1. Punedosjeje Tirane,me26.11.2018
Tema:Fjaladheperberesitesaj
Fjalet ne gjuhen shqipe jane te parme dhe jo te parme. Fjala quhet e parme, kur ajo nuk perbehet nga fjale te tjera, dhe quhet jo e parme, kur
formohet prej fjalesh te tjera: me ndihmen e parashtesave dhe prapashtesave, si dhe me menyra
te tjera.
Fjalet e prejardhura
Menyra me e perhapur per formimin e fjaleve te reja ne gjuhen shqipe eshte prejardhja, d.m.th.
formimi i fjaleve te reja me parashtese,me prapashtese ose me parashtese dhe prapashtese
njekohesisht. Fjalet e prejardhura me parashtese formohenme ndihmen e parashteses, e cila
vendoset para temes fjaleformuese te fjales. Fjalet e prejardhura me prapashtese formohen me
ndihmen e prapashteses, e cila vendoset prapa temes fjaleformuese te fjales. Fjalet e prejardhura
me parashtese dhe prapashtese njekohesisht formohenme ane te parashteses dhe prapashteses
qe vendosen para dhe prapa temes fjaleformuese te fjales. Neqoftese fjaleve te prejardhura te
formuara me parashtese dhe prapashtese njekohesisht u hiqet njera prej tyre, fjala del pa kuptim.
Ne te tre rastet, fjalet e reja qe dalin nga shtimi i nje parashtese, prapashtese apo parashtese dhe
prapashtese njekohesisht, kane nje kuptim te ri.
Disa shembuj:
Te prejardhura me parashtese→nip–sternip; i paster– i papaster
Te prejardhura me prapashtese→ det–detar ; mend– mendor
Te prejardhura me parashtese dhe prapashtese njekohesisht→ bukur– zbukuro; fund– perfundo
Fjalet e perbera
Fjalët e përbëra janë formuar nga bashkimi i dy ose më shumë temave duke formuar një fjalë të vetme.
Ato mund të jenë vetëm emra, mbiemra, folje, ndajfolje.
Fjalet jo te
parme jane:
Te
prejardhura
Te perbera
Te
perngjitura
2. Secila nga temat perberese të fjales ka kuptim leksikor të qartë kur veçohet nga elementi tjetër. Me ane te ketij bashkimi temash formohen emra,
mbiemra, dhe shumë pak folje dhe ndajfolje.
Disa shembuj:
zemërgur, belhollë,keqkuptoj, duarkryq, bashkëpunoj, keqkuptoj.
