2. Academisch Erfgoed
in de Universiteit Antwerpen
Balans en perspectief
Academisch erfgoed in Vlaanderen
Trudi Noordermeer
15 mei 2014

3. Feiten & cijfers UAntwerpen
20 109 studenten (waarvan 17% buitenlander, 116 nationaliteiten)
1479 doctoraatsstudenten
192 doctoraten in 2013
4200 wetenschappelijke publicaties per jaar
4987 personeelsleden (waarvan 17% buitenlander, 81 nationaliteiten)
631 professoren (13%)
308 assistenten (6%)
2423 onderzoekers (49%)
1294 administratief en technisch personeel (26%)
60 000 alumni
3

4. 4

5. 5

6. UAntwerpen
• ‘Jonge’ universiteit
• Fusie 3 interuniversitaire instellingen in 2003
• Oorsprong midden negentiende eeuw - en midden
twintigste eeuw
• 2003: ca. 7.000 studenten
• 2014: ruim 20.000 studenten
• Nog geen strategisch beleid voor een
Universiteitsarchief, academisch erfgoed en
kunstpatrimonium: er was nog geen tijd/interesse voor
6

7. UAntwerpen
Raad Dienstverlening, mei 2013:
• goedkeuring voor pilootprojecten mbt
• Universiteitsarchief
• Academisch Erfgoed
• Kunstpatrimonium
Doel :
• pilootprojecten uitvoeren om te komen tot een
strategisch beleid voor het erfgoed
7

8. Visie: Academisch ERFGOED in context
• Academisch, wetenschappelijk en technologisch erfgoed
in relatie tot
• Onroerend erfgoed: gebouwen
• Bijzondere collecties Universiteitsbibliotheek
• Universiteitsarchief
• Kunstpatrimonium
8

11. Universiteitsbibliotheek
 Bijzondere Collecties:
 Waardevolle en historische
collecties
 Oude en kostbare boeken,
gedrukt voor 1831
 Handschriften
 Prenten en tekeningen
11

12. Universiteitsarchief
• Administratieve en
wetenschappelijk archieven
UAntwerpen en voorgangers
• Koninklijk Aardrijkskundig
Genootschap Antwerpen
• Centrum voor
Bedrijfsgeschiedenis
• Kathedraalarchief
• te gast tot augustus 2014
• Studiecentrum voor
Onderneming en Beurs
• Wetenschappelijk archief prof
Fernand Suykens
• Etc………
12

13. Collectie moderne
kunst
 Circa 700 schilderijen en beelden
 Kunst op de Campus beheert
Doel
 uitdagen
 vragen stellen
 zin van het leven
 verwondering oproepen
Jean-Michel Folon
13

14. Stappen in UAntwerpen mbt erfgoed
• Inventarisatie
• Deselectie: ontdubbeling en sanering
• Registratie / catalografie in duurzame omgeving
• Standaarden, zodat uitwisseling mogelijk is
• Integrale benadering erfgoed
• Brocade : metadata voor bibliotheekmaterialen,
archivalia en (museale) objecten
• Digitalisering
• Contextualisering
• Beschikbaarstelling (fysiek en digitaal, via het web)
• Plan voor opslag, behoud en beheer
14

15. Pilot projecten / investeringen
• Bijzondere Collecties Universiteitsbibliotheek
• Universiteitsarchief
• Kunstpatrimonium
• Academisch erfgoed
15

16. Bijzondere Collecties
• Investeringen inrichting leeszaal, infrastructuur
(magazijnen), materialen voor behoud en beheer
• Investeringen collectievorming: boeken en prenten
• Infrastructuur Digitalisering: scanner/fototoestellen en
digitaal platform voor opslag en beschikbaarstelling
• Afdeling is onderdeel van werking van
Universiteitsbibliotheek
16

17. Universiteitsarchief
• Brocade: nieuwe modules registratie/beschrijving archivalia
op collectie- en stuksniveau
• archivalia in hun context
• Koninklijk Aardrijkskundig Genootschap Antwerpen: pilot
2013
• digitalisering afbeeldingen
• Inventarisatie wetenschappelijke en administratieve
archieven UAntwerpen: 2014/5
• Ontwikkeling strategisch plan (digitale) archivering
17

18. Kunstpatrimonium
• Module in Brocade voor beschrijving objecten
• Huidige access databank converteren
• Invoer 700 kunst objecten: 2014/5
• Digitalisering objecten
• Contextinformatie
• Referenties naar boeken en wetenschappelijke artikelen
- in eigen collectie
• Publicatie via web (indien toegestaan vanwege
auteursrechten)
18

19. Academisch erfgoed
• Doel
• Beschrijving collecties en individuele objecten in
Brocade module voor objecten
• Digitalisering objecten
• Digitalisering handleidingen / contextinformatie
• Publicatie op het web (indien toegestaan)
• Dit werk is nog niet ingepland
• Belangrijke 1E stap: inventarisatie Balans en Perspectief
19

20. Resultaten inventarisatie Balans en Perspectief
• 1e inventarisatie in de UAntwerpen
• 1e inventarisatie Antwerpse associatie: AUHA
• Artesis Plantijn Hogeschool (AP)
• Karel de Grote-Hogeschool
• Hogere Zeevaartschool
• Overzicht beschikbaar via website
• Nota bene
• Nog niet geïnventariseerd: materiaal bijeengebracht door Marc Demolder
• Grote collectie wetenschappelijke, technische en medische apparatuur
20

21. Collectie ratten- en muizenvallen (prof dr Herwig Leirs)

22. Resultaat inventarisatie
• Media-apparatuur: 1500
• Diergeneeskunde: 3.000
• Academische,
wetenschappelijke en
technologische instrumenten
• Anatomie: 690
• Pathologische anatomie: 200
• Historische kaarten
• Dierkunde: 12.230
• Herbarium: 4.665
• Mineralen: 100-den
• Muizen- en rattenvallen: 300
22

23. Historische kaarten: didactische collectie

24. Resultaat inventarisatie
• Onderwijsplaten biologie, 70
• Preparaten biologie: 7.000
• Topografische kaarten
• Elektronenmicroscopen: 2
• Kristalmodellen: 50
• Natuurkunde: 50
• Mineralen en gesteenten
• Leesapparaten microfilm en
microfiche: 4
• Medische en paramedische
apparatuur
24

25. Collectie academisch, wetenschappelijk en technologisch erfgoed

26. Resultaat inventarisatie
Artesis Plantijn
• Gesteenten
• Topografische kaarten: 1.400
• Gezondheidszorg
Karel de Grote-Hogeschool
• Robotica: 212
• (Meet)instrumenten
(bio)chemie
• Auto-elektronica: 1
• Elektromechanica: 30
• Gezondheidszorg
Hogere Zeevaartschool
• Oude (meet)instrumenten: 71
26

27. Collectie maritieme instrumenten Hogere Zeevaartschool

28. Opmerkingen / bevindingen
• Project Balans en Perspectief was zeer belangrijk voor de
bewustwording van waarde academisch erfgoed in de
UAntwerpen en de Antwerpse associatie
• In Antwerpen staan we nog aan het begin
• Buitenlandse ervaringen tonen aan:
• Erfgoedwaarde krijgt opnieuw onderzoeks- en
onderwijswaarde door beschikbaarstelling,
contextualisering, digitalisering en valorisatie
28

29. Opmerkingen/bevindingen:
• ‘Alles’ hoeft niet bewaard te blijven: gemotiveerde
deselectie aan te raden (persoonlijke mening)
• Afstemming op nationaal en internationaal niveau is
belangrijk
• Contextinformatie en handleidingen zijn essentieel
29

30. Met dank aan
30
 Marc Demolder
 Hoeder van academisch, wetenschappelijk en technologisch
erfgoed in de UAntwerpen
 Collega’s van de werkgroep bibliotheken AUHA
 Dirk Desaever
 Chris Goetschalckx
 Han Jacobs
 Sissi Loostermans
 Fotograaf Jesse Willems

31. Vragen?
31