1. 56 — 57
Reportage
DMmagazine 26 maart 2016
Reportage
Geen
woorden maar
gebaren
Maar liefst 80 procent van onze
woorden. Ons lichaam verraadt
Goed nieuws: lichaamstaal kunt u
tekst Melissa Janssens illustraties Toykyo
communicatie gebeurt zonder
wie u bent en wat u denkt.
perfectioneren. Lees en leer.
A
ls ik aanbel bij Dana
Ketels van het Centrum
voor Lichaamstaal in
Berchem, begroeten we
elkaar met een hand-
druk. Die geef ik als een
watje, zo krijg ik meteen te
horen. “Hoe we de handen
drukken, geeft veel prijs over
wie je voor je hebt”, stelt de
lichaamstaaltrainer. “Jij gaf
net een slappe handdruk, wat
een onzelfzekere indruk
maakt en kan duiden op een
zwakke persoonlijkheid.”
Ook wijst ze mij op mijn
gebogen rug, nog zo’n teken
van onzekerheid.
Met haar postuur waar
een balletjuf trots op zou zijn,
vraag ik of er nog valkuilen
zijn waardoor we onze
onzekerheid etaleren. Een
eerste indruk maak je
immers in luttele seconden.
Ketels: “Wat je bij vrouwen
vaak ziet, is dat ze zichzelf
kleiner maken door hun
benen te kruisen, wat wijst op
zenuwachtigheid of onzeker-
heid. Je staat niet stabiel en
met een duwtje val je om. Dat
geeft net dezelfde indruk als
friemelen met een voorwerp,
meer aanrakingen in het
gezicht en in het wilde weg
handgebaren maken. Iets wat
Bill Clinton in het begin van
zijn presidentscarrière moest
afleren. De boodschap kwam
niet helder over door zijn
overenthousiaste gebaren,
want dat leidt mensen af. Dus
bedacht zijn team ‘The
Clinton Box’; een denkbeeldig
afgelijnde ruimte waarin hij
zijn bewegingen kon maken.”
Wie geen mal figuur wil
slaan tijdens een sollicitatie
of Tinder-date, maakt als
volgt een verpletterende
eerste indruk, zegt Ketels:
“Eerst en vooral, vergeet niet
te glimlachen. Dat werkt
overal ter wereld ontwape-
nend. Oogcontact is belang-
rijk, want als je de ander niet
in de ogen kijkt, kom je
ongeïnteresseerd over. Laat je
gekruiste armen en benen
thuis en zorg voor een open
houding. Door tijdens een
gesprek naar voren te leunen,
toon je belangstelling.
“Aanrakingen werpen
vruchten af, zo blijkt uit een
Amerikaans onderzoek. Een
leraar die zijn studenten af en
toe een schouderklopje geeft,
krijgt op termijn meer van
hen gedaan. En als een ober
met een lichte aanraking
vraagt of alles naar wens was,
krijgt die meer fooi. Ook
toont knikken terwijl de
ander praat dat je actief aan
het luisteren bent.”
Iedereensuperheld
Even later sta ik kaarsrecht,
met de benen gespreid en de
armen in mijn zij. Twee
minuten moet ik de
zogeheten Wonderwoman-
of Superman-pose aan-
houden. Een gouden tip van
de lichaamstaaltrainer, want
deze houding werkt als
verdelgingsmiddel voor een
onkruid als onzekerheid. Een
onderzoek van de Harvard-
universiteit ontdekte dat zo’n
power position iets aan-
wakkert in je hersenen. Je
testosterongehalte (de
regelaar voor dominantie)
stijgt en je cortisolniveau(je
stresshormoon) daalt. Dat
geeft je een zelfvertrouwen-
boost en het effect houdt zo’n
15 à 30 minuten aan.
“Onderzoekers noemen
dit het fake it till you make it-
principe”, aldus Ketels. “Die
zelfverzekerde, en zelfs
arrogante poses zien we terug
bij de apen. Om krachtiger
over te komen, maken zij zich
breder en groter. Dit onder-
zoek heeft bewezen dat onze
lichaamstaal bepaalt hoe wij
ons voelen.”
1: Een opgetrokken wenkbrauw: ongeloof. 2: Over de neus wrijven: liegen als Pinokkio. 3: Met je vingers tikken: zenuwachtigheid. 4: Wegkijken of in de ogen wrijven:
liegen, gebrek aan interesse of negatieve gedachtes. 5: Hand op de heup: klaar om te beginnen of agressiviteit.
6: Masseren van de nek: frustratie, woede, intimidatie of liegen. 7: Enkels kruisen: defensief gedrag of iets willen verbergen. 8: Armen kruisen: het oneens zijn.
9: Open jas: openheid. 10: Roken: blaas je rook uit naar boven, wijst dat op een positieve attitude. Wie naar beneden rook uitblaast, heeft een negatieve attitude.

2. De superheldpose is wel
degelijk je beste vriend, zo
ondervond ik tijdens de
workshop en in de dagen die
erop volgden. Hoewel het in
die twee minuutjes best wel
potsierlijk aanvoelt, beleef ik
niet veel later wel degelijk een
rush. Een regelaar voor je
gevoelsleven, wat een
openbaring.
Ketels: “Iedereen zou er
een gewoonte van moeten
maken, want het helpt als
geen ander om zenuwachtig-
heid te doen wegvloeien. Het
werkt zelfs al als je mooi
rechtop staat, al is het effect
sterker met de handbewegin-
gen. Als ik in die pose sta,
voelt het alsof mijn batterijen
aan het opladen zijn, als een
stekker in het stopcontact. Na
enkele minuutjes barst ik van
de energie.”
Daar houdt het niet mee
op. Een onderzoek aan de
universiteit van Kansas wees
uit dat je hersenen geluks-
hormonen aanmaken als je
dertig seconden glimlacht.
“Je krijgt hetzelfde effect als je
een potlood tussen je tanden
plaatst tijdens korte opflakke-
ringen van stress. Zelfs een
fake smile brengt dus iets
teweeg in je brein. Gewoon al
door die spieren te gebruiken,
helpt het je hartslag en stress
te verlagen.”
Al die Miss België-kandi-
dates met hun opgeschroefde
glimlach gaan dan wel met
kaakpijn, maar ook een stuk
gelukkiger naar huis.
ReferentieOprah
Tachtig procent van onze
communicatie geven we weg
door onze non-verbale
signalen. Dan praten we over
lichaamshouding, hand-
gebaren, oogcontact,
gezichtsuitdrukkingen,
intonatie. Hoe we iets zeggen
is dus belangrijker dan wát
we zeggen.
Bovendien ligt er in onze
gezichten een veelheid aan
emoties verscholen. Charles
Darwin was de eerste die
gelaatsuitdrukkingen onder-
zocht. De voorbije vijftig jaar
kwamen we meer te weten
over micro-expressies, de
subtiele spierbewegingen in
het gezicht die onze gevoe-
lens verraden.
Guillaume-Benjamin
Duchenne, een Franse
neuroloog, deed in de 19de
eeuw onderzoek naar
gezichtsexpressies met
behulp van stroomstoten op
het gelaat van proefkonijnen.
Zo kon hij onder meer
besluiten dat er vier spieren
in actie schieten als je echt
lacht. Twee spieren aan elke
kant, wat zorgt voor onze
natuurlijke facelift. De
kringspieren rond de ogen
trekken samen, waardoor er
lachrimpels verschijnen. Ook
lachen we ons tandvlees
bloot door de spier die van de
mondhoek naar de slapen
loopt.”
Wie uitblinkt in micro-
expressies, kan zonder woor-
den de emoties van anderen
aflezen. Door dat aan te
voelen, stijgt je emotionele
intelligentie. Een techniek
waar talkshowpresentatrice
Oprah Winfrey in uitblinkt.
Ketels: “Dat zag je goed
tijdens het dopinginterview
met Lance Armstrong. Oprah
poneert de ene veronderstel-
ling na de andere en scant
zijn gelaat op micro-expres-
sies. Wat een mens vanbin-
nen voelt, is vanbuiten te
zien. Luisterende mensen
geven meer prijs, omdat ze
zich minder bewust zijn van
hun lichaamstaal. Door non-
verbaal een ja of een nee te
krijgen, weet Oprah precies
waar ze dieper mag graven.
Zo kon ze Armstrong nieuwe
info ontfutselen.”
‘Yeswecan’
Waarom loopt de ene over
van charisma, terwijl de
andere de uitstraling heeft
van een natte dweil? Als we
kijken naar de groten der
aarde, dan lijken zij hun
lichaamstaal perfect onder de
knie te hebben. De I have a
dream-speech van Martin
Luther King was legenda-
risch. Niet alleen door de
boodschap, ook door zijn
krachtige gebaren en scalpel-
scherpe intonatie. “Kijk naar
de dalai lama, die man straalt
in sterke mate openheid uit.
Tijdens een speech gebeurt
het dat hij drie minuten lang
mensen aankijkt. Door de
kracht van het oogcontact
creëert hij een momentum in
de zaal.”
Of Lady Diana – zij was
ieders oogappel mede dankzij
haar karakteristieke oog-
opslag. “Di hield haar hoofd
schuin en keek van beneden
naar boven, wat een hang
naar publieke steun en
empathie impliceert. Het
straalt iets onderdanigs en
kwetsbaars uit, iets wat je ook
bij puppy’s ziet. Al heeft het
bij Diana soms iets verleide-
lijks. Als je foto’s gaat
bekijken van toen ze pas
samen was met prins
Charles, had zij al die blik. Ze
moet zich bewust geweest
zijn van haar signature look
en ging dat op den duur
uitspelen.”
Wie aan het roer van een
land staat, denkt maar beter
na over zijn lichaamstaal.
Toen Barack Obama poseerde
voor de ‘Yes we can!’-affiche
hield ook hij zijn hoofd gekan-
teld. “Je hoofd schuin houden
geeft aan dat je oprecht aan
het luisteren bent.”
De campagne bezorgde
hem dat felbegeerde plekje in
het Witte Huis. Iets waar
onze koning nog het een en
het ander van kan opsteken.
“Plaats Filip naast Obama en
je ziet een hemelsbreed
verschil. Neem nu de kerst-
boodschap. De koning staat
er stokstijf bij. Zelfs zijn
mimiek is gespannen. Obama
komt charismatischer over.
Hij praat met zijn handen,
terwijl Filip in een gesloten
houding staat door zijn
handen voor zich te kruisen.
Obama heeft een zekere flair
en weet perfect wanneer hij
moet schakelen tussen een
warme, open houding en een
machtige, autoritaire
houding. Als hij serieuze
onderwerpen aankaart,
maakt hij kleinere gebaren, is
zijn lichaamstaal minder
beweeglijk en zijn gezicht
strenger. De enige keer dat ik
Filip spontaan bezig zag, was
toen hij gefilmd werd in de
tuin, tijdens een partijtje
voetbal met zijn kinderen.”
Sire, als u meeleest: een
Superman-pose doet naar het
schijnt wonderen.
Ontvang 2 maanden gratis
e-cursus ‘Lichaamstaal’ op
lichaamstaaltraining.be
Reportage
De Superman-pose doet wonderen
Micro-expressie
voordummies
Een glimp opvangen van de
menselijke emotie gebeurt is
secondenwerk. Gezichten lezen als
een pro doe je zo.
Geluk twinkel in de ogen,
lachen met de twee mondhoeken
symmetrisch omhoog.
Verdriet pruillip, kin buigt wat naar
boven, de mondhoeken naar
beneden, de binnenkanten van de
wenkbrauwen naar boven.
Minachting glimlach aan één zijde
van je gezicht.
Verrassing open mond,
wenkbrauwen en oogleden
wijzen naar boven.
Woede samengeperste lippen,
ogen worden smaller,
wenkbrauwen staan lager.
Angst mond trekt gespannen
naar beneden of zijwaarts, ogen
worden groter, wenkbrauwen
staan gespannen.
Afschuw bovenlip wijst naar boven,
rimpels rond de neus.