2. 9 december, Kabila wint
de presidentsverkiezingen.
Volgens de mensenrech-
tenorganisatie schoten de
CONGO
ordediensten op mensen
die wilden manifesteren
tegen de verkiezingsuit-
slag, met 24 doden als
gevolg.
“Deze bloedige gebeur-
tenissen laten merken dat
de Congolese regering
alles in het werk stelt om
toch maar aan de macht
te blijven.”
3. Zover waren we dan. Dit avontuur vond zijn oorsprong enkele jaren terug, toen Huguette liet verstaan
- mede ingegeven door onze liefde voor zwart Afrika - dat een bezoek aan de
gorilla’s in het woeste centraal Afrikaanse massief hoog op haar verlanglijstje
Iedereen gepakt en gezakt, van to do’s stond. En vermits we de laatste jaren bewust geworden waren van
onze steeds minder resterende tijd op deze bol, besloten we dit plan in meer
detail uit te werken; dat het meegenomen was dat ook onze zonen nog niet
de avond voordien waren gezegend werden met een blèrend gevolg hoef ik niet te vertellen.
Gedurende bijna een jaar volgden dan ook de planning, de opzoekingen, de
de meisjes reeds afgezet, budgetten, etc... om de haalbaarheid van dit project te bekijken. Het was tevens
een mooi cadeau voor alle kinderen, en het bespaarde op dat moment erg
veel geloop in winkels gedurende de voorafgaande kerstperiode - deze fysieke
en de nodige kussen en arbeid zullen we echter wel goed maken tijdens onze trip. Mijn heilige bijbel
‘Duizend plaatsen in de wereld die je moet bezocht hebben’, werd uitgespit op
voorstellen binnen de bereikbaarheid van het gorilladomein, en aangevuld met
goede wensen van alle internetopzoekingen en dergelijke meer.
In maart nam het plan zijn definitieve vorm aan - een combinatie van fysieke
inspanningen, avontuur, natuur en gewoon genieten. Enkele lokale reisgidsen
kanten uitgewisseld. Het
werden via www opgezocht en aangeschreven, maar uiteindelijk kregen we
erg weinig respons. Één stak er met zijn professionalisme bovenuit, en enkele
e-mails later hadden we een principeakkoord: ‘en ja..... of Michel van Go-Congo
was nog enkel wachten op
mij ook nog enkele referenties kon opdissen?’. Toen er dan een mail terugkwam
dat hij daar nog nooit aandacht aan besteed had, maar dat hij wel eens wat in
zijn elektronisch briefmateriaal ging neuzen, dacht ik opnieuw met de eerste de
de normale dingen die altijd
beste oud-Congo koloniaal te doen te hebben die dacht via het internet would-
Be avonturiers af te zetten. Maar totaal onverwacht viel dan een post in mijn
mail-box met de vraag ‘...... of ik Rudi Vranckx kende’.
zullen blijven misgaan, en
Het bleek dat we inderdaad op het bedrijfje gevallen waren dat voor de Congo
reportage van de VRT lokaal de logistiek ter harte genomen had. Nu wisten
we wel dat onze openbare omroep aan het besparen sloeg, maar om op deze
manier van haar medewerkers af te geraken leek ons toch wat radicaal. Onze
dan konden we vertrekken keuze was gemaakt.
De vliegtuigtickets werden via onze schoonzus Nathalie geregeld en de eerste
naar de luchthaven. overschrijving vertrok naar de Republique Démocratique. Iedereen van ons
groepje - we waren met z’n zevenen: Huguette en ik, de drie zonen Axel, Yannick,
en Matthias, en, hopelijk ook nog na deze reis, onze mogelijk toekomstige
schoondochters Nathalie en Véronique - werden getrakteerd op een dieet van
tekst Frank Peeters, foto's fam. Peeters pillen en spuitjes, en de nodige paperassenhandel rond de visa opgestart.
4. 6 7
Met een zee van tijd die ondertussen meer op een uitgedroogd ven op
de Kalmthoutse heide leek, kregen we het verdict dat we niet op de
vlieger konden.
40 minuten duren dan heel lang, wanneer kracht doorgedrongen; maar dit zou snel dagen nog zouden te zien krijgen. Wat pala niet elke dag vliegen, omdat het dan op de luchthaven alles te regelen. Moest
Vrijdag zoontje pas om 10 na zeven terugbelt. 7 u
is dus half acht geworden.
veranderen. een anticlimax, de ganse ploeg was ver-
bouwereerd.
nog 600 km naar Goma is, en waarschijn-
lijk omdat er nog een paar andere goede
het niet lukken, dan hadden we nog een
tweede optie om om twee uur ‘s middags
De vriendelijke jonge kerel aan de incheck- redenen zijn zeker!!! te vertrekken, met nieuwe tickets en 6000
Op weg dus, en iedereen lekker span- balie deed instrumentaal routinematig zijn Er was één lichtpunt, morgen op hetzelf- euro armer, en 30 uur later in Goma te lan-
nend. De chauffeur - die nog ten allen werk. Ook voor hem een stressluwe dag, de uur hadden we ons alvast ingecheckt Maar na een dag slecht nieuws, de on- den. Maar er is hoop, en twee Leffe’s la-
Vandaag komt het busje luchthavenver- koste gelijk wilde krijgen nu - maakte er met minimaal volk aan de balie. Een lichte op dezelfde vlucht, in de vaste overtui- mogelijkheid om tijdig aan visa te geraken ter lig ik in mijn bed, doodmoe van zoveel
voer ons dus ophalen. Maar ook in Bel- een sport van om zo traag mogelijk te rij- frons, even checken met de dame naast ging dat we het visum voor Rwanda wel voor Rwanda, en een uitputtend inter- stress, en nog altijd niet begrijpend dat
gië worden we dus geconfronteerd met den, en zelfs af te remmen voor alle groe- hem, en dan: ‘stappen jullie uit in Kigali?’. in orde zouden krijgen tegen dan....en te- netonderzoek naar haalbare alternatie- een vodje papier om 50km door Rwanda
Afrikaanse toestanden, want, hoewel we ne verkeerslichten in de hoop de kleur in gen beter weten in; onze gids ter plaatse ven, wilden we deze laatste filterdunne te reizen zoveel ellende kan veroorzaken.
gevraagd hadden pas om 8 uur te komen, dieprood te zien veranderen. Daar boven- Ik begreep het direct. We zouden van Ki- Jacques had immers aan Michel van Go strohalm dan toch maar even opnemen. De anderen volgen snel, maar die hoor ik
werden we zo bang gemaakt dat we nooit over het feit dat hij de laatste dagen maar gali in Rwanda een korte trip maken naar Congo laten weten dat hij dit voor mekaar Waar ligt Kampala? Wanneer vliegt men al niet meer.
op tijd zouden zijn, - 6 uur, Mijnheer, das een paar uur geslapen had ‘Gisteren 11 onze startplaats Goma in Congo. Kigali kon krijgen. Professionelen hier maak- op Kampala ?
veilig, Gé vertrekt naar Afrika niet naar Te- ritten naar Zaventem, mijnheer!’, deed de was enkel gekozen omdat dit de meest ten gewag van minimum 2 weken! Maar
nerife! - dat uiteindelijk besloten werd het rit die ik gewend was om dagelijks naar praktische luchthaven was bij Goma om goed, in Afrika is niets wat het lijkt, dus.... Kijk! Er vertrekt morgenvroeg een vlieg-
vertrekuur maar op 7 uur te pinnen. mijn werk te ondernemen, verkleuren in op te vliegen, en het was ons helemaal Het wachten tot de avond duurde lang, tuig naar Kampala ; en kijk, het blijkt
Dus daar stond onze chauffeur reeds om
5 uur, en het verhaal werd dan ook dui-
een enorme stresstoestand.
Om 8 u 30 waren we op de luchthaven,
ontgaan dat we dus ook voor Rwanda
een visum nodig hadden. We hadden
echter een zee van tijd, dus dit varkentje
maar uiteindelijk kregen we het verlos-
sende telefoontje van Jacques: ‘monsieur
Frank, j’aurais les visas dans deux semai-
een vliegtuig van SN te zijn! En....toen
werden onze ogen pas echt groot: dit
toestel vertrok op hetzelfde moment en
Zaterdag
delijk tijdens de luchthavenrit. Zijn vorige nog 2 uur te gaan: ‘ maar dat heb ik nog zouden we wel even wassen, en ook onze nes!’ gevolgd door het gevoel van vijf liter droeg zelfs hetzelfde vluchtnummer als
rit had hem reeds teruggebracht naar het nooit meegemaakt, zo vlot,...en jullie heb- baliereceptionist leek er een goed oog in bloed in ieder been. hetgeen waarop we geboekt waren. Het
Antwerpse rond die tijd en eerder dan zijn ben chance,...’ gevolgd door nog 34 an- te hebben. Ongeveer twintig telefoontjes is ons toestel! Het vliegt gewoon door na
tijd te verliezen, werd een verschrikkelijk dere redenen waarom dit nooit had kun- later, en met een zee van tijd die onder- Nu zaten we helemaal geblokkeerd. Onze landing op Kigali naar Entebbe/Kampala! We hebben een busje laten komen om ze-
verhaal opgehangen rond verspeelde nen lukken. De man vertrok ongelukkig, tussen meer op een uitgedroogd ven op tickets voor de volgende dag geboekt, Was ons geluk aan het keren? Nazicht ven uur, maar nu bewust: we zouden onze
vliegtuigen, door ongevallen afgesloten en niemand dacht hem in de nabije jaren de Kalmthoutse heide leek, kregen we het geen mogelijkheid om nog iemand te be- op de site van Oeganda leverde echter tijd op de luchthaven kunnen gebruiken.
autostrades, en onvermijdelijke controles, nog ooit te zien. verdict dat we niet op de vlieger konden. reiken op de luchthaven, of van SN air- een feedback op dat een visum twee da- Geniepig, maar slim, heb ik zoon Axel ‘s
om ons toch maar snel te droppen op Za- lines, niets. Ook onze schoonzus Nathalie gen duurde. Maar het was allemaal niet avonds nog een sms gestuurd: ‘busje is er
ventem airport. Enkele gratis bagagekarren werden We dropen af naar het luchthavencafé om moest de handdoek in de ring gooien, en zo echt duidelijk, en het afschuimen van om half zeven’. Zowel Axel als het busje
aangeslagen en volgeladen, en zelfs de te beraadslagen, passerend langs onze het enige alternatief bleek nieuwe tickets internetfora verzekerde ons van alle kan- stonden er om half zeven. Maar het jolijt
Eigenaardig. Hoewel 8 uur waarschijnlijk luchtvaart Hall bleek leeg, zodat we twee vriend van de security die het laatste uur te boeken, die ons deden landen in Goma. ten dat op de luchthaven ter plaatse een was helemaal ten top, toen bleek dat het
de juiste tijd was, was ik nu om 7 uur ze- minuten later - we hadden onze boarding- dus mede gevolgd had en met een ‘al- Maar de reden om initieel op Kigali te vlie- visum kon gekocht worden. Twee tele- wel een ander busje was, maar dezelfde
nuwachtig om snel te kunnen vertrekken. passen naar Kigali reeds via web afge- lez, ik had toch gezegd dat er maar één gen was niet zomaar ingegeven, en het foontjes later - één naar de federale po- chauffeur. De man toverde een glimlach
Maar dit was natuurlijk buiten de waard drukt - reeds aan de bagagedrop ston- niet mee mocht....’, onze dag tevergeefs bleek inderdaad bijna de helft van onze litie luchthaven, dubbel gecheckt met de op zijn vermoeide gelaat ‘21 ritten meneer
gerekend, in dit geval genaamd Axel. Axel den; de sfeer kon niet meer stuk, niet in probeerde op te fleuren - hij zou het niet vakantie te kosten om tot Goma te vlie- luchthavenveiligheidsdienst - waren we in twee dagen, ik kan mijn ogen niet meer
wil liefst niets weten van allerlei dingen die het minst omdat de dames zich nog ver- maken als stand-up! gen. Maar in al zijn naïviteit had Jacques verzekerd dat we met een ticket tot Kam- open houden’, glimlach omdat hij dacht
het leven ingewikkeld maken, en dus daar heugden in een uurtje taxfree winkelen. laten vallen: ‘waarom vliegen jullie niet pala op de vlucht zouden geraken zonder dat we toch nog ons vliegtuig gemist had-
behoren vertrektijden bij. Omdat hij op on- De kwinkslag van een security-man die Busjes bleken dus nogmaals te maken naar Kampala in Oeganda, daar krijg je visum. Nu nog enkel de biljetten. den door de dag voordien niet om zes uur
geveer 20 minuten rijden van ons vertrek- zijn carrière als stand-up comedian bleek te hebben met Afrika. Deze maal was de het visum bij aankomst op de luchthaven. te vertrekken, en we legden ons lot in zijn
punt woont, dacht ik voor alle zekerheid gemist te hebben ‘Zijt gullie met 7?Er mo- chauffeur duidelijk van die kanten, en op Ik probeer jullie daar wel op te pikken’. Op vrijdagavond om negen uur zijn er handen.
toch maar eens te bellen om half zeven: gen er maar zes door, gij blijft maar hier...’ dat moment waren we ervan overtuigd Waarom niet? Omdat dat nieuwe vliegtic- geen biljetten meer te regelen. We beslui-
checken of hij zich niet verslapen had..... was ons toen nog geenszins in zijn volle dat dit het meeste Afrika was dat we deze kets kost, omdat vliegtuigen naar Kam- ten dus het risico te nemen om ‘s morgens Het kon blijkbaar nog trager dan de dag
5. 10 11
De sfeer bij de bevolking hier is grimmig, en verborgen onder hun pet-
ten en doeken lopen een mengeling van Congolezen en Oegandezen de
grenspost over, agressief kwetterend, en sluiks naar ons kijkend.
voordien, en door overhand zijn ene en nodig, en anderhalf uur later zitten we in zeer zwarte taxichauffeurs voorstelden, onverstaanbare Jacques zegt dat hij door schrijfwerk en stempels, en plots daagt
dan weer zijn andere oog open te doen,
geraakten we weer in Zaventem. Na na-
het vliegtuig - zwart van ‘t volk. gaven hun ogen gewoon licht in het don-
ker. Tot plots bij één van hen een lichtje
Zondag een acute malaria-aanval buiten strijd is,
en dat we door een zekere Paulin worden
onze gids op. We nemen met de nodige
dollars afscheid van Adam, die besluit om
tuurlijk nog eens vijftien keer te zuchten We zijn vertrokken. Of we in Kampala een ging branden. Ik hoorde ‘roundabout opgepikt aan de grens. Ok, we kenden nog terug richting Kampala te rijden; daar
dat hij niet begrepen had dat hij terug hotel hebben, en of vriend Jacques daar Kampala’, en nadat we waren ingestapt, noch Jacques, noch Paulin, dus we zien zal hij dan waarschijnlijk 20u achter het
naar hetzelfde adres moest als de dag er- zal staan, zijn zorgen voor dan. maakten ze er een kleine formule 1 race wel. stuur gezeten hebben.
voor, en dat zaterdag naar Brussel rijden van 40 km van, in het stikdonker, om daar De zon komt grijs op in Kampala. Voor-
toch vlotter gaat dan vrijdag, maar dat wij als eerste te zijn. De andere was eerst. dien was de minaret reeds opgekomen, We nemen een lunchbuffet met drie soor- We ruilen het busje in voor twee jeeps,
geluk hadden gehad gisteren, en dat hij hebben we mogen luisteren naar de ge- ten vlees,die allemaal naar hetzelfde en rijden Congo binnen onder een bareel,
nooit meer zo laat wilde vertrekken, en..... Kampala En toen nam onze piloot, wiens lichtje dus zangen van de één of andere rabbi, en smaakten. Achter de kassa zit een echte die voor de gelegenheid vervangen werd
‘Dag meneer....’ een uur vroeger was gaan branden, het hebben uiteindelijk de katholieken alles zwarte mama, en wanneer ik de rekening door een koord waar we moesten over-
Na een tussenlanding in Kigali ( sic!), voortouw en sjeezde ons nog 10 km door overtroffen met hun klokgelui. vraag in dollars zet ze zich met de moed rijden. Nog even de Congolese formali-
Aan de ticketting desk van SN Airlines waar het pijpenstelen regende, wordt ons de Kampala suburbs. Op het moment dat der wanhoop aan het rekenen: 70 dollar teiten vervullen, voor dat land hadden we
zat al volk. Op een zaterdagochtend had aangekondigd dat we nog 350km en 45 ik het niet meer verwachtte, zagen we Wij komen dus even grijs uit ons bed, het Sir! Helaas werden een paar dingen nog immers een visum!
het anders kunnen zijn. De dame die me min te vliegen hebben. We besluiten dit plots staan: Caissa Lodge, THE best view wordt een lange rit van bijna 600 km naar niet opgeteld bij de Oegandese shillings,
zou moeten gaan verlengen tot Kampala maar te doen. of Kampala. We draaiden naar een poort Goma. Maar het zicht op lake Victoria is en op opnieuw begint ze te tellen, delen Is het omwille van de duisternis, of.... hoe
wilde deze dag doormaken zonder com- toe op een zelfzekere manier die je al- ongelooflijk, en het busje is op tijd. Met en vermenigvuldigen, om uiteindelijk weer dan ook, de sfeer bij de bevolking hier is
plexe dossiers, zoveel was duidelijk. ‘U De aankomst in Entebbe is hectisch, maar leen van een taximan in Afrika verwacht, enige spijt verlaten we het lekkere ontbijt op 70 dollar uitte te komen; we betalen. grimmig, en verborgen onder hun petten
heeft zeven tickets naar Kigali, en u wil niet meer dan elke andere Afrikaanse en dan zette hij een toeterconcert in om van Cassia lodge. en doeken lopen een mengeling van Con-
die verlengen tot Kampala? Haahaah’. luchthaven. En inderdaad, we kunnen er middernacht, waar heel de buurt van wak- Het landschap waar we doorrijden is zeer golezen en Oegandezen de grenspost
En dan vijf seconden niets, haar handen zonder enige beslommering visa krijgen. ker werd behalve de waker van de Caissa Na een uurtje vernemen we van chauf- mooi, vruchtbare stroken wisselen af met over, agressief kwetterend, en sluiks naar
gaan over de tickets en even denk ik dat Maar dat wisten blijkbaar ook de passa- Lodge. feur Adam dat Jacques ons oppikt aan de meer woeste jungle partijen, maar de ons kijkend.
ze me die gaat teruggeven. Ze legt ze giers van de KLM jumbo die 10 Minuten grens, en dat we met hem richting Goma temperatuur op het Oegandese hoogland
naast haar toetsenbord, en met een blik eerder was geland, en er waren dus zo’n 10 minuten later en vijf claxonsalvo’s la- verder gaan. No problem, de weg door is zeer aangenaam. De zon is ondertus- Gewapend met zeven paspoorten en
van ‘this is one of those days...’ begint ze 150 wachtenden voor ons. Als een vol- ter, dook er dan toch eindelijk een slaap- Oeganda is mooi, en we hebben nu al- sen ook een belangrijke partner gewor- evenveel prachtige in België vooraf duur
te tippen, eerst traag, maar dan wat snel- leerd goochelaar jongleert de beambte dronken neger op, die de poort op een lemaal het gevoel dat de problemen hele- den, en we herstellen allemaal van de betaalde visa, begeven we ons naar de
ler, zonder nog één woord te zeggen. met plakkers, stylo’s en stempels, en na kier draaide: “No, Caissa Lodge is 200m maal achter ons zijn. De eerste kakkerlak veroorzaakte stress van de laatste dagen. grenspost van Bunagana. Vier Congole-
het einde van een vijf minuten durende further up the hill.....” en het was inder- in het busje wordt onder luid protest van Er wordt gepraat, gewezen, gegrapt, de zen, waarvan geen enkele in de verste
Na vijf minuten geraak ik zelfs overtuigd vertoning, krijgt eenieder zijn visum. On- daad een mooie lodge, spijtig dat we er Matthias door mij doodgetrapt, en kort na- vakantie is begonnen. verte doet denken aan een officiële be-
dat ze inderdaad bezig is met de wijzi- geveer één uur later zijn we de immigra- maar vijf uur konden vertoeven. dien wordt een draadworm van wel vier ambte, doen heel druk over onze groep.
gingen, en ik durf me omdraaien naar tie gepasseerd en bevinden we ons in de cm door Matt uit het kadaver bevrijdt. Het De weg is gelukkig meer dan redelijk, Uit Paulin - onze 25-jarige gids - blijkt niet
de rest van de party, mijn duim omhoog bijna lege bagagehal. Ondertussen waren wordt even stil in het busje, als iedereen maar wordt meer bergachtig en ook smal- veel verhaal te komen, tot de meest em-
ter hoogte van mijn buik, en in alles wat onze zakken reeds lang van de belt ge- de vergelijking begint te maken tussen het ler. Adam wil zeker voor donker aan de pathische van de vier grensposters ons
ik met mijn lichaamstaal kan leggen om haald, en stonden ze, gelukkig allemaal, lichaampje van de kever en de worm, en grens zijn, en dat willen ook vele ande- komt zeggen dat onze visa in orde zijn NO
het woord ‘YES’ uit te drukken. Ik probeer een beetje zielig op ons te wachten. dit gaat transponeren naar wat allemaal in ren. Verschillende ongevallen zien we on- PROBLEM. Maar de chef moet zijn finale
de job van het mens wat aangenamer te het eigen corpus kan. derweg, het meest spectaculaire van een goedkeuring geven, en die is al naar huis.
maken, door hier en daar wat opmerkin- Tijdens het aanschuiven voor de visa kre- dertigtonner wiens remmen het tijdens de Onze groep wordt zenuwachtig en vooral
gen te maken, en dit schijnt nog te lukken gen we instructies binnen van Jacques, Verkeersregels lijken niet te bestaan en afdaling begaven hadden. Juist voor don- angstig, wanneer tientallen negers ons
ook, en na een half uurtje typwerk kan zij onze engelbewaarder/redder in nood; ge- er wordt opvallend veel getelefoneerd. ker bereiken we de grens, en Paulin blijkt komen bekijken, en bekwetteren. Natha-
- maar wij vooral - wat lachen: de tickets loofden we. “Hotel Cassia”, was alles wat Wanneer de GSM onder mijn neus wordt onvindbaar. De grensformaliteiten aan lie heeft haar sweater over haar hoofd
zijn de onze! Visa waren inderdaad niet de sms aangaf, en toen we dit aan twee geduwd, blijkt al snel waarom. Een haast Oegandese kant beperken zich tot wat getrokken in een angstvallige poging haar
6. 13
Angstig stoppen we in een donker steegje voor een groezelige bar, waar-
uit dronken gelach komt. Het effect van 7 blanken, waaronder twee
blonde jongedames van om en bij de twintig, op de bende is dynamiet.
blonde haren voor de buitenwereld ver- inderdaad uit de auto’s geladen. De lokale een deur die direct uitgeeft op het café, is een gek gezicht hoe hij voor ons met Een smal pad, dikwijls helemaal dichtge-
borgen te houden, en zo een honderdtal
zwarten van haar af te houden.
pub is maximum 5 op 5m groot, met een
uitsparing in de hoek voor een kleine bar,
en heeft geen enkel raam of verluchting.
Ik zie de vertwijfelde paniekerige blikken
Maandag wijd opengesperde benen, die in zwarte
rubberen botten steken, allerlei kuren uit-
groeid, leidt steeds dieper het woud in;
het ligt er glibberig bij, en door het hoge
van waarachter een al even dronken baas van onze groep en besluit me kwaad te haalt om rechtop te blijven, en hij verliest tempo en de steilheid, moet ik de groep
Ondertussen wordt er heel wat adminis- de stamgasten bedient. maken en een andere kamer te eisen. Er daardoor voor de passagiers van de jeeps lossen. Achter mij blijft echter een soldaat
tratie afgewerkt, en één man houdt zich zijn geen andere kamers, msieur, en na een deel van zijn aura. Regelmatig loopt meelopen. Norbert stopt wel om de twin-
enkel bezig om met onze papieren tussen In de ruimte zitten wel vijfentwintig negers nog wat aandringen dat ik anders eis dat De echte gorilla’s bevinden zich in een hij ook vast, en dan helpt onze chauffeur tig minuten, zodat ik steeds terug bij de
drie kantoren over en weer te lopen. Tel- - mannen en vrouwen – opeen gepakt, de we tot Goma doorrijden, is de kroegbaas groot natuurpark, dat zich tussen Buna- om de moto over het slijk te trekken; maar groep geraak, waarna hij - zoals het min-
kens hij uit het derde komt, vraagt hij aan één al zatter dan de andere, en we moe- blijkbaar nog niet dronken genoeg om gana en Goma bevindt. De zon schijnt zo geeft hij ook aan waar wij wel door dere skiërs overkomt - onmiddellijk terug
de op dat moment behandelde persoon: ‘ ten over hun uitgestrekte benen stappen deze omzet te willen missen; hij besluit stralend vanmorgen, en omdat we nog kunnen. vertrekt.
Occupation?’. De eerste drie worden nog om bij baas te geraken. Het effect van 7 toch de trap op het binnenplaatsje op te leven maakt dit ons extra blij.
correct beantwoord, maar dan gaat onze blanken, waaronder twee blonde jonge- lopen om ons twee kamers te wijzen op Na 2 uur rijden stoppen we, en stappen Dan - na ongeveer twee uur afzien - draait
creativiteit het over nemen, en wanneer dames van om en bij de twintig, op de het eerste verdiep. Deze zijn doenbaar, Zonder te ontbijten staan we zoals afge- uit; de eerste groep met Huguette, Axel, hij zich plots om en doet teken om te stop-
het bij Axel ‘artiest’ wordt, heeft onze kan- bende is dynamiet, en ze beginnen nog hoewel uiteraard geen elekticiteit en wa- sproken om 6u30 klaar om te vertrekken Nathalie en Yannick, zullen vanhier de pen. We doen de verplichte mondmaskers
toorganger zelf door dat er iets niet klopt. harder te lachen, te krijsen, en profite- ter voorhanden is. We nemen dus twee voor het café. Een slaapdronken neger eerste groep gorilla’s gaan bekijken. Er op, en vorderen nog een twintigtal meter
rende handen komen van overal om ons kamers boven, en twee op de binnen- veegt ondertussen de dronkemansres- worden niet meer dan vier personen per tot we het nieuwsgierige snuitje van een
De chef wordt opgetrommeld, laat zien welkom te heten. Tegelijkertijd worden de plaats. tanten van de vorige avond buiten. keer en per gorilla familie toegestaan. jonge gorilla door het struikgewas zien
dat hij chef is, en anderhalf uur na de mannen van onze groep voor twee dollars Matthias, Veronique en ikzelf rijden nog piepen. En dan nog één. We moeten in
aankomst aan de grens zetten we vaart wat vrouwen aangeboden, en de blik van Bij het uitladen van de bagage worden Tegen kwart na zeven verschijnt uiteinde- een uur verder, en starten vandaar onze principe minstens 7m afstand bewaren,
richting Goma. Denken we.... deze vrouwen laat duidelijk verstaan dat de handtastelijkheden van de café meu- lijk onze begeleider. Camara is een over- tocht: onze groep blijkt de Lulelu familie maar de gorillakleuters trekken zich dat
het hen menens is. te steeds groter telkens we met een zak bewapende parkwachter, blijkbaar de ma- te gaan bezoeken. Camara blijft achter en niet aan, en komen kijken wat voor apen
Paulin trekt voor de eerste maal zijn passeren, en grote flessen bier van bijna nier om in Congo blanken door het land te de beveiliging wordt overgenomen door wij zijn. Ze naderen tot op drie vier meter,
slecht nieuws gezicht, dat we nadien nog, Met wazige ogen brabbelt de kroegbaas een liter worden aangeboden, maar ook loodsen zonder over soldaten te moeten een groep parkwachters die ons naar de we moeten achteruit, en doen dan enkele
helaas, meerdere malen zullen herken- wat tegen Paulin, die een aantal sleutels gevraagd. We besluiten niet te verbroe- spreken. Hij komt aangereden op een dieren moeten brengen; de leider heet achterwaartse caramboles zoals kleine
nen. ‘mesieur Frank, il fait trop noir, nous toegestopt krijgt en ons ganse gezelschap deren met de lokale bevolking, en nemen 250cc motor, zegt zijn naam tegen Paulin Norbert, heeft een sympathieke en intel- kinderen van ‘kijk eens wat ik kan!’. Hier-
devons dormir à Bunagana, en morgen baant zich langs een achtergangetje een uiteindelijk allemaal onze intrek in de twee en mij, en geeft enkel mij een losse hand. ligente uitstraling, altijd fijn als ze ook een bij maken ze het struikgewas plat en plots
gaan we direct van hier naar de Gorilla’s weg naar een ingesloten koertje, waarop betere kamers, slaapzakken worden uit- Smalle ogen en weinig geluid geven de paar geweren bij hebben. zien we op een tiental meter de leider van
kijken’. Ok, wat is het probleem? Geen een 10-tal kamers uitgeven. Daarin staat gerold, en deuren gebarricadeerd. Twee indruk dat er met hem niet te spotten valt; de groep: een immense silverback zit in
probleem, behalve dat er in Bunagana een bed en een WC, en de muren laten slokken whisky uit onze borstzakflesjes een stevig geweer helpt daarbij. Iets na tienen vertrekken we te voet ; de kleermakerszit het geheel te observeren,
geen echt hotel is. De twee jeeps ma- grote stukken afgebladerde kalk en verf maken ons extra moe en we slapen en zon staat reeds hoog. Het eerste deel terwijl hij drie cm dik bamboe doorbreekt,
noeuvreren zich door de achterbuurten zien; de matrassen stinken naar de paar worden ‘s morgens tegen alle verwach- Na deze uitgebreide kennismaking springt leidt ons door een gecultiveerd terrein, afpelt, en de lekkere binnenkant vermaalt
van het grensstadje, en je ziet gewoon honderd zwetende en parende koppels ting wakker. De toon is gezet. hij terug op zijn moto, en vertrekt. We krij- en de mensen zijn echt heel vriende- met zijn sterke kaken. Respect!
dat hier heel wat onguren vast zitten die die erover gepasseerd zijn, een stank die gen nog amper de tijd om in de landro- lijk; van alle kanten komen de ‘jambo’s ‘
om de een of andere reden toch wel drin- wordt vermengd met de pis en uitwerp- vers te springen, en zetten de achtervol- ons toegeroepen. Het is duidelijk dat ze Gids Norbert leidt ons naar een plaats
gend de grens over zouden moeten. selen die nog in de pot staan. De deuren ging in. Weg zijn de geasfalteerde banen hier heel gelukkig wonen in het park, en vanwaar we hem nog beter kunnen zien;
van de reeds ingenomen kamers staan van Oeganda ; ze maken plaats voor een de bescherming die ze genieten van de we zitten nu niet boven hem, maar iets
We stoppen in een donker steegje voor meestal open, en dronken koppels lopen landweg waarop in België enkel tractoren parkwachters is hier waarschijnlijk niet lager rechts van de kolos. Daar is door
een groezelig cafeetje, waaruit dronken daarin kwetterend giechelend binnen en worden toegelaten. Camara laveert tus- vreemd aan. Geleidelijk aan wordt de het bamboe en een grote boom weinig
gelach komt, en ook het enige licht dat buiten. sen de putten door, en heeft het duidelijk verbouwing minder en minder, en na een struikgewas, en we zien hem dus in volle
onze jeeps verlicht. Niemand durft de moeilijk om door de grote modderpoelen uur stappen bereiken we de grens van ornaat zitten. Hij houdt ons duidelijk in zijn
vraag te stellen, maar de bagage wordt De laatste toegewezen kamer blijkt achter zijn machine in bedwang te houden. Het het oerwoud. ooghoeken. En dan plots schiet hij op ons
7. 8 13
De gids draait zich plots om en doet teken om te stoppen. We vorderen
een twintigtal meter tot we het nieuwsgierige snuitje van een jonge go-
rilla door het struikgewas zien piepen.
af: op zijn vuisten duwt hij snel twee drie De avond valt als we bij de péage komen, lopen wat maar lopen kan.
keer af, en stopt dan even plots op een een vijftal kilometer voor Goma. Het is
viertal meter van ons. Matthias en Véroni- onze eerste kennismaking met dit soort De temperatuur is heerlijk, we zitten op
que springen achteruit, maar ik blijf onei- evenement, waarvan we er nog veel zul- een hoogvlakte, en het meer doet de rest.
genlijk kalm. En dan - even plots - draait len tegenkomen tijdens de volgende da- Dit zou hier echt de hemel op aarde kun-
de aap zich terug naar zijn oorspronke- gen. We geraken er door zonder al te veel nen zijn.
lijke plaats, en begint aan het vervolg van kleerscheuren in onze portemonnee.
zijn maal. Er is afgesproken om 9u te vertrekken
Goma is een en al mierengeloop. De stad om de vulkaan te gaan beklimmen, en we
We mogen een uur blijven, en krijgen ook leeft. Bij het binnenkomen rijden we langs zijn dus om half elf weg, een klein succes.
nog de twee vrouwtjes te zien. Verschil- het vliegveld, waar oude vliegtuigwrakken Hoewel onze gidsen beweren reeds van
lende keren naderen zij of de jongen ons getuigen van een florissanter verleden, 8u proviand gekocht te hebben, moeten
tot op slechts enkele meters, en wanneer en dan een kilometer langs de UN basis. we toch op een marktje iets buiten Goma
het uur vol is en we vertrekken, besluit De blauwhelmen staan op uitkijktorens, nog allerlei etenswaren gaan inslaan. De
de zilverrug zich opnieuw, maar ditmaal en de bandera over hun mond en neus auto’s worden ovens, en de stank op de
rustig, tot op drie meter van ons te be- verraadt dat ze hier eerder vrezen om te markt is nauwelijks te harden; iedereen is
geven. komen van het stof dan door de wapens. ervan overtuigd dat onze ingewanden er
Van onze kant zijn we daar van langsom morgen zullen uitlopen.
Na deze unieke intense ervaring banen minder zeker van.
we ons een weg terug naar de jeep. We Het is bijna middag wanneer we de voet
hebben toch zo’n 400m hoogte geklom- In het donker draaien we eindelijk hotel van onze vuurberg bereiken. We staan
men, en het is dus een pakje leuker om Linda binnen; doodop. Maar het hotel is voor een klim van meer dan 1500m, naar
nu af te dalen. Ik droeg ons middagmaal goed onderhouden. In het restaurant be- een hoogte van 3470m. In totaal zijn we
mee, wat brokken kaas, sardines, brood, stellen we een kip van zeker twee kilo, en met elf klimmers, wijzelf met 7, twee Ne-
en we eten snel wat. Doordat we ook al delen we onze gorilla-ervaringen in meer derlanders, en een koppel bestaande uit
heel wat gedronken hadden, is mijn rug- detail. een Noor en een Belgische, beide werken
zak nu merkelijk lichter en tegen drie uur voor de UN zo zou later blijken. De Ne-
bereiken we de plaats van vertrek. derlanders zijn makkelijk te herkennen,
even de gympies aangedaan om naar
De eerste jeep zou ook tot daar komen, boven te klauteren, we gaan er effe een
maar dan blijkt dat deze zich op een kwar-
tier ervoor vast gereden heeft. Paulin gaat
hem met de onze uit de miserie helpen,
Dinsdag makkie van maken. We vertrekken, met
natuurlijk de nodige geweren rondom de
groep, voor een klim van zes uur.
wij blijven ter plaatse en maken foto’s van
de kinderen die ondertussen zijn toege- Het woud aan de basis zit vol dieren, een
stroomd. Via de preview functie laten we ongelooflijk gekrijs en gesjipper, prachtige
dan hun eigen beelden zien, hetgeen bij Bij het ontbijt kijken we uit over het Kivu bloemen. Na ongeveer een uur begint het
de zwartjes tot grote hilariteit leidt. Rond meer, een onnoemelijk grote plas water te regenen, en dan plots te gieten, een
vier uur zijn we voltallig op weg naar in het centrum van Afrika. Onnoemelijk gemiddelde tropische bui belooft ons af
Goma, opnieuw voorafgegaan door onze vervuild ook doordat de zowat vijf miljoen te koelen. We slaan onze overgooiers te-
bewaarengel Camara. randbewoners er ongeveer alles laten in- gen de regen om zowel lichaam als rug-
8. 16 9
De zon laat zich zien om 6u30. Een vredige stilte hangt over de kilo-
meters uitgestrekt ochtend van Afrikaanse natuur. De warmte van de
lava streelt onze koude gezichten. Het wordt iedereen duidelijk waar-
om we in Congo zitten.
zak, en door mijn houten stok, regenkap maal. De hutten bestaan uit twee tegen De zon laat zich zien om 6u30. We klim-
en rugzak, wordt ik al gauw de toverheks mekaar geplaatste golfplaten, waarbij de men terug naar de kraterrand. ‘s Morgens
genoemd. Onze vrienden noorderburen voor- en achterkant is dichtgemaakt. Bin- is het zeer helder en de lava lijkt dichterbij
stappen gewoon verder in een leuk T- nen bevinden zich twee britsen. We be- dan ooit. De jongens zijn gisterenavond
shirtje. sluiten de laatste 10m vol te maken om in laat nog gaan kijken, en toen bleek dat
de krater te kijken. door de getijenwerking de lava ook een
De weg is amper een derde ver of het vat paar tientallen cm gestegen was, waar-
is af, en we hebben ze niet meer gezien. Een onwaarschijnlijk schouwspel voltrekt door het kokende gesteente over de rand
Ze krijgen een gids mee terug. 400$ be- zich onder ons. De krater is ongeveer van de binnenkrater was gaan lopen.
taald voor twee uurtjes wandelen, zelfs 2km wijd, en gaapt 650m steil naar de
voor een niet-Nederlander pikt dat. diepte. De rand is onstabiel, getuige een Iedereen was ongelooflijk onder de indruk
kruisje in betonijzer waar enkele weken van dit natuurfenomeen, blijkbaar het eni-
Hoe hoger we gaan hoe dunner de regen, eerder een Chinese van de afbrokkelen- ge dat echt ‘werkt’ in Congo. De afdaling
en als snel verlossen we ons van onze de boord is afgestort. Beneden zien we wordt dan ook met enthousiasme aange-
kapoten. De zon priemt zwakjes, maar in de krater de vorming van een nieuwe vat. Ondertussen hadden we ook beter
begint toch onze kleren te drogen. Die krater- ik schat 400m in doormeter - waar- kennisgemaakt met het andere koppel, en
worden echter onmiddellijk terug nat, door in een roodkolkende brij staat te koken. Yannick heeft het met het Noorse deel er-
het overmatig zweten. We eten enkel wat Zwaveldampen mengen zich met de nog van constant over de bezienswaardighe-
‘petit-beurrekes’, en tegelijkertijd zien we resterende wolken, en maken ons licht den van dat land. ‘Yeah, I have also been
de vlakte onder ons steeds dieper en die- misselijk. to Norwich, I like Norwich a lot, enzovoort.
per wegzakken. Het wordt nu echt warm, Sindsdien heeft hij Engels geleerd.
en de ondergrond van het pad verandert Vijf vulkanologen doen onderzoek aan de
in rollende lavaslakken, waarop het even- krater; een geluk voor Nathalie, want hun Ann-Christine, de assertieve Belgische
wicht moeilijk te bewaren is. kok was in een vorig leven nog schoen- kant van het paar, laat ons weten dat de
maker. Yannick was zo praktisch geweest militairen in feite alleen maar als afschrik-
Dan begeven Nathalie’s schoenen het één om de verloren zolen mee te brengen, king werken, en dat bij een echte confron-
na één, en met slechts nog de tussenzool in de hoop deze met duck tape of zo te tatie zij hoogstwaarschijnlijk op de loop
moet ze verder. Door vermoeidheid, ge- kunnen vasthechten voor de afdaling. Nu zullen gaan. Een paar maanden geleden
brek aan eten, en te weinig drinken wordt worden ze echter vakkundig aangenaaid hebben twee Italianen dit blijkbaar onder-
het voor Huguette enorm moeilijk onge- en Nathalie moet dus morgen niet op haar vonden, hun resten werden op de vlees-
veer 200m onder de kraterrand. Maar blote voeten naar beneden lopen. markt teruggevonden. Volledig gerustge-
zowel Paulin, als een soldaat, blijven bij steld lopen we verder de berg af.
haar en iedereen geraakt boven als de
avond valt. Het is erg koud, en niemand We passeren een 60 dragers die al het
blijkt hier voldoende op voorzien te zijn. materiaal van de expeditieleden gaan ha-
Enkele sultana-koeken en veel water
brengen Huguette weer bij haar positie-
Woensdag len, maximum 10kg per drager blijkbaar.
Jambo, jambo sana,.....
ven. We zitten nu in de beschuttingen bo- De afdaling gebeurt verder voorspoedig,
ven aan de kraterrand, en onze dragers en we zijn een paar uur later op de plaats
en kok bereiden ondertussen het avond- waar de jeeps ons gisteren afzetten. Ze
9. 18 19
De apathie, waarmee onze chauffeur Louis aan dit spectaculaire on-
geval voorbijraast, toont duidelijk aan hoe dikwijls hij dit soort toe-
standen reeds gezien heeft.
blijken er niet te staan, en we zien Paulin Card kunnen afhalen, en het wisselen verteren. en hij drijft de snelheid op de pisten op opgegeven. Verder staat er een diepvriezer, waarvan
met een moto wegrijden. Wanneer ander- van EURO’s, komen we tegen de avond We rijden Goma uit voor de tweede keer, tot soms 130km per uur; we nijpen ons het ooit gesloten deksel werd omgewron-
half uur later de jeeps, en Paulin, terug aan het geld. Paulin doet of hij het alle- nu definitief. Ronde punten - waarop door kontje dicht. We scheuren door dorpen We doen nog vijf uur over de laatste gen om er in te geraken, maar dat ook
komen, horen we dat ze aan de ‘péage’ maal geregeld heeft, en verdwijnt om een borden nochtans duidelijk de te nemen vol spelende kinderen tegen een snelheid 80km, en het is bijna negen uur als we nooit werd teruggeplooid.
werden vastgehouden. jeep, proviand, en ik weet niet wat nog te kant wordt aangegeven - worden in beide waarbij nooit meer iets kan gecorrigeerd in Butembo aankomen. We zien dat het
organiseren zodat we alsnog zaterdag in richtingen genomen; het is hilarisch. Ge- worden, verscheidene kippen laten het een grotere stad is, en overal zijn wegen- Ik voel me verplicht om een biertje te be-
Kort na de middag komen we toe in hotel Kisangani zijn. Zondag vertrekt onze boot durende de eerste paar uur nemen we de leven, en hoe dikwijls we ook vragen om werken aan de gang. De laatste stukken stellen, voor Nathalie die op dat moment
Linda, genieten we van de lunch en de daar immers. weg richting Bunagana opnieuw. We vor- iets trager te rijden, tien minuten later zit rijden we tussen graafmachines door, die alleen bij me is, blijkt na het opvragen van
douche, en zien we uit naar een rustige deren maximaal 40 km per uur, en moe- hij terug op zijn schema. in het donker onwezenlijk oprijzen. Dan 10 geafficheerde drankjes of zo, uiteinde-
namiddag om mijmerend over het Kivu ‘A demain, mr Frank, on part à 9 h’... ten er vandaag 360 doen. Het wordt nog slaat de chauffeur een klein poortje in, lijk alleen water beschikbaar. De fiere ma-
meer te ogen. Paulin maakt hier vlug een leuk. We sjeezen door Virunga park, waarmee waarachter een groot binnenplein uitgeeft nager verlaat ons met een brede glimlach
einde aan. we door de ‘goudron’ – ‘negers’ voor ge- op een zeer typisch hotel. Matthias zet die meer licht geeft dan de kerstverlich-
De zoveelste dertigtonner toont aan wat asfalteerde weg - ons gemiddelde wat onmiddellijk de toon door bij het uitstap- ting, ik slurp nog even aan het lauwe bier,
We zitten met zijn allen op het terras rond er gebeurt als remmen het in een afda- kunnen optrekken, maar we van de die- pen te zeggen dat dit de verschrikkelijk- en Nathalie neemt haar water mee naar
een paar tafeltjes, biertje, wijntje,.... als hij
komt binnengelopen en me uit het gezel-
schap weghaalt. ‘M’sieur Frank, problè-
Donderdag ling begeven, en ligt half van de weg, de
trekker onderste boven, en de achterste
oplegger dubbelgevouwen naast de voor-
ren weinig kunnen zien. Enkel wat orden
gazellen vallen ons in het oog in dit park,
dat bijna de helft van België groot is.
ste dag uit zijn leven geweest is; de arme
gast weet niet wat ons de volgende dagen
nog te wachten staat.
de eetzaal. We laten het bar-terras voor
wat het is, en we horen ’s morgens van
Axel dat er later op de nacht nog duchtig
mes’, alsof we dit nog niet aan zijn gezicht ste. Er is tevens weer een groot stuk re- gevochten is.
gezien hadden. genwoud verloren gegaan. De apathie, Nathalie is het eerste slachtoffer van de Het hotel is gebouwd ergens in de jaren
waarmee onze chauffeur Louis aan dit gevreesde diarree; het duurt nog tien mi- vijftig, heeft de typische koloniale toetsen,
Hij vertelt me dat - om de reis van hier Om 10u is iedereen daar, en beginnen spectaculaire ongeval voorbijraast, toont nuten voor we Louis tot stoppen kunnen veel donker hout, en je kan zien dat hier
naar Kisangani aan te vatten - er 3700 $ ze onze zakken naar het busje te dragen. duidelijk aan hoe dikwijls hij dit soort toe- bewegen, en het kan slechts heel kort. ooit de begoeden uit Congo hun geld ge-
nodig is; de enige die dat geld kan vrij-
maken is meneer Michel van Go Congo,
en ‘il est sur la fleuve....’ en dus onbereik-
Wat we te zien krijgen, is niet te geloven.
Het busje Toyota Hiace dat er staat zou bij
ons zelfs op de schroothoop geweigerd
standen reeds gezien heeft.
Louis is dan ook een geval apart. Hij heeft
‘Niet veilig hier ‘, zegt hij kort. Van onze
andere begeleiders horen we weinig, ze
sjokken als poesjenellen mee van put tot
laten hebben. Maar daar houdt het op, en
het is echt spijtig om weer te zien, hoe dit
allemaal door gebrek aan onderhoud ver-
Vrijdag
baar. Maar, zegt hij, Michel heeft ook voor worden. Zelfs bij mij lukt het nog amper de autoriteit van een legertje negers al- put. gaan is tot een derderangshotel.
een oplossing gezorgd. Ik schiet het geld om iets van positivisme op mijn gezicht te leen voor zich, zijn ogen zitten uitermate
voor, en zij betalen me in Kisangni terug. krijgen, en bij de anderen hoor ik de ‘hier geconcentreerd op elke put in de weg. Ik In de late middag hebben we reeds 280km We krijgen nog eten, maar moeten direct
Simpel. krijg je mij niet in’-s veelvuldig vallen. kan hem via de achteruitkijk spiegel ob- gedaan, en we schatten er rond 18u te bestellen. Het gaat nog wat duren, en Doodop zijn we in slaap gevallen in art
serveren, en daarin kijkt hij nooit. De man zijn. De piste verslechtert echter ziender- daarom leidt de manager ons voor naar deco stijl bedden, waarop spreien liggen
Als je ze dan vertelt dat je zoveel cash De twee Cobra stickers verraden niet en- rijdt als in een trance. Tijdens controles is ogen, voorzichtig moeten we grote kuilen een bar-terras, waar hij zichtbaar fier op die zelfs mijn grootmoeder verouderd zou
niet op zak hebt, dan krijg je zo van die kel welke bende dit busje voor drugtrans- hij het die de zaken regelt, en als iemand omzeilen, regelmatig zitten we minuten is. We belanden inderdaad op een terras, gevonden hebben. Ontbijt in de tuin blijkt
ogen te zien waarmee je heel Goma kan port gebruikt heeft, maar ook haar Indiase overdrijft bij het vragen naar geld om door in de uitlaatgassen van trucks voor ons, maar daar houdt elke vergelijking op met te kunnen volgens de manager, die sinds
verlichten. No problem, dan vertrekken historiek, en het lijkt dan ook of gans Indië te mogen, dan boort hij met zijn ogen de die ons al dan niet moedwillig ophouden. onze verwachting van Cuba Libre aan het gisteren zijn mond nog niet heeft toe ge-
we maar een dag later. Bij wat doorpei- hier minstens één keer in gepasseerd is. persoon in kwestie de grond in; eerlijk- Louis stuurt het busje - dat blijkbaar ook zwembad. Het is een koterij, die opgevro- kregen, en de rest van het personeel gaat
len, wordt duidelijk dat Monsieur Michel er heidshalve moet ik ook zeggen, dat dit geen 4x4 is - moedig, en zelfs modder- lijkt wordt door de meest wansmakelijke met tegenzin aan het verhuizen.
morgen ook niet zal zijn, maar dat is voor In dit wrak zullen we dus drie dagen door- al eens gepaard gaat met een scheldpa- poelen die Belgische kikkers jaloers zou- kerstverlichting ooit, in één kot spelen wat
Paulin nu weer iets te ver vooruitdenken. brengen, samen met de gids, de chauf- rade, waarin zijn opponent dan helemaal den maken, worden zonder vastzitten ge- negers halfdronken toppenbiljart, en een Fier wil hij ook de apen in de tuin laten
Onze rustige middag geraakt vervuld met feur en twee mecano’s, en alle bagage. ten onder gaat. nomen. Dit kan niet iedereen zeggen, en ander herbergt een bar waarachter twee zien. Vol verwachting om eindelijk nog
alternatieven, maar met de duizend dollar Het schokt in gang, en niemand gelooft om de paar kilometer komen we wel één of drie flessen op het schab staan, als we eens wat dieren te zien volgen we de man
die ons nog rest, 500 die we via Master dat dit nog 1000km Afrikaanse weg kan Zijn handen zitten om het dikke stuurwiel, of ander voertuig tegen dat de strijd heeft de dertig lege niet meetellen. een tweede keer. Hij brengt ons voor een
10. 20 9
Een man in militaire outfit komt op ons af, maximum 1m50 groot, een
gezicht ooit opengehaald vanaf de rechterbovenlip, over wang en oog,
in zijn handen een geweer met de loop vooruit.
kippenkot, waarin een baviaan en één of opgegeven, zodat al mijn controle over de doorrijden. Een paar uur voordien was geven niets, en de man vertrekt duidelijk die beweert dat hij de chef van het dorp is, vijf uur door te rijden naar Kisangani. Een
andere kleine slingeraap gevangen zit- snelheid van Louis finaal weg is. Relatief een rebel door het dorp gereden, en had niet begrijpend dat zelfs God geen goede en dat het ons veel geld gaat kosten om heel verhaal dat de chauffeur en staff
ten. De apen zijn niet echt gelukkig als ze te hard rijden op een bepaald type weg, er koudbloedig een jongen doodgescho- pasmunt is voor deze blanken. de controle te passeren. maar voor drie dagen gecontracteerd is,
ons zien, maar van alle kanten worden er is een metafoor die niet aan hem besteed ten. Terreur heet dat, of: “je zal niet verge- en dat een extra dag in het natuurpark
foto’s gemaakt. is. Wanneer we gaan tanken, blijkt er ook ten dat we er nog steeds zijn”. De ambtenaar die Paulin had meege- Wat ik tot dan geleerd had, was zeker zo blijven geen optie is. Ik overrule hem, en
een probleem te zijn met de tank; het troond, had 140 dollar gevraagd om onze weinig mogelijk statements maken, behal- zeg dat hij maar zijn plan moet trekken.
We zetten ons aan het ontbijt in de tuin, duurt volle tien minuten om er acht liter Op de middag hebben we een groot deel paspoorten terug te geven, een telefoon- ve dan wat complimenten. Ik bewierook Maar ik heb meer opposanten.
het is prachtig weer, en het slingeraapje in te krijgen. van de 200km gedaan, de bus ambiance tje van Paulin naar de plaatselijke gou- dan ook de goede job die ze doen, en ver-
kan dus uit het hok. Eerst behoedzaam, zit dus goed. We tanken tijdens de lunch – verneur bracht geen aarde aan de dijk. geet in te gaan op hun vraag naar geld. De zonen willen het deel met het busje zo
maar later frank, begint het aan de ter- Plots is er een mooie geasfalteerde weg: of wat daar moet voor doorgaan. Tanken Pas wanneer iemand in Kinshasa zich De chauffeur en de gids zijn met andere vlug mogelijk achter de rug, en er wordt
rorisatie van onze tafel. Een neger, die door de vele controles schieten we ook wil zeggen dat twee negers met evenveel telefonisch moeit, wordt gedeald voor tien controleurs verdwenen in een hutje, dus familieraad gehouden. Een locaal restau-
de tuinman blijkt te zijn, komt ter hulp, en daar niet op en deze 60km duren ook grote open tobben benzine komen aan- dollar. Achter Paulin volgt onze ‘slicke’, hij daar kunnen we niet op rekenen. We win- rant met de overmoedige naam ‘Eden’
de rest van ons ontbijt wordt opgevrolijkt anderhalf uur. Het landschap is prach- gesleurd, waarin via een tuinslang en het slaat hard op het busje waarin ik onder- nen minuten. Twee pygmeeën, mannekes wordt hiervoor ons bruggehoofd. Per-
door een zwarte die de hele tuin door ach- tig, zeer vruchtbaar, en doet wat denken hevelprincipe, de hele inhoud in onze tank tussen zit, en maakt – terwijl hij mij koud waartegen onze soldaat van anderhalve soonlijk wilde ik een dag rust inlassen, zo-
ter een slingeraap aan zit. aan de Bourgognestreek. We passeren belandt. Voor wie het hevelen begrijpt, de recht in de ogen kijkt – een horizontale meter een reus leek, vervoegen het ge- wel voor ons, maar vooral voor de chauf-
ranches, zien Europees lijkende koeien, tob moet dus hoger dan de tank, hetgeen beweging met zijn duim langs zijn nek. De zelschap en ook zij nemen de woorden feur. Beslist wordt morgen om 6u naar de
We verlaten Butembo na negenen, en niets doet vermoeden dat dit Congo is op ervoor zorgt dat een grote klots benzine soep wordt nooit zo heet gegeten. ‘chef’ in de mond, terwijl ze met de hand Okapi’s te gaan kijken - de bezienswaar-
rijden tussen de ondertussen in gang ge- bepaalde momenten. De weg is inmid- over één van onze mecaniciens gaat. Na op zichzelf wijzen. Ik vraag beleefd wie nu digheid van het park - en dan de rit vol te
schoten mastodonten door naar Epulu, dels terug overgegaan in een piste, en de geur van stof, oud vet, en zweet, heb- Volgens Louis is het meer dan 200km uiteindelijk de chef is, en er ontspint zich maken tot Kisangani.
200km verder volgens Paulin. Bij het bui- we tsjokkelen voort. De eerste huizen van ben we de volgende paar uur ook recht op naar Epulu; verder zwijgt hij. We troosten een verhitte discussie tussen hen.
ten rijden van de stad wordt op westerse een volgend dorp worden zichtbaar, en benzinedampen in onze kar. ons door te zeggen dat een extra 20 of 40 We krijgen een lekker locaal maal voor-
manier een brug aangelegd. Diep in een Louis houdt plots halt. km het nu ook niet zullen uitmaken. Weer We stappen in het busje, rijden door en geschoteld, waarbij we vergezeld worden
jas gestoken staat één man vijftig negers Een immigation officer passeert onze bus. een wegversperring, de zoveelste. Maar laten hen voort uitmaken wie het opper- door de 17-jarige, redelijk intelligente
leiding te geven: aan zijn rijsthoed te zien 200m voor ons staat een groep woeste Hij is jong, knap, prima verzorgd en begint de sfeer wordt wel grimmiger, en wanneer hoofd nu wel is; ik krijg naar mijn voeten zoon van de directeur van het park; het
duidelijk een Chinees, de nieuwe koloni- mensen, die de weg versperren met een gesprek. Iets in zijn ogen vertrouw ik we hier uitstappen komt er een man in van mijn zonen dat ik veel te gevaarlijk was hem duidelijk aan te zien dat hij ge-
satie is begonnen. brandend hout en banden. Een halve mi- niet, hij is te ‘slick’. Hij vraagt naar onze militaire outfit op ons toe. Hij is maximum in discussie gegaan ben, een mens mag hoopt had dat we morgen de dag in zijn
nuut kijken onze groep en zij mekaar in paspoorten, en ik roep Paulin erbij. Paulin 1m50 groot, draagt een geweer dat bijna nooit eens geen lol hebben. park zouden doorgebracht hebben.
Het busje houdt, tegen alle logica in, de ogen, ons busje stoomt van de span- verdwijnt richting een bureelgebouw een even groot is als hijzelf, maar wel met de
stand. Het heeft vijf rijen zetels, waar- ning en adrenaline. Dan, voorzichtig en paar honderd meter verderop, onze pas- loop vooruit. Zijn gezicht is ooit openge- De weg wordt verder gezet. Nog lang.
van de achterste is benomen door onze afgemeten, klaar om direct in achteruit poorten inclusief, en we zullen hem pas haald vanaf zijn rechterbovenlip, over Uiteindelijk maken we die dag 400km vol,
bagage. De voorste vier dragen elf men- te schakelen, zet Louis de bus opnieuw een half uur later terug zien. wang en oog. Dat heeft hierdoor de kille en zelfs ik kon er niet meer mee lachen.
sen, de beenruimte is dus navenant.
Tussen mijn benen ligt een volledig stel
springveren, en overal verspreid onder
stapvoets in gang, en meter per meter na-
dert hij behoedzaam de meute. Hij stopt
op 15 meter opnieuw, enkele woeste-
Een gebedsprofeet heeft zich bij ons
groepje gevoegd, en deze begint hardop
uitstraling van een haaienoog gekregen.
Ergens aan zijn voorhoofd stopt het litte-
ken. Het is duidelijk dat dit niet gebeurd is
Ik confronteer Paulin met het verschil in
kilometers. “C’est un oubli m’sieur”, zijn
antwoord, en daar moesten we het mee
Zaterdag
de banken zit wel wat gereedschap. lingen stappen op ons af. Ze roepen en te bidden voor ons arme blanken; hij slaat door een plastisch chirurg. doen.
De raampjes gaan voor het merendeel schelden, Louis zegt eerst niets. Dan, op ogen en handen ten hemel, en de bende
open, hetgeen het stof vooral op de ach- zijn kalme autoritaire manier, twee drie kinderen die ons kwamen bekijken, appre- Hij snauwt ons wat we hier komen doen, We zitten dus in Epulu, in een park, waar-
terste banken vrij spel biedt. We bruinen woorden, waarop onze opponenten hem ciëren zijn stijl met volle teugen en grote en dat hij voor de veiligheid zorgt, en in in bungalows staan om te overnachten. Okapi’s zijn mooie dieren. We hadden ze
zonder zon. ook wat toegooien. Een normaal gesprek ogen. Na vijf minuten komen zijn handen zijn toon legt hij duidelijk dat wij als ‘onvei- Ik probeer Paulin te vertellen dat we hier wel graag in vrijheid gezien. 35 dollar kost
begint van een tweetal minuten, waarna uit diezelfde hemel, en vragen plots om ligheid’ gecatalogeerd worden. Dan komt naartoe gekomen zijn om de natuur hier het bezoek, en in de zoo van Antwerpen
De snelheidmeter heeft het ondertussen de menigte zich openzet, en we kunnen het slijk der aarde. We zijn al bekeerd, er een man bij, gekleed als een vagebond, te bekijken, en dus niet om morgen om zie je ze beter. We krijgen vijf minuten uit-
11. 22 23
Als een koe die drie dagen geen gras kreeg, verdwijnt het ene blad na
het andere in zijn bek. We zitten niet enkel met een vermoeide, maar
nu ook met een gedrogeerde chauffeur.
leg, en dat is het. Zelfs de opzichter wordt deze bijverdienste. vindt. En dan weer volle concentratie. De zaken zijn niet goed geweest, en er terug is, besluit ik - tegen de zin van alle binnen met de reisverantwoordelijke voor
er slecht van, dat is duidelijk aan hem te wordt veel geld gevraagd om ons door te medereizigers - op onderzoek uit te gaan. Kisangani, die luistert naar de toepasse-
zien. Gelukkig zitten er meer apen in de We naderen de controlepost die de grens Ik vraag nog eens om toch de pieken uit laten. We zijn duidelijk de laatste grote vis In de schemer zie ik hoe één van de con- lijke naam ‘Soleil’. Hij straalt dan ook als
bomen, dan Okapi’s tussen de hekken, van het park markeert. Zoals steeds is hij de snelheid te laten; iedereen houdt het vandaag. Het is ook heel moeilijk om te troleurs van de vorige controlepost, ook de zon wanneer hij binnen komt, zet zich
zodat we toch nog een bisnummer krijgen gesloten, twee ijzeren lage tuinpoorten hart vast voor het eigen leven, maar ik zien wie er aan de touwtjes trekt, maar er hier aanwezig is en duidelijk het beleid mee aan tafel, en doet wat aan small talk.
voor ons geld; waarschijnlijk hebben die doen dienst als bareel. Ons busje ver- voel me nog eens extra verantwoordelijk zijn er wel verschillende. Een grote neger maakt. Louis moet een tweede keer af- Of we een goede reis gehad hadden?
apen ooit ook die dollars betaald om het traagt, en we zien een zwaar gesticule- voor de ganse groep, niet in het minst de met een badge van natuurbehoud komt dokken. Geen antwoord. Come to the point, man!
park te zien. rende wacht, in een kanarie geel pakje, meisjes. Tevens wil ik het niet meemaken naast ons busje staan, wanneer Paulin en Wanneer kunnen we onze riviercruise
ons al fluitend naar de kant drijven. Hij dat we een kind aanrijden, in de eerste Louis al in de administratie hut verdwenen Het wordt me duidelijk hoe moeilijk het aanvatten?
Het tweede grote evenement dat er te vertikt het om dit uit zijn mond te halen, en plaats voor het kind zelf, maar ik ben ze- zijn. En of we onderweg mooie aankopen voor deze man moet zijn om dit vol te
doen is, is gaan jagen met de pygmeeën; op al onze vragen krijgen we alleen maar ker dat ook wij nadien zullen gelyncht wor- gedaan hebben? Olifantentanden? Neus- houden. Als beroeps doet hij meermalen Dan verandert de mimiek van Soleil alsof
maar dat werd ons zelfs door te park- gefluit terug, in alle toonaarden. Hard flui- den. Het brengt geen aarde aan de dijk. hoornpoeder? Zit dat al in jullie valiezen? deze weg, en heeft hij waarschijnlijk al- zijn tweede naam ‘Tristesse’ was. Pau-
wachter afgeraden, omdat het enige wat ten is kwaad, lange halen betekenen dan tijd met diezelfde mensen te maken. Hij lin volgt hem hierin, en dat problemen-
ze al eens vangen niet meer is dan een weer dat we van richting moeten verande- Erger nog, de vermoeidheid begint na de Het laatste wat je nu wil is alle valiezen moet dus steeds een evenwichtsoefening gezicht van hem begonnen we stilaan te
dode muis. Na onze confrontatie met deze ren. Onze kanarie wordt bijgestaan door eerst twee dagen door te wegen, maar uitladen, doen onderzoeken door een maken over de afkoopsom: teveel en het herkennen. Er was opnieuw, of nog altijd,
mensjes gisteren waren de vrouwtjes in twee anderen, de ene in het blauwe pak daar heeft onze Congo Senna snel wat op paar vieze negerpollen, en dan terug al- wordt niet meer rendabel, te weinig en hij het geld probleem, het is morgen zondag
ons gezelschap trouwens vierkant tegen, van de Congolese politie, de andere in de gevonden. Aan een winkeltje worden wat les inladen; ik stap uit en trek naar de wordt wel een keer genekt. waardoor de laissez passez papieren
ze vonden het maar grellige mannekes. meer groene tinten van de parkwachters, bladeren gekocht die een effect hebben kraampjes die onafscheidelijk zijn van voor het schip niet in orde zijn, en verder
lees soldaten. van koffie volgens Louis, en als een koe deze controles. De man volgt mij, en blijft Opnieuw krijgen we een mentale deuk, hebben we 1250 liter benzine nodig, en
Nadat ons nog wat handwerk van hen die drie dagen geen gras kreeg, verdwijnt schaapachtig praten over de belangrijke het duurt nog twee uur voor we het hotel die zijn er in Kisangani niet te vinden. Na
werd aangeboden aan woekerprijzen, Deze laatste twee kunnen wel spreken, het ene blad na het andere in zijn bek. We rol van het natuurbehoud. Ik stel hem bereiken, en we moeten ons spoeden om dit heuglijke nieuws kan ik nog een laatste
besluiten we uit het ruime aanbod van maar onze gele kan het niet nalaten na zitten niet enkel met een vermoeide, maar dan de vraag wat ik hier kan kopen om nog eten te krijgen. Het is het beloofde maal mijn kalmte bewaren, en vraag wan-
eetgelegenheden opnieuw ‘Eden’ aan elke zin van de andere twee, nog eens nu ook met een gedrogeerde chauffeur. mijn honger te stillen, en het lukt: hij kan hotel aan de rivier, maar tussen de twee neer hij denkt dit in orde te krijgen. ‘J’ai
te doen voor het ontbijt. Kwestie van de een schrille fluittoon te laten horen ‘Zo is zich nu profileren als de persoon die de ligt een rede van vervallen magazijnen en aucune idée’, was het trieste antwoord
maag te stabiliseren voor 460km putten het’. Louis laat het fluiten over zich gaan, Het eerste dat er moet aan geloven is een blanke heeft aangezet tot kopen, en ar- stinkende vishopen. We zij uitgeput na van Tristesse, en toen was het restaurant
naar Kisangani. Vermits de laatste con- en beantwoordt blijkbaar de stompzinnige slang die de weg over kruipt; vanaf nu rogant snauwt hij naar de marktkramers drie dagen van 12u en meer in het busje, even te klein. De zon die vijf minuten ge-
trolepost voor Kisangani om 18u gesloten vragen, die enkel het voorspel vormen tot weten we met zekerheid dat twee stukken om eten voor ons. We kopen bananen en de agressiviteit en corruptie onderweg, en leden binnenkwam, kreeg onze frustratie
wordt, hebben we maximaal 12u om dit waar het om gaat: hoeveel dollars gaat slang apart niet leefbaar zijn. winnen tijd, de administratie is voltooid en iedereen loopt op zijn tandvlees. en miserie van de laatste vijf dagen over
vol te maken. het kosten om door te mogen. Hoewel we in het schemerdonker rijden we de con- zich heen, en hij sakkerde en kermde dat
geen Swahili verstaan, werd onmiddellijk De weg is ronduit slecht, onbegrijpelijk trole door. Er werd ons van dan af asfalt De jongelui zitten al aan tafel, als wij het hem dit nog nooit overkomen was. Hij
De taferelen onderweg blijven surrealis- duidelijk wanneer die vraag gesteld werd, voor een piste naar de derde stad van beloofd, dus hopen we binnen een half restaurant binnenkomen. Buiten ons is er kreeg van mij tot morgenmiddag 12 u om
tisch. We zien een dubbele oplegger van Louis schiet in een al dan niet geveinsde Congo. Regensleuven van wel een halve uur in het hotel te zijn. niemand, de plaats is zoals we er al veel een plan B uit te werken. Onze gidsen
30 ton, waarvan het hele motorblok ge- colère, de drie musketiers deinzen terug, meter diep groeven in de weg. Telkens gezien hebben, vijftig jaar geleden top of vertrekken met de opdracht.
woon uit de truck genomen is, zodat er de gele zijn fluit valt bijna uit zijn mond, we een tegenligger passeren, gaan als op Één kilometer verder worden we opnieuw class, maar nu volledig onderkomen en
van verschillende kanten aan kan gewerkt waarbij het een gorgelend geluid maakt in commando alle raampjes toe, maar des- gestopt, nu door de politie; ze doen ui- vervuild. ‘Palm Beach’ is de naam van het Veronique zit er volledig door; zij heeft, in
worden. Dit zou in België voor de ultieme het daarin de laatste vijf weken opgesla- ondanks zitten we van boven tot onder termate moeilijk over de papieren van hotel, en wij hebben plaats genomen in tegenstelling met onze zonen, nog geen
file zorgen, hier begrijp je niet hoe ze zo’n gen speeksel. onder het rode stof. Elf stinkende men- de auto. Dit blijkt het enige van de auto restaurant ‘Le Palmier’. enkele ervaring met dit soort toestanden,
300 kg motorblok er in en uit krijgen. Twee De poort gaat open, en we rijden verder sen, sfeer diepvries minus 25. dat in orde is, maar toch wordt Louis ge- is de laatste dagen bekeken en betast
kilometer verder staat dan weer een auto, zonder te betalen. Een kleine, korte schit- vraagd om uit te stappen, en verdwijnt hij We bestellen wat eten - wat er is, want geworden door half Congo, met in haar
die tot onze eindbestemming wil gesleept tering via de achteruitkijkspiegel In de We bereiken de controlepost op 20km met de mannen achter de hutten aan de ook uit die kaart blijkt het meeste reeds achterhoofd de goede raad van iedereen
worden. Gelukkig is Louis niet in voor ogen van Louis verraden dat hij dit leuk voor Kisangani om half zes, juist op tijd. kant. Wanneer hij na tien minuten nog niet ettelijke jaren uitverkocht - en Paulin komt in Belgenland dat het hier rondloopt van
12. 22
Hij heeft de slechtste voormiddag van zijn leven gepasseerd, want ook
hij krijgt het benodigde geld voor de riviertocht niet los. De zoveelste
nederlaag wordt onze westerse mentaliteit teveel...
verkrachters van blanke blonde jonge punt uit de massa. telgasten, vraagt de eigenaar vijf dollar
vrouwen. Ze is OP, en begint te wenen. voor een zwembeurt, en dat zaakje loopt
Matthias, die het zoals iedereen moeilijk Ik heb de nacht kunnen nadenken en de de zondag. Tegen 5u zit het dok dan ook
heeft, zit tussen twee vuren: zijn lief en situatie even op een rijtje kunnen plaat- vol met internationale lijven van zaken
de groep, en hij vraagt schokkend of we sen. We moeten ten laatste dinsdag in doende Indiërs, oud-kolonialen, Italianen
het erg zouden vinden indien ze vanaf Mbandaka zijn voor ons vliegtuig naar die voor de UN werken, en wat lokale
hier het vliegtuig nemen en naar België Kinshasa, dus we hebben acht dagen bourgeoisie.
terugkeren. Ik antwoord dat ik dat erg zou of zo. Van hier naar MBandaka gaan via
vinden, niet dat ze dat willen, maar het is land is geen optie, er zijn gewoon geen Soleil blijkt een man van zijn woord. Hij
gewoon erg. Mijn woorden komen hard wegen. Dus: vanaf hier ofwel de boot, of- pikt de vier van ons op die in zijn om de
aan, ik had ook niet meer de kracht om wel vliegtuig. Sms’en met het thuisfront boot te bekijken, en voor een rondtoer van
bepaalde nuances in te bouwen, en heftig leert ons weinig, omdat de binnenlandse de stad. Langs de boord van de Congo
schreiend verlaat Veronique de tafel, op vluchten in Congo niet geafficheerd zijn. rijden we maximum 500m, naar de plaats
de voet gevolgd door Matthias. Maar we zijn kordaat: we moeten vanmid- waar onze cruiser ligt; we moeten eerst
dag een piste krijgen die we vertrouwen, door een oud pakhuis, en lopen dan de
Het eten wordt opgediend - op één na al- of we pakken onze bagage richting huis. boord naar de rivier af, over de grootste
lemaal spaghetti - en Yannick biedt aan vetzakkerij die een mens zich kan voor-
dit naar hun kamer te brengen. We eten We gaan zonnen aan het zwembad, le- stellen. Tussen vijfentwintig andere prau-
in een bedrukte sfeer, niemand weet het zen, duiken,.... Koude dranken zijn er niet, wen ligt een wat langer scheepje, dat je
nog. Huguette komt met de enige echte de ganse zondag wordt de elektriciteit in met veel moeite kunt omgetoverd zien tot
oplossing, laat ons gaan slapen, we zien Kisangani afgekoppeld, dus geen airco, iets waar we zeven dagen de Congo mee
morgen wel. Hopelijk brengt de nacht geen diepvries of ijskast. Maar we vinden afmoeten. We zwijgen, en houden onze
raad. Ik ga me nog even verontschuldi- dat allemaal het minst erge. commentaar voor later.
gen bij Matt en Vero, deze laatste blijkt al
uitgeput te slapen. Soleil is op tijd, en hij licht het 7-daags De citytrip beperkt zich tot een half uur,
programma van de boot toe, ze zijn ver- want veel meer dan een stad die een
zekerd dat de benzine er zal zijn, morgen aanblik geeft alsof er juist twee jaar oor-
worden de aankopen gedaan, en in de log gewoed heeft, is Kisangani niet. De
namiddag varen we af. Soleil beschrijft de derde stad van Congo, en niet één ge-
boot, er blijkt een toilet en douche op te asfalteerde weg. Het beeld van de eerst
Zondag zijn, de kapitein heeft 16 jaar ervaring op
de Congo-stroom, etc, etc,.... het zit goed
en we kopen het. Gezien we nu habitué’s
missionaris wordt vol trots getoond: een
afgebladerde buste van maximaal 50cm
hoog. Het huis waar Stanley gewoond
zijn, vragen we de boot te checken, ok dat heeft en overleden is, hoewel er 1925
kan om 4u. Tot straks Soleil! opstaat, volgens ons was de man dan al
ettelijke jaren dood, maar we doen niet
De dag kondigt zich althans wat het weer We gaan met onze activiteiten verder, en moeilijk. We doen nog een blitzbezoek
betreft goed aan. We zijn allemaal uitge- het wordt heet in Kisangani. De tempera- aan de stroomversnelling ten zuiden van
rust, het hotel is basic, maar beschikt over tuur loopt zoetjes over de 35°, en zowat Kisangani – Stanley falls –, die maakt dat
een zwembad - later blijkt dit het enige te gans de stad heeft de weg naar het enige de Congo maar tot daar bevaarbaar is, en
zijn in Kisangani - en het geeft een rust- zwembad gevonden. Bij gebrek aan ho- worden hierbij op de voet gevolgd door
