Wat moet je als huisarts als een man vraagt om een PSA bepaling?

2. Prostaatkanker screening
Arjen Noordzij

3. Vraag 1
Voor welke vorm van kanker is
bevolkingsonderzoek ‘zeker’ zinvol?
A. Mammacarcinoom
B. Coloncarcinoom
C. Cervixcarcinoom
D. Bronchuscarcinoom

4. Vraag 1
Voor welke vorm van kanker is
bevolkingsonderzoek ‘zeker’ zinvol?
A. Mammacarcinoom
B. Coloncarcinoom
C. Cervixcarcinoom
D. Bronchuscarcinoom

5. Conclusie 1
• Er is momenteel geen indicatie voor
bevolkingsonderzoek naar prostaatkanker.
• NL: NHG, NVU
• EU: EAU, ESMO
• AU: CCA
• VS: USPSTF

6. Maar…
• Wat moet je als huisarts doen?
• Man met plasklachten
• Man die vraagt om een PSA bepaling
• Man met familiaire belasting prostaatcarcinoom

7. Screening studies
• VS: PLCO, N≈75.000
• Europa: ERSPC, N≈180.000
• Eindpunt: ziekte specifieke overleving
• Geplande interim analyse 2009 & 2012

8. ERSPC 2012: overleving
• Lft 55-69jr, 11jr followup, N ≈ 160.000
• 21% reductie (intention-to-screen)
• 29% reductie (non-compliance correctie)
• Absolute risico reductie: 1,07/1.000
• Number needed to invite (screen): 936
• Number needed to detect (treat): 33
Schröder FH et al. N Engl J Med 2012;366:981-90

9. ERSPC 2012: QoL
• Complexe simulatie studie op basis ERSPC
data
• Vele aannames
• 73 levensjaren ‘winst’ / 1.000 mannen
• 56 QALY’s ‘winst’ / 1.000 mannen
Heijnsdijk EA et.al. N Engl J Med 2012;367:595-605

10. Maar…
• Wat moet je als huisarts doen?
• Man met plasklachten
• Man die vraagt om een PSA bepaling
• Man met familiaire belasting prostaatcarcinoom

11. Vuistregel 1
• Geen opportunistische prostaatcarcinoom
screening:
• <50jr (ERSPC: <55jr?)
• >75jr (ERSPC: >70jr)
• Levensverwachting <10jr
• Er is geen relatie tussen plasklachten en
prostaatcarcinoom

12. Welke informatie?
• Waarschijnlijk klein overlevingsvoordeel
• Natuurlijk beloop prostaatcarcinoom
• Onbetrouwbaarheid PSA test
• Mogelijke complicaties diagnostiek
• Kans op overdiagnostiek
• Kans op overbehandeling
• Mogelijke complicaties behandeling

13. Vraag 2
Man 65, PSA = 2,5.
Kans op prostaatcarcinoom?
A. <10%
B. 10 – 20%
C. 20 – 30%
D. 30 – 40%

14. Vraag 2
Man 65, PSA = 2,5.
Kans op prostaatcarcinoom?
A. <10%
B. 10 – 20%
C. 20 – 30%
D. 30 – 40%

15. Vraag 3
Man 65, PSA = 2,5.
Kans op agressief prostaatcarcinoom?
A. <10%
B. 10 – 20%
C. 20 – 30%
D. 30 – 40%

16. Vraag 3
Man 65, PSA = 2,5.
Kans op agressief prostaatcarcinoom?
A. <10%
B. 10 – 20%
C. 20 – 30%
D. 30 – 40%

17. PSA problemen
• Correlatie met prostaatvolume (BPH)
• Correlatie met leeftijd
• Individuele verschillen
• Spontane variatie
• Enige invloed van activiteit (fietsen, seks)
• => Lage sensitiviteit
• => Lage specificiteit

19. Prostaatwijzer.nl
wijzer items % PC % HR PC
1 fam A/, lft, IPSS ✔

20. Prostaatwijzer.nl
wijzer items % PC % HR PC
1 fam A/, lft, IPSS ✔
2 PSA ✔

21. Prostaatwijzer.nl
wijzer items % PC % HR PC actie
1 fam A/, lft, IPSS ✔
2 PSA ✔
3 + DRE PSA, RT-afw?, RT-vol ✔ ✔ ✔

22. Prostaatwijzer.nl
wijzer items % PC % HR PC actie
1 fam A/, lft, IPSS ✔
2 PSA ✔
3 + DRE PSA, RT-afw?, RT-vol ✔ ✔ ✔
4 + DRE PSA, RT-afw?, RT-vol,
eerder biopt?
✔ ✔ ✔

23. Prostaatwijzer.nl
wijzer items % PC % HR PC actie
1 fam A/, lft, IPSS ✔
2 PSA ✔
3 + DRE PSA, RT-afw?, RT-vol ✔ ✔ ✔
4 + DRE PSA, RT-afw?, RT-vol,
eerder biopt?
✔ ✔ ✔
6 Fam A/, PSA, lft, RT-
afw?, RT-vol, eerder
biopt?
✔ +4jr ✔ +4jr

24. Conclusie 2
• Prostaatwijzer.nl kan helpen om patiënt te
informeren