Met de nieuwe verordening voor F-gassen erkent Europa voor het eerst dat F-gassen zo schadelijk zijn voor mens en milieu dat wetgeving noodzakelijk is.

1. Nieuwe EU verordening pakt F-gas aan
We gaan naar de supermarkt voor vers voedsel,
werken in kantoor met airconditioning, maken
thuis gebruik van een warmtepomp in de vorm
van een koelkast en/of andere vorm van koelen
en verwarmen. Waar we ook gaan,
koudemiddelen (F-gassen) vormen een
standaard onderdeel van ons moderne
dagelijkse leven.
Wereldwijd stoten we zo’n 80 a 90 Megaton
koudemiddel per jaar uit! Een enorme
hoeveelheid. Wanneer we dan ook nog weten
dat de chemische industrie de synthetische
koudemiddelen zo stabiel produceert dat ze
eeuwenlang (afbraak duurt vaak meer dan 1000
jaar) in de atmosfeer aanwezig blijven, dan is
duidelijk dat dit een van de belangrijkste
broeikasproblemen van deze tijd is. Met de nieuwe verordening voor F-gassen erkent Europa voor het
eerst dat F-gassen zo schadelijk zijn voor mens en milieu dat wetgeving noodzakelijk is.
Het F-gas effect
Het probleem met F-gassen is tweeledig. Ze hebben een direct en een indirect effect.
1. De oudste F-gassen, CFK en HCFC (met Chloor) waren direct schadelijk voor de ozonlaag.
Deze schadelijkheid, uitgedrukt in Ozone Depletion Potential (ODP), was tientallen jaren het
hoofdprobleem. De gaten in de ozonlaag stonden in de belangstelling. In Nederland heeft dit
er destijds toe geleid dat het gebruik van F-gassen in de STEK werd gereguleerd. Ook enkele
andere landen binnen de EU hadden regels. In landen zoals Denemarken, Luxemburg en
Noorwegen waren die zelfs strenger dan de Nederlandse STEK regels.
2. Het indirecte effect wordt uitgedrukt in de GWP (Greenhouse Warming Potential). Dit is het
CO2potentieel effect van F-gassen op het broeikaseffect, wat het steeds dikker worden van de
isolatiedeken van de dampkring inhoudt. Of anders gesteld: Hoeveel schadelijker is 1 kg F-
gas ten opzichte van 1 kg CO2? Zo heeft bijvoorbeeld het middel R410A een GWP van 1710.
Dat betekent dus een equivalent van 1710 kg CO2 per 1 kg R410A.
© 2012 Colt International

2. Lekkages
Ooit dachten we dat zolang de koudemiddelen in de installaties bleven zitten en ze niet lekten dat er
dan niets aan de hand was. Helaas leert de praktijd dat iedere installatie lekt, hoe minuscuul ook. Hoe
groter en mobieler installaties zijn en hoe meer verbindingen en hoe hoger de druk van een installatie,
hoe groter het lekkagerisico. Zo heeft bijvoorbeeld de transportsector (auto’s, schepen) veel meer
lekkage dan de koelkast thuis. Commerciële koeling (zoals o.a. in supermarkten) gebruiken veel
koudemiddelen en veranderen bovendien vaak de logistiek. Dit werkt een hoge lekkage in de hand.
Jaren geleden is door de EU al een F-gas regeling ingevoerd. De handhaving bleek op Europees
niveau echter een probleem en de beoogde reductie van emissies is daardoor niet gehaald. Dit in
combinatie met een steeds verdere economische groei, waardoor ook de koudesector groeit, heeft
geleid tot de nieuwe verordening.
Nieuwe F-gassen verordening
De nieuwe F-gassen verordening, die ook automatisch wet wordt bij invoering, scherpt de voor ons al
bekende STEK/F-gas regeling aan. De verschillen zitten met name in de tijdsduur en aantal kilo’s. Met
de nieuwe verordening wil Europa het broeikaseffect door F-gassen harder aanpakken. Van elk
koudemiddel is de GWP min of meer bekend en deze waarden zijn vastgelegd in een lijst. Per sector
wil Europa het gebruik van synthetische koudemiddelen uitbannen. In een aantal sectoren zal een
uitfaseringstermijn gehanteerd worden. In een paar sectoren blijft het gebruik toegestaan op
voorwaarde dat de GWP waarde kleiner is dan 2500. Zoals hierboven al uitgelegd betekent dit dat het
toegestaan is wanneer 1 kg niet meer dan 2500 x schadelijker is dan 1 kg CO 2 over een termijn van
100 jaar.
Het nagenoeg definitieve wetsontwerp is op 7 november 2012 voorgesteld aan de lidstaten. Naar
verwachting zal de nieuwe verordening omstreeks 2014 van kracht worden.
Natuurlijke koudemiddelen
Met het afbrokkelen van het imago van de synthetische F-gassen –zo groen en onschadelijk als
geclaimd door de producenten blijken ze in de praktijk niet te zijn- is er een trend in het gebruik van
natuurlijke koudemiddelen in gang gezet. In onze koelkasten zit al sinds twee decennia natuurlijke
koudemiddelen. Ook de wat kleinere commerciële koelinstallaties of in de nieuwste supermarkten
wordt enkel nog gebruik gemaakt van natuurlijke koudemiddelen. De drie belangrijkst natuurlijke
koudemiddelen (naast water en lucht) zijn
- Propaan(achtigen)/Koolwaterstof
- Ammoniak
- CO2
Ieder natuurlijk koudemiddel heeft ook beperkingen. Het gebruik van natuurlijke koudemiddelen vraagt
extra aandacht voor de veiligheid, vooral op het gebied van brandbaarheid, explosiviteit en giftigheid.
De risico’s zijn echter relatief. Zo komt bijvoorbeeld de brandbaarheid van 100 ml propaan (de
hoeveelheid die nodig is voor een koelkast) overeen met 6 spuitbussen haarlak en ruik je ammoniak al
bij de geringste, ongevaarlijke, concentratie. Iedere situatie vraagt om een zorgvuldige afweging op
basis van de toepassing. Installaties waar mensen bij in de buurt zitten, zoals
klimaatbeheersingsystemen, airconditioning en warmtepompen, moeten veilig zijn. Om dit te
garanderen worden samen met de F-gassen verordening nieuwe normen (NEN 7600 en 7601) voor
het gebruik van natuurlijke koudemiddelen van kracht dit jaar.
© 2012 Colt International

3. Volg Colt op LinkedIn
Volg Colt op Pinterest
Volg Colt op Google+
Volg Colt op Twitter
Volg Colt op YouTube
Volg Colt op Facebook
Volg Colt op Slideshare
© 2012 Colt International