VERGİ İSYANLARI: AVRUPA VERGİ TARİHİ
•
0 j'aime•2,166 vues
VERGİ İSYANLARI: AVRUPA VERGİ TARİHİ
Recommandé
Recommandé
Contenu connexe
Plus de COSKUN CAN AKTAN
Plus de COSKUN CAN AKTAN (20)
VERGİ İSYANLARI: AVRUPA VERGİ TARİHİ
- 1. Bu sunum aşağıdaki kaynaktan yararlanılarak hazırlanmıştır: C C Aktan, D Dileyici, Ö Saraç, Vergi Zulüm ve İsyan, Ankara: Phoenix yayınevi. Sunumu Hazırlayan: Burak Ercan
- 2. • Avrupa’da ortaya çıkan vergi isyanları, genel olarak Magna Carta adını taşıyan hak ve özgürlük bildirgesinin yayınlandığı tarihten (1215) sonraki dönemlere rastlamaktadır. • Reform, rönesans ve demokrasinin gelişimi ile yönetiminin meşruluğu konusundaki duyarlılığı artmıştır, devlet yönetiminin sorgulanmasının yolu açılmış ve gerçekleşen haksız uygulamalar karşısında gösterilen tepkiler artmıştır.
- 3. WAT TYLER İSYANI, 1381 • İngiltere’de ortaya çıkan ilk vergi isyanıdır. • İngiltere’de Kral artan ihtiyaçlar sonucu, vergi tahsilatını artırmak için vergileme yetkisini, keyfi uygulamalar ile kötüye kullanmaya başlamıştır. • Böylece vergileme yetkisinin kötüye kullanımı vergilerin kanuna dayalı olarak tahsil edilmesini bir zaruret haline getirmiştir. • 1215 tarihinde Kral John tarafından imzalanan İngiltere’de vergileme yetkisini ilk olarak resmen tespit eden belge “Magna Carta Libertatum” (Büyük Özgürlük Fermanı) ile vergilerin ancak Halk Meclisi tarafından konulabileceği kabul edilmiştir.
- 4. 12. Madde Hükümleri “Krallığımızda, ülkemizin Genel Meclisinin izni olmadıkça zorla, askerlik hizmeti karşılığı olarak vergi ya da yardım parası alınamaz. Fiziksel varlığımızın diyet verilerek esaretten kurtarılması, en yaşlı oğlumuzun şövalyeliğe kabul töreni veya en büyük kızımızın ilk evliliği durumları bunun dışındadır. Bu üç amaç için makul bir yardım talep edilebilir. Londra kentinin yardım paraları da benzer bir biçimde ayarlanacaktır.”
- 5. Kralın vergilendirme yetkisi ilk kez sınırlandırılmış ve “temsilsiz vergi olmaz” ilkesi yönünde dolaylı da olsa ilk adım atılmıştır. Bu gelişmeden sonra 1381 yılında literatürde Köylüler İsyanı olarak da adlandırılan, liderliğini yapan Wat Tyler’ın adını alan Wat Tyler İsyanı çıkmıştır.
- 6. 1380’li yıllara gelindiğinde ülkedeki veba sorunu tam olarak aşıldığından, verilen imtiyazların geri alınmasına başlanmış ve bu durum köylülerin endişelenerek mücadele hazırlıklarına başlamalarına neden olmuştur. Lordlar, gerek hayatta kalabilmek gerekse işgücü sağlamak amacıyla köylülere çeşitli imtiyazlar vermişlerdir. Öncesinde 1348 yılında başlayan veba salgını ülke nüfusunun önemli bir şekilde azalmasına neden olmuş ve 1349 yılında yayınlanan bildiriye rağmen işgücü ve yüksek ücret sorunu çözülememiştir.
- 7. İşgücü sorunun aşılması amacıyla ayni vergi ayni vergi olarak köylülerin haftada en az iki gün kiliselere ait arazilerde çalışma zorunluluğu getirilmiştir. O dönemde Fransa ile yapılan savaş uzun süre devam etmiş ve ortaya çıkan savaş harcamaları köylülerin ödediği vergilerle karşılanmıştır. Yeni bir baş vergisi getirilmiştir.
- 8. Organize hale gelen köylüler, şikayetlerini duyurmak amacıyla kralla görüşmek için Londra’ya ilerlemiştir. Vergi kayıtlarının bulunduğu hükümet binasını ateşe vermişlerdir. Kralın başpiskoposu ile hazine veznedarını öldürülmüştür. Wat Tyler yaşamını kaybetmiştir. İsyan sert önlemlerle bastırılmıştır. Kral toplumsal huzuru sağlamak için baş vergisini kaldırmıştır.
- 9. HAMPDEN HAREKETİ, 1629 Kral I. Charles, 1629’da meclisi dağıtarak 1640 tarihine kadar toplantıya çağırmamış, bu süre içinde birçok gıda ve ihtiyaç maddesi üzerine vergiler koymuş, bununla da yetinmeyip, halkın mecburen katılacağı cebri bir borçlanma için kararname çıkartmıştır. Daha da ileri giderek donanmanın ihtiyaçlarını karşılamak maksadıyla “ship money” adıyla yeni bir donanma vergisi koymuştur. Vergiye karşı direniş gösteren Hampden adında bir mükellef mahkemeye çıkarılmıştır. Kendisi verginin kanuna aykırı olduğunu söylemiş. Halk, Hampden’in haksız yere mahkum edilmesi üzerine harekete geçmiştir.
- 10. Kanunsuz verginin tahsilatı zorlaşmış, vergiden sağlanan hasılat gittikçe düşmüş ve hükümetin mali durumu kötüleşmiştir. Kral yeni vergiler tarh etmeye başlamış, diğer taraftan da Krallığa ait mal ve mülkün ipotek edilmesi yoluyla borçlanmak zorunda kalmıştır. Bu durum karşısında Kral I. Charles, tutumla tepkilere boyun eğmiş ve 11 yıllık aradan sonra tekrar parlamentoyu toplamak zorunda kalmıştır. Kral, parlamentoya milletin rıza ve onayını almadan vergi tarh etmemeye söz vermiş ancak verdiği sözde durmamıştır. Kralın bu tutumu karşısında milli kızgınlık ve heyecan artık son haddini bulmuş ve kendini emniyette görmeyen Kral, 1642’de Londra’yı terk etmek zorunda kalmıştır.
- 12. 1950’li Fransa’da yıllarda vergi yükünün aşırı gelmesi sonucunda Poujade'in esnafı örgütleyerek vergiye karşı direnme hareketidir. Vergi grevi kavramının doğuşu bu hareketle başlar. II. Dünya Savaşı sonrası döneminin en önemli toplumsal olaylarından biri haline gelmiştir.
- 15. • FAKİRLİK Hareketin çıkış yeri olan Lot vilayeti Fransa’nın en fakir bölgelerinden biridir. Hareketin de çıkış yeri olan güney vilayetlerinde ticari kazançların seviyesi Fransa’nın genel ortalamasının çok aşağısındadır. • TİCARİ SEKTÖRÜN RASYONELLEŞMESİ VE MERKEZİLEŞMESİ Büyük mağazalar, çok şubeli ticari şirketler, kooperatifler malların dağıtım ağını merkezileştirmiştir. Dağıtım ağında çok fazla aracı ve aksaklık olduğundan sektör rasyonelleşip bu yola başvurmuştur. Köylü ve kasabalılar da yaygınlaşan otomobil mülkiyeti sayesinde merkeze gidip alışveriş yapmaya başlamıştır.
- 16. 2. Dünya savaşından sonra enflasyonun ticari sektöre verdiği rahat hava içinde gelişigüzel ve ihtiyacın çok üstünde perakende satış mağazası açılmıştır. Hükümet kooperatiflere büyük teşviklerde bulunarak perakendeci esnafı zor durumda bırakmıştır. Bu devirde 150.000 kişi ticarete atılmıştır. Poujade hareketinin süratle geliştiği 1954 senesinde 3000 ticarethane iflas ediyor.
- 17. Stanley Hoffmann «Poujade hareketi kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya bulunan küçük esnafın son bir isyan sıçramasıdır.»
- 18. MALİ NEDENLER Perakendeci tüccarın vergi yükümlülüğünü yerine getirecek bilgi ve donanımdan yoksun oluşu Küçük esnafın dolaylı vergileri tüketiciye yansıtamaması Vergi yükümlülüğü masrafları ve vergi denetimlerinin sıklığı
- 19. 1952’den beri uygulanan deflasyonist politika ile iş hacmini ve kar hadlerini daraltmış ve bu durum perakendeci esnaf üzerindeki vergi baskısının artmasına neden olmuştur. Esnaf kesimden götürü usulü ile tespit olunan kazançlarda uygulanan oran yükseltirmiştir. Kontrol usullerini sıkılaştırılıp vergi kaçakçılığı cezaları artırılmıştır. Vergi denetiminde yeni yöntemlerle kaçırılan vergiler tespit edilmiştir. Bunlar sonucunda Vatandaş vergi yükünü hiç olmadığı kadar çok hissetmiştir.
- 20. • Vergi ahlakındaki bozulma olmuştur. Vergiyi ödeyene enayi gözüyle bakılmıştır. • Güney Fransa’da vergiye toplu tepkilerin üzerine kontroller güçleşince şiddet politikası da uygulanmış. • Vergi denetimine engel cezalarının ve kapsamının genişletilmiştir.
- 21. KÜÇÜK ESNAF VE ZANAATKARLARIN ÜSTÜNDEKİ VERGİ YÜKÜNÜN DİĞER MESLEKLERE KIYASI Esnaf ve zanaatkarlar gelirlerinin neredeyse üçte birini vergi olarak ödüyor. Böylece ücretlilerden daha az, çiftçilerden ve büyük tüccardan daha fazla ödemiş oluyorlar. Götürü usulü ile vergilendirilen küçük esnaf, zanaatkarlar, çok yüksek bir şekilde tespit edilen götürü safi kazançlarından amortisman, provizyon(ihtiyat), bağış şeklinde indirimler yapamıyorlardı. Ücretlilere sağlanan sosyal sigorta, aile aidatı bir takım avantajlardan istifade edememelerinin hoşnutsuzluğu vardı.
- 22. «Zavallı Pierrot, ücretli olduğu zaman saadetini bilmiyordun»
- 23. SİYASİ NEDENLER 1950 yılındaki Kore Savaşı ve Vietnam’daki sömürge savaşı Fransız ekonomisine ağır tazyikler icra eden askeri masraflara sebebiyet vermiştir. Orta sınıfın demokrasi rejimine layıkıyla uyumlaştırılamamıştır. Kararsız oyların bu kesimde olması ve bu sınıfın otoriter macerayı destekleme eğilimi.
- 24. «Demokrasimiz can çekişiyor, zira halk onun dışında bırakılmıştır… Eğer Poujadizm, hükümet edenlerin seçiminde gerçek etki imkanından yoksun olan vatandaşların bu mahrumiyetlerini temsil etmeseydi bugünkü genişliğine ulaşamazdı. Mikroplar müsait olmayan bir zeminde üreyemezler: Rejimimiz onlara mükemmel bir zemin hazırlıyor.» Maurice Duverger
- 25. VERGİ ALEYHDARI MESLEKİ BİR MENFAAT GRUPLAŞMASI OLARAK POUJADE HAREKETİ Vergi aleyhtarlığı, siyasi parti haline gelip inkılap etmesine kadar en bariz vasfıdır. Teşkilatın ismi de bunu açıklar. U.D.C.A. Union de defense des commerçants et artisans. Tüccarlar ve sanaatkarlar savunma birliği. Örgüt sendikacılıktan uzak kalmış, sendikaları üye olarak kaydetmemiştir. Yalnızca fertler kaydolabiliyordu. Gayesi yalnızca vergi mevzuatı kanuni ve fiili yollarla mücadele etmekti.
- 26. • Başlangıçta esaslı bir programı olmayan Poujade Hareketi, sadece esnaf kesime yönelik bazı mali tavizler verilmesini istemiştir. Ancak mali tavizlerin nasıl gerçekleştirileceği, diğer kesimlerden alınan vergilerin artırılmasının gerekip gerekmediği konusunda herhangi bir öneride bulunmamıştır.
- 27. • UDCA, 1953 yılının Ekim ayında küçük ve büyük girişimcilerin vergi önünde eşitliği, esnaf kesime yönelik asgari geçim indiriminin kabulü, vergi denetimlerinin kaldırılması, tüm vergi cezalarının affı ve esnaf kesimin sosyal sigorta kapsamına alınarak emeklilik hakkının verilmesi gibi konuları kapsayan bir program kabul etmiştir.
- 28. UDCA, bu programdaki taleplerin gerçekleşmesi için açık hava mitingleri düzenlemiş, tehditler savurmuş ve parlamento üzerinde etkili olmaya çalışmıştır. Talepleri yerine getirilmeyince bir baskı grubu olmaktan çıkıp siyasi bir parti haline gelmiştir. 1956 seçimlerinde esnaf, zanaatkarlar, tüccar ve bir kısım köylü oylarıyla milli meclise 52 vekil sokmuştur.
- 29. Charles de Gaulle «Fransa’da eskiden bakkallar hukukçulara oy verirdi, şimdi hukukçular meclise bakkalları göndermeye başladı.»
- 30. İNGİLTERE’DE BAŞ VERGİSİ İSYANI, 1990 O dönemde önemli oranda parlamento çoğunluğu ve en azından üç yıllık görev süresi bulunan İngiltere Başbakanı Thatcher’ı istifa etmeye götüren nedenlerin başında, yerel yönetimlerin temel gelir kaynaklarından biri olan Konut Vergisi’nin yerine getirilen ve Baş Vergisi olarak adlandırılan verginin yol açtığı parti içi muhalefet olmuştur. Ayrıca o dönemde ortaya çıkan Körfez Krizi de, kamuoyunda bu yeni verginin donanmanın finansman ihtiyacını karşılamak amacıyla yürürlüğe konulduğu yönünde bir görüş oluşurmuştur.
- 31. • Baş Vergisi’nin tepkilere maruz kalmasının en önemli nedeni, bu vergiyle ödenecek vergi miktarının, ikame edilen Konut Vergisi miktarını aşması ve bu nedenle mükellefler üzerindeki vergi yükünü artırmasıdır. • Baş Vergisi’ne karşı düzenlenen gösterilerin büyük bir çoğunluğu, o dönemde sol eğilimli kişiler tarafından kurulan Tüm Britanya Anti-Baş Vergisi Birliği tarafından düzenlenmiştir. • En önemli gösteri, 31 Mart 1990 tarihinde Londra’da Parlamento ve Bakanlıkların bulunduğu caddede gerçekleşen ve 50.000 ile 70.000 kişinin katıldığı gösteri olmuştur. Başlangıçta olaysız başlayan gösteri, zaman ilerledikçe o bölgede bulunun dükkanların saldırıya uğrayıp, yağmalanmaya başlanması ile İngiliz tarihi açısından eşine nadir rastlanan bir isyan haline gelmiştir.
- 32. • Ortaya çıkan bu gelişme karşısında basın ve medya kuruluşları düzenledikleri Thatcher aleyhtarı yayınlarla bir kampanya başlatmışlardır. • İktidarda bulunan Muhafazakar Parti milletvekilleri de, tekrar seçilememe ihtimali ile endişeye kapılmışlar ve basına verdikleri vergi karşıtı demeçlerle, Başbakan Thatcher’a verdikleri desteği çekmişlerdir. • Bu gelişmeler karşısında Thatcher 22 Aralık 1990 tarihinde istifa etmiş ve 1992 yılının ilk aylarında 1993 mali yılının başlangıcından geçerli olmak üzere Baş Vergisi yürürlükten kaldırılmıştır.
- 33. “Özgürlük ağacı zaman zaman vatanseverlerin ve zorbaların kanı ile sulanmalıdır” Benjam in Franklin