KRİMİNOLOJİ VE İKTİSAT: HUKUK VE İKTİSAT YAKLAŞIMINDAN SUÇ VE CEZANIN İKTİSADİ ANALİZİ

1. KRİMİNOLOJİ VE İKTİSAT:
HUKUK VE İKTİSAT YAKLAŞIMINDAN SUÇ
VE CEZANIN İKTİSADİ ANALİZİ
Bu sunum şu kaynaktan yararlanarak hazırlanmıştır:
Coşkun Can Aktan & Serdar Yay : Kurallar ve Kurumlar, Ankara, Seçkin Yayınları,2019
Sunumu Hazırlayan : Mine Yılmaz
PROF.DR. COŞKUN CAN AKTAN

2. Kriminoloji, suç türlerini, etkilerini, sonuçlarını ve önlenmesine yönelik
konuları vs. inceleyen bir araştırma alanıdır. Türkçe literatüründeki karşılığı
ise ″Suç Bilimi″dir. En temel konuları suç, suçlu, cezadır.

3. KRİMİNOLOJİ AÇISINDAN SUÇLARIN
SINIFLANDIRILMASI
SUÇUN HEDEFİ
AÇISINDAN:
I. Şahsa Yönelik
Suçlar
II. Mala-Mülke
Yönelik Suçlar
SUÇUN
MAHİYETİ
AÇISINDAN:
I. Mali Suçlar
II. Siber Suçlar
III. Çete Suçları
IV. Mağdursuz Suçlar
SUÇUN
NİTELİĞİ
AÇISINDAN:
I. Mesleki Suçlar
II. Organizasyonel
Suçlar
III. Devlet Yönetimi
Suçları
IV. Trafik Suçları

4. SUÇ TÜRLERİ
• Suçun Hedefi Açısından Suç Türleri: Cinayet, Taksirli Adam
Öldürme, Tecavüz, Saldırı, Yaralama, Aile İçi Şiddet, Darp, Hırsızlık, Soygun...
• Suçun Mahiyeti Açısından Suç Türleri: Kara Para Aklama,
Kalpazanlık, Dolandırıcılık, Sahtecilik, Kaçakçılık, Kişisel Veri Hırsızlığı, Casus
Yazılımlar, Kumar ve Bahis Oyunları...
• Suçun Niteliği Açısından Suç Türleri: İşletme Lehine Yasa
Dışı Faaliyet, Vergi Kaçakçılığı, Rüşvet, İrtikap, Hizmet Kayırmacılığı…

5. SUÇUN SEBEPLERİ
SUÇUN
SEBEPLERİ
BİYOLOJİK
GENETİK
PSİKOLOJİK
BAĞIMLILIK
ALIŞKANLIK
EKONOMİK
MALİ
AİLE YAPISI
VE KÜLTÜR
DEMOGRAFİK SOSYAL
HUKUKİTEOLOJİK SİYASİ

6. SUÇUN BAŞLICA NEDENLERİ
Suçun Biyolojik/Genetik Nedenleri:
Kriminolojinin babası Lombroso , suçlunun
biyolojik bakımdan anormal ve doğuştan dejenere
olduğunu, sonuç olarak da vahşi bir insana dönüş
gösterdiğini iddia etmektedir. Öğretinin çıkış
noktası genetik şarta bağlı suçluluk, yani doğuştan
suçluluktur.

7. SUÇUN BAŞLICA NEDENLERİ
• Suçun Psikolojik Nedenleri:
Sigmund Freud’un görüşlerine
dayanan psikanalitik yaklaşım suçun
kişinin ruhundaki çatışmaların ifadesi
olarak görmektedir. Mükerrer
suçluluğun psikopatiden
kaynaklandığı ileri sürülmektedir.

8. SUÇUN BAŞLICA NEDENLERİ
• Suçun
Bağımlılık/Alışkanlık
Nedenleri: Alışkanlıklar,
düzenli ve sürekli olarak kendini
gösteren davranışlardır. Alkol,
uyuşturucu, madde bağımlılığı,
kumar vb. kötü alışkanlıklar suça
eğilimi arttırmaktadır.

9. SUÇUN BAŞLICA NEDENLERİ
• Suçun Ekonomik/Mali Nedenleri:
Suç ile gelir düzeyi, gelir eşitsizliği, işsizlik,
yoksulluk vb. ekonomik değişkenler arasında
güçlü bir ilişki bulunmaktadır. Maddi
imkansızlıkların yarattığı mahrumiyetler, asgari
yaşam düzeyine erişebilecek gelirden yoksunluk
ve geçinmede güçlük çekme vb. durumlar
bireyi suç işlemeye sürüklemektedirler.

10. SUÇUN BAŞLICA NEDENLERİ
• Suçun Sosyal Nedenleri: Toplumsal yaşamda ahlak, sivil erdem, güven,
sosyal normlar, değerler ″Sosyal Sermaye″ olarak ifade edilir. Bu değerlerin
yıpranması sosyal çöküntünün yaşanmasına neden olur. Bu toplumlarda adeta
değer erozyonu yaşanmaktadır.

11. SUÇUN BAŞLICA NEDENLERİ
• Suçun Aile Yapısından
Kaynaklanan Kültürel Nedenleri:
Kültürel değerler üzerinde uzlaşamayan bir
toplumda suç işleme eğilimi artmaktadır.
Birlikte yaşama duygusu, işbirliği yapma vb.
değerler söz konusu olmamaktadır. Bu tür
toplumlarda çetecilik faaliyetleri ortaya
çıkabilir.

12. SUÇUN BAŞLICA NEDENLERİ
• Suçun Siyasi Nedenleri: Siyasal
Yozlaşma ile karar verme yetkisine
sahip olan siyasal aktörler sahip
oldukları kamusal yetki ve gücü,
mevcut yasa, norm ve ahlak kuralarına
aykırı olarak kullanmaktadırlar.

13. SUÇUN BAŞLICA NEDENLERİ
• Suçun Hukuki Nedenleri:
Suçun önlenmesi ve suçlunun
caydırılması görevini yerine getiren
kurumların, mahkemelerin, yasaların
saygınlıklarını yitirmesi bireyleri suça
teşkil eder.

14. Bireyin Suç İşleme Eylemi Şu Faktörlere
Bağlıdır:
Bireyin meşru-yasal alanda faaliyeti halinde elde edeceği kazanca karşılık
yasadışı alanda yer alması sonucunda elde edeceği kazanç arasındaki fark
seviyesi
Bireyin yasadışı alanda faaliyet göstermesi sonrası yakalanma ve tutuklanma
olasılığı (Risk Seviyesi)
Bireyin yakalandıktan sonra alacağı cezanın miktarı konusunda tam bilgi
sahibi olmaması durumu (Belirsizlik)

15. Pozitif Dürtüler
Negatif Dürtüler
Yasal istihdam, gelir fırsatları, rehabilitasyon
programları, adil gelir dağılımı vb. faktörler
bireylerin suç işlemesini engelleyecek ve yasal
faaliyetlere katılımını teşvik edecek dürtülerdir.
Yakalanma, tutuklanma, cezalandırılma vb.
yaptırımlar bireylerin suç işlemesini engelleyecek ve
yasal faaliyetlere katılımını teşvik edecek dürtülerdir.
SUÇ VE CEZA EKONOMİSİ

16. SONUÇ
Suç ve ceza iktisadı suça yönelik kararların ve eylemlerin insanların rasyonel
bir tercihi olduğu görüşünü savunur.
İnsanlar bir fayda ve maliyet analizi yaparak eğer sağlayacakları fayda
maliyetten büyük ise suç işleme eğiliminde olurlar. Yapılan çalışmalarda suç, bir
iktisadi faaliyetle meşgul olmak gibi bir iş gibi ele alınır ve fayda-maliyet analizi
yapılır. Suçun kar amacıyla yapılan bir rasyonel karar ve tercih olduğu savunulur.