Bu sunum, bir kalkınma ajansının ne olduğunu ve çeşitli tarafların dahil olduğu karlı yatırım planları aracılığıyla bir ülkenin çeşitli kalkınma projelerini planlama ve teşvik etmedeki rollerinin ne olduğunu kapsamlı bir şekilde açıklamaktadır.

1. KALKINMA AJANSLARI
YATIRIM PRO JELER İ İL İ ŞKİ Sİ

2. KALKINMAAJANSLARI
VE YATIRIM PROJELERİ İLİŞKİŞİ
T.C.
DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
İŞLETME ANABİLİM DALİ
FİNANS YÜKSEK LİSANS TEZİ PROGRAMI
Adhitya Wira DHARMA
Öğretim Üyesi: DR. Öğr. Üyesi Çağatay ORÇUN
İZMİR - 2020

3. Sunum İçeriği
 Gerekçe: Niçin Kalkınma Ajansları ?
 Kalkınma Ajanslarının Özellikleri, Amacı ve
Temel Görevleri
 Ajans Destekleri Nelerdir?
 Proje Nasıl Hazırlanır?
 Türkiye’de Kalkınma Ajanslarının Kuruluş
Süreci
 Planlama, Programlama, Proje Destekleme
ve Denetim Süreci

4. Kalkınma Ajansı
Nedir?
 Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından
koordine edilen tüzel kişiler.
 Amaç bölgeler arası eşitsizliklerin azaltılması
ve bölgesel kalkınmanın sağlanması için.
 Doğrudan yatırım yapan uygulayıcı kuruluşlar
değildir.
 Temel görev bölgesel potansiyeli keşfetmek ve
kamu sektörü, özel sektör ve sivil toplum
arasındaki işbirliğini geliştirmek.
 Türkiye genelinde her biri Düzey 2 bölgelerinde
kurulan 26 adet Kalkınma Ajansı mevcuttur.

5. Kalkınma
Ajanslarının Amacı
ve Temel Görevleri
A m aç:
Bölgelerimizin potansiyellerini harekete geçirmek
ve tüm bölgelerin ulusal ekonomiye katkısını en
yüksek düzeye çıkarmak.
Geri kalmış bölgelerimizin kendi içinde ve diğer
bölgelerle gelişmişlik farklarını azaltarak ülke
ortalamasına yaklaştırmak,
Gelişmiş bölgelerimizin küresel ölçekte rekabet
gücünü artırmak,

6. Kalkınma
Ajanslarının Amacı
ve Temel Görevleri
Temel Görevler :
Bölgesel gelişme stratejilerinin hazırlanmasına destek,
Girişimciliğin desteklenmesi ve geliştirilmesi,
Kamu, özel kesim ve STK’lar arasındaki işbirliğinin
geliştirilmesi,
Kırsal kalkınma ve yerel kalkınma faaliyetlerine destek,
Bölgenin iş ve yatırım imkânlarının araştırılması ve
tanıtımı,
Yerel yönetimlerin planlama çalışmalarına teknik destek,
Yatırımcıların izin ve ruhsat işlemlerinin tek elden takibi,
AB fonları ve uluslararası fonların kullanılmasında aracılık
ve koordinasyon

7. Gerekçe: Niçin Kalkınma Ajansları
Ülkemizde Uygulanan
Bölgesel Politikalar
 Bölge Planları,
 Kalkınmada Öncelikli Yöreler Politikası
- Kamu yatırım tahsislerinde öncelik,
- Özel sektör teşvikleri,
 Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) ile Küçük Sanayi
Siteleri (KSS),
 Kırsal Kalkınma Projeleri,
 Doğu ve Güneydoğu Anadolu’nun gelişmesine yönelik
Aksiyon Planı ve Acil Destek Programları

8. Gerekçe: Niçin Kalkınma Ajansları
Finansman Mekanizması
Bulunmaması
 Bölge planının hayata geçirilebilmesi, rekabetçi
üstünlüklerin desteklenebilmesi için gerekli olan
projelere finansman sağlayacak,
 Politika, Plan, Program, Proje ve Para Döngüsünün
işletilebilmesine imkan verecek,
 Mahalli idarelerin ve diğer kamu kuruluşlarının, sivil
toplum kuruluşlarının ve özel sektörün mevcut
kaynakları ile çözemeyecekleri ortak kalkınma
sorunlarını projelere sağlayacağı mali destek ile
çözecek,
 Geri kalmış bölgeler lehine pozitif ayrımcılık
yapılarak, merkezden daha fazla kaynak aktarımını
sağlayacak bir finansman mekanizmasına ihtiyaç
bulunmaktadır.

9. Potansiyel
Sorun
Kalkınma Ajansı
Yatırım
Bölgesel Plan
 Mevcut sosyo-ekonomi ve
fiziksel durumun analizi
 Sektör hedefleri
 SWOT Çalışması
 Mekansal gelişim senaryoları
Stratejiler
 Bölgelere ihtiyaç duyulan
hedefler ve ihtiyaç
Bölge Planı ve Kapsamı
Şekil 1 : Bölge Planı ve Kapsamı
Kaynak : https://www.gmka.gov.tr/bölge-planı-kapsamı

10. Ajans Destekleri Nelerdir ?
Teknik Destekler
Mali Destek Türleri
Hibe Destek Türleri
Faiz Desteği
Proje Teklif Çağrısı
Faizsiz Kredi
Desteği
Güdümlü Proje
Desteği
Fizibilite Desteği
Şekil 2 : Ajans Destekleri
Kaynak : https://www.gmka.gov.tr/ajans-destekleri-nelerdir

11. 1
5 2
4 3
Proje Fikrini Belirleme
Proje Fikrinin Analizi
Ön Değerlendirme
Uygulama
Izleme ve Değerlindirme
Proje Döngüsü Yönetimi
Şekil 3 : Proje Döngüsü Yönetimi
Kaynak : https://www.gmka.gov.tr/ajans-destekleri-nelerdir

12. Dünyada
Kalkınma Ajansları
Kalkınma Ajanslarının Tanımı
• Belirli bir bölgenin sosyo-ekonomik koşullarını geliştirip
canlandırmak amacıyla kurulmuş ve faaliyetlerini
tamamen veya kısmen kamunun finanse ettiği kurumlar
olarak tanımlanmaktadır.
• Günümüz kalkınma yaklaşımında yerel boyutta, kamu ve
özel birimlerle, üniversite ve araştırma kurumları, odalar,
gönüllü örgütleri, dernekler, sendikalar ve halkın
katılımını karşılıklı işbirliğine dayalı sinerjiyi ön plana
çıkaran organizasyonlardır.
• Ajanslar kuruluş şekli, işlevleri, yapıları ve kaynakları
itibariyle ülkeden ülkeye farklılıklar göstermekte ortak
paydaları; kalkınma odaklı olmaları, belirli bir coğrafi
bölgenin kalkınmasını hedeflemeleri ve bu bölgenin içsel
potansiyellerini harekete geçirmeleridir.

13. Dünyada
Kalkınma Ajansları
Kalkınma Ajanslarının Yasal Statüleri
• İdari yapılarına göre bir ülkeden diğerine farklılık
göstermektedir.
• Ajanslar limited şirket, kâr amacı gütmeyen birlikler,
kamusal sınırlı sorumlu şirketler olarak kurulabilmektedir.
Genel olarak finansman ve personel yönetimindeki
esneklikleri nedeniyle özel kanunlarla belirlenmiş kamusal
işlevleri öne çıkmaktadır.
• Şirket (Özel, KİT, BİT, vs.) (İngiltere, İsveç, Slovakya, Polonya,
Yunanistan, Portekiz, Hollanda, Fransa, İtalya, Almanya)
• Kâr amacı gütmeyen birlik (Fransa, Bulgaristan, Ukrayna,
Litvanya, Danimarka, Macaristan)
• Kamu kuruluşu (Almanya, Belçika)
• Vakıf (genelde kamu) (Romanya)
• Bunların bir veya biden fazlasının bileşimi (İspanya, İrlanda)

14. Dünyada
Kalkınma Ajansları
Kalkınma Ajanslarının Gelirleri
 Kamu Kaynakları (Genel bütçeden katkı, Yerel bütçeden katkı,
Yerel veya merkezi hükümet tarafından doğrudan verilen
fonlar, Vergi gelirlerinden pay, Yasal kesintiler)
 Özel Sektör ve Sivil Toplum Kuruluşu Katkısı (Zorunlu,
Oraklık bazında (proje), Aidat, bağış vs., Vakıf, dernek
kaynakları)
 Uluslar arası Fonlar ( Kredi, Hibe)
 Hizmet Sunumundan Elde Edilen Gelirler (Danışmanlık,
Eğitim, Organizasyon, Projelendirme)
 Diğer (Gayrimenkul yönetimi, Risk sermayesi ortaklığı,
patent, lisans vs.)
ve Kullandırdıkları Fonlar

15. Dünyada Kalkınma Ajansları
Kalkınma Ajanslarının Ortaya Çıkışı
 Kalkınma Ajanslarına ilk örnek ABD’de Tennessee Valley
Authority’nin 1930’larda kurulmasıdır.
 1950’ler ve öncesinde Kuzey Amerika, Avusturya, Fransa, İrlanda ve
Belçika’da kurulmaya başlanmıştır,
 1960 ve 1970’lerde Almanya, İngiltere, İtalya ve Hollanda’da,
 1980’lerde Yunanistan, İspanya, Danimarka ve Finlandiya’da,
 1990’larda ise Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Estonya, Macaristan,
Litvanya, Letonya, Polonya, Portekiz, Slovakya, İsveç ve Ukrayna gibi
ülkelerde Kalkınma Ajansları kurulmuştur.

16. 1962
2000
06.07.20
06
TR 31 İZMİR TR 62 ADANA-MERSİN
İLK KEZ :1962’DE BÖLGELERDE KALKINMA AMAÇLI
KURUMLARIN OLUŞTURULMASI GÜNDEME GELDİ
İKİNCİ KEZ: BÖLGELER ARASI GELİŞMİŞLİK FARKLARI,
ARTAN EKONOMİK, SOSYAL VE GÜVENLİK SORUNLARI
NEDENİYLE 37 YIL SONRA TEKRAR GÜNDEME GELDİ
İLK GÜNDEME GELDİĞİ TARİHTEN 44 YIL SONRA
KALKINMA AJANSLARI KANUNU MECLİS TARAFINDAN
ÇIKARILDI VE CUMHURBAŞKANLIĞINCA ONAYLANDI
2006
İKİ BÖLGEDE PİLOT KALKINMA AJANSLARI
KURULDU
AJANS KANUNUNUN İPTALİ İÇİN ANAYASA
MAHKEMESİNE BAŞVURULDU
30.03.2006
DANIŞTAY’CA YÜRÜTMENİN DURDURULMASINA
KARAR VERİLDİ (BKK ve YÖNETMELİK)
30.01.2007
14.03.2007
Türkiyede Kalkınma Ajanslarının Kuruluş Süreci
Şekil 4: Türkiyede Kalkınma Ajanslarının Kuruluş Süreci

17. Türkiye’deki Genel Eğilimler
Şekil 5 : Yıllar itibariyle Türkiye'de Nüfus, Nüfus Artış Hızları ve Projeksiyonları (%)
Kaynak : Kalkınma Bakanlığı BGUS Taslağı, 2012
Türkiye nüfusu 2000'li yıllarda durağan bir yapıya bürünmüştür. Nüfus
artış hızındaki azalma eğiliminin 2025 yılına kadar sürmesi
beklenmektedir. Türkiye'nin doğusuna gidildikçe doğum oranları
yükselmektedir. Batısında ise özellikle alınan göç nedeniyle nüfus artış
hızı daha yüksektir. Yaş bağımlılık oranı ülke genelinde azalmasına
rağmen Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde çok yüksek oranda
seyretmektedir
Doğurganlık hızının düşmesi, sağlık koşullarında iyileşmeye bağlı
olarak yaşam süresinin uzaması, nüfusun yaş dağılımının da
değişmesine yol açmıştır. Genç nüfusu ile bilinen Türkiye
yaşlanmaya başlamaktadır. 2023'de ülke nüfusunun 82 milyona
çıkması, yaşlı oranının % 7'lere ulaşması ve doğurganlık hızının
yavaşlaması beklenmektedir.
Türkiye’deki Genel Eğilimler

18. Şekil 6 : 1975-2000 Yılları Arasında Dönemler İtibari ile Net Göç Hızı
Kaynak : Kalkınma Bakanlığı BGUS Taslağı, 2012
Türkiye’deki Genel Eğilimler

19. Nüfus yoğunluğu, kent nüfusu
oranı ve nüfus artışı açısından
Türkiye ortalamasının üzerinde
değerlere sahiptir
TR31 İzmir Bölgesi
Türkiye’deki Genel Eğilimler

20. Şekil 7 : İllere Göre Ortalama Nüfus Artış Hızları (binde), 2012-2023
Kaynak : TÜİK İzmir Bölge Müdürlüğü, 2012

21. İzmir Türkiyenin üçüncü büyük ilidir,
2012 yılı itibarıyla tarımda toplam
istihdam payı %10,1, sanayinin payı
%31,6, hizmetlerde payı %58,4.
Tarım
Demografik
Hizmet ve endüstri
Ticaret

22. Şekil 8 : İllere Göre Ortanca Yaş, 2023
Kaynak : TÜİK, 2012

23. Şekil 9 : İzmir, Ankara, İstanbul ve Türkiye İşsizlik Oranları (%), 2004-2012
Kaynak : TÜİK, 2012

24. Şekil 10 : Türkiye, İstanbul, Ankara ve İzmir'de Cinsiyete Göre İşgücüne Katılım Oranları
Kaynak : TÜİK, 2012

25. Şekil 11 : İzmir'de İstihdamın Sektörel Dağılımı, 2004-2012
Kaynak : TÜİK, 2012

26. Şekil 12 : İzmir ve Türkiye'de İhracatın Gelişimi ve Türkiye İhracatında İzmir'in Payı, 2002-2012
Kaynak : TÜİK, 2012

27. Yatırım Teşvik Sistemi

28. Yatırım Teşvik Sistemi
Tablo 1 : Yatırım Teşvik Sistemi
Kaynak : Izmir Bölge Planı 2012/2035, 100

29. İzmir'de Bölgesel Teşvik Uygulamaları kapsamında 5. Bölge destekleri ile
desteklenecek yatırım konuları (Öncelikli Sektörler) ise aşağıda sayılmıştır:
 Test merkezleri, rüzgar tüneli ve bu mahiyetteki yatırımlar (otomotiv,
uzay veya savunma sanayine yönelik olanlar)
 Asgari 50.000 m² kapalı alana sahip uluslararası fuar yatırımları,
 Özel sektör tarafından gerçekleştirilecek olan okul öncesi, ilk, orta ve
lise eğitim yatırımları,
 Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, TÜBİTAK ve KOSGEB tarafından
desteklenen Ar-Ge projeleri neticesinde elde edilen ürünlerin
üretilmesine yönelik yatırımlar.
 İzmir-Bergama-Allanoi-Manisa Soma Menteşe Termal Kültür ve
Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesinde yapılacak turizm yatırımları,
 İzmir Dikili Termal Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesinde
yapılacak turizm yatırımları,
 Madencilik yatırımları,
 Demiryolu ve denizyolu ile yük veya yolcu taşımacılığına yönelik
yatırımlar,
 20 milyon TL üzeri belirli ilaç ve savunma sanayi yatırımları,

30. Plan Hazırlık Süreci
(Ocak 2012 - Mart 2013)
Planlama Süreci
(Mart 2013 - Aralık 2013)
Uygulama
(2014 - 2023)
Sosyoekonomik
Analizler
Paydaş Analizi
Taslak
Mevcut Durum Analizi
Öncelikler
ve Hedefler
Sektörel
ve Tematik
Platformlar
Sektörel
ve Tematik
Stratejiler
İlçe Verilerinin Güncellenmesi
Öncelikler
ve Hedefler
Sektörel
ve Tematik
Platformlar
İlçe Kalkınma
Stratejileri
Final MDA
Taslak PLAN
Görüş
Alınması
2014 - 2023
İzmir Bölge Planı
Revizyon ve
Onay Süreci
Operasyonel
Programlar
İzmir Planlama
Portalı
Portal Kanalıyla Alınan Vatandaş Görüşleri
Plan Duyuru
Toplantısı
İzmir Vizyonu
Öncelik Alanları
Temel Konular ve Eksenler
Sektörel ve Tematik Analiz ve Strateji Çalışmaları
Analizler
Mevcut Durum
Temel Bulgular
Sorun ve Fırsat Alanları
Çalıştaylar
Öneriler
Stratejiler
Vatandaş Toplantısı
Kalkınma Çalıştayı
İlçe Çalıştayları
Nisan - Haziran
İlçe Analizleri İlçe Sinerji Toplantıları

31. Bölgesel kaynakları anlamlı ve etkin
kullanmak, bölgesel kalkınmayı
hızlandırmak, sürdürülebilirliği
sağlamak ve intra-regional – inter
regional kalkınma farklılıklarını azaltmak
için kamu sektörü, özel sektör ve sivil
toplum arasındaki işbirliğini geliştirmek
amacıyla kalkınma ajansları
kurulmuştur.
SONUÇ

32. ilginiz için teşekkür ederim.