1. Trong điều kiện ngoại bào ngoài chúng có thể tồn tại lâu dài ở trạng thái đại phân tử hóa
học không sống và có hoạt tính truyền nhiễm.
Theo nhà virut học A. Lwoff (1966) thì virut khác biệt với các sinh vật khác chủ yếu ở
chổ chúng chỉ có một loại axit nulceic, hoặc là ADN hoặc là ARN, có thể tiến hành tái
tạo axit nucleic nhưng không thể sinh trưởng, không phân cắt thành hai phần đều nhau,
không có các enzim tham gia vào trao đổi năng lượng, không có riboxom của mình.
Vật chủ của virut bao gồm động vật, thực vật và vi khuẩn. Vi vậy virut cũng được phân
loại theo vật chủ của tế bào mà chúng ký sinh là virut động vật, virut thực vật và virut vi
khuẩn. Nhiều virut động vật có thể nuôi cấy được trong mô hoặc tế bào. Nuôi cấy tế bào
là rất cần thiết cho việc nghiên cứu virut. Đối với virut vi khuẩn người ta dùng các vi
khuẩn chuẩn thuần khiết để nuôi cấy chúng trên môi trường lỏng hoặc môi trường thạch.
Khi tế bào bị nhiễm virut có thể quan sát thấy dưới kính hiển vi quang học một đám lớn
các hạt virut tập hợp lại với nhau tạo ra các thể bao hàm. Các vết làm tan vi khuẩn trên
bản thạch đĩa gọi là vết thực khuẩn mắt thường cũng nhìn thấy được. Đó cũng là một tập
hợp rất lớn các virut. Thể bao hàm có hình thái và kích thước không giống nhau. Đa số
nằm trong tế bào chất của vật chủ nhưng cũng có một số ít nằm trong nhân tế bào. Có lúc
thể bao hàm vừa tồn tại trong tế bào chất vừa tồn tại trong nhân.
4.3 HÌNH THÁI VÀ CẤU TẠO CỦA VIRUT
4.3.1 Kích thước và hình dạng của virut
Virut có kích thước rất nhỏ dao động từ 5-300nm (1nm=10-9
m), nên không không thể quan
sát thấy virut qua kính hiển vi quang học. Muốn quan sát hình thái và đo kích thước virut
phải sử dụng kính hiển vi điện tử và các kĩ thuật phụ trợ. Virut có bốn hình dạng chủ yếu là
hình khối, hình khối cầu, hình que và hình tinh trùng (hay hình nòng nọc) (hình 49).
4.3.2 Cấu tạo của virut
Thành phần chủ yếu của virut bao gồm axit nuleic được bao bọc bởi vỏ protein và ở một
số virut còn có một số phân tử các.
4.3.2.1 Axit nucleic (lõi)
Axit nucleic là cơ sở lưu trữ, tái tạo mọi thông tin di truyền, vì vậy là thành phần quan
trọng của mọi virut. Virut có nhiều loại hình axit nucleic và là cơ sở phân tử để phân loại
virut. Các loại hình axit nucleic của virut được phân biệt dựa trên mấy điểm chủ yếu sau
đây: (i) AND hay ARN, (ii) Chuỗi đơn hay chuỗi xoắn kép, (iii) Dạng sợi, dạng vòng kín
hay dạng vòng hở và (iv) Hệ gen là một, hai hay nhiều thành phần.
42