1. Ambitie: meer uit minder
De kringloop centraal!
Frank Verhoeven
www.boerenverstand.nl
2. Inhoud
Na 2015 moet er nog meer melk uit gras
Welke koe hoort daarbij ?
13:00 – 15:30 uur
- Duurzame melkveehouderij?
- Duurzaamheidsprogrammas melkfabrieken
- Wet-en regelgeving
- Kringloopwijzer
- Cijfers en grondgebondenheid
- Welke koe in welke situatie? discussie
9. EU NL wetgeving
• Max 170 kg mest N per ha voor EU -> vertaald vanaf max
nitraat uitspoeling, nitraat richtlijn(< 50 mg NO3/l)
• Graasdieren N/ha: 250 kg (derogatie bij >70% gras)
• Max werkzame N/ha: dierlijke en kunstmest (bodemtype en
beweiding: zand: 320 - 250 kg/ha)
• Fosfaat / ha (geen onderscheid dierlijke mest en kunstmest)
• Om de vier jaar proberen te verlengen, actieprogramma nodig
• Aanvullende maatregelen om EU-doelen te halen
– Aanscherpen N-normen Zuid-Oost zand
– Aanscherpen P2O5 normen
– Hogere werkingscoefficient varkensmest
– Bedrijfsspecifiek maatwerk
10. EU NL wetgeving
•
•
•
•
•
Ammoniak
Broeikasgassen
Maximale fosfaat excretie (2002)
Mestoverschot (uitgedrukt in fosfaat)
Sector oplossen! geen voortgang in 2013 -> dierrechten!
11. Voerprijzen stijgen
A-brok 1992 - 2013
Prijs A-brok per 100 kg bij levering 8 ton bulk
€ 30
€ 25
€ 20
Hoogste maandprijs
Jaargemiddelde
Laagste maandprijs
€ 15
€ 10
€5
Bron: LEI
Linear (Jaargemiddelde)
12. Sojaprijzen stijgen
Soja 1992 - 2013
Prijs Soja per 100 kg groothandel
€ 600
€ 500
€ 400
Hoogste maandprijs
€ 300
Jaargemiddelde
Laagste maandprijs
Linear (Jaargemiddelde)
€ 200
€ 100
€0
Bron: LEI
13. De melkprijs?
Melkprijs 1992 - 2013
€ 50
Melkprijs in euro per 100 kg
€ 45
€ 40
Hoogste maandprijs
€ 35
Jaargemiddelde
Laagste maandprijs
€ 30
Linear (Jaargemiddelde)
€ 25
€ 20
€ 15
Bron: LEI
Quotum
verruiming
14. Wie verdienen (veel) geld?
Voerkosten (€ / 100 kg melk) vs melkproductie/koe
12.00
Voerkosten
10.00
8.00
6.00
4.00
4 ct x 800.000 kg
= 1 inkomen!
2.00
0.00
4000
5000
6000
7000
8000
kg melk per koe/jaar
9000
10000
11000
16. Veel winst te halen
Drogestof benutting per
hectare
Hoeveel kg droge stof per hectare?
Bron: 350
melkveehouders
DMS (2012)
Intensiteit in kg melk per hectare
17. Veel winst te halen
Hoeveel kg melk uit 1 kg droge stof ?
18. De uitdagingen in de kringloop
Rantsoen efficientie
Benutting
eigen voer
Benutting mest
Bodem
19. BEX (zuiniger voeren & minder mestafzet)
N en P
Aanvoer
(kracht)voer
N en P
Benutting
eigen voer
BEREKEND
N en P
Afvoer
melk en
vlees
N en P
excretie
(BEX)
20. BEX (zuiniger voeren & minder mestafzet)
Gelderse Vallei, 155 BEX-en verzameld:
193.600 kg N & 76.900 kg P2O5 minder
excretie dan norm
= 45.660 kuub mest (309 m3/bedrijf)
= 8 opleggers/bedrijf
= 1140 opleggers minder op de weg!
21. BEA (verliezen naar de lucht beperken)
N en P
Aanvoer
(kracht)voer
N en P
Benutting
eigen voer
BEREKEND
N emissie
(BEA)
Ammoniak
= NB wet = vergunning
= provincie/EZ = PAS
N en P
Afvoer
melk en
vlees
22. BEA (verliezen naar de lucht beperken)
- Stalsysteem
maar ook:
- % Weide
- N gehalte rantsoen
- Lagere N excretie
- Mestaanwending
(verplicht zodebemesten)
- Kunstmest
- Minder jongvee/
minder koeien
23. BEN & BEP (nitraat & fosfaat)
N emissie
(BEA)
N en P
Aanvoer
(kracht)voer
N en P OVERSCHOT
- N BEA (NH3)
= N en P BODEMOVERSCHOT
(BEN & BEP)
N
Afvoer
melk en
vlees
Nitraat = derogatie!
Fosfaat = mestwet
= EZ = Brussel
24. Melk per ha – Fosfaatonttrekking
51% van de bedrijven heeft in 2015 een BEP voordeel
100 kg
gem. BEP: 83 kg/ha
norm 2015: 82 kg/ha
25. BEC (organische stof, broeikasgassen)
CH4 (methaan)
N2 (lachgas)
C = klimaat
= bodem OS!
OS opbouw / afbraak
34. KringloopWijzer: bedrijf scoren
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
- voeding/excretie N, P, C
- benutting N, P, C in voer
- gewasopbrengst N, P, C, kVEM
- benutting N, P, C in meststoffen
- overschot N, P, C op bedrijfsbalans
- overschot N, P, C op bodembalans
- vervluchtiging ammoniak
- nitraat in grondwater
- vervluchtiging broeikasgassen CH4, N2O, CO2
35. Voordelen KringloopWijzer
• Inzicht in functioneren bedrijf (basis voor verbetering, €):
– Mineralenstromen, benuttingen, verliezen, gewasopbrengsten
• Verbeteren economisch rendement, minder verliezen
• Afwijken van generieke normen en regelgeving:
– Gedifferentieerde gebruiksnorm, excretie
– GLB, Natura 2000....
• Belonen vakmanschap, verbeteren vakmanschap
• Kansen voor management veehouder en (voer)industrie
• Bewijs dat melk op verantwoorde wijze is geproduceerd
(verantwoording maatschappij, footprint, zuivel)
• Sluit aan bij Brusselse ambities
36. Nadelen KringloopWijzer
• Investeren in kuilanalyses
• Investeren in tijd voor invullen, analyse en mogelijk
verbeteren bedrijfsvoering („administratieve last‟)
• (mogelijk) hulp / advies vragen aan derden
• Sector: systeem van controle / borging organiseren
• 1e resultaat kan tegenvallen („ik doe het niet zo goed als gedacht‟)
37. € voordeel KringloopWijzer
€ Voordeel via werken met KringloopWijzer
(> 16.000 kg melk per ha)
• Ca 5% hogere gewasopbrengst (+ € 75 / ha)
• Minder mestafzet (BEX): 40%
• Minder mestafzet (BEP): 10%
38. Aanscherping mestbeleid = meer soja/import?
EENS
voldoende bemesten blijft noodzakelijk voor voldoende
opbrengsten en gehaltes. En soms beter kunstmest als soja.
MAAR
1) Fosfaat is over < 50 jaar schaars!
2) in de bodem is nog heel veel te winnen
3) bij het voerspoor is nog VEEL MEER te winnen!
41. MijnBodem conditi e:
K
MijnBodem conditi e: uilmeting
Kuilmeting
Wil je de BodemCond
itieScore online uitr
ekenen?
Ga dan naar www.mij
nbodem conditie.nl
Wil je de BodemCond
itieScore online uitr
ekenen?
Ga dan naar www.mij
nbodem conditie.nl
Dat um
1 Algemeen
Naam bedrijf
1 Algemeen
Naam uitvoerder
Naam bedrijf
Per ceel/volgnumm
er [1]
Naam
Bodemt ype uitvoerder
[2]
Per ceel/volgnumm
er [1]
Bodemt
[2]
Beschrijving ype orie
hist
perceel
Dat um
Positie bodemk uil
/GPS coor d. W
4 1
3 2
/GPS coor d. N
Positie bod
/GPS coor d. W
Gewascode [3] emk uil
4 1
3 2
/GPS coor d. N
Gewascode [3]
Beschrijving hist orie
perceel
[1] Zie gecomnineerd
e opgave gewassen
Mini sterie EZ
[2] 1 = Zwar e Klei 2
= Licht e Klei 3 = Zwak
[1] Zie gecomnin
Lem ig Zand
[3] 259 = mais r otati eerde opgave gewassen Mini steri 4 = St erk Lem ig Zand 5 = Veen
e,
e
[2] 1 = Zwar e Klei 259c = mais cont inue, 266 = tijde EZ
2 = Licht e Klei 3 =
lijk
Zwak Lem ig Zandgr as (< 6 jaar), 265 = perm anen
4 = St erk Lem ig Zand
t gr as
[3] 259 = mais r otati
5 = Veen
e, 259c = mais cont
inue, 266 = tijdelijk
gr as (< 6 jaar), 265
= perm anent gr as
2 Bodemanalyse
Zuurgraad (pH) [4]
2 Bodemana
Organischeb St of (%) lyse
[4]
Zuurgraad (pH) [4]
Organischeb St of (%)
[4]
[4] Zie bodemanal yse
perceel, indien aanw
ezig,
ander s inschatten
[4] Zie bode
manal yse perceel,
indien aanw ezig, ande
3 Bodem Conditie Sc
r s inschatten
ore (BCS)
3 Bodem Conditie Sc
Wegings
ore (BCS) fact or
1 Zuurgraad (pH)
2 Bodemstructuur
1 Zuurgraad
3 Regenworm en (pH)
2 Bodemstruc
4 Aantal gek leur de tuur
vlek ken
3 Regenw
5 Beworteling orm en
4 Aantal gek leur de
vlek ken
6 Kleur
5 Bew
7 Ploegzoolorteling
6 Kleur
8 Gewasbedekking
7 Ploegzool
8 Gew
Totaal BCSasbedekking
Totaal BCS
2
Wegingsfact or
3
2
3
3
2
3
3
2
2
3
3
2
2
3
2
Scor e: (0 = onvoldoe
nde, 1 = matig,
[score]
[score x wegingsfact
or]
[score]
[score x wegingsfact
or]
2 = goed)
Scor e: (0
= onvoldoende, 1 =
matig,
4 Aanvullende waarn
emingen
Vochtigheid
4 Aanvullende waarn
emingen
Plasvorm ing
2 = goed)
Vochtig
Scheuren heid
Plasvorm
Spoorvorming ing
Scheuren / vert r apping
Spoorvorming / vert
r apping Beoordeling: (0
= geen, 1 = matig, 2
= v eel)
5 Resul taten
5 Resul taten
Score:
Score:
Beoordeling: (0 = geen
, 1 = matig, 2 =
0
8
0
6 Opmerkingen
16
8
Slecht
6 Opmerkingen
v eel)
Slecht
24
16
Onvoldoende
Onvoldoende
32
24
Mat ig
Mat ig
32
Goed
Goed
Zeer Goed
Zeer Goed
46. Gemeten in het voer
Water
Ruw As
Voedermiddel
Droge stof
Stikstof bevattend (RE)
Ruw vet
Organische
stof
Ruwe celstof
Stikstofvrij
Koolhydraten
Overige
Koolhydraten
47. Berekend in het voer
Berekend
Betekenis
VOS/VCOS%
Hoeveelheid verteerbare organische
stof
VEM
Voederwaardebegrip van netto
energie
FOS
Hoeveelheid energie die op
pensniveau beschikbaar komt
DVE
Microbieel eiwit + bestendig eiwit
OEB
Balans hoeveelheid eiwit
beschikbaar voor microbieel eiwit
SW
Structuurwaarde berekend aan de
hand van ruwe celstof
VW
Verzadigingswaarde
Fermenteerbare
Organische Stof
= voor de pens
beschikbaar)
FOS = VOS - RVET
- (RE x %BRE/100)
- (ZET x
%BZET/100) - 0,50
x
FP
Maar wat verteerd de koe?= Fermentatie producten
OS * VC = Verteerbare Organische stof (VCOS)
51. Echte kringloopboer:
sturen met je eigen voer!
SUIKERrijk
hooi 2e snede
bestendig
ZETMEEL
(hoog
afgehakselde
laat rijpe mais)
weidegang
traag
bestendig
EIWITrijk
kort gemaaid
droog balen
(soja)
STRUCTUUR
beheersland
DROGE
KOEIEN
voer
52. Hoe voer ik het optimale rantsoen?
Gekneusde en gehakselde kuil
SUIKERrijk
Snelle Maiskuil
hooi 2e snede
Protical ++
Powerbrok
(hoog
Soja bestendig
afgehakselde
laat Raap
rijpe mais)
Tarwevoermeel
traag
Bierborstel
bestendig
EIWITrijk
Mineralenmix
kortMelasse
gemaaid
droog in balen
Gehakselde lucerne
bestendig
Productie
ZETMEEL
STRUCTUUR
beheersland
53. Welke koe past in de kringloop?
1) Vakmanschap (koeien voeren) belangrijker als fokkerij
2) Grasland en grondgebondenheid zal centraal blijven staan
3) Lijn kiezen in het bedrijf lange termijn doen!
- De vakman wil een koe die beter past in zijn specifieke situatie
- Bedrijfsspecifiek fokkerijbeleid stimuleren! Moeder = 50%
4) Niet te veel energie uit bestendig zetmeel (mais) = ongezond
5) Persoonlijk: gras of graaskoeien fokken! Geen maiskoe
- Koeien die graag willen weiden (maar misschien meer wennen dan fokken?)
- Op gehaltes fokken (dikke liters = eco-efficiency?)
- Hoge voerefficiency vanuit gras (Nieuw Zeelandse stieren?)
Kringlooplijn? Maiskoe? Grondgebonden koe?
Koeien van Spruit voor de veenweide koe? Koeien van
Eggink in Laren (droog zand) Hoeksma drogeham (nat zand)
Etc..
54. Hoge melkprijs?
Investeer in een lange termijn hoge
ruwvoerbenutting ipv meer koeien!
bedankt voor uw aandacht!
www.boerenverstand.nl