1. “Duurzame huisvesting is “Onze visie: het creëren van een prettig,
routekaart als hulpmiddel
in keuzeproces
een bewuste keuze om
waarde te creëren.” duurzaam flexibel gebouw van verantwoorde materialen
met een waardevastheid en lange levensduur.”
duurzame huisvesting als
onderdeel van bedrijfsprocessen
Deze routekaart gebruiken wij in onze projecten als hulpmiddel om te stu
ren op duurzame keuzes in elke fase van het bouwproces. Welk aspect vindt vastgoed? Duurzaamheid is een erg breed begrip en kent zowel harde, meetbare
aspecten, als allerlei zachte subjectieve criteria. Door deze integraal te
gewoon doen!
u belangrijk voor uw bedrijfsvoering? En waar liggen de prioriteiten? Na benaderen ontstaat een optimaal eindresultaat.
deze afweging worden de volledige financiële effecten van oplossingen
en alternatieven in beeld gebracht. Zo kunt u op basis van concrete inves HEVO onderscheidt hierin 3 niveaus:
terings en exploitatielasten telkens weloverwogen beslissingen nemen.
Daarbij ligt de focus op de totale levensduur van het gebouw. Niet alleen de Onze duurzaamheidsexperts ondersteunen u bij de ontwikkeling van een
initiële investeringskosten, maar ook de beheer en exploitatiekosten wor duurzaam gebouw (met bijbehorende installaties) volgens uw wensen en
Duurzame Duurzaam Duurzaam
den in de afweging meegenomen. Keuzes die in elke volgende fase gemaakt ambities. Ook voor bestaande gebouwen onderzoeken we de optimalisatie bedrijfsprocessen huisvesten vastgoed
worden, worden getoetst aan eerder gekozen alternatieven. U bewaakt op mogelijkheden door middel van een duurzaamheidsscan. Deze maakt alle
deze wijze structureel uw duurzaamheidsambities en maakt ze ook waar! kansen inzichtelijk op het gebied van exploitatie (onderhoud, energie,
watergebruik, schoonmaak) en klimaat. Vanzelfsprekend brengen we van al
deze mogelijkheden ook de financiële haalbaarheid voor u in kaart. Wilt u Door specifieke aandacht voor duurzaamheid op deze drie niveaus voor
Programma van Eisen + kaders
Duurzaamheid, investering, exploitatie duurzaam vastgoed als meerwaarde uw gebouw van een duurzaamheidslabel voorzien? Gangbare methodes als
Hoe bewust kiest u voor een uitgesproken visie op komt u dat er maatregelen genomen worden die niet aansluiten op het al
Ontwerp Verbeter-
Afvalscheiding, groene energie, MVO: het duurzaamheidsbewustzijn bij
organisaties groeit. Maar hoe kunt u uw duurzame bedrijfsprocessen ook
GreenCalc+, GPRgebouw en BREEAM kennen voor ons geen geheimen.
duurzaam duurzaamheid
HEVO is overtuigd van de noodzaak om duurzame huisvestingsoplossin
gemeen beleid en uw strategische ambities. Het is duidelijk dat niet bouwen
het meest duurzaam is. Echter door werkprocessen anders te organiseren
vastgoed?
voorstel
Duurzaamheid,
Kwaliteit, Total duurzaam huisvesten en wat betekent dat voor uw organisatie? Meer weten over hoe u uw huisvesting kunt verduurzamen of hoe u duurzame gen te realiseren. Niet voor niets hebben we ‘duurzaam presteren’ tot ons en te kiezen voor innovatieve werkplekconcepten en multifunctionele voor
investering- en
Cost of
exploitatiekosten
Ownership
huisvesting kunt realiseren? Neem dan contact op met onze experts. motto gemaakt. Waarbij de focus verder gaat dan het bouwproces. Juist in de zieningen wordt het bouwen van te veel m² gebouw voorkomen. U kunt
OUTPUT
rendement
INPUT
gebruikscyclus bewijst een duurzaam gebouw zijn meerwaarde. bestaande gebouwen ook hergebruiken waardoor sloop wordt voorkomen
HEVO publiceerde de ‘Duurzame Kwaliteitsrichtlijn huisvesting voortgezet onderwijs’ en ontwikkelde de duurzaamheids
Bouwfase
Duurzame huisvesting zorgt voor een hogere vastgoed en restwaarde.
meter (www.hevo.nl/duurzaamheidsmeter) waarmee gebouweigenaren kunnen onderzoeken welke duurzaamheidsmethode De HEVO-routekaart wijst u de weg en er geen grote hoeveelheden nieuwe materialen gebruikt hoeven te wor
Ook een hogere verhuurprijs is aangetoond. Onderzoek van de Universi bij hen past. HEVO is lid van de Dutch Green Building Council en het Innovatiecentrum voor Duurzaam Bouwen. HEVO heeft als missie om duurzame waarde in huisvesting en gebruiks den. Dit geeft een enorme verlaging van de milieubelasting in zowel de
teit Maastricht en de Californische Universiteit van Berkeley toont aan dat Regelmatig verschijnen er in de media publicaties van HEVO over het thema duurzaamheid. genot te creëren met een hoog rendement op de investering. Duurzaamheid bouw als de gebruiksfase. Uiteindelijk dient een gebouw ook in fysieke zin
Gebruiksfase duurzame gebouwen 2% meer huur opbrengen. Ook hebben kantoren een definiëren wij rondom de thema’s People, Planet en Profit. Een gebouw is duurzaam gerealiseerd te worden.
hogere bezettingsgraad en leveren zij bij verkoop 16% meer op dan niet naar onze mening duurzaam wanneer:
Postbus 70501 T +31 (0)73 6 409 409 info@hevo.nl
Beslissen Toetsen duurzame kantoren. De waardering van duurzame ondernemingen steeg bij 5201 CB ’s-Hertogenbosch F +31 (0)73 6 410 118 ISO 9001-gecertificeerd
Het prettig en gezond is om in te People Om duurzame huisvesting te realiseren, dient u in elke fase van een project
financiers en beleggers. Duurzame huisvesting en installaties dragen bij aan verblijven en het bevorderend werkt Planet belangrijke keuzes te maken die uw werkprocessen en werkomgeving beïn
efficiënt gebruik van energie en materialen en indirect ook aan de verlaging op het functioneren van zowel de vloeden. Per fase in een bouwproces heeft HEVO voor u die afwegingen op
Duurzaamheid
Nb. Deze routekaart is geschikt voor het ontwikkelen van nieuwe huisves van de operationele kosten. Er zijn zelfs multinationale organisaties die gebruiker als de organisatie (People). een rij gezet. Door deze stapsgewijs te doorlopen en te toetsen aan de uit
ting. Voor bestaande huisvesting gebruikt HEVO andere methodes. durven te stellen dat duurzaam ondernemen en huisvesten leidt tot extra Het goed in zijn omgeving past, gangspunten, bent u ervan verzekerd dat duurzaamheid voldoende wordt
Wij helpen u graag bij het verduurzamen van uw bestaand vastgoed. omzet en winst. energiezuinig is en gerealiseerd is ingebed in uw nieuwe huisvesting.
Profit
met materialen die laag milieubelastend
arbeidsvreugde zijn (Planet).
Een duurzame omgeving draagt bij aan de bewustwording rondom het Het goed te onderhouden en te exploiteren is (Profit).
thema. Bovendien voelen medewerkers zich prettig op een duurzame werk De uitdaging is om de juiste balans te vinden in ambities. In de HEVO
plek en willen ze deze voor langere termijn gebruiken. Ze voelen zich veilig visie bevindt duurzaamheid zich juist daarom in het snijvlak van genoemde
en betrokken. Het stimuleert de samenwerking en draagt bij aan de arbeids aspecten.
vreugde. Het is nog niet wetenschappelijk onderzocht, maar uit ervaring blijkt
dat het ziekteverzuim in duurzame gebouwen lager is dan in traditionele
werkomgevingen. Het komt ook de leerprestaties van leerlingen ten goede. cradle to cradle als bron
van inspiratie
imago In het algemene duurzaamheidsdenken willen we de milieueffecten van
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) is niet meer weg te ons handelen minimaliseren. Cradle to Cradle (C2C) draait deze gedachte
denken uit bedrijfsvisies. De meest letterlijke en zichtbare vertaling van die om en stelt dat we niet ‘minder slecht’ moeten handelen, maar juist de ‘goede
visie is terug te vinden in de huisvesting. Accountantskantoren geven aan Beeldmateriaal: dingen’ moeten doen. Zo zijn biologische materialen eeuwig bruikbaar en
dat duurzaamheid de merkwaarde van een organisatie ondersteunt en de Beijer Advies, Arnhem bevatten ze geen gevaarlijke stoffen. Ze vormen opnieuw grondstof voor een
Charlotte Akkermans Photography, Breda
maatschappelijke reputatie versterkt. Organisaties die in deze tijd bewust Jeroen Musch Fotografie, Rotterdam nieuwe levenscyclus. Energiegebruik is een ander voorbeeld. C2C stelt dat als
kiezen voor duurzame huisvesting zijn hun concurrenten een stapje voor. Leijh Kappelhoff Seckel van den alle energie 100% groen is, het niet meer uitmaakt hoeveel we consumeren.
Dobbelsteen Architecten, Hengelo
NJP frames, ’s Hertogenbosch
Deze situatie is nog niet bereikt. HEVO laat zich graag inspireren door de C2C
“Een duurzaam gebouw Spring architecten, Rotterdam gedachte vanwege de positieve en levensbewuste grondhouding. “Integrale aanpak leidt
begint met keuzes maken tot optimale duurzame
en prioriteiten stellen.” www.hevo.nl huisvestingsoplossingen.”
2. hevo routekaart naar
duurzaam vastgoed initiatieffase definitiefase ontwerpfase bouwfase gebruiksfase
Visie op primaire & secundaire processen opdrachtgever/gebruiker activiteiten Compact bouwvolume, beperking omhullend oppervlak Selectie procespartners duurzaamheidscriteria
Strategische langetermijnvisie huisvesting in eigen beheer & outsourcen Architectonische kwaliteit, gebouwbeleving Scheiden bouwstromen, bouwlogistiek Monitoren tevredenheid gebruikers
Combinaties van gebouwfuncties & gebruikers Verdiepingshoogte, flexibiliteit t.b.v. andere ruimtefuncties Gebruikersinstructie en handleiding
management Relaties met organisaties en groeperingen in directe omgeving
Werkplekconcept
Multifunctionaliteit gebouw versus specifiek maatpak; flexibiliteit programma Gebouwstructuur, uitbreidbare, overzichtelijke functionele opzet Productiewijze
Onderhoudscontracten met prestatie-eisen
Onderhoudsplan, duurzame methoden
Scanmogelijkheden hergebruik vastgoed Dubbel ruimtegebruik, intensiteit ruimtegebruik, delen faciliteiten, Gebouwtoegangen, concept veiligheid/logistiek/facilitair in gebouwopzet Selectie procespartners duurzaamheidscriteria Verlengde gebruiksduur gebouw per dag/week
gebruikstijden, benutting, bezetting Gebruiksmogelijkheden daken Gebruik andere doelgroepen
Hergebruik bestaand vastgoed Opzet draagstructuur (kolommen, dragende gevel) t.b.v. flexibele inbouw Beheerdershandleiding & instructie
Ambitieniveau huisvestingskwaliteit; programma van eisen, Open/dichtverhouding buitengevel, zonwering, overstekken Gebruikershandleiding & instructie
prestatieborging ontwerp, bouw en gebruiksfase Scheiding drager/gevel/inbouw/installatie; detaillering geschikt voor demontage en duurzaam slopen
Zonering, toegankelijkheid & aanpasbaarheid installaties
gezondheid Projectkaders ontwerp, bouw en gebruiksfase; sturen op levensduurkosten
Ambitie duurzaamheid vaststellen, keuze meetsysteem, duurzaamheidsprincipes Concept technisch onderhoud van gebouw Veiligheid- & Gezondheidsplan
Deskundigheid benodigd voor proces ontwerp/bouw/onderhoud; selectie duurzame procespartners Flexibiliteit en voorkomen bouwafval; standaard maten, stramienen Monitoren kwaliteit binnenmilieu
(Groen-) financiering & subsidiemogelijkheden Integrale aanpak proces ontwerp, bouw & onderhoud Schoonmaakniveau
Afschrijvingstermijn, verlengde gebruiksduur onderdelen; restwaarde vastgoed
Samenwerkingsvisie gebruikers & procespartners
Bouworganisatievorm, integraliteit uitvraag Installatieprincipes (verwarming, koeling, ventilatie, etc) Monitoren energieprestaties
Verlichting, type en schakeling (daglichtaanwezigheid) Beperken interne warmtelast
energie Akoestiek intern & gevel Beperken energieverbruik apparaten
Ventilatiecapaciteit, CO2-niveau Groene stroom, gas
Eisen aan comfort & binnenklimaat
Gebruikersinvloed binnenklimaat, te openen ramen
Akoestiek (intern en extern)
Temperatuuroverschrijdingsuren, regeling
Kwaliteitsniveau leefomgeving (intern & extern)
Luchtkwaliteit (intern & omgeving)
Lokatie positioneren nabij vervoersknooppunten
transport Beperken vervoersintensiteit
Gescheiden vervoersstromen
Daglichttoetreding/raampositie, oriëntatie & bezonning gebouw
Kwaliteit isolatie gebouwschil (dicht en open), passief bouwen
Eisen CO2-uitstoot bouwtransport Vervoersplan
Energieconcept
Energiebalans, beperken energievraag
Delen energie met omgeving, buren
Energieopslag bodem en gebouwmassa
Duurzame energieopwekking op lokatie, geen gasaansluiting
Warmteterugwinning
Toegankelijkheid gebouw (intern & extern) Gebouw geschikt maken voor latere toepassing duurzame opwekking
water Effect planvorming op waterhuishouding bodem Parkeervoorziening auto’s, fietsen Verwarming; lage temperatuur
Visie op waterkringloop Waterbesparende maatregelen
Waterinfiltratie
Waterhergebruik
Afvalwaterzuivering
Lokale producenten betrekken
materialen Visie op kringloop materialen & (lokale) beschikbaarheid
Materiaaleisen, voorkomen milieubelasting Prefabricage
Milieubelasting onderhoudsmiddelen
Onderhoudsfrequentie
Grondbalanseisen Groene daken & gevels
Prefabricage bouwcomponenten
Keuze materialen in relatie tot functie & milieubelasting (C2C)
Hergebruik materialen & bouwdelen
Afvalmanagement bouwplaats
Herstelmogelijkheden bouwcomponenten
Scheiden van afvalstoffen
afval Duurzaam demonteren en slopen t.b.v. hergebruik
Emballagesystemen verpakkingen
Voorkomen hak- en breekwerk
Hergebruik secundair materiaal
Dubbel grondgebruik
Stedenbouwkundige opzet en kaders Visie op versterken ecologie & biodiversiteit
Ruimte voor inheemse flora & fauna
Effect planvorming op ecologie Flexibiliteit bestemmingsplanvoorschriften
landgebruik & ecologie Inspelen op en behoud van natuurwaarde lokatie Inspelen op lokatie-aspecten
Terreinverharding beperken
Stedenbouwkundige inpassing, voorkomen hinder omgeving
Herontwikkelen reeds bebouwde grond Aanwezige bodemvervuiling
Natuurrapportage lokatie
Afvalstromenbeheersing
Voorkomen emissie huisvesting (CO2, licht, lucht, water, afval)
vervuiling Vermijden en beperken overlast gebruiker versus omgeving
Overlastbeperkende maatregelen door planvorming
Type koude middelen Voorkomen overlast omgeving Monitoren milieuprestaties
Voorkomen lichtvervuiling
