1.  Pogradeci ndodhet në juglindje të Republikës
shqiptare, është kryeqendra e rrethit të Pogradecit
dhe bënë pjesë të qarkut të Korçës. Qyteti ka një
sipërfaqe prej 13 km² dhe ndodhet në bregun të
liqenit të Ohrit. Pogradeci shtrihet 700 metra mbi
nivelin e detit në një luginë, e cila rrethohet nga
malet në perëndim dhe nga kodra të ulta në jug dhe
në lindje. Pogradeci është qytet në Shqipërinë
juglindore në bregun jugperëndimor të liqenit të
Ohrit. Qyteti numëronte rreth 38,000 banorë në vitin
2009.

2.  Enkelejtë kanë qenë fis që kanë jetuar brenda mureve të kalasë së ndërtuar në majë të kodrës pranë qytetit, në pjesën veri-perëndimore
të qytetit. Dikur qyteti kishte dimensionet e kalasë, ku momentalisht gjenden vetëm rrënojat. Me rritjen e popullsisë dhe mbarimit të
luftërave lindi nevoja e zgjerimit. Fillimisht rrëzë kodrës e më vonë deri në atë skaj saqë kalaja e vjetër nuk përbënte më qendrën e
qytetit.
 Pogradeci ka një histori të lashtë dhe dokumenta të shumta kulturore, gjeologjike dhe natyrore. Gërmimet arkeologjike në kodrën mbi
qytet kanë zbuluar një vendbanim ilir të shekullit V para Krishtit, që i përket fiseve të lashta Desaret dhe mbase Enkelejve. Gjatë
shekujve në vazhdim njerëzit e fshatit zbritën poshtë në rrëzë të kodrës dhe krijuan qytetin e Pogradecit, përgjatë bregut të Liqenit të
Ohrit.
 Zbulimet arkeologjike, që konfirmojnë popullimin në këtë rajon, datojnë nga Periudha Neolitike (6000 vjet para Krishtit), me popullsi
dhe ndërtime në rritje gjatë periudhave të Bakrit, Broncit dhe Hekurit. 24 monumente natyre dhe 36 monumente të kulturës janë
zyrtarisht të dokumentuara. Disa nga monumentet më interesante janë:
 Rrënojat e një vendbanimi ilir dhe një kishë Kristiane me mozaikë shumëngjyrësh janë gjetur në fshatin piktoresk të Linit i cili
ndodhet në brigjet e Liqenit të Ohrit.
 Fshati i Selcës së sipërme i populluar që nga shekulli VI para Krishtit, kërkonte të bashkohej në betejat e Alexandrit të Madh. Pesë
varre të lashtë monumentalë me hyrje të gdhendura tregojnë famën e qytetit të fuqishëm antik të Pelionit, ku ka jetuar mbreti ilir, Klit.
 Rruga Romake Via Egnatia kalon përmes rajonit, nga Ohri, përgjatë fshatrave të Mokrës dhe mbaron në detin Adriatik në Durrës. Ura
e Golikut (shek. XVII) ndërtuar mbi Lumin Shkumbin është gjurmë e kësaj rruge të vjetër romake.
 Burime të shumta ujore përfshi Burimet e Drilonit ku uji i pastër dhe i kristaltë rrjedh në Lumin Drilon dhe më pas në liqen.
 Shpella të shenjta dhe një kishë ndodhen pranë Qafë-Thanës dhe kufirit me Maqedoninë. Pikturat e bëra nga heremitët në mesjetë
mund të shihen në kishë dhe në muret e shpellës.
 Në gadishullin e Linit mozaikët që datojnë shekullin e VI – VII të magjepsin me bukurinë e tyre, por gojëdhëna për perandorin
Justinian të bizantit të shekullit të VI është shumë joshëse. Gojëdhëna thotë: Justiniani, perandori me origjinë ilire, në një moment
kritik ka fshehur në brigjet e liqenit të Ohrit në afërsi me gadishullin e Linit një pjesë të rëndësishme të thesarit të perandorisë
bizantine. Kjo gojëdhënë ka katërmbëdhjetë shekuj që vjen deri në ditët e sotme.
 Rrënojat e kalasë të shekullit IV në kodrën mbi Pogradecit kanë disa formacione interesante me mure të parregullt gurësh. Që nga
kalaja e vjetër, liqeni dhe pamjet e maleve janë të mrekullueshme, si është dhe pamja e formacionit shkëmbor Guri i Kamjes.

3.  Kalaja e Pogradecit është e vendosur në majën e kodrës, në pjesën
perëndimore të qytetit të Pogradecit, me lartësi 205 m mbi nivelin e liqenit të
Ohrit. Ka filluar të banohej që në shekullin V para Krishtit, ndërsa në
shekullin IV para Krishtit u pajis me mure mbrojtëse. Ka pasur një vjetërsi
banimi prej 1400 vjetësh, duke qenë një kala iliro-shqiptare e hershme.
Prejardhja e emrit
Invadimi avaro-sllav në shekullin e VII-VIII dhe sidomos perandoria
bullgare në shekujt XI-XII ndryshoi mënyrën e jetës në këtë zona nga ajo
"polis" (jetohej brenda mureve të kalave) në atë sedentare fushore duke
formuar vendbanime me toponimi sllave. Pogradeci do të shkruhej "Pogda
grada", që do të thotë "nën qytet". Tashmë qyteti i ri shtrihej nën kalanë e
vjetër ilire që është kalaja e Pogradecit
 Ekonomia
 Pogradeci në të kaluarën ka qenë një qendër e rëndësishme industriale në
Shqipëri. Për tu përmendur në atë kohë janë industria e kromit, e hekurit, e
nikelit, e qymyrit, e peshkimit, e përpunim drurit dhe të pijeve.

4.  Plazhi e Pogradecit ndodhet brenda në qytet përgjatë shetitores
"1 Maji". Është një plazh më rërë, ujë të pastër dhe mundësi
për argetim. Në Pogradec ka edhe disa plazhe të tjerë private e
publike, me rërë e guralece të vegjël. Jashtë qytetit janë plazhet
me ujë të kristaltë të Linit dhe Tushëmishtit.
 Pogradeci ka një muze të pasur me deshmi antikiteti dhe të
kohës së luftës, ka kishën e vjetër ortodokse, që quhet kisha e
Shën Mërisë dhe ndodhet në lagjen e vjetër të Pogradecit, si
dhe një kishë të re, më arkitekturë shumë të vecante të quajtur
Ringjallja. Qyteti gjithashtu ka dy xhami. Njera ndodhet në
qendër të qytetit dhe tjetra në lagjen e quajtur Goricë.
 Katër kilometër në lindje të Pogradecit ndodhet pika turistike të
Drilonit

5.  • Blaca
 Afer Malit te Thate, ne te majte te rruges nacionale Pogradec - Korce, 2-3 km nga
Lapidari i Grabovices, ndodhet fshati i Blaces. Dy kodra te quajtura "Kulla" dhe
"Shpati", ndodhen ne veri te fshatit. Ne maje te te dy kodrave ndodhen gjurme
vendbanimesh te lashta. Nje mur 1.5 km i gjate rrethonte keshtjellen. Ketu jane
gjetur ene gatimi, gure mulliri, dhe vegla pune qe i perkasin shekullit te VII-VIII
para Krishtit (BC)
 • Lini
 Lini eshte nje gadishull i vogel por shume piktoresk me nje fshat me te njejtin
emer, ne pjesen perendimore te Liqenit te Ohrit. Jeta ne gadishullin e Linit daton
ne fillimet e peridhes se Hekurit, dhe atehere mendohet qe Lini ka qene nje ishull i
lulezuar. Ne pjesen e siperme te gadishullit, zbulimet arkeologjike nxorren ne drite
nje mozaik shume te vecante qe i perket shekullit te IV-V, kohes se sundimit te
Perandorit Romak me origjine ilire Justinianit. Mozaiku i Linit ndodhet ne toke
dhe ka disa figura si zogj, peshq e zbukurime te tjera te punuara me shume finese.

6.  • Selca e Poshtme
 Ne fund te Qafes se Thanes, duke shkuar nga Pogradeci per ne Tirane, nese
merrni rrugen ne te majte mund te vizitoni Selcen e Poshtme dhe pese varret
monumentale te antikitetit. Keshtjella duke qene ne nje vend dominues per
Luginen e Shkumbinit ka luajtur nje rol paresor gjate luftes Iliro - Romake dhe
Iliro - Maqedonase. Zbulimet arkeologjike nxorren ne drite 5 varre monumentale
te germuara ne shkemb, qe flasin per nje shoqeri me nivel te larte ekonomiko -
kulturor te shekullit IV-III para Krishtit (BC) . Ketu mendohet te jete varrosur
edhe mbreti ilir Klit, sunduesi i Pelionit te lashte.
 __________________________________________________
 • Ura e Golikut
 Kur kthehesh ne te majte te rruges Qafa e Thanes-Tirane dhe ndjek rrugen e
fshatit ju mund te shijoni luginen piktoreske te lumit Shkumbin. Ne afersi te
fshatit Golik do te gjeni nje ure te lashte qe daton shekullin XVII e njohur si Ura
e Golikut.
 Kjo ure elegante me tre harqe eshte ndertuar me nje arkitekture te veçante. Prane
saj kalon Rruga Egnatia.

7. • Potkozhani
Potkozhani eshte nje fshat shume interesant ne rajonin e Pogradeci t.
Shtepite jane shume te bukura, te bera prej guri dhe te mbuluara
me plloça. Rruget midis tyre jane te ngushta dhe te shtruara me
kalldrem, nderkohe qe pjergullat dhe pemet e manit mbulojne
muret dhe varen mbi rrugicat. Banoret mikprites te fshatit ofrojne
akomodim per turistet ne shtepite e tyre dhe ushqim tradicional
me specialitete te ndryshme vendase. Ne mes te fshatit eshte
Kisha e Shen e Premtes me varrezat e vjetra qe kane kryqe guri te
gdhendura me mjaft mjeshteri.
__________________________________________________ Lart
• Kisha e Shen Bitrit
Kisha mesjetare e Shen Dhimitrit, qe vendasit jane mesuar ta therrasin
kisha e Shen Bitrit, ndodhet disa qindra metra larg fshatit
Potkozhan. Kjo ndertese e vogel prej guri, mbuluar me plloça
eshte me vlera unikale persa i perket dy kupolave te vogla ne anen
lindore dhe murit shume te veçante pikturuar me afreske ne
pjesen e brendshme te tij. Edhe pse afresket jane demtuar,
vizitoret perseri mund te admirojne misterin dhe bukurine e
shenjtoreve pikturuar ne muret e tij.

8.  Liqeni i Ohrit është një nga liqenet më të
mëdha në Gadishullin Ballkanik dhe llogaritet
si një nga liqenet më të vjetra në botë. Ai
gjendet në një lartësi mbidetare prej 695
metrash dhe ka një sipërfaqe prej 349 km². Pika
më e thellë e liqenit është 289 metra. Pjesa më e
madhe e liqenit i përket Maqedonisë, kurse
pjesa tjetër i përket Shqipërisë. Në bregun e
liqenit shtrihen tre qytete të mëdha: Ohri dhe
Struga në Maqedoni dhe Pogradeci në
Shqipëri.

9.  POGRADECI eshte qyteti i Artit, Kultures dhe
Tradites se pasur shqiptare. Eshte qyteti i
shkrimtareve te medhenj si Lasgush Poradeci
dhe Mitrush Kuteli. Pogradeci eshte qyteti i
piktoreve te mirenjohur Taso, Lako, Zeka e te
tjere. Pogradeci ka nje tradite shume te pasur
folklori, me larmi kostumesh popullore dhe
kenge e valle melodioze te frymezuara se
tepermi nga bukurite natyrore te kesaj zone.

10.  Pogradeci eshte qyteti ku praktikohen shume lloje
sportesh, duke filluar nga futbolli, minifutbolli,
basketbolli, boksi, beach-volley dhe sportet e ujit.
Skuadra e futbollit vazhdon te jete ne kategorine e dyte,
por asnjehere nuk i ka munguar tifozeria e qytetareve te
Pogradecit. Skuadra e minifutbollit eshte pretendente
per fitimin e titullit ne kategorine e pare. Basketbolli e
Volejbolli jane ne krye te klasifikimit. Skuadra e boksit
"Dragoi" gjithmone ka stervitur kampione.

11.  PARQET E POGRADECIT
 - Pogradeci prej kohesh eshte quajtur qyteti i
luleve dhe i gjelberimit, tradite kjo e ruajtur me
fanatizem edhe ne ditet e sotme. Ju mund te
shetisni ne shetitoren "1 Maji", pergjate plazhit te
qytetit, te shijoni peisazhin e mrekullueshem te
"liqerit qe dremit" , te pini dicka nen freskine e
hijeve te pemeve dhe ne mbremje te beheni pjese e
xhiros tradicionale pogradecare. Nese deshironi ju
mund te vizitoni piken turistike te Drilonit, 4 km
nge qyteti i Pogradecit, me burimet e saj te paster
dhe peisazhin qe te mahnit.

12.  Llazar Sotir Gusho i njohur nën pseudonimin Lasgush
Poradeci, lindi më 27 dhjetor të vitit 1899 në Pogradec,
Shqipëri dhe vdiq më 12 nëntor të vitit 1987, poet dhe
shkrimtar shqiptar. Lasgush Poradeci lë pas një
krijimtari të bukur, e cila kishte fituar zemrën e lexuesit
dhe kishte tërhequr vëmendjen e disa studiuesve të
shquar të kulturës sonë .Si një personalitet i shquar dhe
poet i vërtetë ai nuk ua nënshtroi kurrë artin e tij
kërkesave dhe synimeve të diktaturës. Për këtë arsye ai
u la në një gjendje ekonomike të rëndë dhe pothuaj në
harresë nga shtypi zyrtar. Vetëm në vitin 1989 mundi të
botohet vepra e tij e plotë.Duhet te themi me bindje
edhe me krenari se emri i Lasgush Poradecit eshte nje
nder per kombin shqipetare.

13.  Poradeci
 Perëndim i vagëlluar mi Liqerin pa kufir
 Po përhapet dal-nga-dale një pluhúrë si një hije.
 Nëpër Mal e nër Lëndina shkrumb' i natës që po bije,
 Duke sbritur që nga qjelli përmi fshat po bëhet fir...
 E kudó krahin' e gjërë më s'po qit as pipëlim:
 Në katund kërcet një portë...në Liqer heshtë një lopatë...
 Një shqiponjë-e arratisur fluturon në Mal-të-Thatë...
 Futet zemra djaloshare mun në fund të shpirtit t'im.
 Tërë fisi, tërë jeta, ra... u dergj... e zuri gjumi...
 Zotëroj më katër anë errësira...
 Po tashi:
 Dyke nisur udhëtimin mes-për-mes nër Shqipëri,
 Drini plak e i përrallshëm po mburon prej Shëndaumi

14.  Dhimitër Pasko i njohur me pseudonimin
Mitrush Kuteli lindi më 13 shtator 1907 në
Pogradec, ndërsa vdiq më 4 maj 1967 në Tiranë.
Ka qenë shkrimtar, përkthyes dhe ekonomist
shqiptar nga Shqipëria. Mitrush Kuteli është
njëri prej prozatorëve më të shquar të letërsisë
sonë, ushqyer që në fëmijëri me legjendat dhe
baladat e Jugut, sidomos me ato të malësisë së
Pogradecit, qytetit të lindjes së tij. Duke njohur
thellë edhe letërsinë botërore, ai arriti të krijojë
një prozë realiste origjinale, të fuqishme, me një
fantazi të jashtëzakonshme.

15.  Më di a nuk më di se qaj
 më di a nuk më di se vuaj
 në orët e thella të natës,
 kur ngrihem i çmendur të shkruaj
 me gjakun e zemrës, të shkruaj.
 Më di a nuk më di se agimet
 më gjejnë pa gjumë në shtrat,
 me shpirt të shkretuar nga dhembja,
 e dhimbshëm i pres perëndimet,
 me ankth i pres perëndimet.
 Më di a nuk më di se sot
 u drodha kur pashë pranverën, (vjeshtën)
 që zbriste me flladet e prillit (tetorit),
 e ëmbël siç ishte qëmot,
 e hidhur siç ishte qëmot.
 Më di a nuk më di se vuaj
 në orët e thella të natës,
 ku ndjehem nga jeta i huaj,
 nga vendi i lëmjes i huaj.
 Më di a nuk më di….