Joris Relaes, directeur van het ILVO, gaf op 2 oktober 2014 een presentatie over de uitdagingen waar de Vlaamse landbouw voor staat. Hij riep op tot nadenken over een nieuw businessmodel in de landbouw. Hij lichtte ook de functie en het onderzoek van het ILVO toe.

1. Het ILVO, onderzoekspartner van de
Vlaamse land- en tuinbouw
Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek
Directie
www.ilvo.vlaanderen.be
Joris Relaes
Agribusinessclub
Zedelgem, 2 oktober 2014

3. Wat is ILVO?
Onderzoeksinstelling van de
Vlaamse overheid voor
landbouw, visserij en voeding

5. Oorsprong middelen 2013
40%
12%
2%
11%
8%
9%
9%
8%
Basisfinanciering beleidsdomein L&V Dotatie L&V
Vlaamse beleidsdomeinen IWT
Federale overheden EU
Private sector BU

6. Waarom een onderzoeksinstelling
van de Vlaamse overheid?
• Landbouwbedrijven en KMO’s in de keten zijn
doorgaans te klein om zelf dure
onderzoeksinspanningen te realiseren.
Vandaar collectieve aanpak
• Zelfde aanpak in andere Europese landen
• INRA Frankrijk
WUR Nederland
TAEGASC Verenigd Koninkrijk

7. Het Vlaamse onderzoekslandschap in
land- en tuinbouw
• Fundamenteel onderzoek: UGent, K.U.Leuven
• Toegepast onderzoek: ILVO
• Praktijkgericht/demonstratief onderzoek:
provinciale praktijkcentra
(PCFruit, Inagro, PCG, Proefstation Sint-Katelijne-Waver,
Proefcentrum Hoogstraten, PCS, …)

8. Initiatief om met alle Vlaamse
onderzoeksinstellingen samen te werken
en als één geheel naar buiten te treden

9. Geschiedenis ILVO
• Opgericht in 1932: Rijksstation voor
Plantenveredeling
• Na W.O.II ondersteuning via Marshall-plan van
de Verenigde Staten
• 1998 CLO-Gent
• 2002 Regionalisering
• 2006 ILVO

10. ILVO vandaag
• 320 wetenschappers
• 620 personeelsleden
• 200 ha proefvelden
• > 15.000 m² serres
• > 20.000 m² proefstallen
• Pilootfabriek voor de voedingsindustrie
• Tientallen labo’s (geaccrediteerd)

11. ILVO moderniseert
• Nieuwe onderzoeksserre (2011)
• Nieuwe pilootfabriek voor de
voedingsindustrie (2011)
• Nieuwe melkveestal (opening
24 oktober 2014)
• Nieuwe varkensstal (begin 2015)

12. ILVO onderzoekt op LT
• Voederwaardebepaling, voedermiddelen
• Nutriële behoeften
• Microbiële processen in de zuivelproductie
• Veredeling van Engels, Italiaans raaigras, klavers,
groenbemesters
• Dierenwelzijn
• Huisvesting, stalinrichting
• Ziekteresistentie/alternatieven voor pesticiden
• ….

13. ILVO ondersteunt het beleid
• Ondersteuning MAP
• Onderbouwing van vangstmogelijkheden
visserij
• Onderbouwing wetgeving FAVV
• Onderbouwing BBT staltechnieken
• Onderbouwing beleid i.v.m. dierenwelzijn
• Onderbouwing beleid i.v.m. arbeidsveiligheid
• Referentiewerking GGO’s
• ……

14. ILVO ten dienste van de bedrijven
• Rassenonderzoek
• Keuringsdienst spuittoestellen
• Diagnosecentrum voor plantenziekten
• Luchtemissies in het kader van PAS/IHD
• Controle melkwinningsapparatuur
• …..

15. Enkele nieuwe onderzoekslijnen
binnen ILVO
• Sojateelt in Vlaanderen
• Emissietechnieken en stalventilatie
• Milieutechniek i.v.m. luchtemissies (ammoniak, fijn stof,
broeikasgrassen en geur)
• Valorisatie van nevenstromen, reststromen
• Afbraak microplastics door bacteriën
• Sensortechnologie voor de land- en tuinbouw
• Phytophtora-resistente aardappel
• Allergenen in de voeding
• ……

16. Proeffabriek voor de voedingsindustrie
• Nieuwe producten ontwikkelen
• Alle processingsmachines aanwezig
• Smaaklabo
• Reiniging en desinfectie in voedingsbedrijven
• Houdbaarheidsonderzoek
• Omkadering door wetenschappelijk expertise

17. Ambities van ILVO naar de
toekomst
• Drempel naar wetenschap toe verlagen
• Meer interdisciplinair onderzoek
• Meer samenwerking met andere
onderzoeksinstellingen in binnen- en
buitenland
• Meer communicatie over de
onderzoeksresultaten
• Infrastructuur verder moderniseren

18. Wat zijn de belangrijkste
uitdagingen voor de
Vlaamse landbouw?
• Op wereldniveau
• Op Vlaams niveau

19. Landbouw en voedsel verrassend
actueel

20. De voedselprijsschok van 2007

21. De prijsschok van 2007
• Voedselrellen in een aantal (vooral) Afrikaanse en Zuid-
Amerikaanse landen
• Wordt als één van de voornaamste oorzaken gezien van de
Arabische lente;
• ‘broodrellen’ in Tunesië en Algerije
• Vernieuwde aandacht voor landbouw en voedselproductie
bij de internationale organisaties

22. Landbouw en voedsel verrassend
actueel
Toenemende vraag naar voedsel op wereldniveau
• Groeiende wereldbevolking
• Verstedelijking (plattelandswereld wordt stadswereld)
• Stijgende welvaart
• Veranderend dieet (Meatification)

23. Landbouw en voedsel verrassend
actueel
Productiemogelijkheden onder druk:
• stagnatie landbouwareaal
• waterbeschikbaarheid
• klimaatuitdaging
• biobrandstoffen

24. Landbouw en voedsel verrassend
actueel: de uitdagingen
• De grote uitdagingen op wereldniveau:
voedselproductie op een duurzame manier laten
toenemen
• Niet alleen productie laten toenemen maar
voedselverliezen tegengaan kan ook een strategie
zijn

25. Kenmerken van de Vlaamse
landbouw
Periode 1990-2010
Aantal bedrijven - 51%
Bedrijfsomvang +108%
Aantal varkens per bedrijf +199%
Aantal runderen per bedrijf + 84%
Areaal peren +170%

26. De uitdagingen voor de Vlaamse
landbouw
• Productie doen toenemen geen probleem
• Rendabele productie realiseren binnen de
randvoorwaarden van milieu, natuur,
voedselveiligheid, dierenwelzijn is de
uitdaging!
• Zoektocht naar toegevoegde waarde

27. Toekomststrategieën van de bedrijven
• Schaalvergroting (kostenverlaging)
• Differentiatie van de productie
– Marktsegmentatie: geografisch, demografisch, psychografisch,
gedragsmatig
– Productsegmentatie: product, productieproces, dienst
• Samenwerking tussen bedrijven
• Samenwerking in de keten
• Korte ketenaanpak
• Externe inkomensbronnen (deeltijdse
landbouw)

28. Toekomststrategieën van de bedrijven
• Farm management (opleiding, kennis, informatie, …)
• Risicodeling:
– Verzekeringen (risicobeheer) (moeilijk voor private
markt)
– Contracten
• Termijnmarkten (hedging)
• Aanbod spreiden in de tijd
• Technologische vooruitgang (O&O) (moeilijk aan te
pakken door individuele land- en tuinbouwbedrijven)

29. Areaal peren in Vlaanderen (ha)
1990 2001 2010 2013
2750 5418 7422 8579
Of stijging met 212%
10e grootste wereldproducent van
peren

30. Naar een geglobaliseerde wereld
• De globalisering heeft geleid tot een
hyperefficiënte voedingsketen
• “Het is een wonder dat we in een
miljoenenstad zoals Londen elke inwoner
dagelijks 3 gevarieerde maaltijden kunnen
aanbieden tegen een zeer schappelijke prijs”
(Caroline Steel)

31. Naar een geglobaliseerde wereld
• Permanente prijsdruk leidt overal tot
schaalvergroting en industrialisering
• Wie is verantwoordelijk? Consument?
Supermarkten?

32. “… dat je als zelfstandige, ook al moderniseer je,
doe je de juiste investeringen, heb je een goed
product, werk je je uit de naad … toch zo afhankelijk
bent van de internationale markt, van kosten zoals
verwarming die je zelf niet in de hand hebt, …”
(Hugo Van Durme, ex-sierteler en door Boeren op een
kruispunt geholpen bij een job buiten de landbouw)

33. Wat kunnen we doen?
• Afsluiten van de grenzen?
• Er ontstaan veel nieuwe experimenten,
werken met termijnmarkten, nieuwe
samenwerkingsverbanden binnen de keten
(ketenoverleg), ook kleinere initiatieven CSA-landbouw,
Colruyt initiatief CRU, …
• Fair Trade voor Vlaamse producenten?
• Zoektocht nog niet ten einde

34. Wat kunnen we doen?
• De economische pijler binnen het
duurzaamheidsverhaal verdient meer
aandacht!
• Naar een nieuw Europees landbouwbeleid na
2020 dat meer aansluit bij de problemen van
de bedrijven

35. Vlaanderen blijft troeven hebben
• Ideale productieomstandigheden
• Bekwame bedrijfsleiders
• Sterke toelevering- en agrovoedingssector
• Kenniscentrum
• Koopkrachtige consumenten

36. Dank u
Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek
Directie
Burg. Van Gansberghelaan 96
9820 Merelbeke
Tel. 09 272 25 00
www.ilvo.vlaanderen.be