Nº 4 de "Ollos de Aula" a "revista para as familias do alumnado". Edita: CGENDL. Febreiro 2013.

1. Da lingua
Sobre a aprendizaxe de idiomas
Un dos asuntos que máis preocupa as familias no ámbito educati-
vo vén sendo o da aprendizaxe de idiomas. Na sociedade do sécu-
lo XXI semella imprescindible que as nosas fillas e fillos adquiran
a capacidade de se comunicaren en diversas linguas, e non só por
motivos laborais, senón tamén por enriquecemento intercultural.
OllOs
deaula Revista para as familias do alumnado
ANO I - Nº 4 - Febreiro 2013
Por tanto, as decisións políticas e lexislativas que regulan a cues-
tión do plurilingüismo no sistema educativo galego resultan trans-
cendentes e, por iso mesmo, provocan debate social.
O sentido común ditamina
que a cuestión do plurilingüis-
mo non se pode contaminar
Cando
de posicionamentos políticos
que, baixo unha apelación á
empezar a
liberdade, agochan unha mar-
aprender
xinación do galego no sistema
As sentenzas
educativo. Dificilmente se
unha lingua
pode exercer o plurilingüismo
sobre o
se leva implícito o descoñe-
estranxeira?
cemento da lingua propia de
Galicia.
decreto para o
Neste contexto, o decreto do
plurilingüismo que a Xunta
plurilingüismo
aprobou no 2010, e que vén de ser parcialmente anulado por
diversas sentenzas do Tribunal Superior de Xustiza de Galicia, leva
tempo sendo cuestionado desde diversos organismos e entidades
educativas, sobre todo porque rompeu os difíciles consensos que Aprobar ou
se foron tecendo a partir da Lei de Normalización Lingüística do
ano 1983. aprender
Así pois, o decreto non debe ser xulgado como bo ou malo por
cuestións ideolóxicas, senón pedagóxicas. Non existirá verdadeiro
plurilingüismo se os nosos mozos e mozas, ao rematar os estudos
obrigatorios, non alcanzan unha competencia mínima para se
comunicaren en galego con certa naturalidade.
Porque, sen coñecemento previo, onde está a liberdade para falar
unha ou outra lingua?
8

2. Non perdas O 2013 será o Ano de
CADENCIAS
Gracia Santorum
www.osbolechas.com. Rosalía ao cumprirse
Entra cos teus fillos/as, os 150 anos da Para ver
rexístrate e goza con publicación do seu Contos do camiño [OQO]. Serie de animación audio-
eles das actividades
que ofrece a páxina.
libro Cantares gallegos. visual con música orixinal e universos plásticos distin-
Tamén poden seguilos tos e innovadores, cunha calidade avalada por premios
na web da CRTVG e candidaturas en festivais internacionais especializados,
http://ir.gl/c9502b que recolle nove relatos do catálogo da editorial: o di-
vertido periplo da pota que trota, as dificultades dunha
tartaruga para poder durmir ou as peripecias de toda unha
familia para rescatar un gato dunha árbore son algunhas
das aventuras adaptadas coa técnica de animación stop-
motion.
Tes todo o material Para ler
para gozar do entroido O baile diminuto [Kalandraka]. A natureza como
co teu fillo/a (caretas, protagonista é o que nos ofrece este poemario infantil
disfraces, xogos…) en absolutamente delicioso de María José Ferrada con ilus-
http://ir.gl/5acfb6 tracións de Sole Poirot. Pero falamos dunha natureza di-
minuta, de insectos que descubriremos con outros ollos
Busca e descarga todo o grazas a estas rimas que nos axudan a escoitar zunidos
software libre que desexes e descubrir primaveras. As ilustracións mesturan estes
dende a web do Proxecto insectos con faces humanas, ao igual que mesturan téc-
Trasno. http://trasno.net/ nicas, achegándonos a maxia do interrogante e o enig-
mático das súas formas.
Es afeccionado/a ao Para visitar
deporte? Non deixes de
visitar http://taboas.org/ Museo de Lugo. Declarado Ben de Inte-
e de ler Zona press, a rese Cultural, o Museo de Lugo é un Mu-
primeira revista en galego seo moi variado con obxectos que van do
dedicada ao baloncesto máis antigo da prehistoria ata mostras da
http://ir.gl/c4e3bb arte actual. Ofrece obradoiros para todas
Dos orzamentos as idades nos períodos vacacionais e en sábados, mesmo moitas tardes da se-
da Xunta para o mana. Moitas das actividades van dirixidas a toda a familia, incluíndo a avós
2013 unicamente e avoas. O museo tamén oferta visitas guiadas para grupos familiares e visitas
un 0,06% estará organizadas por ANPAS.
destinado á lingua.
O gasto supón un
Ilustración portada: Sonia Outes
66% menos ca hai 20 Revista editada pola CGENDL
www.coordinadoraendl.org
2 anos. ollosdeaula@gmail.com 7

3. Palabras do ensino A preguntaCando deberían empezar os nenos/as o contacto
?
Lines Salgado
cunha lingua estranxeira?
{APROBAR ou APRENDER? [1]} Coidado, é
unha pregunta
Responde: José Manuel Vez Jeremías
[Catedrático e profesor da Área de Didáctica da Lingua e da Literatura da
trampa. Parecen Universidade de Santiago]
[Director do Observatorio Atrium Linguarum]
o mesmo, pero non o son. Aquí, ou
é boi, ou é vaca. Pero non as dúas
cousas.
Cada vez máis pais e nais Non existe resposta precisa (“aos 4”, “aos 6”) porque falamos dunha lingua
axudan os seus fillos e de persoas que interactúan cognitivamente e tamén de xeito ambiental
nas tarefas escolares. (ecolóxico). Esa é a cuestión, moi semellante á de cando empezar a lectura.
É, polo tanto, Cada neno/nena é un individuo único. Os seus trazos particulares de desen-
inevitable que volvemento cognitivo e o xeito en que interacciona co medio afectan ao éxi-
antes ou to/fracaso dun contacto precoz cunha lingua diferente á propia.
despois se O que, con seguridade, podemos dicirlles ás familias é:
atopen na a) O primeiro contacto cunha lingua estranxeira debe ser
unha aprendizaxe incidental: ‘aprendela sen intención
encrucillada de facelo’. Igual que os rapaces ao chegar á casa
de escoller que pintan, len, xogan, etc., tamén poden dedicar uns
camiño seguir: minutos a escoitar inglés, francés, portugués, etc.
aprobar ou aprender. b) A aprendizaxe dunha lingua non se produce na aula
Porque non son, malia do colexio. Ten lugar no cerebro dos rapaces (escoi-
que o parezan, sinónimos. tando, sen pensar na fala), aínda que a aula axuda a
Aprobar é, fundamentalmente, que isto ocorra.
obter unha cualificación de aprobado c) Pero o seu cerebro está inmerso nun ambiente.
nunha materia ou nun exame (un 5, Por iso axuda o ambiente amable do contacto
ou, se a cousa é algo flexible, un 4,5). Para oral coa lingua a través de películas non dobra-
iso, podemos “chaparnos” os temas do libro das, de escoitar radios estranxeiras, de xogos
de texto que o profesor xa indicou previamente telemáticos noutras linguas, de uso interactivo
que ía preguntar. Podemos ler uns resumos dos libros real (en liña/en presenza) con rapaces da súa
de lectura obrigatoria no canto de ler os propios libros, idade que aprenden a mesma lingua noutros
porque levan moito tempo e son un “rollo”. Podemos países, etc.
estudar a metade dos apuntes dos que nos temos que examinar, Aprendemos unha lingua como os
ou a metade dos mapas, ou a metade das fórmulas. Podemos animais aprenden o bosque, como
contestar no exame con catro palabras, como se nos fosen cobrar as plantas aprenden o solo: en inte-
por calquera cousa que poñamos “de máis”. Podemos incluso preparar racción co medio. A mellor idade de
algunhas “notiñas” discretas ou fotografar co móbil os apuntes e tratar de comezo indícanola a existencia dese
botarlles unha ollada en caso de dúbida. medio e o desexo dos rapaces de mer-
Outra cousa ben diferente, como diciamos antes, é aprender… pero diso gullarse nel.
ocuparémonos no próximo número.
6 3

4. O tema As sentenzas sobre o
decreto para o plurilingüismo
A controvertida Alba Nogueira López
zoamento serve tamén para a presenza
aprobación do decreto Profesora de Dereito Administrativo da Universidade de
das linguas oficiais no ensino. A normativa
para o plurilingüismo Santiago
educativa esixe que, cando rematen o seu
en 2010 anunciaba que En tres titulares os fallos establecen que:
período de ensino obrigatorio, os rapaces
esta norma, que rompía
e rapazas poidan escoller libremente e
cunha traxectoria de 1.
usar correctamente ambas as dúas. Só así,
consenso nas principais Non son le-
desde o coñecemento, terán a capacidade,
normas lingüísticas, tiña gais as consultas ás
2. por exemplo, de presentarse a unha opo-
serios problemas. As familias para determinar
A adminis- sición na que lles esixan coñecer as linguas
sentenzas do Tribunal que lingua se usa na es-
tración educativa oficiais. E só así poderán ter máis
Superior de Xustiza cola nin existe liberdade
non pode facer abandono facilidades para relacionarse
de Galicia, declarando de elección de lingua 3.
das súas competencias de nun mundo no que a unha das opcións posibles. Terán
ilegais os preceptos polos estudantes. O ensino
fixación da programación riqueza lingüística abre que ser os poderes públicos,
centrais do decreto, debe conseguir o
educativa. portas. coas avaliacións ás que obriga
deben servir para abrir obxectivo de reequi-
Precisamente porque o decreto, os que, vendo cal é
novos camiños que libro da situación das
Como pais e nais pode sorprender o eixo destas senten- o grao de presenza do galego
garantan que o ensino linguas.
que o Tribunal Superior de Xustiza zas xira entorno a este e do castelán na sociedade,
cumpre a súa función
limite o papel das familias no ensino razoamento de que decidan o seu peso no ensino
de formar estudantes
e cómpre unha explicación. A fixación do que se a fixación dos contidos para garantir que os estudan-
que coñecen ben as
estuda en cada etapa educativa é unha decisión educativos (e o coñecemento tes as aprendan en igualdade
dúas linguas oficiais de
que non lles corresponde ás familias, senón á ad- das linguas integra estes contidos) é unha de condicións. Do mesmo xei-
Galicia.
ministración educativa. Pode haber familias que obriga da Administración é polo que as to que se aplican medidas de
consideren que hai demasiado peso das matemá- sentenzas non entran a opinar sobre discriminación positiva para
ticas, da relixión ou pensar que en bioloxía debe a concreta distribución do uso das igualar as mulleres, as per-
explicarse a evolución das especies conforme a linguas nas distintas materias que soas con discapacidade, pode
teorías relixiosas. A educación non pode conver- facía o decreto. No seu razoamento ser preciso para conseguir o
terse no ámbito no que unhas familias lles impo- o Tribunal Superior de Xustiza di equilibrio no coñecemento
ñan ás outras ideas, máis ou menos pedagóxicas, que o reparto de materias que se das linguas darlle maior peso
sobre os contidos formativos. O papel dos pode- imparten en galego ou castelán é á que ten unha presenza so-
res públicos é tomar decisións que aseguren cial menor. Así garantiriamos
unha formación completa para que a igualdade real no coñece-
os nenos e nenas desenvolvan mento, que é o que fará ver-
todas as súas poten- dadeiramente libres as nenas
cialidades. e os nenos para usaren a que
Ese ra- prefiran.
4 4