1. ©SEG int. VOF | Lekdijk 173 | 2957 CG Nw. Lekkerland. | T: 0184 68 57 25 | F: 0184 68 64 82 | M: 062 888 555 3 |
Info@Optimalist.nl l www.Optimalist.nl | K.v.K. Dordrecht: 23064246 | www.linkedin.com/in/arjankoopmans
Succes, Ervaring, Groei
MÉÉR RENDEMENT UIT MENSEN
Leugenaars
Heb je de film: ‘Liar Liar’ met Jim Carrey ook gezien? Hij kan 24 uur lang
alleen nog maar de waarheid zeggen. En dat leidt tot hilarische situaties.
Want wat zeg je als je vrouw vraagt wat je van haar nieuwe jurk vindt,
terwijl die naar jouw mening harstikke lelijk is? Of, als je chef je naar jouw
mening vraagt over zijn functioneren…….
Ik heb enorm gelachen tijdens het kijken naar deze film. Dat is ook niet zo
moeilijk bij deze geweldige goede komiek!
Liegen mag niet, dat weet iedereen, en toch maken we er ons allemaal wel eens schuldig aan.
Als iemand je vraagt: ‘hoe gaat het?’ en zegt ‘goed’ terwijl het helemaal niet goed met je gaat, is
dat toch echt gelogen. Of, als je partner na een kappersbezoek aan je vraagt hoe zijn/haar
kapsel zit, terwijl jij je net daarvoor afvroeg of het niet hoog tijd werd om eens naar een kapper
te gaan; wat zeg je dan?
Een ‘leugen’ noemen we dan ineens een ‘leugentje’ en we rechtvaardigen dit leugentje met de
gedachte dat ons antwoord bedoeld is om de ander niet te beschadigen. Of dat het slechts een
lichte overdrijving is.
Echter, door het instellen van dit grijze gebied, vervaagt de norm. Het liegen wordt daardoor
steeds gemakkelijker. Sommigen worden er zo ‘goed’ in dat hun leven steeds meer een grote
leugen wordt. Je moet immers 3 tot 4 leugens verzinnen om de eerste leugen te borgen. En wie
is in staat om precies te onthouden welke leugens je tegen wie hebt verteld?
En als die personen elkaar vroeg of laat een keer ontmoeten, dan komen ze er geheid achter
dat je met twee monden hebt gepraat en ben je in hun ogen ineens minder betrouwbaar.
Bovendien, je weet het zélf óók. Daardoor verlaagt je eigen zelfbeeld zich.
Toch zijn er mensen die deze neerwaartse spiraal steeds verder ingaan. De ene leugen dwingt
ze immers tot de volgende. Ik ben medelijden met deze fantasten, wat dat zijn het. Ze leven in
een schijnwereld, een fantasiewereld door henzelf geschapen. Het zijn manipulators, of mensen
die graag belangrijk zijn en indruk willen maken. Door hun stelselmatige gelieg weet je dat deze
redenen er achter kunnen zitten. Ze praten zó enthousiast en zó overtuigend, dat je ze bijna
gelooft. Bijna, want je gevoel zegt je dat het domweg niet mogelijk is.
Naast je gevoel is het bovendien raadzaam om ook je logica in te schakelen. Door te letten op
het verschil tussen iemands lichaamstaal en woorden. De zogenaamde congruentie. Je
lichaamstaal is namelijk de spiegel van je denken. En het is welhaast onmogelijk om je
lichaamstaal zo te acteren dat het volledig overeenstemt met je verzonnen verhaal. Je weet
immers zélf dat je liegt en moet daarom je lichaamstaal bewust, in plaats van onbewust kiezen.
Door scherp te observeren en te leren waar je op letten moet, kun je het zelf beslist ook leren
om leugens te herkennen.
Daar gaat de bijgaande workshop over die ik op 27 juni organiseer. Hier alvast een paar
aanwijzingen:
 Stel slimme vragen en let op de reactie; met name op de lichaamstaal
Zo heb ik een familielid die alles (beter) kan, alles in overtreffende trap van mijn
belevenissen heeft meegemaakt en daar breedvoerig over praat, doorspekt met flinke
overdrijvingen. Ik laat hem meestal maar, want zijn show is wel vermakelijk. En ik weet
dat een flink deel op z’n minst ‘wat overdreven’ is.
Ik kwam daar in een vroeg stadium achter. Doordat ik, toen ik hem leerde kennen, allerlei
vragen stelde. Ik had een keer in een Ferrari gezeten, maar hij had er ook een keer in
gezeten, en niet alleen gezeten, maar er zelfs mee gereden. ‘Heb je écht ooit zo’n auto
gereden?’ is wel een vraag, maar geen slimme. Immers, dit is vrágen om een leugen. Ik
stelde een vraag als: ‘hoeveel gaf jouw snelheidsmeter aan?” Dan zag ik hem nadenken

2. ©SEG int. VOF | Lekdijk 173 | 2957 CG Nw. Lekkerland. | T: 0184 68 57 25 | F: 0184 68 64 82 | M: 062 888 555 3 |
Info@Optimalist.nl l www.Optimalist.nl | K.v.K. Dordrecht: 23064246 | www.linkedin.com/in/arjankoopmans
Succes, Ervaring, Groei
MÉÉR RENDEMENT UIT MENSEN
wat en hoe hij zou zeggen. En nadat hij snelheden noemde wat zelfs een
vliegtuig niet zou halen, wist ik dat hij loog. Maar ik ging er dan maar niet
op in om hem niet voor schut te zetten en de relatie niet te beschadigen.
Stel geen gesloten vragen. Als je leugenaars wilt ontmaskeren stel dan
vooral open vragen. Slimme vragen zijn vooral ‘open’ vragen. Vragen
waarop je niet kunt antwoorden met een ‘ja’ of een ‘nee’. En let daarbij op
de lichaamshouding en woordgebruik van de ander.
 Let op de stem
Een leugenaar heeft de neiging om op een iets hogere toon dan gebruikelijk te praten.
Daarom ook worden mensen die spreken met een lage toonhoogte over het algemeen
meer betrouwbaar geacht dan mensen met een wat hogere stem. Mensen die boos zijn
of onder druk staan hebben die neiging ook. Door de druk, of een leugen, gaat je
ademhaling van je buik, waar deze in rust plaatsvindt, naar de borst. Of, nog hoger, naar
de keel, men ademt sneller en bovenin het lichaam, waardoor de stem hoger wordt.
 Let op de reactietijd
De waarheid kun je meteen vertellen, een leugen moet je vaak ter plekke verzinnen en
dat kost tijd. Echter, ook waarheidsvertellers kunnen langer nadenken over een
antwoord. Omdat ze graag zo zuiver de waarheid willen vertellen, dat ze eerst goed
nadenken hoe het precies was. Het is ook hier de optelling van een aantal factoren die je
kan wijzen op een leugen of waarheid.
 Let op de beweging van de ogen
Het nadenken over een leugen gaat vaak gepaard met het wegkijken. En het, meer dan
gemiddeld, knipperen. De fantasten ‘zien’ hun leugen eerst en daarna vertellen ze deze.
Bovendien zijn ze bang dat hun ogen, de spiegel van hun ziel, hun verraden kan. Let
wel; niet iedereen die wegkijkt of veel knippert is een leugenaar! Het gaat om de
optelsom van meerdere kenmerken. Ik zie wel eens promotiefilms waarbij de spreker
onnatuurlijk weinig knippert. Dan is zijn boodschap wellicht om heel betrouwbaar over te
komen. Maar dat is op zich al bedenkelijk. Een waarheidsverteller knippert met zijn ogen
niet overdreven weinig of vaak, maar natuurlijk.
Professionele leugenaars kunnen je glashard aankijken. Denk aan hoe Bill Clinton voor
de camera loog over zijn buitenechtelijke sexleven. Of, recenter, Tiger Woods met
hetzelfde onderwerp. Nogmaals, let op meerdere factoren!
 Let op de zit of stahouding
Als je een leugen uit, heb je de neiging om wat te gaan verzitten of anders te gaan staan;
c.q. een beweging te maken. Let wel op het verschil met als iemand voor de eerste keer
het woord krijgt. Dan ga je namelijk meestal verzitten. Als je echter al in gesprek bent, en
men verschuift vaak bij het geven van een antwoord, dan kan dit wijzen op een leugen.
 Let op de woorden
Leugenaars vermijden woorden als ‘ik’, ‘mijn’ enz.
Ook vermijden ze woorden die een emotie beschrijven. Immers de emotie kan ze
verraden! Ook proberen ze eromheen of overheen te praten, kortom het hele onderwerp
te vermijden.
Een leugenaar vertelt over het algemeen een wat langer verhaal. Hij heeft er immers
over nagedacht. Een waarheidsverteller is vaak wat korter van stof want de waarheid is
over het algemeen wat minder spannend dan de leugen. Is iemand te laat vanwege een
file, dat zegt hij gewoon; ‘sorry, ik stond onverwacht in een file.’

3. ©SEG int. VOF | Lekdijk 173 | 2957 CG Nw. Lekkerland. | T: 0184 68 57 25 | F: 0184 68 64 82 | M: 062 888 555 3 |
Info@Optimalist.nl l www.Optimalist.nl | K.v.K. Dordrecht: 23064246 | www.linkedin.com/in/arjankoopmans
Succes, Ervaring, Groei
MÉÉR RENDEMENT UIT MENSEN
De leugenaar zou het zo kunnen zeggen: ‘sorry, ik ging op tijd van huis want ik reken op
wat files, maar wat ik zojuist meemaakte was echt niet normaal. Er zaten 3 auto’s op
elkaar, en de kijkers zorgden ervoor dat de politie er niet eens langs kon. Die politieauto
stond pal achter mij met die irritante sirene aan, maar ik kon niet links of rechts om die
mensen mij voorbij te laten gaan.’ De echte fantasten kunnen dit verhaal nog véél langer
maken. Zo uitgebreid en ongeloofwaardig dat het daardoor juist geloofwaardig wordt.
Bijna geloofwaardig dan.
 Let op de gezichtsuitdrukking
Als je een emotie probeert te onderdrukken, is het erg lastig om alle spieren te
controleren. Je moet namelijk op zóveel dingen tegelijk letten, dat je vrijwel altijd wel iets
onvoldoende controleert. Het zijn vaak slechts hele kleine en hele korte (0,07 seconde)
spierbeweginkjes. De meeste mensen valt het niet op, maar, als je weet waar je op letten
moet en dit oefent, dan zie je het wél.
 Let op de houding
Zoals het bij een leugen de neus aanraken, het haar gladstrijken, met je ring spelen, enz.
Mijn vrouw echter, zit vaak aan haar neus als ze onzeker is, en liegt beslist niet. Althans.
Ik hoop het niet! Nee hoor, ik ken haar goed genoeg om te weten dat het onzekerheid is.
Daarom, zoals al vaker gezegd, let op meerdere factoren, voordat je een oordeel velt.
Leugenaars moeten extra alert zijn; daarom ademen ze vaak sneller en hoger, en ook is
de bloeddruk door de druk van de leugen wat hoger. De versnelde harstslag kan in de
stem doorklinken, en maakt ook dorstig, althans, men krijgt een droge mond. Bovendien
komt er wat meer zweet vrij. Een leugendetector werkt door het meten van transpiratie,
bloeddruk en hartslag. Echter, een goed observator let op deze zelfde factoren.
Voor extraverte en zelfverzekerde personen is het wat gemakkelijker om te liegen of op
z’n minst te overdrijven. Juist bij deze mensen moet je op meerdere factoren letten.
En deelnemen aan de workshop op 27 juni!
Arjan Koopmans
Optimalist®