Brandveiligheid in trappenhuis met overdrukinstallaties. Een bekende 'gelijkwaardige oplossing'. Stellen we hier terecht zoveel vertrouwen in?

1. © Colt International
5 aandachtspunten bij het ontwerpen van een betrouwbare
overdrukinstallatie
Al tientallen jaren worden trappenhuizen voorzien van
overdrukinstallaties om ze brandveilig te maken. Een
overdrukinstallatie blaast lucht het trappenhuis in op een
zodanige manier dat in geval van brand de rook het
trappenhuis niet in kan stromen. Dat lijkt logisch. Het is
zelfs zo dat de bouwregelgeving een dergelijke installatie
als een zogenaamde ‘gelijkwaardige oplossing’ erkent voor
die situaties waar niet aan de eisen van het Bouwbesluit
kan worden voldaan of waar men dat niet wil.
Denk bijvoorbeeld aan bestaande gebouwen die een
tweede vluchtroute moeten krijgen . Of aan een trappenhuis
waarbij geen ruimte is om te voorzien in voorportalen of een
“niet-besloten ruimte” als toegang tot het trappenhuis. Ook
in de nieuwbouw kan het lastig zijn te voldoen aan
het bouwbesluit wanneer een trap het
predicaat veiligheidsvluchtroute krijgt maar doorloopt in
ondergrondse bouwlagen. Het creëren van een niet
besloten ruimte onder de grond is namelijk lastig. Maar er
zijn ook situaties waarin wel aan het Bouwbesluit voldaan
kan worden maar waar het niet wenselijk is. Zo kunnen
gebruikers voorportalen lastig vinden of een architect vindt dit esthetisch niet passen of de
investeerder wil zo min mogelijk niet verhuurbare ruimte.
Een overdrukinstallatie is een veel toegepaste gelijkwaardige oplossing voor al deze situaties.
Gemeente en brandweer zijn hiermee bekend en overtuigd van de goede werking van deze systemen.
Is dat vertrouwen terecht?
Op het eerste oog lijkt het ontwerp van een overdrukinstallatie relatief eenvoudig. Menigeen durft zich
er aan te wagen. Toch zijn er een aantal aandachtspunten die al in het ontwerpstadium van
overdrukinstallatie tot in detail uitgedacht moeten worden. Wanneer deze over het hoofd worden
gezien, en vervolgens achteraf opgelost moeten worden dan kost dit in de regel veel tijd en geld. De
belangrijkste op een rij:
1. Luchttoevoerpunt
In gebouwen hoger dan 11 meter moeten luchttoevoerpunten gelijkmatig verdeeld worden over de
hoogte van de overdrukruimte. Hierbij moet op elke derde verdieping een luchttoevoerpunt komen.
Dat luchttoevoerpunt moet minstens 3 meter verwijderd zijn van de hoofduitgang.

2. © Colt International
2. Luchttoevoerschacht / luchtkanaal
De luchttoevoerschacht of het luchtkanaal vormt een onderdeel met het trappenhuis en moet dan ook
voldoende brandwerend van de overige delen worden gescheiden. De toevoerschacht moet bestand
te zijn tegen de mogelijke luchtstromen.
3. Drukvereffening
Als de aangrenzende ruimte niet voorzien wordt van een drukontlatingspad zal het drukverschil tussen
trappenhuis en aangrenzende ruimte binnen afzienbare tijd via kieren onder de deuren of via andere
openingen en lekken kleiner worden en uiteindelijk zelfs opgeheven worden. Om rook te weren is een
minimale overdruk van ca. 8 Pa nodig. Bij gelijke druk in de aangrenzende ruimte is er dus geen
sprake van dit drukverschil en kan de rook toch de overdrukruimte in stromen. Het drukontlatingspad
kan uitgevoerd worden door natuurlijke openingen of mechanische afzuiging. De ontwerpnormen
geven grenswaarden voor de temperatuurbestendigheid van de drukontlating en bieden
berekeningsmethoden voor de bepaling van de capaciteit van deze voorzieningen.
4. Openingskracht deur
Deuren van een trappenhuis met een overdrukinstallatie draaien in de regel in de vluchtrichting, dus
het trappenhuis in. Deze deuren moeten zelfsluitend zijn en dus voorzien van deurdrangers. De
krachten van de overdrukinstallatie in combinatie met de deurdranger drukken de deur dicht. Zonder
voorzieningen om de maximale overdruk in het trappenhuis te regelen bestaat het risico dat er teveel
kracht nodig is om de deur van het trappenhuis te openen. Vooral voor kinderen en senioren. De
ontwerpnormen geven grenswaarden voor de openingskracht.
5. Rookvrij aanzuigen
De lucht waarmee je het trappenhuis op druk brengt moet schone buitenlucht zijn. De positie van de
luchttoevoer moet zodanig gekozen zijn dat er bij een brand geen rook en hitte van buitenaf naar
binnen wordt gezogen of dat aflaatgassen van klimaatinstallaties worden aangezogen. Dat kan
bijvoorbeeld door het aanzuigen van verse lucht op laag niveau. Toevoer via het dak is ook mogelijk
maar ook hiervoor gelden strenge grenswaarden vanuit de ontwerpnormen.
Samenvattend kan gesteld worden dat een overdruksysteem meer is dan een mechanische
toevoerventilator in het trappenhuis en een open te sturen raampje in de gang. Het ontwerpen van
een overdrukinstallatie is specialistenwerk. Een doelmatige overdrukinstallatie is ontworpen en
aangelegd op basis van de daarvoor geldende normen. In Nederland zijn dit de EN 12101-6 en de
NPR6095-2. Pas als hieraan wordt voldaan én de opleveringsproeven zijn geslaagd, kan er terecht
vertrouwen worden gesteld in het functioneren van de overdrukinstallatie.
Interesse in de herontwikkeling van gebouwen als alternatief voor nieuwbouw? Download dan
onderstaand artikel over duurzaamheid als uitgangspunt bij de keuze voor nieuwbouw, verbouw of
sloop.

3. © Colt International
Tekst: Gertie Arts