5. COPD komt véél voor….
1.500.000 mensen met klachten
330.000 mensen met diagnose COPD
Mannen boven de 45 jaar, rokers, lage SES
Tussen 2000 en 2020 40% toename
(m.n. door COPD bij vrouwen)
6. ….. de gevolgen zijn groot
100.000 verloren levensjaren
Jaarlijkse kosten 300 miljoen EURO
Vooral door ziekenhuisopnames en medicatie
- 360.000 ligdagen
- 1.200 dagbehandeling
- 2.800.000 recepten
Prognose: verdubbeling van de kosten in 2015!
7. COPD: ‘Vergeten
Aandoening’
Reguliere zorg
Onderschatting klachten
Onderdiagnostiek
Beperkte werkzaamheid medicatie
Te weinig aandacht leefstijlproblematiek
Versnipperd aanbod longrevalidatie en
ontbreken randvoorwaarden zorg op maat
Te weinig afstemming in de keten
Zorgvernieuwing
Veel initiatieven weinig integratie
STG, Lucht via lijnen,
2001
8. Uitgangspunten Lucht via lijnen
1. Zorgcontinuüm als vertrekpunt
2. Realiseren integrale ketenzorg
3. Gezamenlijke doelen, gezamenlijke
verantwoordelijkheid
4. Implementatie multidisciplinaire richtlijnen
5. Stop roken inbedden in zorg
6. Aandacht ICT
7. Landelijk niveau ontmoeten patiënten en
zorgverleners
8. Ontwikkelen gezamenlijk kwaliteitskader
9. Coördineren uitvoering landelijk beleid
10. Monitoren en overdragen succesvolle initiatieven
Intentieverklaring oktober 2000
10. Samenstelling Initiatief
Partijen in de zorg
o.a. patiënt, longarts, huisarts, verpleegkundige,
fysiotherapeut, psycholoog, diëtist, apotheker,
zorgverzekeraar
AF, NVALT, NHG en CBO kartrekkers
UM: organisatie van zorg
Voorzitter: professor Casparie
11. Doelstelling Initiatief
• Initiëren en faciliteren van COPD-ketenzorg in de
regio
gericht op het realiseren van een
• Landelijk dekkend netwerk van integrale ketenzorg
met ondersteunende systemen.
Met als uiteindelijk doel
• Een optimale gezondheidsstatus, kwaliteit van
leven en maatschappelijke participatie van mensen
met COPD.
Uitgangspunten bij integrale ketenzorg zijn
• Organisatie van zorg vanuit patiëntenperspectief
en sturen op uitkomsten.
18. Vraagstukken besturingsmodel
Versnellen traditionele (trage en kostbare) keten
van fundamenteel onderzoek naar toepassing in
de zorgpraktijk
Vormgeven aan evaluatie van ketenzorg
Aandachtspunten kennissynthese en ‘levende’
ketenrichtlijn
Implementatie van richtlijn en best practices op
grote schaal
Borging van en sturen op uitkomsten in een
regionale keten COPD-zorg
37. Doelstellingen
In 2008:
# matig:#ernstig COPD toegenomen tot x
Toename diagnose COPD tot x%
x% COPD-ketens hanteert kwaliteitskader ketenzorg
Toename patiënttevredenheid m.b.t.
- voorlichting tot x%
- deskundigheid primaire behandelaar tot x%
- bejegening specialist tot x%
x% matig-ernstig COPD-patiënten in ketenzorgprogramma
# ernstige exacerbaties gedaald tot x
Gemiddelde verwerkingstijd systematische reviews in
richtlijn is <x maanden
Kosten zorg per patiënt = kosten per patiënt in 2004
38. Activiteiten Onderzoek en
Innovatie/ Evaluatie en Feedback
Feedback en evaluatie
Kwaliteitskader Ketenzorg TNO
Onderzoek
Gezamenlijke programmering AF en ZonMw
Aandacht doelmatigheidsstudies
• Ontwikkelarea’s met goede IT infrastructuur inclusief
kostenpeilstations
Effecten van casemanagement cq verschuiving van zorg
Experiment met persoonsgebonden budget en effect
daarvan op vraagsturing
39. Activiteiten Kennissynthese
Ervaringskennis bundelen
Database ketenzorgvoorbeelden via veldverkenning best
practices
Ketenrichtlijn
Beheerplan en -organisatie ‘levende richtlijn’
Zorgbehoefte vanuit patiëntperspectief
Completeren richtlijn
Kosteneffectiviteit, PH en co-morbiditeit expertise
Patiënt en verpleegkundige organisatorische aspecten
Downloadable versie richtlijn in PDA format
40. Activiteiten Kennissynthese
(vervolg)
Indicatoren
Ontwikkelen en implementeren voldoende gevoelig
instrument (ervaren) kwaliteit van zorg
Combineren Kwaliteitskader Ketenzorg (TNO) en set
indicatoren
IT- ketenzorg quick scan op basis kwaliteitskader
Valideren set indicatoren ketenzorg COPD
41. Activiteiten Implementatie
Verspreiding richtlijn
Projectvereisten tbv subsidies
Databank met spiegelinformatie
Patiëntversie ketenrichtlijn
Enkelvoudige strategieën
Casemanagement stage in opleiding artsen
Multidisciplinair consulentennetwerk
Multidisciplinair DKB-programma gebaseerd op richtlijn
43. Activiteiten Borging
Initiëren
Lobby regionale ketenvorming COPD
Vervolgtraject DOORBRAAK
2-3 regio’s met DOORBRAAK tot regionale best practices
Structuur
Stimuleren structuren voor ketenzorg in de regio
Aansluiting regioraden.
Procesbeschrijving, -eigenaar, TVB’s
Klinisch pad
Ketenexperiment met vrij toegankelijke diagnostische
voorzieningen
Draagvlak ketenmanager en casemanagers
Logistieke inbedding indicatiestelling AWBZ en WVG
46. Netwerk Ketenkwaliteit COPD
Netwerken waarin
onderdelen systeem
worden ontwikkeld
Team van Netwerkleiders
Bestuur
1
2
3
1 Netwerk Onderzoek en innovatie
2 Netwerk zorgketens
3 Adviesraad IT
Partnergroep
47. Motivatie
(drivers)
Ondersteuning
(facilitators)
Inrichting
(components)
- Patiëntenperspectief
- Kwaliteit en
doelmatigheid zorg
- Kwaliteit en
doelmatigheid
professioneel handelen
- Streven naar
synergie
- Over eigen domein
heen en anderen
toelaten
- Cultuur voor innovatie
- Open, eerlijk,
transparant
- Gelijkwaardigheid,
respect
- Stakeholders op een lijn
- Toezicht op
gemeenschappelijke doelen
- Verantwoording over
activiteiten
- Sturen op optimalisatie
integrale ketenzorg
- Beheersing door zelfsturing
- Samenhang door een
besturingsmodel
- Communicatie naar
stakeholders
Wat motiveert en ondersteunt partijen
bij ketensamenwerking
52. Stand van zaken naar SqEME
Constitution
Control Conduct
Chemistry
Mission & vision
Shared values
Strategy, policy
Result areas
‘Blueprint of the
network situation’
Interaction, exchange
- Context/coherence
Constraints
‘Managing the boundary
conditions between
partners and processes’
- Procedures, methods
± Division of tasks/resp.
± Actors, mechanisms
‘Ingredients, commitments
and supporting systems
for implementation’
Figures & facts
- P&C cycle
± Performance indicators
‘Monitoring processes
and results of the
networking organizations’
53. Integrale ketenzorg
Ziekte- of probleemgerichte
zorgprogrammering voor specifieke
patiëntengroepen, gericht op het bevorderen
van een optimale continuïteit van het
zorgproces en voortdurende verbetering/
vernieuwing van meetbare resultaten binnen
het behandelingscontinuüm (preventie,
diagnostiek, behandeling, nazorg,
reïntegratie, palliatieve zorg) van een
specifieke ziekte.
STG, Lucht via lijnen,
2001
Notes de l'éditeur
Onderdiagnostiek betrekkelijk lastige diagnostiek
Zorg: vaak nog operationeel gestuurd, niet beleidsmatig. Cultuur sterk gericht op professional en inhoud, niet op logistiek.
Integrale ketenzorg oplossingen voor:
gebrek aan continuiteit van de zorg
Tekort medisch-inhoudelijke kwaliteit
Gebrek aan zorg op maat
Ondoelmatige prikkels elimineren
Initiëren van integrale ketenzorg en realiseren van randvoorwaarden voor integrale ketenzorg.
Faciliteren in brede zin.
Vanaf de start van het Initiatief in september 2001 een aantal aanzetten gedaan.
Richtlijn: ontwikkelen kwaliteitskader, vormt de basis voor
Realiseren integrale ketenzorg met Zorgcontinuüm als vertrekpunt
Stop roken inbedden in zorg COPD
beleidsbeïnvloeding (financiers, bestuurders)
Bijzonderheden:
Brede multidisciplinaire samenstelling van richtlijncommissie
Evidence-based aanbevelingen voor inhoud én (waar mogelijk) organisatie van zorg
Inbreng patiëntenperspectief door onderzoek en patiëntenpanel
Doel: ‘Levende’ richtlijn
Verbinden prestatie-indicatoren aan richtlijn tbv sturen op uitkomsten
Aandacht voor implementatie van de richtlijn door koppeling aan Doorbraakproject
DOORBRAAK:
Gecoördineerd uitvoering landelijk beleid
Monitoren en overdragen succesvolle initiatieven: opschalingsmethode
Zijn we er?
&gt;&gt; Behoefte aan sturingsmodel om richting te geven aan inspanningen mbt integrale ketenzorg.
1 Naast behoefte aan sturingsmodel:
2: behoefte aan concrete doelstellingen, strategisch perspectief, welke inspanningen oppakken
3. Initiatiefgroep, kernteam, diffuus qua verantwoordelijkheden. Hernieuwd commitment en aansluitend bij besturingsmodel.
Vragen: geëigende structuur, wat motiveert, culturele randvoorwaarden, wat is nodig voor opbouw en onderhoud
dieper in op probleem mbt model
DM gericht verbetering cq vernieuwing, onvoldoende tot uiting:
geen verbinding met onderzoek
onvoldoende aandacht voor implementatie van verbetering/vernieuwing.
elementen die wezenlijk zijn voor organische strategievoering (Farjoun[i]) in het model ontbreken:
Tijdsperspectief in het model ontbreekt: interactie en feedback en een wederkerige causaliteitsrelatie.
[i] Farjoun M ,Towards an organic perspective on strategy, Strat. Mgmt. J. 2002, 23: 561-594
niet alleen sturen op kwaliteitsverbetering, maar ook op het versnellen van zinvolle vernieuwing.
Duidelijke plaats voor implementatie, maar nog wat weinig uitgewerkt om echt als sturingsmodel te dienen. Verbinding modellen?
landelijke sturing van de kwaliteit van zorg aan mensen met COPD, uitgaand van een integrale ketenzorgbenadering
tempo van vernieuwing in de zorg te versnellen
1
2 (op patiënt-, aanbieder-, keten-en populatieniveau)
kernelementen van beide modellen gecombineerd: het centraal stellen van het proces van de patiënt enerzijds en het beschrijven van ondersteunende processen die van invloed zijn op de kwaliteit van het primaire proces.
Interactieve aanpak model getoetst aan inzichten. Aangevuld, suggesties voor inspanningen. Ook organisatorische randvoorwaarden in kaart gebracht via verkenning.
Commitment
Netwerkvorming
Weinig voorbeelden/best practices van landelijke initiatieven
Strategie: verkennen strategische routes en prioriteren doelstellingen en inspanningen
Startdocument met model en overzicht mogelijke inspanningen.
Waar nu.
Stappen: strategiedocument, realiseren bestuurlijk commitment
Thesis: momentopname in proces. Eigenlijk pas echt interessant in 2008.
Overzicht van de gewenste netwerkkern (stuurgroep en klankbordgroep)
Rood: reeds betrokken
Rood-vet: kernteam/stuurgroep,
Blauw betrokken in verkenning,
Blauw-onderstreept nog niet betrokken.
Ten aanzien van onderzoekers aan de hand van voorstellen betrekken partner
Daarnaast nog PPS en Diabetesfederatie als expert.
Een en ander geleid tot dit model, wijzingen nav verkenning cursief en met paarse stip.
Model vooral sturingskader voor analyseren haperingen in vernieuwing en inzetten initiatieven.
Beschrijvend model, niet normatief cq volgtijdig. Bij voorkeur kortsluiting organiseren.
Vanuit initiatief managen van procesovergangen (gap analyses, doorexerceren richtlijnen tbv implementatie, analyseren proefimplementatie tbv borging).
Van belang: aansluiten bij systemen partners.
Dynamiek van buiten maakt direct acteren noodzakelijk. Teveel dynamiek leidt tot hectisch systeem.
Aandacht voor evaluatie: onderdelen (DOORBRAAK), proces, werking: levert het iets op.
Onderscheid maken tussen evaluatie en feedback:van de keten
Onderzoek en innovatie: kan ook van buiten
Evaluatie en feedback: interne evaluatie op verschillende niveaus: patiënt (zelfmonitoring), behandelaar, keten, invalshoeken: uitkomsten en/of organisatie (structuur en proces). Belang van korte feedback loops en zo veel mogelijk informatiseren van feedback werd benoemd. Voor accreditatie is kwaliteitskader ketenzorg TNO relevant.
Onderzoek en innovatie: wenselijkheid om route van onderzoek naar praktijk kort te sluiten, door bijv ontwikkelarea’s in te stellen in zorgvuldig gemonitorde populaties. Uit testen, mn bij niet invasieve inteventies, monitoren effecten, indien werkzaam implementeren (bijv via DOORBRAAK). Doelmatigheidsonderzoek belangrijk, mede ivm financiering/borging. Koppelen kostenpeilstations aan ontwikkelarea’s.
Niet-onderzoeksmatige innovatie niet vergeten, naast technologie, interactie met de patiënt, nieuwe zorgconcepten en organisatieverandering. BPR, OMS stimuleert innovatie. GHIP werk- en denkwijze voor innovatieprojecten
Toegevoegd: databases met ervaringskennis, kennismanagement (OMS, GHIP) naast evidence, als basis voor DOORBRAAK, voeding regio’s.
Beperkingen meta-analyses, veel tijd, weinig gevoelig voor verandering, methodiek wellicht minder toepasbaar voor leefstijlinterventies.
Nader in op richtlijn en indicatoren
Levende richtlijnen: spanning tussen verversen en implementeren, beheerorganisatie inrichten, uitbreiden met protocollen voor medicamenteuze therapie en palliatieve zorg, ha, la, apo
Indicatoren: zorg en organisatie. Mbt zorg: in deze fase mn effectiviteit, tijdigheid, patiëntgerichtheid en doelmatigheid, mn gerelateerd aan primaire proces. Voor keten mn Kwaliteitskader Ketenzorg: organisatorische aspecten op keten cq regioniveau.
Vanuit beide invalshoeken patiëntoordeel van belang. Ook door stakeholders aangegeven. Verplicht onderdeel ketenteams: starten met benchmark patiëntenbeoordeling. Huidige methoden te weinig specifiek. Verder ontwikkelen.
2, Relevant: verplichte IGZ basisset voor ZH bevat ketenbehandeling COPD als indicator
Smit: hardware, software en orgware: trage verspreiding van de innovaties in de gezondheidszorg vooral te verklaren door de trage innovaties van orgware, te weten van rollen en organisatorische posities. Verspreiding: beschikbaarheid en toegankelijkheid belangrijk issue. Any time any place
Strategieën door brede groep vormgeven, Aandachtspunten: inventariseren knelpunten, multidimensioneel, proefimplementaties.
DOORBRAAK combinatie van enkele KSF’s:
· participatie in doelformulering
· openlijk (in teamverband) committeren aan concrete resultaten
· beschikbaar zijn van ‘models’
· praktische ondersteuning bij de uitvoering
· feedback op resultaten
Projectmatig gerealiseerde vernieuwing niet blijvend, onvoldoende borging. Ketenkwaliteit: interorganisatorisch niveau. Regionale structuur ingericht waarin oa verantwoording en toezicht zijn geregeld: duurzaam proceseigenaarschap.
In veel regio’s nog geen echte COPD keten werkzaam. Dus naast genoemde borgingsaspecten ook initiëren keten in model opgenomen. Ook zijn toezicht en verantwoording toegevoegd.
Motivatie van betrokkenen, Helderheid over de te verwachten resultaten, samenwerkingsklimaat, management van het veranderingsproces
Belemmeringen: autonomie professionals. Ontbreken coördinatiemechanismen. Ondoelmatige prikkels financiering en compartimentering die mogelijkheden voor overdragen taken naar passend niveau. Tijd kleine organisaties
Aangrijpingspunt: inhoud, proces (logistiek) of structuur. Alle grote projecten ondersteuningsstructuur. Randvoorwaarde. Gaat niet snel. Ook via structuur veel machtsvraagstukken. Structuur noodzakelijk voor borging.
Rol ZH: stimuleren ketenkwaliteit: kwaliteitsbrief VWS, indicatoren IGZ. Maatschappelijk ondernemerschap in regio: aannemer van zorg. Ontwikkeling naar meer geïntegreerde voorzieningen voor chronisch zieken gewenst, op niveau van tweede en wellicht ook derde lijn.
Traject: invoeren:- motiveren en capaciteren: doorbraak evt met MINT achtige sessie gericht op toekomst. Verbeteren kan!- inzetten op randvoorwaarden via besturen- logistiek proces uitwerken (klinisch pad) + structuurverandering- visie op zorg en continue verbetering (kwaliteitskader ketenzorg)
Stuurorgaan op instellingenniveau (ZH cq diagnose en behandelcentra, of formeel samenwerkingsverband), netwerk van professionals, coördinator voor ketenmanagement.
2 processen: visie en doelstellingen op regioniveau en primaire proces (klinisch pad)
Ad 1: sturen op inhoudelijke kwaliteit en taakdelegatie, ontlasting professionals richting zelfmanagement en stroomlijnen verwijsrelaties. NRV: gelijkblijvende kosten.
Ad 2: klinisch pad: (zorgbehoefte, opt coördinatie en passend niveau). Basis voor toetsing, ook internationaal vergelijken. Aandacht: co-morbiditeit, inclusie pat. Mn psychische problematiek, indicatiestelling AWBZ en WVG, borgingsactiviteiten in proces
Proceseigenaar: ketenmanagement (doen realiseren van versch. borgingsaspecten, bijv contractering), casemanagement (protocollair uitvoeren, dagelijkse coördinatie, laagdrempelig en specialisatie), zelfmanagement faciliteren (doelstellingen, res afspraken en evalueren)
DBC’s: huidige financiering belemmering en ontnemen zicht op verbetering: compartimenten. Transmurale DBC gewenst. Aandacht voor initiatiefruimte, investeringsafspraken, coördinatie en registratie wezenlijk onderdeel zorg
Registratie en informatie: voorwaarden voor meten en beoordelen. Bijdrage aan afstemming, expertsysteem, sturen, rapporteren aan verzekeraars, knelpunten inventariseren. Realiseren van goede registratie noodzakelijk voor inzicht ontwikkeling ketenzorg. Wellicht uitbreiden LINH. Communicatie: transparantie over zorg in de regio.
Inrichten toezicht en verantwoording voor keten. Eigen toezicht houdend orgaan, daarnaast accreditatie tbv maatschappij.
Focus: op inhoudelijke verbeterpunten in de keten, bijv diagnostiek en stop roken: over 5 jaar landelijke verbetering
Breed: op breed invoeren ketenzorg, keten definieert zelf richting, over 5 jaar vooral ketenvorming. Diffuse verbetering
.
Aan de hand van voorzet doelstellingen prioriteren. Prioriteren voorgestelde doelstellingen van 1-8, doelstelling 1: 8 punten, 2 7 etc. Gemiddelde score is bepalend voor de uiteindelijke rangorde. De top drie doelstellingen:
terugdringen van de progressie van COPD,
afname van onderdiagnostiek
percentage ketens dat het kwaliteitskader ketenzorg inclusief specifieke prestatie-indicatoren voor de COPD-zorg hanteert
In verkenning groot aantal suggesties gedaan voor inspanningen. In twee groepen geprioriteerd, op basis van urgentie en belang in de ene groep en op basis van sturingscriteria voor programmamanagement in andere groep. Slechts die inspanningen opgenomen die door stakeholders als belangrijk en meer of minder urgent zijn benoemd of die op de besturingscriteria voor programmamanagement &gt;3 scoorden.
Doelmatigheidsstudies
Database best practices, completeren ketenrichtlijn
Instrument voor beoordelen kwaliteit van zorg, mede vanuit patiëntperspectief
Sterk inzetten op DOORBRAAK: vergroten aantal teams en vervolgtraject
Ontwikkelen klinisch pad voor regionale ketenzorg, draagvlak ketenmanager en casemananger
Transmurale DBC cq financiële plaatje,
Semi-gestructureerd netwerk:
Bestuur, Tbv netwerk een bestuur: doen realiseren strategisch plan, mandaat achterban.
Via Convenant verbinden voor een bepaalde periode en bijdrage deelnemers.
partnergroep: landelijke organisaties mbt COPD-zorg. (Netwerk Kennissynthese en Netwerk Implementatie in feite functionele samenwerking van het Partnergroepnetwerk)
Programmamanager
Gezondheid, tevredenheid, rol
Snellere effectievere vernieuwing, sturen op uitkomsten
Delen van inzichten, drempelverlagend, verbinden kwaliteitssystemen
Optimale facilitering ketenzorg: strategiedocument en monitoren
Communicatie met stakeholders en zichtbaarheid
Partnership aangaan met 3 organiserende principes: energie/eigenaarschap, creativiteit/verbinden van kennis, netwerkprincipe.
Waarde onderzoeken. Herkenbaar, bruikbaar tav doelstellingen en inspanningen.