2. BAZAT FIZIKE TE ELEKTROFIZIOLOGJISE
• Fusha e studimit
• Prania e joneve të ndryshme në qëniet e gjalla dhe fenomenet
elektrike që shfaqen gjatë levizjes së tyre brenda e jashtë qelizave.
• Fusha e potencialeve që krijohet në organizëm si dhe rrymat lokale
jonike, janë në lidhje të ngushtë me tërë veprimtarinë e organizmit,
duke pasqyruar, në parametrat themelore të tyre gjëndjen e tij.
• Nga ana tjetër, në shumë raste, metoda të ndryshme ndërhyrjeje në
qëniet e gjalla, me qëllime studime (biologji) ose diagnostikimi e
kurimi (mjeksi), lidhen me këto aspekte.
3. 1.1 Qelizat nervore në qetësi
Me interes janë qelizat nervore: të cilat përcjellin ngacmimet:
-duke koordinuar procese të shumta fiziko-kimike në organizëm
-duke kontribuar në lidhjen e qënieve të gjalla me mjedisin rrethues.
• Qelizat nervore kufizohen nga membranat që bartin një diferencë
potenciale në dy anët e tyre (si gjithë qelizat e tjera) dhe, për shkak të ndërtimit,
kanë një përcjellshmëri elektrike të veçantë.
• Membrana nga pikpamja elektrike, mund të paraqitet si
• një lidhje në paralel e një kondensatori ideal, capacitet 1F/cm2
• me një rezistence elektrike (1000 / cm2 );
• forca elektromotore , do të përfaqësonte diferencën e potencialeve të membranes
• Nese midis pikave S (pjesa e jashtme e membranës) dhe A (aksoplazma, pjesa e brendëshme), kalon rryme
elektrike me intensitet I, diferenca e potencialeve të membranës, do të ndryshojë sipas:
• ‘ = - IR.
4. Skema e plote e vetive elektrike te membranes.
Perfaqesohet nga një seri qarqesh, të
lidhur në paralel.
Në këtë rast, do të merret parasysh:
rezistenca rb e aksoplazmës si dhe ajo
rj që përfaqëson rezistencën e mjedisit,
jashtë membranës.
Nese në pikat A dhe C zbatohet një
diferencë potenciale ne 2 elektroda
(pa shkaktuar ngacmimin e qelizës
nervore), Vihet re:
- pjesa më e madhe e rrymës elektrike
kalon nëpër rezistencën e jashtme;
njëkohësisht, rryma mund të depërtojë
membranën edhe në zonën nën elektroda,
ashtu dhe në zonat jashtë segmentit AC.
5. Matja e potencialit shumë afër pikës A (ku vendoset elektroda pozitive) tregon që, ai ndryshon me kohën (gjatë disa
mikrosekondave)
Kjo ndodh: së pari bëhet ngarkimi i kondensatorit dhe krahas rritjes së diferencës së potencialeve në ‘të, ndodh dhe
kalimi i rrymës në rezistencën të lidhur në paralel.
Vlera maksimale e potencialit vjen duke u zvogëluar:
për shkak se rryma, që kalon nga qarku ekuivalent i pikës A, në atë B e me tej në C, së pari ngarkon kondensatorët e
këtyre qarqeve.
Rënia e tensionit në rezistencat rj e rb bën që:
- rrymat të zvoglohen,
- kondensatorët të ngarkohen gjithmonë e më ngadalë dhe
- tensioni maksimal do të jetë gjithmonë e më i vogël.
A CB
V
VV
t tt
a b c
6. Për të karakterizuar nga ana
sasiore këto fenomene
përdoren dy madhësi:
a) konstantja e kohës = RC:
është koha gjatë së cilës
potenciali arrin rreth 0.63 të
vlerës së tij maksimale;
bj rr
R
b) konstantja e hapësirës λ:
është largesia në të cilën,
vlera e potencialit është
afersisht sa 0.37 e vlerës
maksimale në pikën A.
Vm
lλ
0.37 Vm
V
V
t
0.63 Vm
Vm
7. Ngacmimi i nje fije nervore
Fillimi i impulsit nervor quhet ngacmim.
Ai mund të shkaktohet nga agjentë të shumtë të jashtëm, por zakonisht përdoret ai elektrik (edhe për faktin se,
përhapja e tij ka natyrë elektrike).
Efekti i ngacmimit do të varet nga intensiteti i rrymës elektrike që depërton njësinë e sipërfaqes së
membranës, pra densiteti i saj. Kjo madhësi është vështirë të matet në kushtet përkatëse eksperimentale;
për këtë arësye gjykohet gjithnjë duke u nisur nga intensiteti i saj.
Përgjigja e fijes nervore ndaj ngacmimit quhet
potencial i veprimit
ai është një ndryshim karakteristik i potencialit të membranës.
Për një sistem kushtesh të dhëna eksperimentale ekziston një vlerë e intensitetit të rrymës ngacmuese, nën të
cilën ngacmimi nuk lind.
Kjo vlerë quhet prag i ngacmimit për kushtet eksperimentale të dhëna.
Fija nervore i bindet ligjit “gjithçka ose asgjë”:
potenciali i saj i veprimit nuk rritet me rritjen e intensitetit të ngacmimit mbi pragun.
8. Ndërsa, për një nerv, potenciali i veprimit rritet me rritjen e intensitetit të ngacmimit mbi
vlerën e pragut. Shkaku është se nervi, përmban shumë fije nervore dhe rryma e ngacmimit
që kalon në të plotëson kushtin që të jetë mbi pragun për një sëri fijesh.
Rritja e rrymës së ngacmimit rrit numurin e fijeve të ngacmuara, potencialet përkatëse të
veprimit mblidhen dhe shkaktojnë rritje të potencialit të veprimit të nervit.
Kjo rritje ndërpritet kur të gjitha fijet ndodhen në gjëndje të ngacmuar.
Rrymat ngacmuese janë kryesisht ato rryma që ndryshojnë me kohën.
Rrymat që rriten ngadalë mund të arrijnë vlera të mëdha të intensitetit, por pa shkaktuar
ngacmim. Pragu i ngacmimit ndryshon në një fije nervore, në varësi të shpejtësisë së rritjes
së rrymës ngacmuese: sa më shpejt të rritet ajo aq më i ulët është pragu.
Ky fenomen quhet akomodim. Shpejtësia më e vogël e rritjes së rrymës ngacmuese për të
cilën ngacmimi lind quhet shpejtësi limite e rritjes së rrymës ngacmuese.
9. Potenciali i veprimit është tërësia e ndryshimeve që pëson diferenca e
potencialeve të membranës së fijes nervore, nën veprimin e ngacmimit që kalon
pragun.
Varësia nga koha e kësaj diference potenciali
Amplituda e këtij impulsi arrin vlerën 100 mV
Diferenca e potencialeve fillon të ulet:
nga 70mV - 55mV, gjate kësaj uljeje
ajo rimerr vlerën e parë nëse ngacmimi largohet.
Pas vlerës 55mV (vlerë që quhet kritike),
diferenca e potencialeve ulet vazhdimisht
mjaft shpejt në mënyrë të vetvetishme,
ndryshon shenjë
(membrana depolarizohet) deri
sa arrin në vlerën rreth -30mV.
Pas këtij momenti ajo rritet derisa
arrin vlerën fillestare të qetësisë.
I gjithë fenomeni zgjat disa milisekonda.
10. Amplituda e këtij sinjali është e pavarur nga intensiteti i rrymës ngacmuese (mjafton që ky të kalojë pragun e
ngacmimit).
Kjo tregon që energjia që i korespondon sinjalit kushtëzohet nga membrana dhe proceset që ndodhin në ‘të.
Ngacmimi jep vetëm veprimin e parë që kjo energji të çlirohet në këtë formë..
Gjatë potencialit të veprimit ndodhin ndryshime të rëndësishme në përcjellshmërinë e membranës se fijes
nervore.
Mbas vlerës së potencialit kritik rezistenca ndaj joneve Na+ ulet shumë (rreth 50 herë);
- jone Na+ do të vërshojnë në qelizë duke ulur diferencën Vj - Vb të potencialit të membranës.
Fenomeni tenton të ndalet kur të arrihet potenciali i ekulibrit të joneve Na+, por ndalon më parë (në vlerën e
diferencës së potencialeve -30mV): për shkak të funksionimit të pompës.
Më tej situata ndryshon: rezistenca ndaj joneve të Na+ rimerr vlerën e parë ndërsa ajo ndaj joneve K+
zvogëlohet po aq herë: jonet K+ fillojnë të dalin me shumicë nga qeliza, duke ngritur diferencën Vj - Vb të
potencialit të membranës. Fenomeni tenton të ndalet me arritjen e potencialit të ekuilibrit të joneve K+ por
ndalon më parë, në vlerën +70mV për shkak të funksionimit të pompës.
Gjatë gjithë procesit rezistenca ndaj joneve Cl- nuk ndryshon
11. Pas ngacmimit, pompa rivendos ekuilibrin e shpërndarjes së joneve në të dy anët e membranës duke
bërë një punë suplementare.
Vlera e potencialit kritik (55mV) përcakton atë vlerë, për të cilën fluksi i tepërt i joneve Na+ që hyn në
qelizë, për shkak të rritjes së përcjellshmërisë së membranës, përballohet nga fluksi i joneve që pompa
nxjerr jashtë.
Me uljen e potencialit nën këtë vlerë (55mV)
fluksi i joneve Na+ mbetet gjithmonë
e më shumë i pakompensuar nga
ai i pompës duke shkaktuar
kështu uljen e potencialit membranor.
Perioda e qendrueshmërisë
lidhet me paaftësinë e membranës
që brenda disa milisekondave
të ribëhet e përshkueshme nga jonet Na+.
12. Përcjellshmëria e membranës ndaj joneve Na+ dhe K+ pëson ndryshimet e përshkruara
- nga prania e disa proteinave specifike
(me masë të rendit 270000 nj.a.m.),
- të cilat luajnë rolin e poreve nëpër të cilat kalojnë jonet.
- Struktura e tyre hapsinore varet nga potenciali i membranës:
- ndryshimet e potencialit të membranës ndikojnë në orientimin e grupeve polare dhe të
ngarkuar në përbërje të saj, duke ndikuar në aftësinë e tyre për të “lejuar” ose jo kalimin
e joneve.
13. Përhapja e potencialit të veprimit.
Në eksperiment, A dhe A’ janë elektroda për matjen e diferencës së potencialeve VA - VA’
- pasi ngacmohet fija nervore potenciali i veprimit i lindur në një pikë të fijes përhapet në të.
a) sinjali është aq më i vonuar (në krahasim me momentin e ngacmimit), sa më e madhe të
jetë largesia e elektrodave nga vendi i ngacmimit;
b) sinjali ka karakter dyfazor: një impuls negativ dhe një pozitiv;
c) zgjatja në kohë e sinjalit rritet me rritjen e largësisë midis elektrodave.
ngacmim
A A’
Ngac.
VA - VA’
14. Përhapja e potencialit të veprimit bëhet me shpejtësi konstante,
- nisur nga pika ku ai lind për herë të parë në fije, ai përhapet
në të dy drejtimet e mundëshme gjatë fijes dhe nuk ka drejtim
të privilegjuar.
Shpejtësia e përhapjes varet nga dimensionet e fijes: v ~ d, ajo
është e përpjesëshme me diametrin e fijes nervore dhe,
për të njëjtin diametër, kjo shpejtësi është më e madhe në fijen
e mielinizuar.
v ~ d, pa mieline
v’ > v, d’=d, me mieline
15. Segmenti i fijes që është i depolarizuar gjatë ngacmimit quhet segment aktiv i saj.
Lidhja midis shpejtësisë v të përhapjes së potencialit të veprimit, zgjatjes në kohe të tij dhe
gjatësisë l të segmentit aktiv:
Përhapja e potencialit të veprimit, mund të spjegohet me anë të rrymave lokale që lindin në
mjedisin e të dy anëve të membranës së fijes nervore, si rezultat i diferencës së potencialeve
midis zonës së ngacmuar e asaj në qetësi
+ + + + + + + – – – – – – – + + + + + + +
+ + + + + + + – – – – – – – + + + + + + +
– – – – – – – + + + + + + + – – – – – – –
– – – – – – – + + + + + + + – – – – – – –
A B C
vl
Zona C - sapo është
rivendosur gjëndja normale
(ripolarizim)
Zona B - potenciali i veprimit
ka shkaktuar depolarizimin
dhe
Zona A - ngacmimi akoma
nuk ka arritur.
16. Ky spjegim mbështet në mjaft fakte eksperimentale.
- Rritja e rezistëncës së jashtëme të fijes nervore duke e
futur atë në vaj (gjë që kufizon rrymat lokale), zvogëlon
shumë shpejtësinë e përhapjes së ngacmimit;
- nga ana tjetër, zvogëlimi i rezistencës së brendëshme të
fijes duke futur në të një fill metalik (gjë që favorizon rrymat
lokale) rrit shpejtësinë e përhapjes së potencialit të
veprimit.
Në të njëjtën mënyrë shpjegohet efekti i diametrit të fijes
nervore mbi shpejtësinë e përhapjes v ~ d : sa më i vogël
diametri i saj aq më e madhe është rezistenca e
brendëshme e fijes
- pra aq më e ngadalëshme është përhapja e potencialit të
veprimit.
2/2
d
l
rb
17. Fija nervore me mielinë.
Mielina është një material me rezistencë të madhe elektrike që pengon rrymat lokale, duke i lejuar ato vetëm në zonat e
noduseve.
- përhapja e potencialit të veprimit në një fije nervore të mielinizuar nuk bëhet në mënyrë të vazhduar por nga njëri nod në
tjetrin, pa prekur zonat e ndërmjetme të mielinizuara.
-potenciali i veprimit do të përhapet nga zona A në atë B, në këtë mënyrë nga njëri nod në tjetrin, pra “me kërcime”
por për largësi të mëdha midis noduseve, vonesa e lindjes së tij, për shkak të dobësimit të rrymave, e zvogëlon këtë
shpejtësi.
Ekziston një vlerë optimale e largësisë midis noduseve, në mënyrë që përhapja të ketë shpejtësinë maksimale.
B’ B A
Në krahasim me përhapjen e potencialit të veprimit në mënyrë të vazhduar,
përhapja “me kërcime” e tij paraqet disa përparësi:
a)në kohë: pasi për diametër të njëjtë, shpejtësia e përhapjes është shumë
më e madhe, për fijen e mielinizuar;
b)në lendë: pasi për të njëjtën shpejtësi të përhapjes, fija e mielinizuar është
më e hollë
c)në energji: pasi ndryshimet në transportin e joneve, bëhen vetëm në
noduset që kanë një sipërfaqe mjaft të vogël (rreth 50m2);
18. C
εNa
RNa
S
A
RCl
RK
εK
V
+
_
iNa iK
K Na
1.5 Skema elektrike ekuivalente e një membrane qelizore.
Rezistenca elektrike e përbërë nga tri degë: ajo ndaj joneve Klor (konstante), ajo ndaj
joneve Natrium (e ndryshueshme) dhe ajo ndaj joneve Kalium (e ndryshueshme).
Secila degë përmban edhe diferencën përkatëse të potencialit të ekuilibrit të secilit jon.
Influenca e joneve të tjerë është e papërfillëshme.
Duke marrë parasysh potencialet e ekuilibrit të secilit jon dhe vetitë kapacitive të
membranës, rryma e plotë do të jetë:
I = INa + IK + ICl + IC .
Nëse V - diferenca e potencialeve e qetësisë e
membranës, mund të shkruhet Ligji i Ohmit për qarkun
heterogjen, për secilën prej këtyre degëve:
0
Cl
cl
Cl
R
V
I
0
K
K
K
R
V
I
0
Na
Na
Na
R
V
I
19. Teoria e fletës elektrike.
Membrana qelizore shqyrtohet si një fletë elektrike e hollë, me trashësi , e
cila bart ngarkesa pozitive në sipërfaqen e jashtëme dhe negative në të
poshtmen, me densitet .
+
+
+
+
+
+
–
–
––
–
–
μds
P
20. - Sipërfaqja e membranës përfytyrohet të ndahet në sipërfaqe pambarimisht të
vogla ds:
- secila prej tyre mund të konsiderohet si një dipol elektrik elementar.
- Momenti i dipolit me ngarkesa +q dhe -q, me largësi ndërmjet ngarkesava l:
M=ql, i orintuar nga -q në +q.
- Cdo element zotëron një moment dipolar: ds = ds, i cili është drejtuar
pingul me sipërfaqen elementare;
madhësia ( = ) quhet fuqi e fletës elektrike.
+
+
+
+
+
+
–
–
––
–
–
μds
P
+q l -q
M
21. Potenciali i krijuar nga një dipol elektrik elementar në pikën P:
dV = Kd
ku d është këndi i ngurtë elementar nën të cilin shihet sipërfaqja elementare ds
nga pika P.
+
+
+
+
+
+
–
––––
–
μds
Pd
KK ddKdVV
potenciali në pikën P (larg fletës), varet nga
•fuqia e fletës elektrike,
•nga madhësia e dukëshme e saj,
•por jo nga forma e sipërfaqes dhe as nga
largësia e pikës P.
Shënja e këtij potenciali do të varet nga fakti
se cila anë e fletës (pozitive apo negative) e
sheh atë pikë, nëse pika P sheh nga ana
pozitive e fletës, potenciali aty është pozitiv
dhe anasjelltas.
22. Potenciali i krijuar nga një fije nervore në largësi.
Potenciali që krijon një fije nervore në largësi:
1. Fija nervore në qetësi:
ACB: V1 = K μ1 Ω dhe ADB: V2 = K μ2 Ω
Por μ1 = - μ2 dhe V = 0
secila prej tyre krijon në P të njëjtin potencial por me shënja të kundërta.
Pra, potenciali i krijuar nga një fije nervore në qetësi (apo një qelizë çfaredo) në
hapësirën rreth saj është zero.
C
A
P
D
B
_
+
+
+
_
_
_
+
+
+
_
_
Ω
23. 2) Fija nervore e ngacmuar:
-2/a Gjatësia e segmentit aktiv është më e madhe se gjatësia e
fijes nervore.
- nisur nga njëri cep i fijes, fronti i potencialit të veprimit AB (i
depolarizimit) arrin cepin tjetër, kur ripolarizimi akoma nuk ka filluar.
- fronti i depolarizimit AB ndodhet në një pozicion të ndërmjetëm.
- dallohen tri zona të fijes
ACB’ : 1
A’DB : 3
AB’BA’: 2
- - - - - - - - - - + + + + + + + + + + + +
+ + + + + + + - - - - - - - - - - - - - - - - -
+ + + + + + + - - - - - - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - + + + + + + + + + + + +
P
1
2 3
A A’
B’ B
C D
24. Potencialet e krijuara në pikën P nga pjesët ACB’ dhe A’DB, janë zero.
Pjesët AA’ dhe B’B, me fuqi flete përkatësisht 1 dhe 2, krijojnë në
pikën P potenciale negative;
potencialet e tyre mblidhen dhe në pikën P,
potenciali i krijuar nga kjo fije e ngacmuar do të jetë:
V(P) = K(1 + 2)2
- - - - - - - - - - + + + + + + + + + + + +
+ + + + + + + - - - - - - - - - - - - - - - - -
+ + + + + + + - - - - - - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - + + + + + + + + + + + +
P
1
2 3
A A’
B’ B
C D
μ1
μ2
Keshtu spjegohet
karakteri dyfazor i
formës së ndryshimeve
të potencialit në pikën P
gjatë përhapjes së frontit
të ripolarizimit në fijen
nervore ( negativ dhe
pozitiv);
VA - VA’
25. -2/b Gjatësia e segmentit aktiv është më e vogël se
gjatësia e fijes nervore
- potenciali në P1 është pozitiv (këndi i ngurtë nën të cilin
shihet fronti AB i depolarizimit është më i madh se këndi i
ngurtë nën të cilin shihet fronti CD i ripolarizimit);
+ + + + + + + + - - - - - - - + + + + + + + + + + + + +
- - - - - - - - + + + + + + - - - - - - - - - - - -
+ + + + + + + + - - - - - - - + + + + + + + + + + + + +
- - - - - - - - + + + + + + - - - - - - - - - - - - -
A C
B D
P1 P4P3
26. - në pikën P3, potencialet e krijuar nga të dy frontet mbidhen
(kanë të njëjtën shënjë) dhe në këtë pikë potanciali të jetë
negativ. Midis këtyre dy pikave, ka patjetër një pikë P2,
potenciali i së cilës është zero, si rezultat i kompensimit të
potencialeve, të krijuara nga frontet AB dhe CD.
+ + + + + + + + - - - - - - - + + + + + + + + + + + + +
- - - - - - - - + + + + + + - - - - - - - - - - - -
+ + + + + + + + - - - - - - - + + + + + + + + + + + + +
- - - - - - - - + + + + + + - - - - - - - - - - - - -
A C
B D
P1 P4P3
27. - Në pikën P4 potenciali është përsëri pozitiv (analizë e
ngjashme me rastin e gjëndjes në pikën P1: këndi i ngurtë
nën të cilin shihet fronti AB i depolarizimit, është më i vogel se
këndi i ngurtë nën të cilin shihet fronti CD i ripolarizimit).
+ + + + + + + + - - - - - - - + + + + + + + + + + + + +
- - - - - - - - + + + + + + - - - - - - - - - - - -
+ + + + + + + + - - - - - - - + + + + + + + + + + + + +
- - - - - - - - + + + + + + - - - - - - - - - - - - -
A C
B D
P1 P4P3
29. 3. ELEKTROFIZIOLOGJIA E ZEMRES
Qelizat kardiake me vetitë e tyre
- të ngacmueshmerisë,
- automatizmit dhe
- vetëtkurrjes,
janë një objekt interesant studimi, lidhur me
lindjen,
formën dhe përhapjen e potencialit të veprimit
si dhe me potencialet që krijojnë në mjedisin përreth.
Shumica e difekteve të zemrës rrjedhin nga mosfunksionimi normal i
sistemit të potencialeve të veprimit dhe elektrokardiograma, si metodë
diagnostikimi, pasqyron shpërndarjen e potencialeve përreth, duke
zbuluar shkaqet e tyre.
30. Në studimin anatomik të zemrës, dallohen dy lloje indesh kardiakë:
1) indi specifik,
• nodi sinusal , nodi atrioventrikular, fasikuli/tufa His, dhe rrjeta Purkinje;
• roli i tij: të nxitë lindjen e ngacmimit dhe të sigurojë përcjelljen e tij.
• Ngacmimi përhapet shpejt (rreth 4 m/s),
3.1. KARAKTERISTIKAT THEMELORE TË
INDEVE KARDIAKË.
2) indi muskulor, ngacmimi përhapet më ngadalë (0.4
m/s),
- funksioni i të cilit është sigurimi i qarkullimit të gjakut,
- i përbërë nga atriumet (A) dhe ventrikujt (V)
31. (KARAKTERISTIKAT THEMELORE TË INDEVE KARDIAKË)
-Ngacmimi lind periodikisht dhe automatikisht në nodin
sinoatrial
Duke kaluar në atriumet ngacmimi shkakton tkurrjen e tyre
-Në nodin atrioventrikular shpejtësia e tij zvogëlohet, duke krijuar
vonesën e nevojëshme prej 0.15 s midis tkurrjes së atriumeve dhe
të ventrikujve.
-
-Fasikuli His e kalon ngacmimin në ventrikuj dhe nga
rrjeta Purkinje përcillet, në të gjitha qelizat e tyre.
-Kalimi i ngacmimit nga atriumet në ventrikujt, bëhet
vetëm me anë të kësaj rruge, pasi nga pikpamja elektrike,
këto dy pjesë, ndahen nga një unazë fibrore me rezistencë
të madhe elektrike.
32. Qelizat e zemrës kanë
- gjatësi 50-100 mikron dhe
- gjërësi 10-20 mikron.
Shumica prej tyre, ndahen nga njëra tjetra, nga një
hapsirë intersticiale, me gjërësi 120-200 A°;
Në mjaft raste, kontakti midis tyre është i
drejtpërdrejtë: shtresat e tyre të jashtme lipidike
janë të bashkuara.
Këto bashkime luajnë rol të rëndësishëm në
transmetimin e ngacmimit: ai bëhet me anë të
rrymave lokale, pa qënë nevoja e fenomeneve
sinaptikë.
33. Potenciali i veprimit varet nga lloji qelizave të indit kardiak.
3.2 POTENCIALI I VEPRIMIT TË QELIZAVE KARDIAKE.
Në membranat e qelizave muskulore diferenca
e potencialeve të qetësisë: 90mV; amplituda e
potencialit të veprimit arrin vlerën 110mV
Në qelizat e ventrikujve, në ndryshim nga rasti i
fijeve nervore, rivendosja e potencialit të qetësisë
bëhet shumë ngadalë (a-I);
Për qelizat e atriumeve potencial veprimit
ndryshon si a (II).
34. b) Në qelizat e fasikulit të His dhe të rrjetës Purkinje,
potenciali i veprimit është i ngjashëm me atë të qelizave
muskulore (b - I)
ka një veçori të rëndësishme:
ripolarizimi i çon ato në
potencialin e qetësisë, dhe ai
nuk mbetet konstant por
zvogëlohet derisa arrin pragun,
ku rifillon potenciali i veprimit.
Shpejtësia e këtij zvogëlimi
(depolarizimi diastolik),
përcakton frekuencën e lindjes
së ngacmimeve.
35. c) Në qelizat e nodit sinusal dhe atij atrioventrikular, potenciali i qetësisë është më i
vogël se në qelizat e tjera. Kurba e potencialit të veprimit (b - II) ka, së pari, një ngjitje të
ngadaltë që nga rrjedh vonesa e përhapjes së tij. Pjesa që i takon depolarizimit diastolik,
është mjaft e pjerrët, kjo bën që këto qeliza të luajnë rolin e kontrollit të ritmit kardiak:
qelizat e fasikulit të His dhe të rrjetës
Purkinje, do të ngacmohen për shkak të
përhapjes së ngacmimit, të lindur në nodin
sinusal, para se potenciali diastolik i tyre të
arrije pragun.
36. Potenciali i veprimit të qelizave kardiake shoqërohet me ndryshime të rëndësishme në
përshkueshmërinë e membranave ndaj joneve të ndryshëm.
- zvogelimi i shpejtë i potencialit ndodh nga rritja e shpejtë e përshkueshmërisë së
membranës ndaj joneve Na;
- me tej, rritja vazhdon me ritme më të ngadalta dhe, njëkohësisht, fillon të rritet
përshkueshmëria ndaj joneve Ca. Ky proces bën që potenciali i veprimit të qendrojë, për
një farë kohe, në depolarizim (platoja 2 e kurbave).
37. - Prania e joneve Ca++ në brendësi të qelizave kardiake, nxit reaksionin miozinë-aktinë:
- gjatë kësaj faze ndodh tkurrja sistolike.
- Më tej, ndodh rritja e shpejtë e përshkueshmërisë ndaj joneve K+ : Ata dalin me vrull nga
qeliza duke ngritur potencialin, deri në vlerën e qetësisë.
-Faza e fundit 4, ajo e depolarizimit diastolik, vjen nga zvogëlimi i përshkueshmërisë ndaj
jonëve K+, derisa arrihet pragu i ngacmimit.
38. Në qelizat nodale, hyrja e joneve të Na+, bëhet shumë e ngadaltë dhe mbizotëron fluksi
i joneve të Ca++ (një fenomen që zhvillohet ngadalë). Kjo përcakton pjerrësinë e vogël të
fazës së parë të potencialit të veprimit, në këto qeliza (b (II)).
39. 3.3 ELEKTROKARDIOGRAFIA DHE ELEKTROKARDIOGRAMA.
Ndryshimet e potencialit të
membranave të qelizave kardiake, do
të shkaktojë ndryshime në vlerat e
potencialeve, në pika të ndryshme të
organizmit.
Procesi i matjes së këtyre potencialeve:
elektrokardiografi.
V
t
P T
Q S
R
- elektrodat vendosen në disa pika të caktuara
Për të interpretuar formën e elektrokardiogramës: hipoteza e
trajtimit të zemrës si dipol elektrik me moment që ndryshon me
kohën.
Elektrokardiograma normale:
Forma e saj lidhet ngushtësisht me aktivitetin e zemrës
40. - Pjesa P e saj, i korespondon aktivitetit të atriumeve
- pjesa QRS (kompleksi i shpejtë) paraqet aktivitetin e
muskulit ventrikular (fazën e depolarizimit) dhe
- pjesa T paraqet rivendosjen e gjëndjes normale në ventrikuj
(faza e ripolarizimit).
- zona me potencial zero, që ndan P nga QRS, i korespond
përhapjes së ngacmimit gjatë fasikulit His.
V
t
P T
Q S
R
Meqenëse sasia e qelizave që
aktivizohen në këtë rast është e vogël,
ky sinjal nuk detektohet në largësi;
Zona ST me potencial zero i përket
fazës ku, tërë masa e ventrikujve
është e ngacmuar.
