1. MGA SEKTOR NG EKONOMIYA
AT KALAKALANG PANLABAS
Geography has made
us neighbors. History
has made us friends.
Economics has made
us partners, and
necessity has made us
allies- JFK

2. 1.Ang pag-unlad ay pagbabago
mula sa mababa tungo sa mataas
na antas ng pumumunhay
(Merriam-Webster).
Aralin 1: Konsepto at Palatandaan
ng Pambansang Kaunlaran
A.Konsepto ng Pag-unlad:

3. 2. Ang pag-unlad ay kaiba sa pagsulong, ito
ay isang progresibo at aktibong proseso.
Ang pagsulong ay ang bunga ng
prosesong ito. Ang pag-unlad ay isang
progresebong proseso ng pagpapabuti ng
kondisyon ng tao (Feliciano R. Fajardo,
1994).
Aralin 1: Konsepto at Palatandaan ng Pambansang
Kaunlaran
A. Konsepto ng Pag-unlad:

4. Aralin 1: Konsepto at Palatandaan ng Pambansang
Kaunlaran
A. Konsepto ng Pag-unlad:
3. Dalawang konsepto ng pag-unlad: tradisyonal
na pananaw at makabagong pananaw. Sa
tradisyonal na pananaw, binibigyang diin ang
patuloy na pagtaas ng income per capita
kaysa sa bilis ng paglaki ng populasyon. Sa
makabagong pananaw isinaalang-alang ang
malawakang pagbabago sa lipunan (Todaro
at Smith, 2012)

5. Aralin 1: Konsepto at Palatandaan ng Pambansang
Kaunlaran
A. Konsepto ng Pag-unlad:
4. Matatamo ang kaunlaran kung
mapapaunlad ang yaman ng buhay
ng tao kaysa sa yaman ng
ekonomiya. Kailangan ang
pagtanggal sa mga ugat ng kawalang
kalayaan (Amartya Sen, 2008).

6. B. Mga Salik sa Pagsulong ng Ekonomiya ng isang Bansa
( Economics, Concepts and Choices, 2008 nina Sally Meek et. al.)
Likas na
yaman
Kapital
Teknolohiya
at
inobasyon
Yaman
g-Tao
Pagsulong
ng
Ekonomiya
Ang pagsulong ay
isa lamang aspekto
ng pag-unlad
Ang pag-unlad
ay isang
multidiminsiyon
al na prosesong
kinapalooban ng
malaking
pagbabago sa
istruktura ng
lipunan
Aralin 1: Konsepto at Palatandaan ng Pambansang
Kaunlaran

7. HDI
ANTAS NG
PAMUMUHAY
EDUKASYON
KALUSUGAN
Gross national
income per capita
Mean years of
schooling
Haba ng buhay
Panukat ng
Pag-unlad
Aspeto ng
HDI
Aralin 1: Konsepto at Palatandaan ng Pambansang
Kaunlaran

8. HUMAN DEVELOPMENT REPORT 2014
1. Norway
2. Australia
3. Switzerland
4. Netherlands
5. United States
6. Germany
7. New Zeland
8. Canada
9. Singapore
10.denmark
178. Mozambique
179. Guinea
180. Burundi
181. Burkina Faso
182. Eritrea
183. Sierra Leon
184. Chad
185. Central African
Republic
186. Congo
187. Niger
117.
PHILIPPINES

9. HDI
Gender
Disparity Index
Multidimensional
Poverty Index
Inequality-
adjusted
Sumusukat sa
puwang o gap sa
pagitan ng lalake
at babae
Matukoy ang paulit-ulit
na pagkakait ng
kalusugan, edukasyon
at pamumuhay
Kung paano
ipinamahagi ang kita,
kalusugan at
edukasyon
Panukat ng
Pag-unlad
Karagdagang
Pamantayan
Aralin 1: Konsepto at Palatandaan ng Pambansang
Kaunlaran

11. Aralin 2: Sektor ng
Agrikultura

12. SEKTOR NG AGRIKULTURA
MGA GAWAIN
PAGSASAKAPAGHAHAYUPAN
PAGTOTROSO
PAGMAMANUKAN
PANGINGISDA

13. Talahanayan 2. Kabuuang kita ng Agrikultura sa Taong 2012
Aralin 2: Sektor ng Agrikultura
GNI(at current prices): Php 12,609 billion
(at constant 2000 prices) Php 7, 497 billion
GDP(at current prices): Php 10,565 billion
(at constant 2000 prices) Php 6,312 billion
Share of agriculture in GDP 11%
GVA in agriculture and fishing
(at current prices): Php 1,247 billion
(at constant 2000 prices): Php 695 billion
Distribution by sub-sector: Crops: 50%
Palay 20%, corn 6%, coconut 4%, banana 5%,
sugarcane 2%, mango 2%, pineapple 2%,
others 9%
Livestock: 13%
Poultry: 11%
Fishery: 19%
Agricultural act and services: 7%

14. Aralin 3: Sektor ng Industriya
SEKTOR NG
INDUSTRIYA
PAGMIMINA
UTILITIESKONSTRUKSYON
PAGMAMANUPAKTURA

15. Aralin 3: Sektor ng Industriya
“Hindi lamang ito nangangahulugang
paggaamit ng mga makinarya at pag-
unlad ng mga industriya. Higit sa lahat,
tinutukoy nito ang pagbabagong
teknolohikal na sinasabayan ng mga
pagbabagong pangkltura, panlipunan at
pansikolohiya (Balitao et al, 2012)
KAHALAGAHAN

16. Aralin 3: Sektor ng Industriya
1.Policy Inconsistency
2.Inadequate Investment
3.Macroeconomic Volatility
and Political Instability
KAHINAA
N

17. Aralin 3: Sektor ng Industriya
Ang industriyalisasyon ay nakapagdudulot
ng mataas na antas ng polusyon, hindi
pagkakapantay ng kalagayang
pang.ekonomiko at ang pagbaba ng
pagkakaisa ng mga miyembro ng komunidad
dahil sa paglakas ng kumpetisyon (Adam
Smith et al).
EPEKTO

18. Talahanayan 1 Kabuuang Empleyo Ayon sa Industriya at Kabuuang Lakas Paggawa
(libo) 2000-2010
Aralin 3: Sektor ng Industriya
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Kabuuang
LP
33,674 35,120 35,629 35,494 35,806 35,919 37,058 38,196 39,289
Kabuuang
LP
30,251 31,553 31,741 32,875 33,185 33,671 34,533 35,478 36,489
Agrikultura 11,311 11,741 11,785 12,171 12,164 16,364 12,328 12,062 12,260
Industriya 4,669 4,948 4,880 4,883 4,895 4,849 5,076 5,144 5,364
Paglilingkod 14,271 14,865 15,076 15,820 16,126 12,458 17,128 18,271 18,865

19. Gross Domestic Product by Industrial Origin (in million Php)
Aralin 3: Sektor ng Industriya
At Current Prices(in million) At Constant 1985 Prices
Period Agriculture
Fishery/Forestry
Industry service Agriculture
Fishery/Forestry
Industry service
2000 528,868 1,082,431 1,743,428 192,457 345,041 435,462
2001 548,739 1,191,707 1,933,241 199,568 348,165 453,982
2002 532,141 1,308,219 2,122,334 206,198 361,167 478,718
2003 631,970 1,378,870 2,305,562 215,273 363,486 506,313
2004 734,171 1,544,351 2,593,032 226,417 382,419 545,458
2005 778,370 1,735,148 2,930,521 230,954 396,882 583,616
2006 853,718 1,909,434 3,268,012 329,777 414,815 621,564
2007 943,842 2,098,720 3,606,057 251,495 442,994 672,137
2008 1,102,465 2,347,803 3,959,102 259,410 464,502 693,176
2009 1,138,334 2,318,882 4,221,702 259,424 460,205 712,486
2010 1,182,374 2,663,497 4,667,166 258,081 515,751 763,320
Gross Domestic Product by Industrial origin
1st
qtr 2000-4th
qtr 2010

20. Aralin 2: Sektor ng Agrikultura
UGNAYAN NG SEKTOR NG AGRIKULTURA AT
INDUSTRIYA
AGRIKULTURA
INDUSTRIYA

21. Aralin 4: Sektor ng Paglilingkod
SEKTOR NG
PAGLILINGKOD
Paupahang
bahay at Real
Estate
Pagliling-
kod ng Pambri
bado
Pagliling-
kod ng
Pampub-
liko
Transportasyon,
Komunikasyon
at Imbakan
Kalakalan
Panana-
lapi

22. Paghambingin ang distribusyon ng mga sektor ng ekonomiya at sagutin ang mga
pamprosesong tanong.
Aralin 4: Sektor ng Paglilingkod
Distribusyon ng mga Sektor ng Pang-ekonomiya
2005-2010 (in-Million Pesos)
SEKTOR 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Agrikultura 778,370 853,718 943,842 1,102,465 1,138,334 1,182,374
Industriya 1,735,148 1,909,434 2,098,720 2,347,803 2,318,882 2,663,497
Paglilingkod 2,930,521 3,268,012 3,606,057 3,959,102 4,221,702 4,667,166

23. Aralin 4: Sektor ng Paglilingkod
Mga
Ahensiya
ng
Tumutu-
long sa
Sektor ng
Pagliling-
kod
Humuhubog sa
kakayahan ng
mga
manggagawa
Nangangalaga
sa kapakanan
ng mga
mangagawa
OWWA
DOLE
POEA
TESDA
PRC
CHED
Klasipikasyon
ng Ahensya
Mga Ahensiya
ng Pamahalaan

24. Aralin 4: Sektor ng Paglilingkod
Batas
na
nangan
galaga
sa
karapa
tan ng
mga
mangga
gawang
Pilipino
Night Shift
Differential
Thirteenth
Month Pay
Retirement
Pay
Philhealth o
(NHIP)
Karagdagang bayad na hindi bababa sa 10% sa
regyular na sahod sa bawat oras ng kanyang
ipinagtrabaho sa pagitan nga ikaanim ng gabi
hanggang ikaanim ng umaga
Ibinibigay sa lahat ng mga empleyado na nakapaglingkod
na di bababa sa isang (1) buwan . Ito ay nasusukat base
sa panahon na kanilang pinagtrabahuan o tinawatag na
proportionate 13th
month pay.
Benepisyong binibigay sa lahat ng manggagawang
umabot sa 60 taong gulang at nakapaglingkod ng 5
taon.
Para sa mga Pilipino kabilang ang mga
manggagawa sa publiko at pribadong paglilingkod.

25. Aralin 4: Sektor ng Paglilingkod
Batas
na
nangan
galaga
sa
karapa
tan ng
mga
mangga
gawang
Pilipino
Wage Rationalization Act
Holiday Pay
Overtime Pay
Service Incentive
Leave
Nag-sasaayos ng minimum wage na
naaangkop sa iba’t- ibang industriya
Bayad sa manggagawa na katumbas ng isang araw
na sahod kahit hindi pumasok sa araw ng pista
opisyal.
Karagdagang bayad sa pagtatrabaho na lampas sa
walong (8) oras sa isang araw..
Taunang limang (5) araw na service incentive
leave na may bayad sa mga manggagawang
nakapanglingkod ng hindi kukulanghin sa isang
(1) taon

26. Aralin 5: Impormal na Sektor
Isang Pagpapaliwanag
W. Arthur Lewis- unang gumamit ng
konsepto ng impormal na sektor sa
inilahad na economic delopment
model. Inilarawan niya ito bilang uri ng
hanapbuhay na kabilang sa mga
bansang papaunlad pa lamang.

27. Aralin 5: Impormal na Sektor

28. Aralin 5: Impormal na Sektor

29. Aralin 5: Impormal na Sektor
INPOR
MAL
NA
SEKTOR
1. Hindi nakarehistro sa pamahalaan
2. Hindi nagbabayad ng buwis mul;a sa kinita
3. Hindi nakapaloob sa legal at pormal na balangkas na inilatag
ng pamahalaan para sa pagnenegosyo
Sidewalk vendor, karpintero, colorum, prostitusyon, ilegal na
pasugalan, piracy at personal na money lending
Tinatawag na underground economy, hidden economy or blak
market
KATANGIAN

30. National Statistics Office ( Informal Sector Survey,
2008)
Impormal na sektor 10.5 milyon
Self-employed 9.1 milyon
Employers 1.3 milyon
Labor Force Survey 36.4 milyong tao
Informal sector operator 30%
Aralin 5: Impormal na Sektor

31. COUNTRIES (years) Percent of Total GDP Percentage of Non-
Agricultural GDP
Philippines(1995) 25.4 32.5
Philippines (2001-
2006)
20-30
Korea 15.9 16.9
Indonesia 25.2 31.4
Pakistan 21.2 28.7
India 32.4 48.1
Aralin 5: Impormal na Sektor
INFORMAL SECTOR SHARE IN GDP IN SELECTED
COUNTRIES

32. NAKAKABUTI
BA O
NAKAKASAMA
SA EKONOMIYA
ANG PAG-IRAL
NG IMPORMAL
NA SEKTOR
KONKLUSYON
DAHILAN
/ PALIWA-
NAG
DAHILAN
/ PALIWA-
NAG

33. Aralin 6: Ang Pilipinas at ang Kalakalang Panlabas
KALAKALANG PANLABAS
Ito ay nagaganap dahil sa
katotohanang may mga
produkto at serbisyong hindi
kayang matugunan sa loob ng
isang lokal na pamilihan ng
isang bansa. Pangunahing
layunin nito na matugunan ang
mga pangangailangan.
Nagaganap ang ganitong uri ng
ugnayan ng mga bansa dulot
ng kakapusan sa likas na
yaman at iba pang mga salik
upang maisagawa ang
produksiyon.
Ito ay tumutukoy
sa pagpapalitan
ng mga produkto
at serbisyo ng
mga bansa.

34. Aralin 6: Ang Pilipinas at ang Kalakalang Panlabas
Absolute advantage compares the productivity of
different producers or economies. The producer that
requires a smaller quantity inputs to produce a good
is said to have an absolute advantage in producing
that good.
Absolute advantage and Comparative
advantage

35. Aralin 6: Ang Pilipinas at ang Kalakalang Panlabas
Comparative advantage refers to the ability of a party to produce a
particular good or service at a lower opportunity cost than another.
Even if one country has an absolute advantage in producing all
goods, different countries could still have different comparative
advantages. If one country has a comparative advantage over another,
both parties can benefit from trading because each party will receive
a good at a price that is lower than its own opportunity cost of
producing that good. Comparative advantage drives countries to
specialize in the production of the goods for which they have the
lowest opportunity cost, which leads to increased productivity
Absolute advantage and Comparative
advantage

36. Country Ginamos Bagoong
Macho Mario 6 3
Ganda Bebang 1 2
Aralin 6: Ang Pilipinas at ang Kalakalang Panlabas
1. Which country has the absolute
advantage in producing ginamos?
2. Which country has the advantage in
producing bagoong?
3. Which country has the comparative
advantage in producing the two
products?
Output per day of work

37. Aralin 6: Ang Pilipinas at ang Kalakalang Panlabas
Value in Millon US dollar
Philippine Top Five Exports

38. Aralin 6: Ang Pilipinas at ang Kalakalang Panlabas
Philippine Top Five Imports

39. Aralin 6: Ang Pilipinas at ang Kalakalang Panlabas
Philippine Top Ten Exports by Country

40. Aralin 6: Ang Pilipinas at ang Kalakalang Panlabas
Philippine Top Ten Imports by Country: June 2014

41. Ang Ugnayan ng Pilipinas sa mga Samahang Pandaigdig:
WTO; APEC, ASEAN

42. Ang Ugnayan ng Pilipinas sa mga Samahang Pandaigdig:
WTO; APEC, ASEAN

43. Ang Ugnayan ng Pilipinas sa mga Samahang
Pandaigdig: WTO; APEC, ASEAN

44. Economic statistics are like a
bikini, what they reveal is
important, what they conceal
is vital