İKTİSAT OKULLARI ARASINDA KARŞILAŞTIRMA: KRİTERLER

1. Bu sunum şu kaynaktan hazırlanmıştır:
Coşkun Can Aktan, Yeni İktisat Okulları ve İktisadi Düşünce: Ankara: Seçkin Yayınları, 2018.
Sunumu Hazırlayan: Hakan ÖZTIRAK
İKTİSAT OKULLARI ARASINDA
KARŞILAŞTIRMA: KRİTERLER
PROF.DR. COŞKUN CAN AKTAN

2. İktisat bilimi araştırmalarında
hangi araştırma metodolojisi
(metodolojik bireycilik,
metodolojik holizm, rasyonel
tercih, sınırlı rasyonalite vs)
benimsenmelidir?

3. İktisat bilimi araştırmalarında diğer bilim dallarından da istifade etmek
doğru mudur? Özellikle sosyal bilimlerin diğer alanları ile iktisat bilimi
arasında bağ kurulmalı mıdır? İktisat bilimi, sadece pür iktisat olarak mı
kalmalı, yoksa inter-disipliner ve multi-disipliner araştırmalara açık olmalı
mıdır?

4. İktisat bilimi araştırmalarında hangi araştırma
yöntemi benimsenmelidir? Teorik ve analitik
açıklamalar dışında grafikler, geometrik çizimler,
denklemler, modeller, ampirik araştırmalardan ne
derece yararlanılmalıdır? Matematiğin ve
istatistiğin iktisat bilimine sağladığı katkılar
nelerdir? Ampirik araştırmaların yaygınlaşmasının
iktisat bilimine yansımaları ne şekilde olmuştur?

6. İktisadi sorunların
çözümünde “devlete
karşı piyasa” (Devlet k.
Piyasa) sorusuna iktisat
okullarının verdiği cevap
nedir?

7. İktisadi sorunların
çözümünde “kararlara
karşı kurallar” (karar k.
kural) sorusuna iktisat
okullarının verdiği cevap
nedir? İngilizce
literatüründe bu konu
“rules vs. discretion”
başlığı altında
incelenmektedir.

8. İktisat okullarının
ekonomik özgürlüklere
bakış açısı nedir?

9. İktisat okullarının “kendiliğinden oluşan düzen” ve “organize düzen”
kavramlarına olan bakış açısı (perspektifi) ne şekildedir? “Görünmez el” ya da
“kendiliğinden oluşan düzen” adı verilen bir süreç işlemekte midir? Böyle bir
süreç işliyorsa ve mevcutsa bu sürece devletin dahil olması ne derece
doğrudur? Devletin ekonomiye müdahalesinin gerekçeleri ve sınırları nelerdir?

10. Ekonomide zaman içerisinde
üretim, istihdam, fiyatlar genel
seviyesinde vs. ortaya çıkan
istikrarsızlıklar ya da dengesizlikler
ne şekilde çözümlenebilir?
Konjonktürel dalgalanmalara karşı
hangi önlemler alınmalıdır?

11. Klasik, Marksist, Neo-Klasik ve Keynezyen İktisat Okullarının Cevapları
iktisat okulları
Kriterler
Klasik İktisat Marksist İktisat Neo-Klasik İktisat Keynezyen İktisat
Araştırma Metodolojisi Metedolojik bireycilik
Rasyonel Tercih
Metedolojik Toplumculuk
-Tarihsel Materyalizm
Metedolojik Bireycilik
-Rasyonel Tercih -
Marjinalizm
Metedolojik Bireycilik
-Rasyonel Tercih
Araştırma Kapsamı (Perspektif) Politik iktisat ve Ahlah
Felsefesi Persfektif
Feslefe, Sosyoloji ve tarih Pür İktisat Pür İktisat
Araştırma Yöntemi Teorik - felsefik Tarihsel Teorik - felsefik Tarihsel Teorik - Analatik Grafikler
-İktisadi Modeller
Teorik - Analatik
Grafikler -İktisadi
Modeller, Amprik
Varsayılan İnsan Modeli Homo Economicus Mekanik İnsan Homo Economicus Homo Economicus
Devle K. Piyasa (Devletin Ekonomideki Rolü) piyasa ekonomisi Sınırlı
Devlet
Soosyolist Devlet Modeli Piyasa Başarısızlığı -Devlet
Müdehaleciliği
Piyasa Başarısızlığı -
Devlet Müdehaleciliği
Ekonomi Politikası Yönetimi: (Kural K. Karar) Devlet müdehaleciliği doğru
değil
Merkezi otoritenin kuralları
geçerli
Piyasa başarısızlığının
çözümüne yöneik kararlar
gerekli
İradi- Takdiri - İhtiyari
Kamu politikaları gerekli
Ekonomik Özgürlükler Ekonomik özgürlük önemli Mevcut değil Ekonomik Özgürlükler
sınırlandırılabilir
Ekonomik Özgürlükler
sınırlandırılabilir
Kendiliğinden Oluşan Düzen K.Organize Düzen Kendiliğiylen oluşan düzen merkezi ekenomi Organize
düzen
Devlet eliyle organize
düzen
Devlet eliyle organize
Düzen; Müdahalecilik
Konjektürel Dalgalanmalar Konjoktürel dalgalanmalar
geçicidir
Merkezi otorite tedbirler alır Devletin ekonomiye
müdahalesi gerekir
Devletin ekonomiye
müdahalesi gerekir

12. Virginia, Avusturya, Chicago ve Kurumsal İktisat Okullarını Cevapları
iktisat okulları
Kriterler
Virginia Politik İktisat
Okulları: KamuTercihi
ve Anayasal İktisat
Avusturalya İktisadi
Okulu
Chicago İktisat Okulu Kurumsal İktisat
Okulu
Araştırma Metodolojisi -Metedolojik bireycilik
-Rasyonel Tercih
-Metedolojik Bireycilik
-Rasyonel Tercih
-Marjinalizm
-Subiektivizm
Metedolojik Bireycilik
-Rasyonel Tercih
Metedolojik Bireycilik
-Rasyonel Tercih
Araştırma Kapsamı (Perspektif) İnter- disipliner: Politik
İktisat (Siyaset Bilimi +
İktisat)
İnter – disipliner
Multi - Disipliner
İnter Disipliner: Hukuk ve
İktisat Parasal İktisat
İnter Disipliner: Hukuk
ve İktisat
Araştırma Yöntemi Teorik – Analatik – Feslefi –
Tarihsel vs.
Apriolizm ampirik
araştırmalra eleştiri
Teorik - Analatik Grafikler
-İktisadi Modeller –
Ampirik
Teorik – Analatik –
Feslefi – Tarihsel vs.
Varsayılan İnsan Modeli Homo Economicus Homo Economicus Homo Economicus Homo Economicus
Devle K. Piyasa (Devletin Ekonomideki Rolü) Sınırlı Devlet: Leviathan’a
Gem Vurulmalı
Piyasa ekonomisi Sınırlı
devlet (Daha az Devlet Daha
Çok Piyasa)
Piyasa ekonomisi Sınırlı
devlet (Daha az Devlet
Daha Çok Piyasa)
Piyasa Ekonomisinde
Oyunun Kuralları
Ekonomi Politikası Yönetimi: (Kural K. Karar) Kurallar ve kurumlar öenmli Kurallar Ve Kurumlar ÖnemliKurullar ve Kurumlar
Önemli
Kurullar ve Kurumlar
Önemli
Ekonomik Özgürlükler Ekonomik özgürlük önemli Ekonomik Özgürlükler
Önemli
Ekonomik Özgürlükler
Önemli
Ekonomik Özgürlükler
Önemli
Kendiliğinden Oluşan Düzen K.Organize Düzen Devlet oyunun kurallarını
belitlemeli
Kendiliğinden Oluşan Düzen Devlet Oyunun Kurallarını
Belirlemeli
Devlet Oyunun
Kurallarını Belirlemeli
Konjektürel Dalgalanmalar Konjoktürel dalgalanmalar
geçicidir / Sınırlı Devlet
Müdalesi
Konjoktürel Dalgalanmalar
Geçicidir / Sınırlı Devlet
Müdehalesi
Konjoktürel
Dalgalanmalar Geçicidir /
Sınırlı Devlet Müdehalesi
Konjoktürel
Dalgalanmalar Geçicidir
Sınırlı Devlet
Müdehalesi

13. • Bu ve buna benzeri sorulara iktisat
okullarının verdiği cevaplar
birbirinden faklıdır. Biz burada
sadece bu temel soruları sormakla
yetiniyoruz. Bu konuların her biri
ayrı ve detaylı bir araştırma
konusudur. Burada tekrar ve altını
çizerek belirtelim ki, herhangi bir
iktisat okulunu muhtelif kriterler
açısından değerlendirirken kesin
bir kalıba ya da standart içerisine
koymak doğru değildir. Bizim
yukarıdaki iki şekil üzerindeki
açıklamalarımız genel bir
değerlendirme olarak
yorumlanmalıdır.