Paraan ng pagsasalin ng wika

1. Pagsasalin ng
Wika
LAC Sesyon para sa mga gumagamit ng wikang
Filipino sa pagtuturo
Inihanda ni Darlene Mae A. Fainza

2. Ang Pagsasalin ng Wika
Annye
ong Kamusta
Ayon kay C. Rabin , 1958:
“Ang pagsasaling-wika ay isang proseso kung saan ang isang pahayag, pasalita man o pasulat, ay nagaganap sa isang wika at
ipinapalagay na may katulad ding kahulugan sa isang dati nang umiiral na pahayag sa ibang wika.”
Ayon kay E. Nida, 1959/1966
“Ang pagsasaling-wika ay muling paglalahad sa pinagsalinang wika ng pinakamalapit na natural na katumbas ng orihinal ang
mensaheng isinasaad ng wika, una;y batay sa kahulugan, at ikalawa’y batay sa istilo.”
Sa simpleng salita,
“Ang pagsasaling-wika ay ang pagsasalin o paglilipat sa pinakamalapit na katumbas na
mensahe ng tekstong isinalin sa wika o diyalektong pinagsasalinan.”

3. Ang Pagsasalin ng Wika
• Wika ang pangunahing kasangkapan sa pagsasalin. Sa isang pagtanaw,
mas mahirap pa ito kaysa gawaing pampanitikan, dahil dalawang wika ang
dapat pagpakadalubhasaan ng tagasalin sa ordinaryong sitwasyon. Kailangang
dalubhasa siya sa Simulaang Lengguwahe (SL) o ang wika ng isinasaling
akda, at ng Tunguhang Lengguwahe (TL) o ang wikang pinagsasalinan ng
akda.

4. Ang Pagsasalin ng Wika
• Isa sa pangunahing problema ang pagsasalin. Dahil dito kailangang
makahanap ng wasto at angkop na salitang katumbas ng wikang isinasalin sa
pagsasaalang-alang ng matapat na salin. Ngunit walang dalawang wika ang
magkatulad sa mundo.

5. Paraan ng Pagsasalin ng Wika
Ayon kay John Dryden, may tatlong paraan ng pagsasalin.
1. “Metaprase”- ang literal na paglilipat sa isang awtor nang salita-sa-salita at
linya-sa-linya túngo sa ibang wika.
2. “Paraprase”- pagsasalin sa kahulugan ng sinabi ng awtor ngunit sa paraang
nababago at nadadagdagan ang kaniyang wika.
3. “Imitasyon” - ganap na kalayaang lumihis sa salita at kahulugan ng awtor
kayâ nagdudulot lámang ng pangkalahatang pahiwatig mula sa orihinal.

6. Paraan ng Pagsasalin ng Wika
 Ayon kay Friedrich Schleiermacher, may dalawang paraan ng pagsasalin
• Pagsisikap manatili ang wika at kahulugan ng awtor, o
• Pagsisikap na ilipat ang kahulugan ng awtor sa wika at kultura ng mambabasá

7. Layunin sa Pagsasalin ng Wika
 Mga Layunin na dapat taglayin sa pagsasalin ayon Ferndale Homes.
• Dapat na ganap na nauunawaan ng tagasalin ang kahulugan at ang ibig sabihin
ng orihinal na awtor;
• Dapat na may ganap siyang kaalaman kapuwa sa SL at sa TL;
• Dapat na umiwas siya sa mga tumbasang salita-sasalita;
• Dapat na gumamit siya ng anyo ng salita na alam ng nakararami sa TL; at
• Dapat na malapatan niya ng angkop na himig ang himig ng orihinal.

8. Layunin ng Pagsasalin ng Wika
Dahil dito, sa palagay ni Homes ay may dalawang layunin sa pagsasalin:
• Imitasyon o panggagaya ang tawag ko sa gawaing sumasaklaw sa paghahanap
ng katumbas na salita para sa SL hanggang sa pagsisikap na gayahin ang anyo
at himig ng orihinal na akda.
• Reproduksiyon o muling-pagbuo ang layuning higit na tumutupad sa
inaakalang interes o pangangailangan ng lipunan at panahon ng tagasalin.
Nagbibigay ito ng kalayaan at pleksibilidad sa proseso ng pagsasalin.

9. Hakbang sa Pagsasalin ng Wika
Ayon kay Ferndale Homes, may tatlong hakbang ng pagsasalin:
• Pagtutumbas; Panghihiram; Paglikha (hindi ito ang pagkakasunod-
sunod)
• Sa pagtutumbas ay may dalawang yugto. (1) ang paghahanap ng pantumbas na
salita mula sa kasalukuyang korpus ng wikang Filipino. (2) ang pagtuklas ng
pantumbas mula sa ibang katutubong wika ng Filipinas.
• Ang pagtuklas ng pantumbas bago manghiram ay iminumungkahing pag-
ukulan ng panahon ng mga tagasalin

10. • Sa proseso naman ng panghihiram, unang hinihiraman ang wikang Espanyol
ngunit dapat ay wasto ang paggamit sa salitang-hiram. Ikalawa, ang wikang
Ingles. Ginagamit ang mismong ispeling ng salita ngunit malimit na nireispel
na lamang ang mga salitang hiram dito sapagkat mas madali.
Hakbang sa Pagsasalin ng Wika

11. Limitasyon sa Pagsasalin ng Wika
Ipinapaalala lamang mula sa Ortograpiyang Pambansa ang pagbaybay-Filipino
sa mga bagong hiram na salita, (1) kapag nagiging kakatwa o katawa-tawa
ang anyo sa Filipino, (2) kapag nagiging higit pang mahirap basáhin
ang bagong anyo kaysa orihinal, (3) kapag nasisira ang orihinal na
kabuluhang pangkultura, panrelihiyon, o pampolitika ng pinagmulan, at
(4) kapag lumilikha ng kaguluhan ang bagong anyo dahil may kahawig
na salita sa Filipino.

12. Makabuluhang paraan ang paglikha sa pagpapayaman sa bokabularyo
ng wikang pinagsasalinan.
May tatlong paraan ng paglikha:
• bágong-pagbuô (neolohismo) Hal. “banyuhay” (metamorphosis), “takdang-aralin”
(assignment)
• hirám-sálin (calquing o loan translation) Hal. “daambakal” (railway), “subukangtúbo” (test
tube), “halamang-ugat” (root crop)
• bágonghúlog (pagbúhay sa isang lumang salita at pagbibigay ng isang bagong kahulugang
teknikal) Hal. “agham” (science), “katarungan” (justice), “lungsod” (city)
Ayon kay Ferndale Homes
Hakbang sa Pagsasalin ng Wika

13. Ayon kay Ferndale Homes
Bahagi ng tungkulin ng dalubhasang tagasalin ang sipag magsaliksik.
Tiyak na makatutulong sa tagasalin ang anumang impormasyong
magbibigay ng dagdag na liwanag sa kaniyang tekstong isinasalin
Masusing ebalwasyon ng tagasalin sa mga katangian ng isinasaling teksto ang papatnubay sa
kaniya upang mailapat ang nararapat na timpla ng salin
 Ayon kay Paciano Rizal Mercado, “ang pagsasalin ay iniaayon sa mga salita kapag ito’y
mauunawaan, at ginagawang malaya naman kapag iyon ay may kalabuan datapua’t hindi
lumalayo kailanman sa kahulugan.”

14. Ang Pagsasalin ng Wika
“Paglilipat ng kahulugan ang pangunahing layunin ng pagsasalin. Maaaring
gumamit ang tagasalin ng pagtutumbas, lumikha, o manghiram alinsunod sa
kaniyang pangangailangan upang higit na mabisàng mailipat sa kaniyang
wikang pansalin ang kabuuang ibig sabihin ng isinasalin. Pinakamahalaga na
pinayaman ng pagsasalin ang wika at kaalaman ng tunguhang lengguwahe, o
naging daan ang pagsasalin upang maibigay ang isang mahalagang karanasan
túngo sa ibang lupain at panahon. Subalit hindi mapasusubalian na kahit sa
layuning mapanakop at mapagsamantala ay nagsisilbi ang pagsasalin bílang
tulay ng mga sibilisasyon, mga kultura ng bansa, at mga panahon.” -Ferndale
Homes

15. Ang Pagsasalin ng Wika
Mga Sanggunian
Almario, Virgilio S., Batayang Pagsasalin, 2016; Komisyon sa Wikang Filipino, Metro Manila

16. Workshop
• Panuto: Sa pamamagitan ng mga pamamaraan ni Homes, subuking isalin sa
Filipino ang inyong WHLG. Tukuyin ang inyong layunin at sundan ang mga
hakbang sa pagsasalin at isaalang-alang ang mga limitasyon nito.