
bestekoetatik behera daude.

OCDE-ELGAren barruan, Euskadi lurralde industrial
sendoa da, baina ez da ezagutza gune globala

OCDE-ELGAren barruan, halere, Euskadi ez dago goreneko eskualdeen
mailan, berrikuntzari loturiko adierazle tradizional gehienetan. Eskualde
Berrikuntzaren Europako Adierazleen sailkapenaren arabera, Euskadi
“berrikuntzaren maila ertain-altuan” sailkatuta dago, bost mailatik bigarrenean,
hain zuzen ere. Beste analisi batzuen arabera, Europa erdialdeko eta
hegoaldeko eskualdeen pareko eskualdea da. OCDE-ELGAren analisi batek
dioenez, berriz, “teknologia maila ertaineko ekoizpen gune” izendatutako
eskualdeen taldean dago Euskadi. Maila horretako eskualdeak ez dira I+G
arloan eta patenteen arloan puntako jarduera duten ezagutza guneak, OCDE-
ELGAren arabera; baina, nolanahi ere, langileek goi mailako prestakuntza
dute, eta jarduera industrialak diseinua, ukiezinak eta sorkuntzarekin loturiko
sektoreak biltzen ditu bere baitan, manufaktura jarduera tradizionalez gainera.
OCDE-ELGAren arabera, Euskadiren eskualde parekideak dira honako
hauek: Rhône-Alpeak eta Alsazia (Frantzia), Flandria (Belgika), Quebec
eta Ontario (Kanada) eta Erresuma Batuko eskualde batzuk, besteak beste.
Oinarri industrial sendoko eskualdeen artean, honako hauek har daitezke
Euskadirentzako erreferentziazko eskualde gisa: Baden-Wurttemberg,
eta Alemaniako beste zenbait eskualde, eta Herbehereetako hegoaldea,
esaterako.



0.1 grafikoa. Eskualde berrikuntzaren adierazleen laburpena: Euskadi
OCDE-ELGAko eskualdeen erdiko balioa = 1
Espaina – Eskualde arteko aldakuntza 46,58 OCDE-ELGAko goreneko balioa
13
OCDE-ELGA – Eskualdekoarteko
aldakuntza
11
Euskadi

9

7

5

3

1

-1
Hirugarren Hirugarren Enpresen Gobernua- Goi mailako PCT paten- Goi mailako Langileko
hezkuntza hezkuntzan ari I+G ren I+G hezkun- teak (milioi teknolo- BPGda
(laneskuaren diren ikasleak (BPGdaren (BPGdaren tzaren I+G biztanleko) giako enple-
ehunekoa) (biztanleriaren ehunekoa) ehunekoa) (BPGdaren guak
ehunekoa) ehunekoa)

Oharrak: 2007ko datuak edo eskuragarri dagoen azken urteko datuak, eskualdearen arabera.
Kolore argienak herrialdearen balio tartea adierazten du. Kolore ilunak, berriz, OCDE-
ELGAko eskualdeen balio tartea. Diamantea eskualdeari dagokion balioa da. Balioak 1era
normalizatu dira, eskuragarri dauden eskualdeentzako OCDE-ELGAko erdiko balioari
buruz. OCDE-ELGAko eskualde guztietan ez dago adierazle guztiei buruzko informazioa
eskuragarri.

Iturria: OECD Regional Database (OCDE-ELGAko eskualdeen datu basea) datu basean
oinarrituriko kalkuluak.

Euskadin enpresek garatutako I+G jardueren
kuota altuak eragileen eta finantza iturrien araberako
interpretazio xeheagoa eskatzen du

OCDE-ELGAko kide diren herrialdeetan, handia da enpresek garatutako
I+G jardueraren batez bestekoa. Adierazle horrek sektore pribatuak
berrikuntzarekin duen konpromisoa islatzen du. Euskadin, 2009an garatutako
I+G jardueren %76 enpresek gauzatu zuten (%81, 2008an). Eskualdeko
enpresen demografiari begiratuta, erlatiboki altuagoa da enpresa txiki eta
ertainek (ETE) osatzen duten I+G arloko gastuaren ehunekoa, nahiz eta
horiek diren I+G arloan inbertsioak egiteko eragozpen gehien izaten dutenak.
Nolanahi ere, ehuneko hori %60ra jaitsi zen, 2008an, kalkulu horretatik
kanpo utzi zirelarik sektore pribatuan sailkatuta egon arren finantzaketa



publikoa jasotzen zuten erakundeak, hala nola zentro teknologikoak (ZT),
eta, berrikiago, ikerketa kooperatiboko zentroak (IKZ). Euskal enpresek beste
eskualde eta herrialde batzuetakoek baino sostengu publiko handiagoa jasotzen
dute I+G arloko gastuetarako (enpresen I+G arloko gastuaren %25, BPGdaren
%0,47ko laguntza enpresei, I+G jardueretarako, zuzenean nahiz zeharka, hau
da, zerga kreditutan). Azpimarratzekoa da herrialde eta eskualdeen arteko
datu horien konparazioa egiteko orduan kontuan hartu beharko liratekeela
estatistiketan agertzen ez diren enpresentzako I+G jardueretako beste mota
batzuetako laguntza publikoak, hala nola, diruz lagundutako maileguak.

Berrikuntza ereduek erakusten dutenez, gora
egin du berrikuntza arloko inbertsioak, baina ez
enpresa berritzaileen ehunekoak

Euskadi berrikuntza inkrementaleko eta kostuak murriztean oinarrituriko
berrikuntza eredu batetik ezagutzan oinarrituriko berrikuntza eredura jauzi
egiten saiatzen ari da. Espainian, Euskadi da berrikuntza intentsitate handiena
duen eskualdea (berrikuntza jardueren gastuak salmenten zenbatekoan duen
tartea kontuan hartuta). Enpresek gero eta gastu handiagoa egiten dute
berrikuntza teknologikoan (BPGdaren %4,1, 2008an), eta maila igotzen ari da,
eta osaera aldatzen ari da, makinen eta ekipoen erosketatik I+G arloko barne
gastuetara. Banda zabaleko sarbidea duten enpresen kopuruak ere nabarmen
egin du gora, %34tik (2002) %92ra (2008). 2008an, 10 langile edo gehiagoko
enpresen artean, %32k lantzen zuten berrikuntza Euskadin (enpresa guztien
%16k). Antzeko balioak neurtu dira hamarraldi osoan zehar. Eta produktuetan
edo prozesuetan berrikuntzaren bat egin duten ETEen ehunekoa ez da asko
igo: %30 eta %35 artean eutsi zion, 2003-2008 bitartean.

Euskadiko ekonomia irekia da merkataritza
trukeari dagokionez, baina beste adierazle
batzuek agerian utzi dute areagotu egin behar
dela nazioarteko sareetako integrazioa,
barne sareen osagarri

Eskualdeen buruaskitasuna aldarrikatzen zuten joera sozio-politikoen
eraginez, enpresek konpromiso sendoa dute eskualdearekin. Hainbat zantzuk
erakusten dutenez, eskualdea barne sare gero eta sendoagoak garatu ditu
politikei eta bitartekariei esker. Eskualdeko berrikuntza sistemaren eragile
batzuk ez daude sare horietan behar bezain integratuta, ordea, unibertsitateak



eta ETEak esaterako. Nazioarteko ezagutzarako irisgarritasunari dagokionez,
Euskadik lotura gutxi ditu, horiek osatzen ari den arren. Euskadiko ekonomia
nahiko irekia da, eta nazioarteko merkataritzak BPGdaren %61 osatzen du. Toki
industriarekin lotura estua duen atzerriko inbertsio zuzenak (AIZ) hartzeko
potentziala potentzialari etekin handia atera liezaioke (gaur egun oso apala). Eta
onuragarria izango litzaioke, halaber, I+G arloko atzerriko inbertsioen maila
altuagoa izateak (%3, 2009an). Eskualdeak gero eta presentzia nabariagoa du
nazioarteko sareetan, EBko Esparru Programetako eta Europako Plataforma
Teknologikoetako partaidetzaren bidez. Eta goi mailako kualifikazioa duten
talentu sareek ere garrantzi handia dute; azken bi urteetan, eskualdeko
erakarpen politikei esker 73 ikertzaile egoiliar edo bisitari berri finantzatu
dira. Asmatzaile bat baino gehiagoren artean asmatutako produktuen baterako
patenteen ehunekoak gora egin du, asmakizunen herenetik erdira, 2000.
urteaz geroztik; baina atzerriko asmatzaileekin asmakizunak egin dituzten
asmatzaileen ehunekoak egonkor eutsi dio, eta Espainiako apalenetakoa da
(%5 inguru). Denborak aurrera egin ahala eskualdea bizkor gora egiten ari
da atzerriko eskualdeekin batera egindako asmakizunetan parte hartu duten
asmatzailekideen kopuruan, baina beste eskualde batzuk bizkorrago ari dira
loturak areagotzen. Euskadik aurrerapen handiak egin zituen nazioarteko
loturei dagokienez, eskualdeen 28 pertzentiletik (1977-1987) 54 pertzentilera
(1988-1997) igo baitzen, baina gero berriz jaitsi zen, 47 pertzentilera (1998-
2007).

ZTB politikaren joerak

Eskualdean, modu independentean eta arrakastaz
gauzatu da ZTB politika 1980ko hamarraldiaren
hasieraz geroztik, zentro teknologikoen laguntzaz
sustatutako lehiakortasunean oinarrituta

Espainiako 1978ko Konstituzioaren eta haren ondoren Espainiako
eskualdeek ZTB politiketan bete beharreko zereginari buruz izandako
negoziazioetan, Euskadik argi eta garbi egin zuen bere politika propioa
garatzearen aldeko apustua. Ikerketarako baliabide publiko eta unibertsitate
baliabide gutxi izanik, industria lehiakortasuna ardatz izango zuten politiken
aldeko hautu estrategikoa egin zuen eskualdeak. Helburu hori betetzeko, joera
sektorialeko eta hornidura kaskarreko zentro teknologikoen sarea eta ikerketa
laborategiak sendotu beharra zegoen, Industria Sailaren eta haren mendeko
SPRI agentziaren sostenguaz. Industria politikak garapen teknologikoari arreta
eman behar zion, ezinbestean. 1990-1992 Plan Teknologiko Estrategikoa, eta,
hein handi batean, haren hurrengoa, 1993-1996 Plan Teknologiko Industriala,



SPRIren gidaritzapean eratu ziren. 1989 eta 2004 bitarteko urte batzuetan
oinarrituriko azterketan ikusten denez, Eusko Jaurlaritzaren politika
teknologikorako aurrekontua politika zientifikorako aurrekontua baino
lauzpabost aldiz handiagoa izan zen (aurrekontu orokorraren %0,7-1,2 artekoa
eta %0,2koa, hurrenez hurren). Nolanahi ere, planek ez zuten ia koordinaziorik
edo batere koordinaziorik aurreikusten Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa
Sailarekin, hau da, sektore akademikoko ikerketa jarduerak eta azpiegiturak
finantzatzeko ardura zuen erakundearekin.

1997-2000 Planarekin batera, ZTB politikaren
gaineko ikuspegi integratua lantzen hasi zen

Eusko Jaurlaritza ZTB arloko ikuspegi osoagoa lantzen hasi zen 1990eko
hamarraldiaren bukaeran eta 2000ko hamarraldiaren hasieran. 1997-
2000ko Zientzia eta Teknologia Planak arreta gehiago jarri zuen zientzia eta
teknologia arloko ezagutza gaitasunaren garapenean, baita ezagutzaren eta
teknologiaren esparruko eskariaren eta eskaintzaren arteko artikulazioan ere.
Ekimen instituzionaletan eta politikoetan ikuspegi gero eta integratuagoa
nabarmendu zen. Funtsezko ekimenetako bat erakundeak sortzea izan zen,
hala nola Teknologiaren Euskal Sarea. Klusterren politika formalak eta
klusterren plan teknologikoek sustatu zuten aurrerapen hori. Edonola ere,
zientzia eta teknologiako azpiegituretarako laguntzek behera egin zuten, eta
gutxi izan ziren, halaber, berrikuntza sistemako eragileen artean lankidetza
sustatzeko proiektuak.

2001-2004 Planaren eskutik egin zen politika
onbinazio zabalagoak sustatzeko lehen
ahalegin eraginkorra …

Zientzia, Teknologia eta Berrikuntza Plana 2001-2004 egitasmoak
eskualdeko politiken konbinazioa areagotzeko ekimen instituzionalak sustatu
zituen. Industria Sailak eta zentro teknologikoen zereginak protagonismoa
izaten jarraitu zuten; izan ere, haien aurrekontua (politika teknologikoa ez
ezik, ikerketa zentroetan eta unibertsitateetan industria ikerketa sustatzeko
tresnak barne hartzen dituena) %68 igo zen bitarte horretan, eta Hezkuntza
Sailarena (politika zientifikoa barne hartzen duena), berriz, %8,1 baino ez. Eta
Planaren aurrekontu osoaren %70 inguru zentro teknologikoen eskaintzara
eta enpresen eskarietara bideratu zen. Baina Planak Teknologiako Euskal
Sareko erakundeak sustatzeko neurriak sendotu zituen, enpresen I+G+B



inbertsiorako programak eta lankidetza proiektuak sustatu zituen, eta arreta
handiagoa eman zien giza baliabideei.

… eta ikerketa eragile berriak atxiki zitzaizkion
berrikuntza sistemari (IKZak eta BERCak)

2001-2004 Planaren eskutik, bi erakunde sorta berri sortu ziren aldi
berean, euskal ezagutza oinarria sendotzeko eta askotarikotzeko xedez. IKZak
(ikerketa kooperatiboko zentroak), batetik, Industria Sailak finantzatuak, eta
eskualdearentzat estrategikotzat jotzen ziren esparruetan ikerketa espezifikoak
egiteko sortuak, Euskadin industria oinarri sendorik ez duten eta nabarmentzen
ari diren sektoreetakoak barne. Eta BERCak (oinarrizko ikerketa eta
bikaintasun zentroak), Hezkuntza Sailak garatuak, ikertzaileen bikaintasunean
oinarrituriko ikerketa ez-espezifikoak eta oinarrizkoak sustatzeko xedea
dutenak. Erakunde berri horien kopurua handitu eta haien izaera askotarikotu
ahala, honako premia hauek sortu dira: i) erakunde bakoitzaren gobernantza
argiagoa, ii) teknologiaren transferentziarekin loturiko zentroei zerbitzu
komunak eskaintzeko aukera handiagoa, eta iii) zentro horiei begirako
estrategia orokorragoa, koordinazioa eta osagarritasuna, hasieran bakoitzak
bere bidea egin bazuen ere.

2007-2010 Planaren bidez eskualdean “Bigarren
Aldaketa Handia” deritzona bideratzeko baldintzak
ezartzeko ahalegina egin zen

2007-2010 Planak bere gain hartu zuen eskualdean “Bigarren Aldaketa
Handia” deritzona sustatzeko helburua. Horretarako, zenbait programa
giltzarri eratu ziren, proiektuak finantzatzeko. Laguntza batzuk berrikuntza
sistemako eragile jakin batzuetara edo lehentasunezko sektore/teknologietara
bideratu ziren. Goi mailako teknologiako sektoreak (biozientzia, nanozientzia,
energia alternatiboak eta garraio inteligenterako elektronika) askotarikotzea
eta erakundeak sendotzea ere bilatu zen, ikerketa zentro berrien programen
edo talentua erakartzeko programen (Ikerbasque) bidez. Eko-berrikuntza eta
gizarte berrikuntza ere aipatzen ziren plan honen jarduera ildoetan, baina,
oraindik nahiko definizio lausoaz. Aldi berean, sareko lana eta gobernantza
sustatzeko beste erakunde batzuk sortu dira, hala nola Innobasque (sareko
lankidetzan oinarritutako berrikuntza agentzia, SPRI bezala programetan
oinarritua izan ordez); sailen arteko Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzaren
Euskal Kontseilua erakunde estrategikoa; Zientzia, Teknologia eta



Berrikuntzaren Euskal Sarea (ZTBES), berrizendatua eta tresna berriez
hornitua, eta Berrikuntza Funts berri bat (urteko 40 milioi euro).

Zentro teknologikoak garatzen jarraitu beharko
litzateke, euskal berrikuntza sistemaren indargune
nagusietakoa diren aldetik

Zentro teknologikoak (ZT) dira, merezimendu osoz, euskal berrikuntza
sistemaren harribitxi baliotsuenetakoak. Teknologia transferentziarako
erakunde tradizionaletan oinarrituta, eskualdeak indar handiko eta
askotariko ZTak eratu ditu. Eragile horiek sendotzeko beste jarduera batzuez
gainera, zentro horiek ZTen bi saretan txertatzearen aldeko apustua egin
du eskualdeak: Tecnalia eta IK4 sareetan, hain zuzen ere. Bide horretatik,
kostuak arrazionalizatu eta nazioarteko eragileekin lehian eraginkortasun
handiagoz jarduteko aukera gehiago eman nahi izan zaizkie zentroei,
Fraunhofer (Alemania) eta TNO (Herbehereak) zentroekin lehian jarduteko,
adibidez. ZTak oso eraginkorrak dira eskualdeko nahiz eskualdetik kanpoko
funts publikoak eskuratzeko, EBko Esparru Programakoak edo Espainiako
CENIT programakoak esaterako.

ZTek nagusitasunari eutsi diote berrikuntza sisteman eta ZTB politikan.
ZTak garatu ahala, horiei gero eta sostengu publiko handiagoa emateko
ardura aldarrikatu dute politikek. Nazioarteko bikaintasuna lortzera begirako
garapen ereduak bultzatuta, aldatuz joan da haien ikuspegia, ezagutzen
sorkuntzaren aldera. Horrek hutsune handia sortu du oinarrizko teknologia
ETEi transferitzeko euskal sisteman. ETEei sostengua emateko pizgarri
publikoak atxiki beharko lirateke ZTentzako laguntza instituzionalen barruan,
ETE horien eskaria sustatzeko neurriekin batera, edo, bestela, horien ordezko
edo osagarri modura, beste eragile batzuen bidez, kluster elkarteen, tokiko
garapen agentzien eta prestakuntza teknikoko zentroen bidez esaterako.

Unibertsitate ikerketari ez zaio behar adinako
arretarik eman aurreko ZTB politiketan,
eta arreta handiagoa behar du, kalitatea eta kantitatea
areagotzeko

Eskualdeko eragileek aitortzen dutenez, berrikuntza sisteman “arazo” bat
dago unibertsitateekin, eta arazo horri behar bezala aurre egiteko ekintza argiak
bermatu beharko dira. Espainian, oro har, zailtasunak daude unibertsitateek



enpresekin elkarreraginean jardun dezaten, unibertsitate barneko nahiz
kanpoko araudiaren eragozpenengatik eta kultura arauengatik. Nolanahi
ere, Espainiako beste eskualde batzuetan, ikerketen kalitatea eta kantitatea
areagotzeko gero eta pizgarri gehiago eskaintzen ari dira, hala nola Kataluniako
Plan ITS deritzona. Euskadik, unibertsitate publiko handi bat du (EHU), baita
eskola politeknikotik sortutako orientazio aplikatuko unibertsitate pribatu bat
ere (Mondragon Unibertsitatea, Mondragon kooperatiba taldearen parte dena),
eta gizarte zientziak eta irakaskuntza ardatz dituen beste unibertsitate pribatu
bat (Deustuko Unibertsitatea). Ikerketa taldeen bikaintasunean eta masa
kritikoaren garapenean aurrerapauso handiak egin dira (20 taldek lortu dute
bikaintasuna, eta 115ek dute maila onargarria; beste batzuk egiaztatu gabe
daude), baita teknologiaren transferentziarako jardueretan ere. Baina euskal
unibertsitateak ez daude goreneko mailan, Espainiako unibertsitateen zenbait
adierazletan. Eskualdeaz kanpoko ezagutzarako irisgarritasuna sustatzea
funtsezkoa da, eskualdearen neurria dela-eta ez dagoelako aukerarik eskualde
barruan zientziaren esparru guztietan masa kritikoa sortzeko. Edonola ere,
ahalegin publiko handiagoa egin liteke oinarrizko ikerketan eskualdeak
dituen lehentasunei erantzuteko, eskualdearen berrikuntza ereduan lortu nahi
den aldaketa hori lortuko bada. Hezkuntza Sailaren ekimenak sailen arteko
ahaleginetan txertatuz, unibertsitateekin jardueran oinarrituriko kontratu
orokorrak eta espezifikoak gauzatzeko irizpide berriekin batera, ekimen
horiek dakartzaten inbertsioak bat etor daitezen eskualdearen lehiakortasun
premiekin. Neurri lagungarrien bidez unibertsitatearen xurgatze gaitasuna eta
eraginkortasuna sustatu beharko lirateke.

2007-2010 Planean ez zitzaien behar adinako
arretarik jarri berrikuntzarako giza baliabideei,
Ikerbasquen sorreraz aparte

Plan horrek ez zuen arreta handirik ipini giza baliabideetan. Eskualdean,
1.000 langileko I+G langileen tasa nahiko altua da dagoeneko (dedikazio osoko
baliokidetza 9,4 da; OCDE-ELGAko batez bestekoa, berriz, 7,7). Hala ere,
I+G langileak, % 71 ingeniaritzan, agian ez dira nahikoa eskualdeko zientzia
beharrak asetzeko. Beste erronka bat goi mailako hezkuntzako erakundeen,
ikerketako beste erakunde batzuen, zentro teknologikoen eta enpresen arteko
nazioarteko mugikortasuna areagotzea da. Espainiako araudiak mugikortasun
hori hein batean oztopatu arren, eta Espainiako programa bat gai horri ekiten
ahalegintzen bada ere, praktikan oso noizbehinka besterik ez da gertatzen.
Eskualdean ahalegina egin behar da ikertzaile trebeen mugikortasuna
indartzeko. Ikerbasque ikertzaileak erakartzen, finantzatzen eta eskualdeko
ikerketa institutuetan lanean jartzen dituen erakundea da, Kataluniako



ICREA erakundearen ereduari jarraituz. Ikertzeko talentua erakartzeko
agentziaren eredu hori erabiltzen dute Espainian araudia eta beste oztopo
batzuk gainditzeko, atzerriko ikertzaileak erakunde publikoetan kontratatze
aldera, hala nola unibertsitateetan. Eredu hori eskualdean lehentasuna ematen
zaien ikerketa arloetara bideratu daiteke, masa kritikoa eratzeko. Bizkaian,
beste programa bat garatu da enpresek goi mailako talentuak erakar ditzaten
finantzatzen laguntzeko nahiz ikertzaileak eremu horretan birkoka daitezen
errazteko. Talentuak erakartzeaz gain, Euskadi ezagutzaren sareetara gehiago
zabaltzeak bide emango luke bertako ikertzaileek nazioarteko loturak izateko.
Giza baliabideen arloko beste gai batzuek arreta handiagoa behar dute, horiek
beharrezkoak baitira etorkizuneko ZTB planek arrakasta izan dezaten. Gai
horiek honako hauek dira, hain zuzen: lehenengo eta bigarren hezkuntzako
ikastetxeetako ikasleen errendimendua hobetzea; etengabeko ikaskuntza
sendotzea; eta, nazioartean integratzeko beste zenbait oztopo lantzea, ingeles
hizkuntzaren gaitasunak, esaterako.

Euskadi berrikuntza politikako kontzeptu
berriak sartzen ari da pixkanaka ZTBn

Eskualdean geroz eta onartuagoa dago ZTB planak berrikuntza
ikuspuntu zabalagotik hartu beharko lukeela esatea, berrikuntza prozesuak
eta horiek babesteko politikak aldatu egiten direla kontuan hartuta. Garatzen
ari den hurrengo ZTB planak hainbat ardatz estrategiko zehaztu ditu bide
horretan. Oraingoz, eskualdean garapenerako lan hauek egin dira: gizarte
berrikuntzaren kontzientzia sustatzeko hasierako lana (argitalpenak,
lantegiak, gizarte eremuetan erabilitako eta sustatutako gida praktikoak eta
abar); eko-berrikuntzaren estrategia baten garapena askotariko Berrikuntzaren
EKOmunitateetan; eta berrikuntzan “ukiezinek” duten paperaren aitorpena
(ukiezinetan egindako inbertsioak neurtzeko metodologia garatzea aztertzen
ari da eskualdea). Eskualdean, kudeaketaren bikaintasuna aspaldiko
ahalegina izan bada ere, beste tresna batzuk, hala nola diseinua eta sormena,
hasierako fasean daude oraindik. Berez sektore berria izan ez arren, ezagutzan
intentsiboak diren zerbitzuak geroz eta gehiago bultzatzen dira, beste sektore
batzuei mesede egiten dielako; hala ere, ez dago berariazko politikarik arlo
horretan.



ZTBn inbertsio pribatu handiagoa eragingo
duen inbertsio publiko jarraitua egiten bada,
ZTB politikaren konbinazioa hainbat dimentsiotan
egokitu ahal izango da

Euskadin ZTB politikan inbertitzeko etengabeko konpromiso publikoa
egotea beharrezkoa da eskualdeak lehiatu ahal izan dezan. Inbertsio horren
baitan, ZTB politika babesteko hainbat tresnaren politika konbinazioak
eboluzionatu egin behar du denboran, atzeraelikadura maiz eginda. Ez dago
eskualdeko politika konbinazio adimentsua egiteko eredurik; eskualdearentzat
berariazkoa izan behar du eta berrikuntza sistemaren oraingo eta etorkizuneko
beharrak bideratu behar ditu, aukerak eta munduko joerak oinarri hartuta.
Euskadiren gaur egungo berrikuntza sistema, estrategia eta tresnak kontuan
hartuz gero, zenbait aldaketa aitzat hartu beharko dira hurrengo ZTB
planean:

• Zientzia (oinarrizkoa) eta teknologia/berrikuntza (aplikatua)
finantzatzea: ezagutzak sustatuko berrikuntza babesteko, eskualdeak
gehiago inbertitu behar du ZTBko zientziaren alorrean. OCDE-ELGAko
eskualdeetako ebidentziek arlo zientifikoen bateratzea adierazten dute,
baita ekoizpen zientifikorako (argitalpenak) elkarlanaren handitzea
eta zientzian diziplina aniztasunaren areagotzea ere. Euskadin
zientziak duen ahulezia aitortzen da egitasmo publikoetan, baina
baliabideak eta erantzukizun mekanismoak ez dira eguneratu oraindik.
Nazioartean lehiatzeko behar den ikerketa zientifikoaren kostu handia
eta masa kritikoa kontuan hartuta, ikerketa zientifikoa eskualdeko
oinarri ekonomikoarekin lotutako alorretan egiteak izan beharko luke
lehentasuna. Ez dago zertan ezagutza guztia eskualdean bertan sortu;
aitzitik, eskualdeak xurga dezakeen kanpoko ezagutza modu errazagoan
lortzea ezinbestekoa da. Zientziaren arloko inbertsio publikoak
eraginkorrak izan daitezen, xurgatze gaitasuna sortzeko eta erantzukizun
mekanismoak eta pizgarriak ezartzeko neurri osagarriak behar dira;
bereziki, zenbait oztopo erregulatzaile eta kultural gainditzeko,
Espainiako unibertsitateei dagokienez, oro har.

• Berrikuntza ez-teknologikoa indartzea: eskualdearen indarguneetako
bat laguntza teknologikoko tresnak garatzea izan da. Berrikuntza ez-
teknologikoko programen baitan, eskualdeak ahalegin arrakastatsua
egin du aspalditik kudeaketaren bikaintasuna bultzatzeko. Gizarte
berrikuntzan eta sormenean hasierako ekintzak egiten ari dira. Askoz ere
ahalegin handiagoa egin daiteke ezagutzan intentsiboak diren zerbitzuak
sustatzeko eta balio erantsia sortzeko, diseinuan eta sormenean
inbertituz.



• Eskaera sortzen duten tresna berriak diseinatzea: beste eskualde
batzuetan bezala, Euskadiko politikak tresnen hornidura sustatu ohi
du, enpresen eskaera sortu baino gehiago. Berrikuntzara zuzendutako
kontratazio publikoa tresna bat da. Beste pizgarri batzuek, hala nola
erregulazioak eta arauak (kontsumo arauak, besteak beste), berrikuntzari
lagun diezaiokete behar bezala bideratzen badira. Tresna horiek bereziki
lagungarriak dira gizarteko xedeak eta zerbitzu publikoak (osasuna,
energia, hezkuntza, etab.) babesten dituen berrikuntzarako.

• ETE ez-berritzaileetara eta hazten ari direnetara iristea: eskualdeko
enpresen datu demografikoak ikusita, erronka handiak daude oraindik
ETE ez-berritzaileei laguntzeko, berrikuntzak egin ditzaten. Laguntza
hori teknologikoa edo ez-teknologikoa izan daiteke. Dagoeneko badaude
zenbait programa ETEen artean eskaera simulatzeko (berrikuntza
agendak garatzea, IKTak babestea, enpresen kudeaketaren berrikuntza,
etab.). Hala ere, ahalegin handiagoa egin behar dute eragile guztiek
(sareko elkarteak, kluster elkarteak, bertako garapen agentziak, ikastetxe
teknikoak, zentro teknologikoak, etab.) ETEtara iristeko.

ZTB tresnen gaur egungo konbinazioaren beste zenbait ezaugarri
osagarri ere berrikusi daitezke eskualdean. Zuzeneko eta zeharkako laguntza:
Euskadin, 2007ko tasak honako hauek izan ziren: % 52 zerga pizgarriak eta
% 48 zuzeneko laguntza. Eskualdea denez eta ez herrialdea, sektore publikoak
bere enpresak babesteko erabil ditzakeen tresnak mugatuagoak dira. Hala ere,
zeharkako laguntza enpresen I+G proiektuen osagarri denez, baina ez duenez
berez berrikuntzan aktiboak diren enpresak sortzen laguntzen, proportzio
erlatiboak ez dira egokitzen euskal enpresa gehienen beharretara. Hori
bereziki egia da BPGdaren tasa kontuan hartuz gero, laguntza publikoa oro har
altuagoa baita. Eragileen araberako helburuak zehaztea: SPRIren berrikuntza
programa nagusietako baliabideen % 50 saretik kanpoko eragileentzako
programa bereiziak dituzten ZTBESko irabazi asmorik gabeko kideentzat
erabiltzen dira (normalean, I+G unitaterik ez duten enpresentzat). Ikerketarako
finantzaketa lehiakorra eta instituzionala: erakundeek eman beharko lukete
zentro teknologikoetarako eta ikerketako beste zentro batzuetarako (CIC,
BERC) finantzaketaren zati bat, errendimenduari begira. Erakundeen
laguntza nahikoa ez izateak zentroaren garapena muga dezake. Proiektuen eta
programen finantzaketak: gero eta gehiago, OCDE-ELGAko herrialdeak eta
eskualdeak epe luzerako programen finantzaketa sustatzen ari dira banakako
proiektuez gain, elkarte publiko-pribatuen partzuergoen bidez, besteak beste.
Euskadik hasi du mota horretako programazioa eta hura hedatzea kontuan
hartu beharko luke.



Euskadik eraldaketa eta dibertsifikazioa lortzen
saiatzen diren eskualdeko beste berrikuntza
estrategia batzuk har ditzake eredutzat

Euskadik estrategikoki garrantzitsutzat jotako sektore berrietara
dibertsifikatzeko ZTB estrategia bat garatu du. Estrategia sektorial eta ikerketa
zentro berriek lagundu egiten diete dibertsifikatzeko ahalegin horiei. Azken
urteetan, OCDE-ELGAko eskualdeko estrategietan IKTak nabarmendu
dira pixkanaka; gero, bioteknologiak; ondoren, nanoteknologiak, eta, orain,
teknologia berdeak. Teknologiaren arlo ezagunetan masa kritiko handiagoa
duten beste eskualde batzuekin eraginkortasunez lehiatzeko bide emango
dioten gune bakarrak aurkitzea da Euskadiren erronketako bat.

Beste eskualde batzuek gai horri nola ekin dioten aztertu ondoren,
arrakastarako hainbat eragile aipa daitezke. Ohiko arrakastarako eragile bat
mekanismoak diseinatzea eta gauzatzea da, enpresetan aplikatu ahal izateko
pizgarriekin bat datozen teknologiaren eta ezagutzaren gaitasun endogenoak
(bertakoak) sortze aldera. Beste arrakastarako eragile bat eskualdean lidergo
sendoa izatea da, berrikuntza sistemako hainbat eragile mobilizatzeko.
Manufaktura tradizionaleko ekonomiatik ezagutzan intentsiboagoa den
ekonomiara (batez ere, goi mailako teknologiaren manufakturara) igarotzea
aukera naturala da. Arazoa eraldaketa horri laguntzeko modua eta muga
teknologiko berri eta ezezagunerantz lan egiteko modua aurkitzea da. Japoniako
Shinshu probintzian, industria arlo tradizional bat goi mailako teknologiako
zentro industrial bat bilakatu zuten, bi urratsetan. Lehengo, I+G alorra gogor
bultzatu zuten (enpresentzako azpiegiturak eta pizgarriak), eta, ondoren,
berariazko kluster bat sortu zuten (tresna adimendunak). Horiek negozio
aukeretan aplikatu ahal izateko baldintzak babesten zituen ingurunean erabili
zuten bertako ikerketa. Industriaren egitura hobetzeaz eta dibertsifikatzeaz
haratago, beste aukera bat eredu ekonomiko berri baterantz zuzentzea da.
Azken estrategia horretaz baliatu zen Italiako Piedmont eskualdea; batetik,
IKTen sektorean inbertitu zuen, eta, bestetik, nekazaritzako elikagaien
industria tradizionalerako etikoagoak diren eta ingurumenarekiko begirune
handiagoa duten teknikak erabiltzeko ekimenak egin zituzten.



Euskadiko ZTB politika maila askotako gobernantzaren
testuinguruan

Euskadik geroz eta autonomia handiagoa
dauka ZTB politika egiteko…

Euskadik autonomia fiskal eta ZTB politikarako gaitasun aipagarria
dauka estatuaren baitan, eskumen formalak eta bere gaitasunetan eta industria
egituran oinarritutako eskualde aukera estrategikoak direla eta. Eskualdeko
industriara bideratutako berrikuntza politikaren arrakasta ezaguna da.
Espainian, Euskadik gastatzen du eskualdeko bigarren aurrekonturik handiena
per capita, Nafarroaren atzetik (foru erregimena duen beste probintzia).
2007an biztanleko gastatu zen ZTB aurrekontuaren kalkulu batek adierazten
du Kataluniak gastatutakoa baino hiru aldiz handiagoa zela, eta Madrilek
gastutakoa baino bost aldiz handiagoa, nahiz eta eskualde horiek jaso duten
ikerketako zentro nazionaletara eta eskualdeko unibertsitate indartsuagoetara
bideratutako Espainiako ikerketarako funtsetatik onurarik handiena. Horrez
gainera, gaitasun eta funts osagarriak onartu zaizkio Euskadiri. 2009. urteaz
geroztik, Espainiako gobernuarekin batera jardunda I+G politika egiteko
gaitasuna onartu zaion Espainiako lehenengo eskualdea da. Akordio horren
ondorioz, eskualdeak bere ZTB politikarako erabili ditzakeen baliabide
osagarri ez-bideratuak lortzen ditu urtero. Hala ere, Espainiako giro fiskalak
oro har, eta krisia kontuan hartuta haren politikak, eragina du Euskadin.

… baina Espainiako eta EBko politikek eta
funtsen iturriek zehazten dute eskualdearen ikuspegia

Gobernuko beste maila batzuek euskal ZTB planaren helburuei laguntzen
diete. 2010eko ZTB planak aurreikusten zuenez, bost urterako proiektutako
ia 6.700 milioi eurotik, Euskadik eta bere probintziek beren planerako
diru kopuruaren % 80 baliabide publikoetatik jasoko dute, eta % 20,
berriz, eskualdekoak ez diren baliabideetatik (% 13 Espainia, % 7 EB edo
kanpoko beste iturri batzuk). Eskualdeak antzeko balioak aurreikusten ditu
hurrengo ZTB planerako. Espainiako Ikerketa Zientifikoaren, Garapenaren
eta Berrikuntza Teknologikoaren Plan Nazionalerako, Euskadik Espainiako
BPGdan dagokion tasa gainditzen duen finantzaketa lortu du. Europar
Batasuneko Ikerketarako Esparru Programaren funtsei dagokienez, berriz,
azken 20 urteetan Espainiara bideratutako funts guztien % 10-15 jaso
du Euskadik, eskualdeko zentro teknologikoen bidez, batik bat. Europar
Batasuneko eskualdeko politikak ZTB politikaren norabide estrategikoari ere
eragin dio. Adibidez, eskualdeko berrikuntza estrategiak babesten zituzten



RIS eta RIS+ ekimenak garrantzitsuak izan ziren eskualdea industriako
ikuspuntutik berrikuntzako ikuspuntura igarotzeko. Europar Batasuneko beste
agenda batzuk, hala nola goi mailako hezkuntza harmonizatzeko Bolonia
Prozesuak, Lisboako Agendak, Europa 2020 estrategiak eta Berrikuntzaren
Aldeko Batasunak testuinguru zabalagoa eskaintzen dute Euskadiko gobernu
politikarako.

Euskadi gero eta gehiago erabiltzen ari da
elkarrizketa eta maila askotako gobernantzako beste
tresna batzuk Espainiarekin ZTB politika lantzeko

Euskadi espainiar estatuarekin politikei buruz geroz eta gehiago hitz egiten
ari da, ZTB politikan autonomia handiagoa badu ere. Gaur egun, Espainiaren
eta eskualdeen artean modu formalean ZTB politikari buruz hitz egiteko
dauden organoak (esaterako, Zientzia eta Teknologiako Kontseilu Nagusia
eta haren erakundeak) ez dira, praktikan, politikari buruz hitz egiteko bide
nagusia. Halere, hainbat tresna erabiltzen dira gobernuen arteko elkarlanerako.
Espainiako Azpiegitura Zientifiko eta Teknologiko Berezien Maparen baitan
azpiegitura handiak ezartzeko kontratuen artean, proiektu berriak daude
Euskadin. Horietatik aipagarriena Bilbon dagoen (egoitza nagusia Lunden
dago, Suedian) Europako Neutroien Espalazio Iturria (ESS) eta Donostiako
Irudi Molekularraren Unitatea dira. Politika mailan Espainiaren lankidetzan
ari direnen artean Espainiako beste hainbat eragile daude. Espainiako Garapen
Teknologiko Industrialerako Zentroak hitzarmen bat sinatu zuen Euskadiko
Industria Sailarekin euskal enpresetan berrikuntza sustatzeko eta enpresa
horiek Garapen Teknologiko Industrialerako Zentroak kudeatutako estatuko
eta nazioarteko I+G proiektuetan parte har zezaten bultzatzeko. Beste adibide
bat Espainiako Energia, Ingurumen eta Teknologiako Ikerketa Zentroaren
(CIEMAT) eta Eusko Jaurlaritzako Energiaren Euskal Erakundearen (EEE)
artean sinatutako hitzarmena da, baterako I+G jarduerak egiteko energiaren
eraginkortasunaren, energiaren bilketaren eta energia berriztagarrien arloan.
Azkenik, duela gutxi Zientzia eta Berrikuntza Ministerioarekin sinatutako
kontratu batek estatuaren interes baxuko mailegu batekin finantzatzen den
Estatuko Berrikuntza Estrategiaren (E2I) helburua lortzeko programak
diseinatzera eta ezartzera adoretzen du Euskadi.



Euskadiko gobernuaren maila altuenetan lidergo
sendoa eta funtzionamendu mekanismoak behar
dira estrategiak planifikatzeko eta sailen arteko
koordinazioa egiteko

Industria Saila arduratu da Euskadiko ZTB politikaz azken bi
hamarraldietan. Euskadiko Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzaren
Kontseilua 2007an sortu zen eta eskualdeko lehendakaria da kontseiluko
burua. Kontseilu hori koordinazio handiagoaren beharra lantzeko eta
Euskadiko ZTB politikaren estrategia eta funtsak bideratzeko sortu zen.
Hala ere, kontseiluak ez du emandako eginkizuna erabat bete, hainbat
arrazoirengatik (sailen arteko koordinazioa egiteko esperientzia eta lidergo
falta, egitasmoan helburu zehatzen gabezia, bileren programa ez-kodetua edo
beste arazo politiko batzuk). Ikerketarako politikan aholkatzeko Ikerketarako
Euskal Kontseilu batek eta sailen arteko Zientzia eta Teknologia Batzorde
batek ere ez dituzte Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzarako Planean (2010)
zehaztutako eginkizunak bete.

Hortaz, plangintza estrategikoa eta sailen arteko koordinazioa ez dago
ondo garatuta, baina, halere, garrantzitsuak dira berrikuntza sistemaren
eraldaketa sustatzeko. Hezkuntza Sailak eta beste sail batzuek, hala nola
Nekazaritza eta Osasun Sailek, hein handiagoan parte hartu behar dute ZTB
plangintzan eta ezarpenean. Adibidez, Osasun Sailak Osasun Zaintzaren
Berrikuntzako ministrorde kargua sortu zuen. Sailen arteko koordinazio
beharra ere nabarmena da I+G azpiegituren kudeaketari eta Berrikuntza
Funtsari (urtero 40 milioi euro – 34 Eusko Jaurlaritzatik eta sei milioi hiru
probintzietatik) dagokionez. Azken hori hobeto erabil daiteke programa
berriak edo pilotuak babesteko, zenbait sailetan dagoeneko existitzen diren
programetako hutsuneak betetzeko erabili ordez. Zerbitzu publikoetako
berrikuntzak, eta kontratazio publikoko tresnak erabiltzeak, gobernu osoaren
ikuspuntua behar du.

Politika ezartzeko sailen arteko behetik gorako
lankidetza ere sustatu behar da

Sail eta agentzia guztiek pizgarri egokiak dituzten gobernu sistema
aurreratuago batean, koordinazio erakundeak ez dira hain beharrezkoak.
Sailek eta agentziek behetik gora zehazten dute non den zentzuzkoa
elkarlanean aritzea. Politikak ezartzeko sailen arteko lankidetza mota hori hasi
da Euskadin ere lantzen. Adibiderik aipagarriena zenbait sailek eta Industria
Sailak I+G tresnak batera finantzatzea da, sektoreko behar zehatzen arabera.


EBALUAZIOA ETA GOMENDIOAK –

Horrez gainera, Hezkuntza Sailak kudeatutako unibertsitateek edo BERCek
(ikerketa zentroek) SPRIk (Industria Sailak) kudeatutako tresnetatik aplikatu
eta jaso ditzakete funtsak. Eskualdean gobernu osoaren ikuspuntua aintzat
hartu ahala, eskaerak bultzatutako era horretako elkarlan gero eta gehiago
agertuko dira.

OCDE-ELGAko estatu eta eskualde mailako adibideak,
ZTB politikaren garapenerako eta ezarpenerako
sailen arteko integrazio handiagoa sustatzeko

Koordinazio horizontala lantzeko OCDE-ELGAko herrialdeen eta horien
eskualdeen adibideek orientazioa eskain diezaiokete Euskadiri. Zenbait
herrialdek eta eskualdek ikerketaren eta berrikuntzaren arloak sail/ministerio
beraren baitan elkartu dituzte, hala nola Espainiak (Zientzia eta Berrikuntza
Ministerioa), Zeelanda Berriak (Zientzia eta Berrikuntza saila, baita ere) edo
Erresuma Batuak (Enpresa, Berrikuntza eta Trebakuntza Saila). Horrela egin
dute hainbat eskualdek ere; esaterako, Kataluniak (Espainia) Berrikuntza,
Unibertsitate eta Enpresa Saila sortu du, eta Flandriak (Belgika) Ekonomia,
Ekintzailetza, Zientzia, Berrikuntza eta Merkataritza Ministerioa eratu du.
Halere, ez dirudi bategite horiek arrakasta izan dezaketenik egitura osatzen
duten erakundeen artean desoreka handia badago, eta Euskadiren kasua
hori dela dirudi. Bategiteen ordez, sailen arteko kontseiluak koordinazioa
eskuratzeko sortu ziren, bai maila altuko plangintza estrategikoa egiteko, bai
hori ezartzeko. Ingalaterrako eskualdeetan, Zientzia eta Industria Kontseiluak
parte-hartze publikoarekin eta pribatuarekin eratu ziren, eskualdeko
berrikuntza estrategiak jakinarazteko. Kataluniak kanpoko adituak dituen
maila altuko kontseilu bat eta idazkaritza teknikoa duen sailen arteko batzorde
bat eratu ditu. Flandriak hainbat neurri hartu ditu bertako berrikuntza politika
“horizontalizatzeko”, berregituratutako kontseilu bat, besteak beste. Eskualde
guztiek, ordea, ezin dute edo ez dute baliagarritzat jotzen sailen arteko
erakunde formalak sustatzea.

Innobasquek, berrikuntzarako agenda zabalagoa
sustatzeko foro publiko-pribatu nagusiak, denek
aitortutako agindu argia behar du

Euskadin oso garatuta dago barne sareen kultura, bere tamaina txikia,
historia, politika eta kultura kontuan hartuz gero. Baina, eskualdeak
“Bigarren Aldaketa Handia” lor dezan, parte-hartzaile berriek politikaren



garapen prozesuan eragin behar dute. Innobasque 2007an sortu zen,
eskualdeko berrikuntza agentzia gisa, berrikuntza sistemaz arduratzeko
oro har; Zuzendaritza Kontseilu boteretsua dauka, eta, bertan, eskualdeko
eragile publikoek eta pribatuek hartzen dute parte, besteak beste. Hura da
berrikuntza zentzu zabalagoan lantzeko (zerbitzu publikoak eta beste helburu
sozial batzuk barne hartuta) lan egiten duen eskualdeko eragile nagusia.
Eraginkortasuna elkarrizketarako bideratzailea eta inteligentzia politikoaren
hornitzailea izan dadin lortzeko, honako hau ziurtatu behar da: sistemako
gainerako eragileetatik desberdina den agindu argia duela; eragile publiko
eta pribatu guztiekin elkarlanean aritzeko zilegitasuna duela; ez dela hartuko
funtsak lortzeko beste eragileen lehiakidetzat; eta emaitza neurgarriak
aurkeztu beharko dituela, sistemako beste eragile batzuen antzera.

SPRIri berrikuntza sistemako banatzaile agentzia
nagusi gisa ahalmena emateko aukera kontuan
hartzea, arlo horrekin lotutako zereginetan gehiago
integratzearen bidez

SPRI nazioarteko ospea duen garapen agentzia bat da, eta eskualdeak
1980ko eta 1990eko hamarraldietan jasan zuen aldaketa arrakastatsuan parte
hartu zuen. Gaur egun, Industria Sailaren programa gehienak gauzatzen ditu,
baina ez guztiak. Tresnen konbinazioaren ebaluazio programa handiagoak
behar direnez, Euskadik kontuan hartu beharko luke SPRIri Industria Sailak
eskainitako tresnen lan guztia kudeatzeko gaitasuna eta baliabideak ematea.
Ezarpen agentziak finantzazioa, ezarpena eta ebaluazioa elkartzea ohikoa
da ZTB politika banaketara bideratutako kudeaketa publikoaren ikuspuntu
berrietan. Baina, noski, baliabide edo gaitasun nahikoa ez izanda ardurak
eskuordetzea finantzatu gabeko eginkizun kaltegarria izango litzateke.

Hiru probintziak ZTB politikan aktiboak dira beren
garapen ekonomikoaren aginduaren bidez; ondorioz,
esperimentazioa dago baina baita gainjartzea eta
konplexutasun osagarria ere

Espainiako beste eskualde azpiko erakundeekin alderatuta botere fiskal
handiagoak dituzten Euskadiko hiru probintziak aktiboak dira berrikuntza
sustatzean. Euskal probintziei ez dagokie berez ZTB arloko eskuduntza,
baina, halere, berariazko baliabideak erabiltzen dituzte ZTB eragileak edo
berrikuntza politika sustatzeko, garapen ekonomikoan dituzten gaitasunen


EBALUAZIOA ETA GOMENDIOAK –

bidez. Izatezko politika gaitasunetan gainjartze partziala egoteak mailen arteko
elkarrizketa, esperimentazioa eta osagarritasuna ekar dezake, baina, baita
bikoizketa ere. Araba, probintzia txikiena izanik, ETEen oinarriaren beharrak
asetzen ahalegindu da gehienbat. Gipuzkoak zientzia eta teknologiaren
laguntza tradizionala gizarte berrikuntza eta ekintzailetza sustatzearekin
osatu du. Bizkaiak, berriz, eskualdeko BPGdaren eta populazioaren ia erdia
dauka, eta euskal gobernuaren ahaleginen antzekoenak diren baliabideak
eta ikuspuntuak ditu (agian bikoiztu egiten ditu hein batean). Bertako
garapen agentziak bertako berrikuntza sareak sustatzean geroz eta garrantzi
handiagoa izaten ari dira. Badaude Euskadi mailan hartu diren eskualdeko
esperimentazio politikaren adibideak, esperimentazioak onurak ekar
ditzakeela adierazten dutenak. Eskualdearen barnean lerrokatze handiagoa
egoteko aukerak eskuratzen saiatu beharko litzateke, hala nola bikoizketa
murrizteko kofinantzaketa.

Euskadiri buruzko diagnosi asko daude, baina
informazioaren kudeaketarako, ikuskapenerako
eta programen eta planen (aurrekontuei
buruzko informazioa, besteak beste) ebaluaziorako
inbertsioak indartu beharko lirateke

Euskadiko gobernuak ahalegin handiak egin ditu bere ekonomia eta
lehiakortasun eragileak ulertzeko, baina ez du nahikoa datu bildu programak,
politikak eta estrategiak ebaluatzeko. Euskal Estatistika Erakundeak
(EUSTAT) maila geografiko txikietako datu asko ditu; horrek analisi
ekonomikoa errazten du. Datuetan zentro teknologikoen/ikerketarako
zentro kooperatiboen eta beste enpresa batzuen arteko bereizketa osagarri
bat egoteak sistemaren eta haren eboluzioaren azterketa erabilgarriak erraz
ditzake. Eskualdeko gobernuak Lehiakortasunerako Euskal Institutua
(Orkestra) ere babesten du; institutu horrek ekonomiaren azterketa eta
ebaluazio zabalak eskaintzen ditu, eta, berriki, baita berrikuntza sistemarenak
ere. Hala ere, ZTB plan arrakastatsuek ez dituzte guztiz ebaluatzen aurreko
planetako arrakastak eta hutsegiteak plan berriak garatzean. Horrez gainera,
ez dago politika tresna banakakoen edo horien konbinazioaren ondorioz
sortutako “gehigarritasunaren” (hau da, enpresen eta berrikuntza sistemako
beste eragile batzuen jokabidearen aldaketa) ebaluaziorik. Ebaluazio mota
hori ohiko ahulezia da OCDE-ELGAko eskualde eta herrialdeetan. Enpresen
I+G finantzaketa publikoa (zuzenekoa eta zeharkakoa) handia dela kontuan
hartuta, ordea, ebaluazio horiek bereziki garrantzitsuak dira Euskadin.
Abian den politika jakintza babesteko barneko ebaluazioak nahiz aldizka
trebetasun berriak ezartzen dituzten kanpoko ebaluazioak egiten jarraitu



beharko litzateke. Programak erabiltzeari eta berrikuntza sistemako eragile
nagusienetarako finantzaketa publiko metagarriei buruzko datuek baliabide
gehiago behar dituzte datuak kudeatzeko ezarpen agentzietan. ZTB planekin,
estrategien dibertsifikazioarekin eta politikaren beste arlo batzuekin lotutako
aurrekontuei jarraipen argia egiteak are gehiago lagunduko die ikuskapen
eta ebaluazio ahaleginei. ZTB politikarako idazkaritza tekniko motaren bat
egoteak (euskal gobernuan edo hark babesten dituen erakunderen batean)
informazio hori sailen artean bideratzea bermatuko luke.


EVALUACIÓN Y RECOMENDACIONES –

Evaluación y recomendaciones
Contexto del estudio

El papel de la innovación en la sociedad,
hacia una definición más amplia

La innovación es considerada, cada vez más, como la principal fuente
de crecimiento para unas economías más fuertes, menos contaminantes y
más justas. Esto ha sido destacado en recientes informes y estrategias clave
como la Estrategia de Innovación de la OCDE y la Unión por la Innovación
de Europa. Este enfoque más amplio ha propiciado una reflexión renovada
acerca de qué es la innovación y para qué se utiliza. También conduce
a un mayor reconocimiento de la importancia de la innovación para las
Administraciones regionales como respuesta a sus necesidades de desarrollo
social y económico.

Las dinámicas de innovación evolucionan,
con implicaciones para las políticas…

Nuestra comprensión del proceso de innovación está evolucionando, al
igual que lo hace el propio proceso. Se observa que el acceso al conocimiento
y a la colaboración externos, en particular entre entidades públicas y privadas,
está cobrando una importancia creciente para el proceso de innovación. Ha
propiciado formas de innovación más abiertas. La omnipresencia de las
tecnologías basadas en la ciencia requiere mayores vínculos ciencia-industria.
Existe una demanda creciente de políticas de apoyo a innovaciones que
no tengan carácter tecnológico (tales como las innovaciones organizativas
o comerciales). Están en auge las innovaciones en el sector servicios. Los
efectos inducidos de los vínculos inter e intrasectoriales fomentan la difusión
de la innovación a lo largo y ancho de la economía. También tiene mayor
protagonismo la demanda de los consumidores como elemento impulsor de
la innovación. La disponibilidad de capital humano cualificado sigue siendo
un requisito previo para el desarrollo satisfactorio de las actividades de
innovación. Los mercados de recursos humanos cualificados tienen un carácter
cada vez más global, requieren una mayor fluidez entre los sectores público
y privado y se benefician de las oportunidades existentes para la formación
continua. Por otra parte, en un contexto de crisis económica y financiera que
suele impactar negativamente sobre las estrategias empresariales, las acciones
públicas de apoyo a la innovación de cara a una recuperación a largo plazo
deben ser prioritarias.


Ocde web bookmarks[1]

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

En vedette

En vedette (20)

Similaire à Ocde web bookmarks[1]

Similaire à Ocde web bookmarks[1] (20)

Plus de ADEGI - Asociación de Empresas de Gipuzkoa

Plus de ADEGI - Asociación de Empresas de Gipuzkoa (20)

Ocde web bookmarks[1]