ปาฐกถาอารี วัลยะเสวี เรื่อง การเรียนรู้จากการปฏิบัติสู่การเปลี่ยนแปลงตนเอง โดย รองศาสตราจารย์นายแพทย์สุรเกียรติ อาชานานุภาพ (20ตุลาคม2558)

1. ปาฐกถาอารี วัลยะเสวี
เรื่อง
“ การเรียนรู้จากการปฏิบัติ :
สู่การเปลี่ยนแปลงตนเอง ”
รองศาสตราจารย์นายแพทย์สุรเกียรติ อาชานานุภาพ

2. ศาสตราจารย์เกียรติคุณ นายแพทย์อารี วัลยะเสวี
• นักคิด นักปราชญ์ นักบริหาร : รู้ลึก - กว้าง - ตรง -ไกล
• ผู้ใช้ความเชี่ยวชาญเฉพาะทางรับใช้การแก้ปัญหาของประเทศ :
สาเหตุของนิ่วทางเดินปัสสาวะ สู่ มาตรการป้องกันในชุมชน
• ผู้นาการปฏิรูปการศึกษา และ ระบบสุขภาพของประเทศ :
การศึกษาแนวใหม่ ระบบบริการปฐมภูมิ แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว
• ผู้เคารพศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ของทุกคน : ให้เกียรติ ฟังคน
• บุคคลแห่งการเรียนรู้ และ เปลี่ยนแปลงตนเองตลอดกาล
• ครูที่เป็นกัลยาณมิตรของศิษย์ สอนจากความเป็นตัวตน :
สอนให้รู้ ทาให้ดู อยู่ให้เห็น เย็นให้สัมผัส งามให้ซึมซับ

3. ปาฐกถาอารี วัลยะเสวี
เรื่อง
“ การเรียนรู้จากการปฏิบัติ :
สู่การเปลี่ยนแปลงตนเอง ”
รองศาสตราจารย์นายแพทย์สุรเกียรติ อาชานานุภาพ

4. การตกผลึก “ระบบสุขภาพระดับอาเภอ(รสอ.)”
District Health System (DHS)
• ระบบสุขภาพ 2 ขา
ขาโรงพยาบาล (Hospital - Based Care) +
ขาชุมชน (Home - Based & Community - Based Care )
หนุนเสริมให้เกิดบริการคุณภาพ - คุณภาพชีวิต
+

5. การตกผลึก “ระบบสุขภาพระดับอาเภอ(รสอ.)”
District Health System (DHS)
• ขาชุมชน - ระบบบริการปฐมภูมิ (Primary Care)
ภายใต้ แนวคิด & ยุทธศาสตร์
“ระบบสุขภาพระดับอาเภอ(รสอ.)”
District Health System (DHS)
การระดมพลังทุกภาคส่วน จัดการปัญหาสุขภาพในชุมชน

6. ร่วม
เอกภาพ ของภาคีเครือข่ายสุขภาพอาเภอ
รพ.ชุมชน - สสอ.-รพ.สต.-อปท.- ชุมชน
Essential
Cares
Self
Care
Clinical Outcomes
• Morbidity อัตราป่ วย
• Mortality อัตราตาย
• Quality of Life คุณภาพชีวิต
Psychosocial Outcomes
• Value คุณค่า
• Satisfaction ความพอใจ
• Happiness ความสุข
เครือข่ายสุขภาพอาเภอ (DHS)
CBL รบฐ.
Common Goal ร่วมคิด
Common Action ร่วมทา
Common Learning ร่วมเรียนรู้
Specialist แพทย์เฉพาะทาง Provincial Hospital รพท. /รพศ.
Other
Sectors
ภาคส่วน
อื่นๆ
SRM
Action Research
/ R2R
จัดการปัญหายากๆในชุมชน
• ผู้สูงอายุ
• ผู้ป่ วยที่ติดเตียง
• ผู้พิการ : กาย จิต
• ผู้ป่ วยระยะท้าย
• การควบคุมไข้เลือดออก
• สุขภาพเด็ก - วัยรุ่น
- พัฒนาการเด็ก
- ครรภ์ไม่พร้อม
• พฤติกรรมสุขภาพ : 3 อ. 2 ส.
• สิ่งแวดล้อม : ขยะ สารเคมี
อาหารปลอดภัย
4 ดี :
คนดี
สิ่งแวดล้อมดี
สุขภาพดี
รายได้ดี

7. การเรียนรู้เพื่อพัฒนาระบบสุขภาพระดับอาเภอ
District Health Management Learning (DHML)
จุดมุ่งหมาย
สร้างคน สร้างทีม สร้างงาน
• ปรับกระบวนทัศน์ใหม่ : คิดใหม่ ทาใหม่
- พื้นที่เป็นฐาน ประชาชนเป็นศูนย์กลาง
- การจัดการด้วยหัวใจของความเป็นมนุษย์
*เคารพศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์
- ชุมชนมีส่วนร่วม - ชุมชนเป็นเจ้าของ /เจ้าภาพ

8. การเรียนรู้เพื่อพัฒนาระบบสุขภาพระดับอาเภอ (DHML)
โครงสร้าง
• ศูนย์จัดการเรียนรู้ 44 แห่ง ทุกเขต :
สสจ./ รพ.ชุมชน / สถาบันการศึกษา
• อาจารย์ ประจาศูนย์จัดการเรียนรู้
• ครูพี่เลี้ยง ประจาทีมเรียน
• ทีมเรียน 3 ภาคส่วน :
โรงพยาบาล สาธารณสุข ประชาชน
5 ทีมเรียน / ศูนย์จัดการเรียนรู้

9. การเรียนรู้เพื่อพัฒนาระบบสุขภาพระดับอาเภอ (DHML)
กระบวนการ
• การเรียนรู้ร่วมกันในการปฏิบัติในความเป็นจริง
(Participatory Interactive Learning Through Action , PILA)
• จัดประชุมเชิงปฏิบัติการ : 2 วัน ทุก 2 เดือน 5 ครั้ง
*ดูงาน ชุมชนเข้มแข็ง : ดนดี เครือข่ายดี โครงงานดี
*แลกเปลี่ยนเรียนรู้ สะท้อนความรู้สึก ความคิด ประสบการณ์
*อาจารย์ - ร่วมเรียนรู้ - กระตุ้น หนุนเสริม เติมเต็ม
- สรุป ถอดบทเรียน
*นาไปปรับใช้ กับเนื้องานในอาเภอของตน แล้วนามาแลกเปลี่ยน

10. การเรียนรู้เพื่อพัฒนาระบบสุขภาพระดับอาเภอ (DHML)
ผลลัพธ์
• การเปลี่ยนแปลงตนเอง
*เห็นศักยภาพคน
*ให้เกียรติ ฟังคน
*ความสัมพันธ์กับคน
• การพัฒนาเครือข่าย การพัฒนางาน
*ร่วมคิด ร่วมทา ร่วมเรียนรู้
*วิเคราะห์ วางแผน : กว้าง - ลึก - ตรง - ไกล
*ขยายผลจากเล็กสู่ใหญ่ จากน้อยสู่มาก

11. การเรียนรู้เพื่อพัฒนาระบบสุขภาพระดับอาเภอ (DHML)
บทเรียน
การเปลี่ยนแปลง เกิดจาก กระบวนการเรียนรู้จากการปฏิบัติ
• การเรียนรู้ร่วมกันในการปฏิบัติในความเป็นจริง
(Participatory Interactive Learning Through Action , PILA)

12. ลงไปสัมผัส เรียนรู้ความเป็นจริงในพื้นที่
*ห้องเรียน คือ ชุมชน วัด มัสยิด โรงเรียน ไร่ นา ธรรมชาติ
*ครู คือ ปราชญ์ ผู้นา ผู้มีจิตอาสา ประชาชน
*บทเรียน คือ การจัดการปัญหาชุมชน ที่โดดเด่น น่าชื่นชม

13. การใช้ชีวิต ร่วมทุกข์ร่วมสุขกัน
*สนุก สนิท รัก ผูกพัน
*รู้ใจกัน มีน้าใจ เกื้อกูลกัน

14. สมาธิ สุนทรียสนทนา
เล่นเกม
บรรยากาศการเรียน สนุก เรียบง่าย กันเอง เปิดกว้าง
*เปิดใจ ให้เกียรติ รับฟัง แลกเปลี่ยนกัน
*พูดคุย สะท้อนได้อย่างอิสระ ไม่มีถูกไม่มีผิด
*ต่างกระตุ้น หนุนเสริม เติมเต็มให้กันและกัน

15. การเรียนรู้เพื่อพัฒนาระบบสุขภาพระดับอาเภอ (DHML)
บทเรียน
กระบวนการเรียนรู้ร่วมกัน
ในการปฏิบัติในความเป็นจริง
*เห็น ชื่นชม เคารพ
ศักยภาพของคนในชุมชม
*แรงบันดาลใจ แรงจูงใจ
ตระหนักและเคารพ ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ของทุกคน
*ลดอัตตาตัวตน : เคารพ ให้เกียรติ ฟังคน
*เคารพความรู้ (ประสบการณ์) ในตัวคน
*เปิดใจเรียนรู้ ปรับมุมมอง วิธีคิด วิธีทางาน
ปราชญ์ : ชีวิตพอเพียง เกื้อกูลสังคม

16. การเรียนรู้ร่วมกันในการปฏิบัติในความเป็นจริง :
ทิศทางใหญ่ในอนาคต
• การศึกษาในศตวรรษที่ 21
*การศึกษาโดยใช้ระบบเป็นฐาน
(System-Based Education)
*การศึกษาโดยใช้สมรรถนะเป็นฐาน
(Competency- Based Education)
• การเรียนรู้เพื่อการเปลี่ยนแปลง
(Transformative Learning , TL)

17. การเรียนรู้ร่วมกันในการปฏิบัติในความเป็นจริง
• เวชศาสตร์ชุมชน - ศ.นพ. เปรม บุรี ศ.นพ.อารี วัลยะเสวี
*ลงไปสัมผัสความเป็นจริงในชุมชน
(Real Community Exposure)
*ใช้ชุมชนเป็นฐาน (Community - Based)
*เรียนรู้จากการปฏิบัติ (Learning By Doing)
*วงจรแก้ปัญหา (Problem Solving Cycle)
การเรียนรู้แบบมีส่วนร่วม (Participatory Learning, PL)

18. การเรียนรู้แบบมีส่วนร่วม Participatory Learning
(การเรียนรู้จากประสบการณ์ Experiential Learning)
ประสบการณ์
Concrete Experience
ประยุกต์
Application
อภิปราย & สะท้อน
Discussion & Reflection
ความคิดรวบยอด (ทฤษฎี)
Conceptualization
Reflective Dialogue
Self Control Self Awareness

19. • เวชศาสตร์ครอบครัว
*เวชปฏิบัติ ที่เชื่อมโยง ปัจจัยด้านครอบครัวของผู้ป่ วย
*แนวคิดและเครื่องมือ เข้าใจและเข้าถึง ผู้ป่ วยและครอบครัว
*ดูแลผู้ป่ วยแบบองค์รวม - บูรณาการ - ต่อเนื่อง
การเรียนรู้ร่วมกันในการปฏิบัติในความเป็นจริง

20. • ทักษะเวชกรรม การปฏิบัติในชั้นคลินิก
Clinical Practice : Bedside Teaching
* ฝึกดูผู้ป่ วยจริง เน้นด้านการแพทย์(Biomedicine)
เรียนรู้ความเป็นจริงเพียงเสี้ยวหนึ่ง แก้ปัญหาได้ไม่สมบูรณ์
ศ.นพ. รจิต บุรี :
“เวลาดูคนไข้ อย่าลืมเรียนรู้ชีวิตของคนไข้ด้วย”
การเรียนรู้ร่วมกันในการปฏิบัติในความเป็นจริง
• Biomedicine Bio - Psycho - Social Medicine
ชีวิต = องค์รวม
เรียนรู้ชีวิตจริง = เรียนรู้ความจริงแบบบูรณาการ

21. • เป้ าหมายของการเรียนรู้ พัฒนาตนให้เกิด “ 484 ” :
4 เก่ง เก่งงาน เก่งคน เก่งคิด เก่งดาเนินชีวิต
8 รู้ รู้เหตุผล รู้ตน รู้คน รู้สังคมโลก รู้บริบท
รู้ประมาณ รู้กาลเทศะ รู้เทคนิควิทยาการ
4 เป็น คิดเป็น ทาเป็น พูด (สื่อสาร) เป็น สุขเป็น
การเรียนรู้ร่วมกันในการปฏิบัติในความเป็นจริง
การเคารพศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์
การเรียนรู้จากการปฏิบัติ : สู่การเปลี่ยนแปลงตนเอง

22. • บุคคลแห่งการเรียนรู้จากการปฏิบัติในความเป็นจริง
และเปลี่ยนแปลงตนเองตลอดกาล
• ผู้เคารพศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ของทุกคน
• ครูที่เป็นกัลยาณมิตรของศิษย์ สอนจากความเป็นตัวตน
“สอนให้รู้ ทาให้ดู อยู่ให้เห็น เย็นให้สัมผัส งามให้ซึมซับ”
ศาสตราจารย์เกียรติคุณ นายแพทย์อารี วัลยะเสวี : ต้นแบบ
ผู้นาความคิดและทดลองปฏิบัติ :
*การศึกษาในศตวรรษที่ 21
*การเรียนรู้เพื่อการเปลี่ยนแปลง

23. 1. แด่อาจารย์อารี
คนดีศรีคนไทย
ดั่งธงชัยชูสง่า
ประทีปแห่งรามา
นาพาศิษย์สร้างความดี
2. บูชาปรมาจารย์
ศิษย์ตั้งปณิธาน
สานเจตนารมณ์อารี
มุ่งมั่นทาความดี
สืบต่อกันนิรันดร
ขอบคุณ
สวัสดีครับ!