2. Ընդհանուր բնութագիր
• Ալկալիական մետաղները - պարբերական աղյուսակի առաջին խմբի
գլխավոր ենթախմբի տարրերն
են՝ լիթիում (Li), նատրիում (Na), կալիում (K), ռուբիդիում (Rb), ցեզիում (Cs
) և ֆրանսիում (Fr)։ Չնայած ջրածինը նույնպես առաջին խմբի գլխավոր
ենթախմբի տարր է, այն շատ հազվադեպ է ցուցաբերում ալկալի
մետաղներին բնորոշ հատկություններ։
3. Հատկությունները
• Նրանք բոլորը պարզ նյութ վիճակում պայծառ փայլ ունեցող (նոր
կտրված տեղում) մետաղներ են, ոչ-մեծ տեսակարար կշռով և հալման ոչ-
բարձր ջերմաստիճանով։ Դրանք էլեկտրական հոսանքի և ջերմության
լավ հաղորդականություն ունեն։
• Լիթիումը օդում արագորեն օքսիդանում է, իսկ ռուբիդիումն ու ցեզիումը
նրա մեջ նույնիսկ բոցավառվում են առանց նախնական տաքացման։
• Ալկալիական մետաղները եռանդուն կերպով ջրից ջրածին են դուրս
մղում, առաջացնելով իրենց բաղադրությամբ նման հիդրօքսիդներ՝ NaOH,
KOH, LiOH, RbOH, CsOH, որոնք հանդիսանում են ալկալիներ։
4. • Մետաղական հատկությունները, հիմնային օքսիդներ և հիմքեր
առաջացնելու ունակությունը ալկալիական մետաղների մոտ ավելի
ցայտուն են արտահայտված, քան մյուս բոլոր մետաղների մոտ։
• Ալկալիական մետաղների հատկություններից յուրաքանչյուրը
փոփոխվում է այդ մետաղների ատոմական կշիռների աճման հետ
միասին։ Օրինակ, ատոմական կշռի մեծացման հետ միասին նրանց
հալման և եռման ջերմաստիճանները իջնում են, իսկ տեսակարար
կշիռները, ընդհանրապես, բարձրանում են։
6. • Ատոմական կշիռների աճման հետ զուգընթաց փոփոխվում են
նաև ալկալիական մետաղների քիմիական հատկությունները։
Այսպես, նրանց քիմիական ակտիվությունն ուժեղանում է
ատոմական կշռի մեծացման հետ միասին։ Օրինակ,
ակալիական մետաղներից ամենադանդաղը ջրի հետ
ռեակցիայի մեջ է մտնում լիթիումը, իսկ ամենից բուռն՝
ռուբիդիումն ու ցեզիումը։
7. Էլեկտրոնային կոնֆիգուրացիան
• Պարբերական աղյուսակում ալկալի մետաղները միշտ հաջորդում
են իներտ գազային տարրերին։ Այդ պատճառով էլ նրանց ամենաբարձր
էնենրգետիկ մակարդակը ունի միայն մեկ էլեկտրոն․
այդ էլեկտրոնների էլեկտրոնային կոնֆիգուրացիան է ns1։
8. • Այդ վալենտային էլեկտրոնները շատ կարող են անջատվել իրենց
տարրերից՝ տարրերին թողնելով իներտ գազերի կոնֆիգուրացիա։ Դա
էներգիտակապես ավելի շահավետ է։ Դրանով է բացատրվում
ալկալիական մետաղների վերականգնիչ հատկությունները, ինչպես նաև
նրանց ցածր իոնիզացման պոտենցիալներ ունենալը։