How to deal with forensic patients in a general health practice?

1. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2009
Forensische patiënten in
de huisartspraktijk
Docent:
Birgit de Cnodder, gz-psycholoog / systeemtherapeut

2. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
Auteursrechten /
naamsvermelding
Tenzij anders vermeld is alles in dit werk gelicenseerd onder een Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationaal - licentie.
Wanneer je gebruik wilt maken van dit werk, moet je gepaste credits geven, een link voorzien naar de licentie en kenbaar maken
welke veranderingen je hebt aangebracht. Dat moet je doen op een wijze die niet suggereert dat de licentiehouder jou of je
veranderingen per definitie onderschrijft.
Hanteer voor dit werk de volgende methode van naamsvermelding: B. de Cnodder, Forensische patiënten in de huisartsprakijk
(2009), CC-BY 4.0 gelicenseerd.
Except where otherwise noted, this work is licensed under a Creative Commons BY 4.0 International Licence. You must give
appropriate credit, provide a link to the license, and indicate if changes were made. You may do so in any reasonable manner, but not
in any way that suggests the licensor endorses you or your use.
De volledige licentie-tekst is te lezen op / read complete licence text on
https://creativecommons.nl/4-0-licenties/
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
In de loop van mijn carrière tot nu toe heb ik van velen mogen leren. Deze mensen wil ik recht
doen in de bijdrage die zij aan mijn kennis en kunde hebben geleverd. Ik heb getracht om zo
zorgvuldig mogelijk aan bronvermelding te doen. Mocht iemand desondanks vinden dat ik hem of
haar tekort heb gedaan in genoemde vermelding, nodig ik diegene uit om contact met mij op te
nemen en dat bespreekbaar te maken.

3. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2009
Programma
• Situering
• Kader en definities
• Kenmerken van de doelgroep
• Wie zit er dan in je wachtkamer?
• Nog een extra aandachtspunt

4. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2009
Wat is een forensische patiënt?
• Forensisch = betrekking hebbend op
het gerecht, met een juridische titel
• Patiënt = diegene die zorg nodig heeft
diegene die zorg nodig heeft en vigeert
binnen gerechtelijk kader

5. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2009
Overlap met andere gebieden
Forensische
zorg
Psychiatrische
zorg, met name
persoonlijkheids-
stoornissen
Verslavings-
zorg

6. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2009
Wat moet je je daarbij
voorstellen?
• Detentie: penitentiaire instelling / TBS
• Penitentiair programma (Elektronisch
Toezicht)
• Justitiële titel maar wel op vrije voeten

7. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2009
Juridische titels die geen werkelijke
opsluiting betekenen.
• Voorlopige of voortgezette machtiging (RM)
• RM op eigen verzoek
• Strafrechtelijke machtiging
• TBS transmuraal verlof
• TBS proefverlof
• TBS met voorwaarden of aanwijzingen
• TBS voorwaardelijk beëindigd
• Voorwaardelijke invrijheidstelling (met of znd RM)
• Voorwaardelijk sepot
• Schorsing preventieve / voorlopige hechtenis
• Verplicht reclasseringscontact
• Bijzondere voorwaarden met voorwaardelijke
veroordeling
• Verplicht reclasseringscontact met toezicht

8. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2009
Typen delicten
• Geweld: relationeel geweld (partner/
kinderen), levensdelict, zeer ernstige
mishandeling (met blijvende invaliditeit),
geweld zonder blijvend letsel, vernieling /
vandalisme
• Diefstal / inbraak
• Brandstichting
• Stalking
• Zedendelicten: verkrachting, aanranding,
incest OF exhibitionisme, bezit kinderporno
• Fraude / oplichting
• Anders

9. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2009
Forensische psychiatrie in bredere zin
strikt forensische patiënten
&
• Patiënten die o.b.v. hun problematiek
mogelijk in aanraking zullen komen met
politie en justitie (impulscontrole-
problematiek)
• In afwachting van proces
• In aanraking geweest met justitie
zonder veroordeling / geen titel

10. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2009
Wat kenmerkt de doelgroep?
M.a.w. wie zit er dan in je spreekkamer?
Veel cluster B persoonlijkheidsstoornissen
→Dat wil zeggen: hoog gehalte aan manipulatie
→Dat wil niet zeggen: geheel gewetenloos!
Psychotische mensen
→ Erg onvoorspelbaar!
Minder begaafden
→ Beperkt leerbaar
ASS problematiek
→ (ernstige) beperking op het vlak van sociale interacties
→ een informatieverwerkingsprobleem

11. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2009
Waar op te letten
bij cluster B?

12. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2009
Cognitieve vervorming

13. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2009
Tekort aan Impulscontole:
dreigen en uitageren

14. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2009
Externaliseren, extreme
stelligheid zonder nuance

15. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2009
Charmeren

16. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2009
Beschamen

17. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2009
Wat is het effect van de
combinatie van charmeren en
beschamen?
Splitsing!

18. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2009
Hoe wordt iemand zo? De
kwetsuur.

19. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2009
Hoe het vaak van generatie op
generatie blijft bestaan.

20. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2009
• I’m not like everybody else

21. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2009
Wat betekent dat voor jullie?
• Afdwingen medicatie (middelen
misbruik)
• Afdwingen instant maatregelen
• Oneigenlijk inzetten van medische
verklaringen
• Bagatelliseren van problemen /
ontkenning onverantwoorde leefstijl
• ‘Testen’ van je deskundigheid
• Wees bedacht op de interacties in het
gezin! (eventueel: vertrouwensartsen)

22. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2009
Praktische tips
• Stel op tijd grenzen
• Ga indien mogelijk in overleg met de
(behandelend) psychiater
• Nooit voor held spelen

23. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2009
En hoe zit het nou met beroepsgeheim?
Meldingsplicht/aangifteplicht
- Kindermishandeling
- Getuige van een misdrijf (incl vooraankondiging door pat)
- Acute dreiging van gevaar, niet op een andere manier
afwendbaar
- Opgeroepen door rechter voor getuigenis
Sommige stellen: beroepsgeheim eindigt waar gevaar begint
Zwijgplicht
- Beroepsgeheim blijft gelden na de dood van een cliënt
- Wanneer de slachtoffers reeds gevallen zijn en er geen direct
gevaar is op het vallen van nieuwe slachtoffers.