1. Wayang Golék
Wayang
Wayang mangrupakeun bentuk téater rahayat nu populér pisan. Masarakat mindeng
ngahubungkeun kecap "wayang" jeung "bayang", dumasar pintonan wayang kulit nu
mintonkeun hirupna bayangan/kalangkang wayang dina layar. Di wewengkon Tatar Sunda, nu
pang populérna mah wayang golék.
Wayang golék aya dua rupa: wayang golék papak (cepak) jeung wayang golék purwa. Iwal ti
wayang wong,pintonan wayang dimaénkeun ku dalang nu mingpin pintonan sakaligus
ngalagukeun suluk, nyoarakeun antawacana, ngatur gamelan, ngatur lagu, jsb.
Tumuwuh
Sakumaha alur carita pawayangan umumna, dina pintonan wayang golék ogé biasana boga
lalakon-lalakon anu boh galur atawa caranganana dicokot tina carita Ramayanajeung
Mahabarata kalawan migunakeun basa Sunda nu diiring ku gamelan Sunda (saléndro), nu
diwangun ku dua saron, peking, selentem, bonang, bonang rincik, kenong, sapasang goong
(kempul jeung goong), ditambah kendang (hiji kendang Indung jeung tilu kulanter), gambang
jeung rebab.
2. Ti taun 1920-an, salila pintonan wayang golék téh teu weléh dibarengan sindén. Malah harita
mah sindénna bisa leuwih kawentar batan dalangna, utamana nalika jaman Upit Sarimanah
jeung Titim Patimah taun 1960-an.
Dina pintonan wayang golék, lalakon nu ilahar dipintonkeun nyaéta lalakon carangan,lalakon
galur mat teu pati mindeng. Ieu bisa dijadikeun cicirén kaparigelan dalang dina nyiptakeun
lalakon carangan nu alus tur matak dipikaresep. Dalang wayang golék nu kawentar di antarana
Tarkim, R.U. Partasuanda, Abéng Sunarya,Entah Tirayana, Apek, Asép Sunandar Sunarya,
R.H. Cécép Supriadi, Dédé Amung Sutarya, Manan Dédé Sutarya,Apép Hudaya, jld.
Pola pangadegan wayang golék nyaéta (1) Tatalu, dalang jeung sinden naik panggung, gending
jejer/kawit, murwa, nyandra, suluk/kakawén, jeung biantara; (2) Babak unjal, paséban, jeung
bébégalan; (3) Nagara séjén; (4) Patepah; (5) Perang gagal; (6) Panakawan/goro-goro; (7)
Perang kembang; (8) Perang raket; jeung (9) Tutug.
Najan mibanda fungsi rélijius (misalna dina ngaruwat), wayang golék kiwari leuwih dominan
dipaké salaku seni pintonan hiburan rahayat nu mibanda fungsi nu luyu jeung pangabutuh
lingkungan masarakat, boh spiritual atawa materil. Hal ieu bisa ditempo dina sababaraha
kagiatan masarakat nu diramékeun ku pintonan wayang golék, di antarana hajat/kariaan
nyunatan, nikahan, jsb.
Média nyebarkeun Islam
Numutkeun dugaan, sakumaha wayang kulit di wewengkon wétan (Jawa),wayang golék dipaké
ku para wali pikeun nyebarkeun Islam di Tatar Sunda. Kusabab ajaran Hinduharita geus raket
jeung masarakat Sunda harita, carita Mahabarata jeung Ramayana ti Tatar Hindu dimodifikasi
pikeun ngajarkeun Katauhidan. Misalna dina carita Mahabarata,para déwa boga kawenangan
nu absolut pikeun nangtukeun nasib jeung takdir, mangka para wali nyieun objék anyar nu
posisina leuwih kuat, nyaéta Semar.
Sumberna : https://su.wikipedia.org/wiki/Wayang_Gol%C3%A9k
3. Kumis ucing
Kumis ucing nya éta ngaran tutuwuhan anu kembangna siga kumis ucing. Ieu
tutuwuhan téh tumuwuh ajeg, watangna pasagi, dina buku-bukuna aya akaran tapi teu
siga akar nu dijero taneuh, tangkal kumis ucing téh jangkungna biasana nepi ka 2m.
Wangun daunnalonjong, tungtungna léncop, ukuranana ti 1 nepi ka 10 cm.
Makuta kembangna warna bungur ngora atawa bodas panjangna 13 – 27mm, di bagian
luhur ditutupan ku bulu nu parondok warnana bungur atawa bodas. Benang sari
ukuranana leuwih panjang batan tabung kembang sarta ngaleuwihan biwir kembang
bagian luhur.
Kumis ucing rasana rada pait, asin, kesed, tur rada tiis. Kumis ucing ngandung zat
samak, minyak asiri, ortholiphonglikosida, minyaklemak, saponin, sapofonin, uyah
kalium, jeung myoinositol. Daun kumis ucing biasa dimangpaatkeun pikeun ubar rupa-
rupa kasakit. Di Indonésia daun anu garing dipaké minangka ubar pikeun ngalancarkeun
kahampangan (diuretik) sedengkeun di India pikeun ubarreumatik. Kumis ucing
digunakeun ku masarakat minangka ubar tradisional pikeun batuk, nyeri cangkéng, asup
angin sarta hésé ngising (sembelit). Salian ti éta kumis ucing ogé biasana
dimangpaatkeun pikeun ubar radang ginjal, wawatu, diabétés, albuminuria, sarta kasakit
syphilis.
Sumberna : https://su.wikipedia.org/wiki/Kumis_ucing