Papan Suis Utama merupakan satu rangkuman perkakas elektrik yang digunakan untuk pensuisan, perlindungan dan pengukuran untuk keseluruhan beban agihan dipasang pada punca masuk bekalan utama. Saiz PSU adalah bergantung kepada sejumlah pemasangan alat pengukuran, alat perlindungan dan jenis beban di bawah kawalannya.

1. EE 320-4 : 2019 LOW VOLTAGE SWITCH BOARD INSTALLATION AND
MAINTANACE

2. ISU KANDUNGAN
BAHAGIAN A
1 Pengenalan,Jenis, Dan Binaan
2 Klas, Lokasi Dan Keperluan Bilik Suis
3 Binaan Dan Kelas-kelas P.S.U
4 Perkakas Dalam Papan Suis
5 Sistem Perlindungan Voltan Rendah
6 Pengujian Geganti, Perjangkaan (metering)
7 Keadah Penyusian Dan Penyenggaraan P.S.U
8 Selenggara P.S.U
9 Dan lain-lain yang difikiran perlu

3. BAHAGIAN B (Selenggara ACB)
1 Pemutus Litar Udara (ACB)
2 Bahagian – Bahagian (ACB)
3 Senggaraan (ACB)
4 Pengujian Pada (ACB)
BAHAGIAN C
1 Akta Bekalan Elektrik
2 Rumusan
3 Sumber Rujukan

4. BAHAGIAN A
PENGENALAN, JENIS DAN BINAAN
Papan Suis Utama merupakan satu rangkuman perkakas elektrik yang digunakan untuk pensuisan,
perlindungan dan pengukuran untuk keseluruhan beban agihan dipasang pada punca masuk bekalan
utama. Saiz PSU adalah bergantung kepada sejumlah pemasangan alat pengukuran, alat perlindungan
dan jenis beban di bawah kawalannya.

5. SAMBUNGAN
Umumnya, ada tiga ( 3 ) jenis Papan Suis Utama yang biasa digunakan iaitu
 Jenis Wall Mounted = untuk pemasangan yang kecil sehingga 100 A. (melekat di dinding)
 Jenis pedestal = untuk pemasangan yang sederhana (mempunyai kaki)
 Jenis cubicle = untuk pemasangan – pemasangan yang besar. .

6. Rajah 1 : Jenis-jenis Papan Suis Utama ( Main Switch Board)
Jenis Pedestal

7. SAMBUNGAN
BINAAN
 Papan suis utama terdiri dari binaan rangka utama yang menyokong berat segala peralatan yang terdapat
dalam PSU.
 Kekuatan rangka hendaklah minimum 10G berbentuk U-section channel.
 Rangka yang baik adalah dari jenis berlubang-lubang dengan sais yang sesuai dan dengan jarak 25mm
supaya tidak mengurangkan kekuatan mekanikalnya.
 Jenis ini dipanggil jenis modular dimana ia boleh ditambah dan dibesarkan dengan mudah iaitu dengan
menyambung sahaja rangka tambahan.
 Di bahagian luar sekelilingnya dititutup dengan kepingan logam tebal tertentu (tebal minimum 10G)
dibahagian belakang dan tepi PSU.
 Palang bus pembumian dangan keratan rentas yang mencukupi hendaklah dipasang dibahagian bawah
sebelah dalam PSU meliputi keseluruhan panjang PSU tersebut.

8. KLAS,LOKASI DAN KEPERLUAN BILIK SUIS
 Terdapat tiga klas PSU.
 Tiada kompartmen iaitu tiada dinding pemisah di antara bahagian-bahagian dalam PSU.
 Sebahagian berkompartmen iaitu sebahagian sahaja dipisahkan daripada yang lainnya.
 Sepenuhnya berkompartmen iaitu semua bahagian diasingkan dari yang lain.
 Jenis mana yang kita mahukan bergantung kepada keperluan, kesesuaian, tahap keselamatan
dan harga yang perlu kita bayar. Jenis yang paling baik dan mahal ialah setiap komportmen
dalam PSU diasingkan dengan dinding logam supaya apabila berlaku percikan api bahagian
lain tidak terlibat.Selain mahal ianya juga berat.

9. SAMBUNGAN
Lokasi Papan Suis Utama
 Di tempatkan dimana terdapat penggunaan beban yang tinggi, bagi mengurangkan
perbelanjaan sub-mains dan penggunaan kabel.
 Bilik Papan Suis Utama hendaklah ditempatkan di suatu tempat yang terhindar
daripada berlakunya banjir.
 Saluran-saluran yang mencukupi bagi tujuan untuk kemasukan dan juga keluaran
kabel.
 Ditempatkan di dalam kawasan khas dan mempunyai pintu yang terkunci.
 Panjang, lebar dan tinggi Papan Suis Utama perlulah diambil-kira sebelum kerja-kerja
meraka- bentuk ruang bagi Papan Suis Utama.

10. Keperluan di dalam bilik Papan Suis Utama.
 Ruang kosong berukuran 2 ½’ di bahagian belakang dan 4 ½’ hingga 5’ di bahagian
hadapan serta 2.5’ di kiri Kanan Papan Suis Utama bagi memudahkan melakukan
kerja-kerja penyenggaraan tehadap Papan Suis Utama ( jenis cubicle ).

11.  Bilik Papan Suis Utama memerlukan pengedaran udara yang baik.
 Semua pintu dan lubang udara hendaklah dipasang dengan anti vermin proof
nettings.
 Tersedia lampu biasa, lampu kecemasan dan soket alir keluar yang mencukupi.
 Tersedia dengan peralatan keselamatan seperti Alat Pemadam Api mudah-alih Co2
( adalah lebih baik jika dipasang dengan sistem automatic alat pencegah
kebakaran ), Carta Pertolongan Cemas ( CPR ), Kotak Perubatan, Tikar Getah (
diletak di bahagian hadapan Papan Suis ) dan Papan Tanda Amaran.
 Rajah Skema (satu garisan) lengkap hendaklah dipaparkan di dalam bilik PSU

12. KEPERLUAN DI BILIK PSU
Tikar Getah
Carta Pertolongan Cemas
Papan Tanda ‘Bahaya’ Dan ‘Dilarang Masuk’
Pemadam Api Jenis co2

13. KEPERLUAN DI BILIK PSU
PAPAN SUIS UTAMA

14. PERKAKAS DALAM PAPAN SUIS
 PENGASING (Isolator)
 Pengasing (Isolator) digunakan untuk pengasingan tempatan sahaja. Ianya tidak digunakan
untuk mengawal kabel. Pengasing (Isolator) adalah berlainan daripada suis dimana ianya
dikehendaki di ‘ OFF ’ apabila litar berkenaan tidak membawa arus.

15.  Pemutus Litar Udara (ACB).
 Sekiranya Pemutus Litar Udara digunakan bersendirian tidak boleh memberi apa-apa perlindungan
kerana pemutus litar akan berfungsi sebagai pengasing sahaja. Ia hendaklah dilengkapkan dengan
geganti beban lampau (O/C) dan geganti kerosakan bumi (E/F) dan dibantu oleh alatubah arus
(Current Transfomer (C.T).

16.  ALATUBAH ARUS (Current Transfomer)
 Alatubah arus (Current Transfomer) digunakan di dalam sesuatu pemasangan adalah bagi
mengelakkan penempatan ammeter, faktor kuasa meter dan geganti terus kepada talian.
 Pemasangan permeteran dan geganti dengan menggunakan CT adalah mempunyai kebaikan
seperti berikut:-
 Terminal alatubah telah dikeluarkan daripada talian dan satu terminal lagi telah dibumikan,
dengan itu Pengguna dan peralatan yang digunakan boleh dijauhkan daripada apa-apa punca
bahaya.
 Nisbah 1 : K arus di dalam meter akan menjadi 1/K kali arus dan dengan pergerakan meter
sebanyak 5A boleh digunakan bagi mengukur arus yang lebih besar

17. Residual Current Circuit Breaker / Earth Leakage Circuit Breaker (ELCB).
 Residual Circuit Breaker membawa maksud perbezaan di dalam arus. Ini bermakna alat ini bergantung terus kepada
keadaan dimana terdapat perbezaan di antara arus (ketidak-seimbangan) yang masuk melalui sesuatu beban dan
arus yang keluar dari beban yang sama.
Miniature Circuit Breaker (MCB).
a. Nilai terpelantik beban lebih di tetapkan oleh pihak pengeluar dan tidak boleh ditukar.
b. Ia akan terpelantik bila berlaku beban lebih (overload). Tidak perlu ditukar, hanya perlu di ON kan semula.
c. Litar-litar yang rosak senang dikesan.
d. Bekalan boleh dipulihkan dengan cepat dan mudah.

18. Pemutus Litar Bekas Beracuan ( Moulded Case Circuit Breaker - MCCB)
 Pemutus litar bekas beracuan di gunakan pada papan suis utama bagi mengawal arus kemasukan utama dan kawalan
kebeban. Ia adalah sebuah alat perkakasuis voltan rendah yang padu digunakan untuk menyambung dan memutuskan
litar secara manual dan apabila terdapat beban lebih ia boleh terpelantik secara automatik. Jenis-jenis pemutus litar yang
biasa digunakan adalah
 i.Jenis hydrolik magnetik- ( Type B)
 ii. Jenis haba dan magnetik - (Type C)
MCB
MCCB

19. Power Factor Regulator
 Periksa Power Factor Regulator pastikan berfungsi dengan baik dan bacaan untuk
factor kuasa haruslah 0.95 / 0.85 .

20. CAPASITOR BANK (Simpanan Kapasitor)
 Capasitor bank adalah satu alat yang boleh membaiki faktor kuasa bagi satu
Pengulang Alik.Ia amat penting bagi Sistem janakuasa kerana tugas Capasitor ini
adalah menyimpan Reaktif Power (Power yang tidak aktif) yang dihasilkan bila
Janakuasa disambung pada beban.

21.  Fius ( low current ).
 Fius adalah sesuatu unit tunggal terdiri daripada pengasing bersiri dengan fius HRC.
Fius
• Fius Rewireable iaitu sejenis fius yang paling ringkas dan murah yang masih digunakan secara meluas di samping banyak
keburukannya.
• Fius cartridge adalah lebih berkemajuan dimana sukatan bagi penukaran elemen fius yang telah ditetapkan oleh pihak
Pengeluar. Dengan itu sukatan fius boleh diketahui dengan tepat dan elemen fius susah luntur.
• Fius H.R.C. merupakan fius yang berkebolehan menghindar arus-arus kerosakan yang berat dengan selamat. Sifat-sifatnya
boleh direka untuk disesuaikan dengan keadaan beban yang digunakan. Fius-fius jenis ini biasanya digunakan bagi
melindungi beban-beban industri yang besar, kabel-kabel utama dan keadaan lain dimana kerosakan-kerosakan arus yang
besar berlaku

22. SISTEM PERLINDUNGAN VOLTAN RENDAH
 Elektrik sangat merbahaya tetapi sangat mustahak didalam kehidupan moden maka perlindungan
merupakan satu aspek yang penting di dalam pemasangan elektrik peraturan IEE telah menjelaskan
tentang semua aspek keselamatan dan perlindungan.
 Tujuan utama perlindungan pada pemasangan elekrtik ialah
 A. Melindungi nyawa manusia.
 B. Melindungi bangunan dan harta benda dari kebakaran.
 C. Melindungi peralatan elektrik dari kerosakan dan kebakaran.

23. PENGUJIAN, GEGANTI, PERJANGKAAN (METERING)
Pengujian P.S.U
Antara ujian-ujian untuk PSU ialah:
1. Ujian Penebatan antara fasa ke fasa ke neutral ke bumi
2. Ujian tekanan 2KV selama 1 minit
3. Ujian suntikan primary dan secondary
GEGANTI
Geganti diperlukan untuk tujuan perlindungan. Geganti yang diperlukan ialah jenis arus
lebih/beban lebih dan rosak ke bumi atau bocor ke bumi. Geganti mendapat maklumat dari
alatubah arus dan akan menentukan tahap tertentu dimana ianya perlu menghantar signal kepada
shunt trip coil untuk memutuskan bekalan.

24. PERJANGKAAN (METERING)
 Jangka Voltan ( Volt Meter )
 Meter voltan sangat penting untuk mengetahui adanya bekalan dan berada pada tahap yang
sepatutnya. Meter voltan untuk PSU bervoltan 415V boleh disambung terus kepada palang bas
sebab meter tersebut boleh menerima voltan 415V dengan selamat. Suis pemilih lazimnya
dipasang supaya satu meter voltan boleh membaca ketiga-tiga fasa. Fius hendaklah dipasang
pada litar meter voltan untuk perlindungan litar pintas.
Bacaan 1 Fasa :
Fasa Red dan neutral = 230 volt
Fasa Yellow dan neutral =230 volt
Fasa Blue dan neutral = 230 volt
Bacaan 3 fasa :
Fasa Red dan Yellow = 400 volt
Fasa Red dan Blue = 400 volt
Fasa Yellow dan Blue = 400 volt

25.  Jangka Arus ( Amp Meter )
 Meter ampiar juga penting untuk mengetahui arus semasa yang mengalir didalam sesuatu
pemasangan. Untuk arus yang tidak melebihi 60A meter ampiar boleh disambung terus kepada
pengalir utama yang membawa arus beban. Bagi arus yang melebihi 60A pula meter ampiar
tidak boleh disambung terus kerana ia akan merosakan meter, oleh itu alatubah arus dengan
nisbah yang sesuai hendaklah digunakan. Lazimnya arus sekunder alat ubah arus hendaklah 5A.

26.  Meter Faktor Kuasa
Menunjukkan Nilai Faktor Kuasa Untuk Beban Semasa. Biasanya Sambungan Adalah Satu Fasa
Dari Arus Dan Dua Fasa Dari Voltan.
 Meter KWH
Dipasangkan dengan tujuan untuk mengukur jumlah unit tenaga yang digunakan.

27. KAEDAH PENYUISAN DAN PENYENGGARARAAN P.S.U
BIL Kumpulan / Tugas Tindakan
1 Memasang tali pengadang dan memasang papan
tanda
Tali pengadang (danger tape) diletakkan dikawasan bilik
papan suis . Papan tanda DILARANG MASUK dan KERJA
KERJA PENYELENGGARAAN SEDANG DIJALANKANhendaklah
diletakkan.
2. Mengesan benda / gas bahaya dalam bilik PSU Membuka pintu bilik papan suis dan biarkan beberapa minit
(5 minit) untuk memastikan udara bilik bersih dan tidak
terdapat benda yang mencurigakan.
3. Memeriksa fire extinguser Memastikan alat pemadam api jenis CO2 berada pada
tempatnya dan dalam keadaan baik
4. Gambarajah skematik PSU Memastikan terdapat lukisan gambarajah skematik di
dinding bilik PSU dalam keadaan baik

28. BIL Kumpulan / Tugas Tindakan
5 Carta Pertolongan cemas
Memastikan terdapat carta pertolongan cemas
seperti carta Holgen Neilson, Silvester atau CPR
6 Tikar getah
Memastikan terdapat tikar getah di depan Papan
Suis Utama berukuran 5mm x 450mm x 300mm
7 Lampu biasa dan kecemasan
Memastikan lampu biasa masih berfungsi dan
lampu kecemasan didalam bilik PSU untuk tujuan
kerja dan penyelenggaraan
8 Terdapat alat perkakas untuk selenggara
mengeluarkan ACB
Memastikan terdapat alat pengeluar ACB berada
ditempatnya

29. BIL Kumpulan / Tugas Tindakan
9 Penyemakkan kedudukan perkakas suis Sebelum kerja Shut Down, pastikan kedudukan perkakas
suis MCCB / Fius Suis / Suis Fius yang tersambung ON dan
OFF untuk keselamatan semasa menyambung bekalan
10 Mencatit bacaan meter PSU Mencatit bacaan meter seperti arus, Max demand, Voltan
Bekalan, faktor kuasa dan KW
11 Memeriksa laporan buku selenggaraan (buku
log) dan manual PSU
Menyemak laporan perkara kerja terdahulu dan alat ganti
yang telah dibaiki atau diganti. Menyemak tatacara
mengeluarkan ACB di buku manual
12 Kelengkapan alat perkakas, alat ujian dan
bahan penyelenggaraan
Memastikan kelengkapan alat perkakas, alat ujian dan
bahan penyelenggaraan tersedia dalam keadaan baik untuk
mengelak kerja berulang / tergendala

30. SELENGGARA P.S.U
 Senggaraan Berkala
- Berkala (routine) – dibuat secara sistematik dalam selang jangka masa yang tertentu walaupun
tidak terdapat apa-apa kerosakan.
 Senggaraan Diluar Jangka (Breakdown Maintenance)
- Dibuat apabila terdapat kerosakan dan gangguan bekalan diluar jangka
- Contohnya kerosakan kabel bawah tanah yang disebabkan oleh
kerosakan semula jadi atau disebabkan kerja-kerja pengorekkan tanah.
- Kerja pembaikan mestilah dilakukan dengan segera supaya
pengguna terbabit tidak mengalami gangguan bekalan untuk tempoh lama.
 Senggaraan pencegahan (Preventive Maintenance)
-Dilakukan apabila tanda-tanda awal kerosakan telah wujud dan jika tidak dibaiki segera
kerosakan lebih besar da serius pastiakan berlaku.
- Contohnya jika didapati minyak alatubah mengalami kebocoran perlahan,
jika tidak diambil Tindakan minyak akan kering dan alatubah akan panas atau terbakar.
Akibatnya kos pembaikan menjadi terlalu tinggi dan gangguan bekalan yang lama.

31. DAN LAIN-LAIN YANG DIFIKIRKAN PERLU
 Pakaian keselamatan amat penting
dalam membuat kerja-kerja
senggaraan Papan Suis Utama.
Peralatan Perlindungan Diri (PPE)

32. PEMUTUS LITAR UDARA (ACB)
 Pemutus litar yang asas adalah satu alat untuk memutus atau menyambungkan bekalan
ataudisebut juga sebagai pengasing sahaja. Tetapi apabila ia dilengkapkan dengan
komponenperlindungan seperti alat ubah arus, geganti, shunt trip coil ianya dapat memberi
perlindunganyang diperlukan secara automatik. Perlindungan yang perlu ialah arus lebih, beban
lebih danrosak ke bumi.
 Pemutus litar yang biasanya digunakan ialah pemutus litar udara (ACB).
Walaubagaimanapunsekarang ini pemutus litar teracu (moulded case circuit breaker MCCB)
semakin banyakdigunakan. Penggunaan sama ada ACB atau MCCB bergantung
kepada kadaran arus sesuatupemasangan. Untuk pemasangan yang melebihi 400A selalunya
menggunakan ACB.

34. BAHAGIAN-BAHAGIAN ACB
 Shunt trip coil
 Sebuah gelung yang dibina didalam ACB apabila diberikan bekalan yang sesuai dengangegelung tersebut,
ia akan bertenaga dan menarik plunger seterusnya ACB terpelantik.
 Gelung Voltan Kurang (Under Voltage Coil)
 Komponen yang menyebabkan ACB terpelantik apabila voltan bekalan jatuh kepadasesuatu nilai tertentu.
Ia tidak memerlukan bekalan seperti gelung shunt trip. Apabila tiadabekalan ACB tidak dapat dihidupkan.
 Arc Chute
 Sebuah kotak terletak diatas sesentuh utama dan sesentuh bergerak/sesentuh tambahan(auxiliary
contact) yang tujuannya ialah menyerap percikan dan asap dari arka yangterjadi.
 Charging handle
 Untuk mengecas spring supaya menyimpan tenaga.
 Butang buka (off button)
 Butang tekan untuk off ACB.

35.  Butang tutup (on Button)
 Butang tekan untuk on ACB.
 Penunjuk kedudukan (position indicator)
 Menunjuk kedudukan connected, test atau disconnected.
 Penunjuk charging
 Penunjuk sama ada spring dalam keadaan charge atau discharge.
 Penunjuk open-close
 Penunjuk sama ada ACB itu buka atau tutup.

36. 3. SENGGARAAN (ACB)
 Buat ujian mekanikal ON dan OFF)
 Buat ujian tripping menggunakan push button (jika ada)
 Buat ujian tripping menggunakan shunt trip coil
 Periksa main contact dan bersihkan jika perlu
 Rapatkan main contact jika perlu, contact pressurenya hendaklah mencukupi dan seimbang
 Minyakkan bahagian-bahagian yang bergerak
 Bersihkan ARC chute menggunakan penyedut hampagas
 Buat ujian penebatan diantara fasa dan antara fasa dengan frame, bacaannya hendaklah meleebihi 0.5
megaohm.

37. PENGUJIAN PADA (ACB)
 Ujian keterusan dilakukan dengan menggunakan alat Ohm Meter Uji antara kontek masukan dan
keluaran pada tiap-tiap fasa. ACB dalam keadaan ON bacaan hendaklah dalam mikro Ohm hamper
dengan sifar. UJI dengan keterusan gelung shunt trip dan siding contact..

38.  Ujian Penebatan Gunakan alat penguji
penebatan 1000v dengan bacaan tidak kurang
daripada 1Mega Ohm antara fasa dengan fasa
dan antara fasa dengan bumi. ACB hendaklah
dalam kedudukan ON semasa ujian ini
dilakukan.

39.  Ujian rintangan gegelong pirau (shunt trip).
(AVO Meter / Multimeter / bekalan 230V)

40. BAHAGIAN C
AKTA BEKALAN ELEKTRIK
Peraturan Tajuk
PERATURAN 2 tafsiran (gear suis)
PERATURAN 16 suis, fius suis, suis fius, pemutus litar,
penyentuh, fius dsb
PERATURAN 18 cara pengasingan
PERATURAN 19 susunan papan suis secara am
PERATURAN 20 mengendalikan papan suis
PERATURAN 37 ruang bagi papan suis atau kelengkapan
PERATURAN 38 notis
PERATURAN 39 arahan bagi rawatan renjatan elektrik
PERATURAN 40 alat pemadam api
PERATURAN 64 orang kompeten menyambung papan suis ,
kelengkapan
PERATURAN 112 langkah awasan keselamatan yang
mencukupi hendaklah diambil semasa
kerja
PERATURAN 113 orang kompeten hendaklah mengeluarkan
arahan bertulis

41. RUMUSAN
 Saya amat bersyukur kerana telah menyelesaikan tugasan ini dalam tempoh
masayang ditetapkan. Tugasan ini sedikit sebanyak menambahkan ilmu saya tentang
papan suisutama. Saya juga telah banyak mempelajari tentang cara melakukan
penyambungan bawahtanah ini mengikut jenis penyambungan yang berbeza-beza.
Diharapkan dengan melaksanakan tugasan ini, saya dapat menggunakan ilmu yang
saya perolehi dengan baik dandapat digunakan pada masa akan datang

42. SUMBER RUJUKAN
 https://www.scribd.com/document/325589361/Msb-MAIN-SWITCH-BOARD-
PAPAN-SUIS-UTAMA
 http://galaxyelectrical.blogspot.com/2012/10/kertas-penerangan-ini-
bertujuan.html?m=1
 http://elektrikaldanaircon.blogspot.com/2013/06/papan-suis-pengenalan-
kepada-papan-suis.html?m=1
 http://agnespuding.blogspot.com/2009_08_01_archive.html?m=1
 http://reddragonslayeramy88.blogspot.com/2013/04/papan-suis-utama-
psu.html?m=1
 https://dokumen.tips/documents/pengenalan-pemutus-litar-udara.html
 https://www.slideshare.net/AzaniOmar/senggaraanacb
 https://www.slideshare.net/muhdhazim404/electrical-maintenance-
87393472