1. Tema : Ndikimi i pH në jetën e njeriut.
Nëntemat :
Ndikimi i pH në sistemin urinar.
Sistemi tampon i gjakut .
Acidoza Risperatore .
Ndikimi i pH në sistemin tretës .
Punuan
: Darla Evangjeli

2. Oleandro Nikolli
Objektivat
I.
Të referohet në lidhje me pH në një mjedis të
caktuar në organizmin e njeriut.
II. Të njohë proceset biokimike në organizmin e
njeriut.
III. Të marr informacione mbi një ushqim të
shëndetshëm në veprimtarinë e njeriut
IV. Të kontribojë me veprimtarinë e tij, në
parandalimin e rasteve që dëmtojnë
shëndetin.

3. Ndikimi I pH ne jeten e njeriut
C'eshte Ph?
Ph do te thote "fuqi e jonit Hidrogjen". Shkalla e Ph na tregon sa acide ose sa
bazike eshte njesubstance. Ai njehsohet me formulen : Ph=-log [H3O+]
Shkalla

4. Shkalla e Ph varion nga 1- 14. Kur Ph eshte nga 1-6 tretesira eshte acide,kur Ph
eshte 7 tretesiraeshte neutrale, dhe kur Ph shkon nga 8-14 tretesira eshte bazike.
Pse pH eshte i rendesishem?
Analizat e urines mund te pasqyrojne shume qarte aciditetin e trupit te njeriut. Psh
te foshnjate shendetshme te ushqyera me qumesht te gjirit ph duhet te jete 8-8,5.
Sigurisht qe keto janevlera ideale per trupin tone i cili normalisht ka nje ph rreth
7,35. Nje ph mbi 8 do te thote njetrup i shendetshem me aftesi te larte rigjeneruese
si i femijeve. Nje ndihme te rendesishme nenje ph te larte e ofron vetem uji alkalin
H2O3.Disa nga vlerat me te zakonshme ne trupin e njeriut jane:
Lëngu i stomakut 0,9-1,5
Lëng limoni 2.3
Cola 2-3
Uthull 2.9
Qumësht i thartuar 4.4
4-8 urina
Shiu (për shkak të dioksidit të karbonit të tretur) 5,5-5,8
Qumësht 6,4-6,7
Gjaku i njeriut 7.35-7.45
Uji i detit 7,8-8,2
Lëngu i zorrëve 03.08

5. Çfarë saktësisht është "normale"? Cilat janë vlerat normale? Marrim "1000 të
shëndetshme, të personelit ushtarak tërinj" dhe matjen e tyre në nivele tëndryshme
dhe Mesatarja e tyre është konsideruar normale.Mirë do të ishte një pH urine në
mëngjes si ajo e gjakut, do te thote diku te 7.4. Nje matje e tillë do të tregonte se ky
metabolizem, në aspektin e bilancit acid-bazë, është krejtësisht I shëndoshë dhe
nuk nxjerr acidet e tepërta ose bazat qe ka brenda tij.
Ph ne organizem
Percaktimi i Ph konstant ne organizem eshte me rendesi esenciale per rrjedhjen
normale te te gjitha proceseve metabolike. Disekuilibri i tij ne trupin e njeriut
mund te shkaktoje probleme teshumta.Gjate proceseve metabolike sintetizohen sasi
te medha te bashke dyzimeve acidike. Disa probleme qe shkaktohen nga
disekuilibri i Ph ne trupin e njeriut:
I. Crregullime hormonale
II. Dobesi kardiovaskulare
III.
Crregullime te peshes
IV. Demtime ne veshka dhe melci
V. Dobesi te skeletit si: brishtesi kockash,fraktura, ose demtime te kyceve.
VI. Tretje e ngadalesuar
VII. Rritje e tepruar e flores bakteriale dhe kerpudhave ne organizem
VIII. Kancer
Gjate 24 oreve, vetem acid karbonik krijohen rreth 10-20 mol, gjate aktivitetit
muskulor lirohetacidi laktik, gjate zberthimit te aminoacideve dhe fosfolipideve
lirohet acid sulfurik dhe fosforik,gjate zberthimit te nukleoproteinave lirohet acidi
urik etj. Gjate proceseve metabolike lirohenedhe produkte bazike, por me
koncentrim shume me te vogel (amoniak, aminoacidet bazikeetj.). Prandaj
organizmi eshte shume me i rrezikuar nga acidoza se sa nga alkaloza. Ne
rrethananormale, as produktet bazike, as ato acidike nuk e ndryshojne pH e gjakut
sepse organizmiposedon shume mekanizma qe shpejte ta normalizoje koncentrimin
e joneve te hidrogjenit negjak ne kufi te normales (pH=7.35-7.45).
Rendesia e Balancit te pH ne trup
Me poshte jane te shpjeguara efektet negative te nje imbalance te pH ne te gjithe
sistemet e trupit.
1 . Sistemi i tretjes
Shumicat e çrregullime tëtretjes , të tilla si dispepsi , vjellje, fryrjet ,zbaticë e
stomakut, shkaktohen prej acidit tetepërt në rajonin e stomakut dhe
mineralevealkaline jo te mjaftueshme në traktin e zorrëve .Nëse minerale alkaline

6. nga ushqime të pasurame enzima mungojnë, atëherë pankreasi do të jetë i lodhur ,
dhe kur pankreasi është I lodhur,atehere ai humbet aftësinë për të
deshifruarushqimin
dhe per t’I treguar trupit çfarë të bëjë
me të . Kjo do të çojë në një spiraledegjenerative të entropisë ku organet bëhen
tehutuar dhe te irrituar .
2 . Sistemi skeletik
Artriti është një sëmundje e cila me shume njerez drejt paaftesise nëvendet e
zhvilluara . Fjala artrit do të thotë " inflamacion i nyjeve ose artikulacionit "
dhepërdoret për të përshkruar dhimbje, ngurtësi, ose ënjtje të nyjeve. Dy forma
kryesore e artritit janë Rheumatoid dhe Osteoarthritis. Të dyja format janë të
lidhura me mosbalancimin e pH dheakumulimit të depozitave të acidit në nyje dhe
bel. Është ky acid i akumuluar që dëmton kërcin.Kur qelizat që prodhojnë lëngjet
lubrifikante synoviale dhe lëngjet Bursa janë acidike , kjogjendje shkakton një
thatësi që irriton dhe i ben nyjet te fryhen.
3 . Sistemi imunitar
Mjediset acidike janë të shume te favorshme për patogjenet anaerobendersa
nivelet e larta te hidrogjenit ne gjak i mbajne bakteret e këqija joaktive. Nëse
bakteret ekëqija dhe patogjene do te mbeten në gjumë , kjo e gjitha varet nga
raporti i pH qelizor.Kirurgjia , rrezatimi , dhe drogerat farmaceutike janë një hyrje
pushtuese ndaj trupit që është ipaefektshëm për shkak se ata punojne kundër

7. funksioneve natyrore të trupit për të shëruarveten , dhe nuk arrin të adresojë
shkaku themelor dhe vetëm trajton simptomat .
4 . Sistemi i frymëmarrjes
-Kur indet dhe organet janë tëmbingarkuara nga aciditeti ilarte, transporti i
oksigjenitveshtiresohet shume. Kjoveshtiresi do të thotë seqelizat nuk mund të
marrinfrymë si duhet . Çdo qelizë nëtrupin tonë ka nevojë për të marrë oksigjen të
ri dhe të nxjerre dioksidin acidik të karbonit acid, ne menyre qe të funksionojësi
duhet. Kur raporti i aciditetit është shumë e lartë atëherë mbeturinat në formën e
mukusitdhe infeksioneve dhe viruseve mblidhen në mushkëritë tona, e cila çon në
ftohje , bronkit ,astma , etj.
5 . Sistemi i qarkullimit të gjakut
- Aciditeti është shkaku kryesor i sëmundjeve të zemrës .Dihet mirë se shumë
yndyrna janë jashtëzakonisht të rëndësishme dhe të domosdoshme përshëndetin
kardiovaskular . Yndyrna të mira në fakt mund të ndihmojnë ne shërimin
einflamacionit që fsheh arteriosklerozën . Kur arteriet trashen nuk është si një
përgjigje ndajyndyrna të mirë , ajo është pergjigja ndaj inflamacionit te krijuar nga
mjedisin e brendshëmacidik. Trupi i përgjigjet aciditetit duke I mbuluar enet e
gjakut me pllaka yndyrore për tëparandaluar rrjedhjet qe mund te jene fatale për
jetën , të cilat e parandalojne vdekjen emenjëhershme , por keto e lodhin shume
zemrën sepse hapja ku kalon gjaku esht shume me engushte. Kur zemra kthehet ne
plotësisht te rraskapitur,kjo njihet si atak kardia ose arrestkardiak.
Shiu Acid
Shiu acid është shiu i krijuar nga përzierja e oksideve të sulfurit dhe azotit (që
lirohen ngamakina, fabrikat, termocentralet) me shiun e krijuar nga retë.
Bashkëveprimi i ujit me oksidet esulfurit krijon acidin sulfurik kurse, me
bashkëveprimin e ujit me oksidin e azotit krijon acidinnitrik.

8. Krijimi i shiut acid
Për shkak të lirimit të gazrave acidike në atmosferë dhe tretjes së tyre në pikat e
shiut, ai pastajbie në tokë i tillë, me përbërje acidike. Ky shi është mjaft i dëmshëm
për bimët, objektet tjeradhe për shëndetin e njeriut. Në gjendej normale shiu ka sasi
të vogël të aciditetit. Kjo shkallëvaret nga sasia e CO2 të tretur në të, si edhe sasi të
vogla të klorit. Sipas standardeve aciditetiduhet të jetë pH = 5.0. Para revolucionit
industrial ka qenë 5-6, kurse tash është rritur. Shiuacidik dëmton edhe ujin duke i
shkaktuar vdekje peshqve dhe gjallesave tjera. Pasojë e formimittë shirave acidik
janë okidet e azotit dhe oksidet e sulfurit. Këto okside dëmtojnë organet
efrymëmarrjes. Gjatë të reshurave atmosferike oksidet e sulfurit reagojnë me ujin
duke formuaracide përkatëse, si acidin sulfurik dhe acidin sulfuror. Këto reshje
quhen të reshura acidike, tëcilat janë shkatërrueset më të mëdha të fasadave të
ndërtesave, shtatoreve, por në veçanti të botës bimore etj
H2O (l) + CO2 (g) → H2CO3 (aq)
2H2O (l) + H2CO3 (aq)CO32- (aq) + 2H3O+(aq)
Reaksionet:
Reaksionet e acideve sulfurike: SO2 + OH· HOSO2·
Krijimi i acidt sulfuror: HOSO2· + O2 HO2· + SO3
Krijimi i acidit sulfurik nga acidi sulfuror:SO3(g) + H2O(l) H2SO4(l)
Krijimi i acidkit nitrik:NO2 + OH· HNO3
Demet qe shkakton shiu acid
Shirat acide ndikojne negativisht ne boten e gjalle perfshire ketu edhe
njerezit.Veshtiresojnefrymemarrjen,organet e frymemarrjes demtohendhe shfaqen
semundje te ndryshme,sibronkiti,astma dhe kanceri i mushkrive.Ne tokegjenden
shume metale helmuese te lidhura neforme komponimesh jotoksike.Kur shiu
acidik biembi to,i zberthen ato duke liruar elementehelmuese,te cilat nepermjet

9. rrjedhes se lumenjvedhe ujerave te tjera demtojne shendetin e njeriutdhe te
gjallesave te tjera.Me rritjen e aciditetit teujit,ai reagon edhe ndaj plumbit dhe
bakrit e tubavete ujit duke shkaktuar ndotjen e ujit tepijshem.Pasojat jane te medha
per shendetin enjeriut.Shtimi i sasise se bakrit ne ujin e pijshemdemton veshkat
dhe melqine,por edhe mund te shkaktoje diarrene te femijet e vegjel.
Cfare mund te bejme ne?
Masat e mëposhtme do tëndihmojnë për të ndaluar dukurinë e shiut acid:
• Përdorni në mënyrë të arsyeshme plehrat organike me përmbajtje amoniaku.
• Nxisni përdorimin dhe zhvillimin e motorëve hibridë elektrikë, që zvogëlojnë
shkarkimet në ajër.
• Përdorni më shumë gazin natyror, sesa lëndët e djegshme të ngurta,si qymyr apo
dru.
• Nxisni përdorimin e termo izolimit për banesat dhe pajisjet shtëpiake.
• Zgjeroni përdorimin e burimeve ripërtëritëse të energjisë, energjinë diellore, të
erës, të ujit,të biomasës, të burimeve gjeotermike, të baticave etj.
Ç'janë ushqimet me natyrë bazike
Për të qenë mirë dhe të shëndetshëm ph i gjakut tonë duhet të ketë një shkallë
alkaliniteti (bazike) rreth 7, normalisht shkon nga 1 në 4. Zakonisht nën nivelin 7
fillojnë problemet sepse për shkak të acidozës fillon diabeti, sëmundjet
degjenerative dhe patologji të ndryshme pak ose shumë të rënda. Në nivelin 7.1 në

10. rastin më ekstrem mund të jetë në gjendje kome ose arrest kardiak. Vlerat ideale
janë mbi 7, 7.35 dhe 7.43 përfaqësojnë shkallën ideale të alkalinitetit. Por nga se
përcaktohet acidoza? Kush janë ushqimet acide dhe kush janë ato bazike për tu
konsumuar dhe ekuilibruar Ph-i? Acidoza përcaktohet nga konsumimi i ushqimeve
acide, të cilat janë ato që konsumojmë më shpesh si buka, makaronat, drithrat,
mishi, disa tipe frutash dhe mielli. Ushqimet me natyrë bazike janë në përgjithësi të
gjitha perimet, disa tipe frutash e mbi të gjitha limoni. Për të qëndruar të
shëndetshëm është e nevojshme të ekuilibrojmë ushqyerjen tonë e të preferojmë
ushqimet me natyrë bazike. Nëse për shembull keni për zakon të konsumoni
drithra, në mëngjes para se të hani mëngjes pini një gotë me ujë me disa pika
limon, e shoqërojini drithrat me fruta pylli, e më pas me një gotë m lëng frutash,
duke balancuar në këtë mënyrë aciditetin e drithrave. Por cilat janë ushqimet me
natyrë bazike, pra thelbësoret për një shëndet të mirë? Ja lista e ushqimeve
alkaline: kastravecët, fiqtë, lakra e kuqe, bathët, karrota, panxhari, bajamet,
avokadot, brokoli, lulelakrat, rrushi i thatë, limoni, speci i kuq, pjepri.
KATEGORIA
USHQIMI
Baze e larte
Bazik
Baze e ulet
Acid ulët
Acid
Acid Lartë

11. Fasule,
perime,
bishtajore
Fruta
Kungull,
Lëngje
Sparangu,
zarzavatesh,
Karrota, bishtaja, misri,kerpudhat,
majdanoz,
fasule L
qepë, lakër,
spinaq I gjall,
panxhar, marule, bizele, lulelakër,
Brokoli selino,
kungull i njomë, rrepë, panxhar,
hudhër, barishte
patate, ullinj,
Fara,
Fiq te thate,
rrush të thatë
rrush, papaja,
kivi, manaferrat,
mollë, dardha
Arra e kokosit,
qershi te thatë,
domate,
portokall, qershi,
Boronica,
pjeshkë,
banane,
Ananas,
Kumbulla,
Avokado, ,
lëngje frutash
mango,
të përpunuara
luleshtrydhe,
papayas, limon,
shalqi, Lime
Fasule
Perimet turshi
Fruta
konservuar
Bukë thekre,
bukë me
krunde,
tershere
Oriz të
bardhë, bukë
e bardhë,
pasta, biskota,
makarona
Mëlçi,
Peshku, gjel
deti , pule,
mish qengji
, Mish derri,
mish viçi, ,
Konserva
Tuna &
Sardele
Qumështi i gjirit
, qumësht soje,
qumësht dhie,
djathë dhie,
Dhallë,
Qumësht
gjalpë, kos,
gjizë, krem,
akullore
Vezë, djathë
Parmasan,
djathë të
përpunuara
Lajthi, bajame
Gështenja,
Brazils, kokosit
, Susam
kungull,
luledielli
Farërat
Arrat, fistikë
Kikirikë, arra
Vaj ulliri farë, vaj
ulliri,
, vaj luledielli,
margarinë,
çaji xhenxhefil
Kakao
Vere sode
Caj I zi, kafe,
birrë,
Kokrra,
Thjerrezat,Misri
drithëra
MISHIT
Vezë dhe
Bulmet
Arrat
VAJRAT
Pijet
Patate e
ëmbël, spinaq
gatuar,
Caj,uji
Caj jeshil